Шолом-Алейхем

Шолом-Алейхем – идиш литература подув пуктысь. Гижис унджыкасӧ проза (висьтъяс, висьт циклъяс, романъяс). Эмӧсь сылӧн и челядьлы гижӧдъяс, и некымын пьеса.

Критикъяс шулывлісны Шолом-Алейхемӧс еврей Марк Твенӧн. (А Марк Твен сэсся асьсӧ шуис америкаса Шолом-Алейхемӧн.)

Олан туй

Шолом-Алейхем (Шолом Нохумович Рабинович) чужис рака тӧлысь 2-ӧд лунӧ 1859-ӧд воын Переяславын (Полтава губерняын). 15 арӧсӧн Робинзон Крузо йылысь лыддьӧм бӧрын лӧсьӧдіс еврей версиясӧ да мӧвпыштіс лоны гижысьӧн.

Школа помалӧм бӧрын велӧдіс озыр предпринимательлысь нывсӧ (Голдэ Лоеваӧс). Некымын во мысти найӧ гӧтрасисны, кӧть Голдэлӧн батьыс вӧлі паныд.

1883-ӧд восянь Шолом-Алейхем гижис идишӧн (сылӧн эм сӧмын некымын роч да иврит гижӧд). Сылӧн мог вӧлі – прӧстӧй йӧзӧс велӧдӧм, сэки этша морт тӧдіс иврит. Тесьтыс кулӧм бӧрын сылы колис ыджыд наследство. Тайӧ сьӧм вылас йӧзӧдіс идиш альманах – “Еврей йӧзкостса небӧгаин”, отсаліс том гижысьяслы.

1903-05 воясын Шолом-Алейхем оліс Киевын, уна гижис, нуӧдіс общественнӧй удж (шуам, отсаліс кишинёвса погром жертваяслы).

1905-ӧд воын погромъяс бӧрын муніс суйӧр сайӧ: Швейцарияӧ, сэсся Германияӧ. Ставмирса медводдза тыш заводитчигӧн вӧлі ыстӧма Германияысь нейтральнӧй Данияӧ.

Кувсис 1916-ӧд воӧ Нью-Йоркын чакоткаысь.