Просмотр исходного текста страницы Пожӧг (Кулӧмдін район)

{{Кар-сикт
|Рӧм                     = Рочму
|Коми ним                = Пожӧг
|Оригинал ним            = Пожег
|Канпас                  = 
|Дӧрапас                 = 
|Му                      = [[Рочму]]
|Статус                  = сикт
|Район ним               = район 
|Регион ним              = республика 
|Район                   = [[Кулӧмдiн район]]
|Регион                  = [[Коми республика]]
|Сюйӧ                    = 
|Глава                   = 
|Название главы          = 
|Панӧм                   = 
|Медводдза казьтыштӧм    = [[1676 во]]
|Прежний нимъяс          = 
|Кар                     = 
|Магдебургскӧй инӧд      = 
|Инлыдпасъяс             = {{coord|61|58|40|N|54|20|07|E|type:city}}
|Мутас                   = 
|Высота НУМ              = 
|Максимальная высота     = 
|Средняя высота          = 
|Минимальная высота      = 
|Климат                  = 
|Кыв                     = [[Коми кыв|коми]], [[Роч кыв|роч]]
|Кывъяс                  = 
|Олысьяс                 = 499
 |Перепись во            = 2007
 |Олысь лыд              = 
 |Агломерация            = 
 |Войтырсикас            = коми, роч
 |Конфессионал состав    = 
|Мусерпас                = 
|Размер карты            =
|Кар мусерпас            = 
|Час кытш                = +3
|Телефон код             = +7 8 2137
|Пошта индӧс             = 168097
|Пошта индӧсъяс          = 
|Автомобиль код          = 11, 111 
|Карса лун               = 
|Каръяслӧн мутыслун      = 
|Категория Commons'ын    = 
|Прараметр1 ним          = 
|параметр1               = 
|Сайт                    = http://pozheg.ru/
}}

'''Пожӧг''' ({{Lang-ru|Пожег}}) – [[Коми республика|Коми Республикаса]] [[сикт]], [[Кулӧмдін район|Кулӧмдін районысь]] [[Пожӧг сикт овмӧдчӧмин]]са [[шӧрсикт]].

== Ним артмӧм ==
Пожӧг ним артмис [[Пожӧг (Эжва вож, Кулӧмдін район)|Пожӧг]] ю нимсянь, код бокӧ и лэптісны медводз сиктсӧ. Нимыс артмӧма «пожег», «пожега» (важмӧм кыв — «поджег», «поджигать, поджечь» кадакывъясысь) кывъясысь, кодлӧн вежӧртасыс «тыла, биӧн сотӧм вӧр тыла».

== География ==
Сикт пукалӧ [[Эжва]] юлӧн шуйга берегын, Пожӧг ю вомсянь 4 км сайын. Пожӧгсянь [[Кулӧмдін]] юрсиктӧдз 55 км.

Кулӧмдін районса олысьяслы — пожӧгсаяс, тайӧ абу сӧмын Пожӧг сиктсаяс, но и овмӧдчӧминӧ пырысь мукӧд [[грезд]]ын олысьяс. А Пожӧг овмӧдчӧминӧ пырӧны: [[Полльӧ (Кулӧмдін район)|Полльӧ]] (Великополье), [[Пожӧгдін (Кулӧмдін район)|Пожӧгдін]], [[Мальӧ (Кулӧмдін район)|Мальӧ]], [[Вомынъюр (Кулӧмдін район)|Вомынъюр]], [[Вомынбӧж (Кулӧмдін район)|Вомынбӧж]], [[Шахсикт (Кулӧмдін район)|Шахсикт]], [[Кекур (Кулӧмдін район)|Кекур]]. Водзынсӧ нӧшта вӧлі татчӧ пырӧны [[Вомын (Кулӧмдін район)|Вомын]] да [[Сьӧдтыдін (Кулӧмдін район)|Сьӧдтыдін]]. Сиктъясас олӧмыс кусӧма нин, йӧз сӧмын гожӧмнас нин турун пуктігӧн овлӧны.

== История ==
* Тайӧ сикт гӧгӧрыс йӧз олісны важ мезолит кадӧ, а сідзжӧ неолит кадӧ да эзысь нэмӧ.
* Сикт артмӧдісны [[1676 во]]ын кресьтянаяс: Афанасий Васильевич (ов абу пасйӧма) да Яков Осипович Шахов [[Кебра|Кибраысь]], Гаврил Тимофеевич Лежанев да Кирилл Стахеевич Левин [[Визин (Сыктыв район)|Визинысь]], Марк да Нифонт Ивановичьяс Мартюшевъяс [[Межадор (Сыктыв район)|Межадорысь]], Анкудин Петрович Вага ю вожысь, Лука Иванович Каргопольысь, Архип (ов да вич абу пасйӧма) — [[Тотьма уезд]]ысь.
* [[1678 во]] — Пожӧг сикт йылысь медводдзаысь пасйӧма [[Йӧзӧс гижалан небӧг]]ын: «''Починок Усть-Пожег на устье реки Пожег, тому 2 года, поселился Афонька Васильев''...», 5 овмӧс.
* [[1686 во|1686]] — Кыпӧдісны пуысь [[Троича вичко (Пожӧг)|Троича вичко]].
* [[1707 во|1707]] — Погостын («что был починок Пожег на реке на Вычегде на усть речки Пожега») вӧлі вичкоса уджалысьяслӧн 3 овмӧс, кресьтяналӧн 7 овмӧс (кыкыс куш кӧзяинъясыслӧн кулӧм бӧрын). Пасйӧма олысьяслысь овъяссӧ.
* [[1720 во|1720]] — чужӧма ''Великополье'' грезд. Медводдза олысьясыс — [[рочьяс|роч йӧз]], [[Пашнин]]ъяс. 44 во ковмис, медым чужисны мукӧд пӧчинок: ''Кекур'', ''Шахсикт'', [[Габсикт (Кулӧмдін район)|Габсикт]], ''[[Вомынъюр (Кулӧмдін район)|Вомынъюр]]'', ''Вомынбӧж'', ''Мальӧ'', ''Сьӧдтыдін'', [[Ыба (Кулӧмдін район)|Ыба]]. Пожӧг да Великопольеын кӧ медводдза олысьясыс вӧліны [[рочьяс|роч йӧз]], то мукӧд сикт нимыс коми нога нин, мый нӧшта ӧтчыд тӧдчӧдӧ, мый олысьясыс – [[Коми-Зыряна|комияс]]. Видз-му вӧдитлӧмаӧсь да вӧравлӧмаӧсь. Урожайыс омӧль вӧлӧма. Полльӧсалӧн сӧмын няньныс абуджык кынмавлӧма.
* [[1784 во|1784]] — Сиктын вӧлі 62 овмӧс, 495 морт; [[1859 во|1859]] — 130 овмӧс, 931 морт.
* [[1861 во|1861]] — Воссис школа, но регыд мысти тупкысис.
* [[1862 во|1862]] — Ф.А. Тентюкова серти, кыпӧдӧма кирпичысь вичко <ref>[[Жеребцов Игорь Любомирович|Жеребцов И.Л.]] Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. ― [[Сыктывкар]], [[2000]]. — С. 300.<Ӧref>
* [[1887 во|1887]], [[3 рака|рака тӧлысь 3 лун]] — Выльысь воссис вичко бердса школа. [[1893 во|1893]] воын уездса земство гижӧма школа йылысь: «бедная обстановкой и содержанием».
* [[1870 вояс|1870-ӧд]] воясӧ лои земскӧй пошта станция, [[1904]] — воссис библиотека.
* [[1892 во|1892]] — Сикт улӧ пырысь грездъясын оліс 1255 морт.
* [[1903]], [[1 тӧв шӧр|тӧвшӧр тӧлысь 1 лун]] — [[Помӧсдін (Кулӧмдін район)|Помӧсдін вӧлӧсьтса]] «Пожӧг общество» лои торъя «Пожӧг вӧлӧсьтӧн».
* [[1926]] — Пожӧгын вӧлі 29 овмӧс, 127 морт; [[Габсикт (Кулӧмдін район)|Габсиктын]] — 30 овмӧс, 167 морт; [[Шахсикт (Кулӧмдін район)|Шахсиктын]] — 68 овмӧс, 277 морт. Орчча [[Пожӧгдін (Кулӧмдін район)|Пожӧгдін]], [[Вомынъюр (Кулӧмдін район)|Вомынъюр]] да [[Вомынбӧж (Кулӧмдін район)|Вомынбӧж]] грездъясын вӧлі 164 морт, 830 морт.
* [[1930]] — Сиктын вӧлі фельдшерско-акушерскӧй пункт, школа, изба-читальня, му ӧтлаын вӧдитан тӧварышество, паракод сувтанін, потребительяслӧн котыр, кредит сетан тӧварышество, милиция участок, крестьяналы общественнӧй отсӧг сетан комитет. Шахсикт грездын вӧлі видз-му коммуна.
* [[1949]] — Босьтчисны кыпӧдны Пожӧгса ГЭС, коді уджаліс 1960-ӧд вояс шӧрӧдз.
* [[1989]] — Сиктын оліс 570 морт (269 мужичӧй, 301 нывбаба), ставныс коми.
* [[1995]] — 194 овмӧсын олӧ 553 морт; [[2000]] — 183 овмӧсын олӧ 562 морт.
* [[2010 во|2012]], [[вӧльгым тӧлысь]] — Сикт овмӧдчӧминын восьтӧма 45 №-а би кусӧдан юкӧн.
* [[2012 во|2012]], [[1 ӧшым|ӧшым тӧлысь 1 лун]] — сиктын восьтісны лызьӧн котралан выль база. Воліс войтыркостса спорт мастер, [[тӧвся Олимпиада ворсӧмъяс (2008)|XVІІІ тӧвся Олимпиада ворсӧмъяс]] ([[Япония]], [[Нагано]], [[1998]] во) вылӧ ветлысь Андрей Нутрихин. <ref>[http:ӦӦwww.gazeta-respublіka.ruӦartіcle.phpӦ54753 В селе Пожег появилась лыжная база ӦӦ «Республика» газет, 2012 во, 224 №, ӧшым тӧлысь 6 лун]<Ӧref>

== Олысь лыд ==
{| class='standard' style='text-align: center;'
! colspan=8-- | Лыд
|- class='bright'
! [[1926]]
! [[1970]]
! [[1979]]
! [[1989]]
! [[1992]]
! [[2000]]
! [[2007]]
! [[2012 во|2012]]
|-
| 127
| 609
| 666
| 570
| 560
| 562
| 499
| 521
|}

== Медводдза овъяс ==
* [[1676 во]] — [[Лажанёв|Лежанев]], [[Левин]], [[Мартюшев]], [[Шахов]].
* [[1707 во|1707]] — [[Лажанёв|Лежанев]], [[Канев]], [[Левин]], [[Мартюшев]], [[Мингалёв]], [[Пашнин]], [[Паршуков]], [[Шахов]].
 
== Вичко ==
Cиктлӧн история оз ло тырвыйӧн сиктса [[вичко]] йылысь висьтавтӧг. Религия вӧлі тӧдчана крестьянин олӧмын. Вичколӧн историяыс Пожӧг сиктын зэв дженьыд. Вичко заводитісны лэптыны [[1864 во|1864]]-ӧд вося [[31 ӧшым|ӧшым тӧлысь 31 лунӧ]], а эштӧдісны [[1869 во]]ся [[23 моз|моз тӧлысь 23-ӧд лунӧ]]. [[1871 во]]ын вӧлӧсьтса правленньӧ сетіс 49,5 десятина му, бурӧс и лекӧс. Мусӧ сетісны прихожана тшӧктӧм серти. Но сӧмын 17 десятина вылын вӧлі позьӧ гӧрны. Вичколы вӧлі сетӧма ''Троицкӧй'' ним. Вичко лэптісны ю дорӧ матын, и сійӧ тыдалӧ став грездсянь. Первой сійӧ вӧлі вӧчӧма керъясысь, но бӧрын лэптісны кирпичысь. Сідз жӧ лэптісны [[часовня]]яс Полльӧын – ''Святого Николая Пречистого'', [[Кырныша (Кулӧмдін район)|Кырнышаын]] – ''Рождества Пресвятой Богородицы''.

Пожӧг вичко историяын вӧлі сӧмын куим поп. [[1869 во|1869]]–[[1885 во|1885]] воясӧ ''Михаил Андреевич Шейтанов''; [[1885 во|1885]]–[[1896 во|1896]] воясӧ ''Александр Сапожников''; [[1896 во|1896]]–[[1917]] воясӧ [[Тюрнин Василий Алексеевич|Василий Тюрнин]].

[[1885 во]]ын вичко бердын том поп Александр Сапожников восьтіс медводдза школа прихожаналы. «Вӧлӧгда Епархияса  ведомосьтъяс» газет пасйӧ: «[[1887 во]]ся [[3 рака|рака тӧлысь 3-ӧд лунӧ]] воссис ӧти класса вичкобердса школа». Сэні велӧдісны лыддьысьны, мича гижны (чистописание), [[роч кыв]], вичкоса славяна кыв, «Закон божий».

==Овмӧс ==
Сикт овмӧдчӧминын уджалӧны:
* «Пожӧг» СПС — йӧла да яя сёян вӧчӧм-вузалӧм
* «Нехорошева А.А.» да «Третьяков А.В.» ас вылӧ уджалысьяс — вӧр пилитӧм да иналӧм    
* Вузасянінъяс: «Барс» ИКК, Кулӧмдінса сельпо, «Светлана» ИКК, ас вылӧ уджалысьяс — Уляшева М.Н., Шахова А.М., Игнатова М.В.
* Йӧзӧс новлӧдлӧны ас вылӧ уджалысьяс: Игнатов А.А., Игнатов И.Д., Попов В.В. да Лажанев К.В.

== Культура ==
Пожӧгын эм Культура керка, клубъяс уджалӧны Пожӧгдінын, Полльӧын, Улыс Ярашъюын да Ярашъюын. Культура керкаын эм сиктса библиотека.

Пожӧг сиктса Культура керкаын эм уна пӧлӧс кружок да мероприяттьӧяс , кӧні водзӧ нуӧдӧны , сьылӧны да оз вунӧдны важ коми сьыланкывъяс. Эм "Зарни куд "сьылан котыр да "Задоринка" йӧктан котыр . Сиктын буретш быд ыджыд праздник вылӧ вӧччӧ концерт. Челядь ветлӧны быдсяма конкурсъяс вылас , татшӧм кыдзи "Василей" сьылан конкурс , коді мунӧ Кулӧмдінын.

== Велӧдӧм ==
[[2012]] воын Пожӧг сиктын эм шӧр школа, челядь сад, содтӧд тӧдӧмлун сетан республикаса шӧринлӧн Пожӧгса филиал; Ярашъюын — школа да сад, Полльӧын — челядь сад, Кекурын — «Начальнӧй школа — челядь сад», Пожӧгдінын — челядь сад.

== Тӧдчана йӧз ==
* [[Шейтанов Михаил Андреевич]] – сиктса медводдза поп ([[1869 во|1869]]-[[1885 во|1885]])
* [[Сапожников Александр]] – поп, восьтіс сиктас медводдза школа ([[1887 во|1887]])

Нималана йӧзлӧн список тані:<ref>[http://pozheg.ru/istoriya-poseleniya.html Пожӧг сикт овмӧдчӧминлӧн история]</ref>.

=== Гижысьяс ===
* [[Шахов Николай Александрович]] ([[1898 во|1898]]—[[1942]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|гижысь]].
* [[Шахов Егор Александрович]] ([[1907]]—[[1938]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|гижысь]].
* [[Шахов Борис Федотович]] ([[1928]]—[[2002]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|гижысь]].
* [[Шахов Пётр Федотович]] ([[1931]]—[[2006]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|гижысь]].
* [[Лужиков Александр Михайлович]] ([[1964]]—[[2006]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|поэт]].
* [[Шомысов Владимир Игоревич]] ([[1954]]) — [[коми кыв|коми]] [[Коми гижысьяс анбур серти|поэт]], журналист.
* Лудыков Михаил Ильич
* Лудыкова Лилия Васильевна 
* Сенькина Галина Николаевна

=== [[Ленин орден]] босьтысьяс ===
* Шебырева Анна Корниловна — «Пожӧг» совхозса лысьтысьысь, [[Ленин орден]] ([[1976]]) да [[Октябрса революциа орден]] ([[1971]]) босьтысь
* Сенькин Василий Савельевич — милицияса старшӧй сержант, [[Ленин орден]] босьтысь ([[1967]])

=== [[Уджвывса Гӧрд Дӧрапас орден]] босьтысьяс ===
* Шахова Анна Модестовна — «Пожӧг» совхозса лысьтысьысь ([[1973]])
* Мингалёва Елена Тимофеевна — «Пожӧг» совхозса лысьтысьысь
* Шахова Анна Ниофитовна — «Пожӧг» совхозса водитель
* Сенькина Анна Варфоломеевна — «Пожӧг» совхозын уджалысь ([[1971]])
* Дёмин Евлогий Филиппович — «Пожӧг» совхозлӧн Полльӧ юкӧнӧн веськӧдлысь ([[1977]])
* Третьякова Мария Алексеевна — «Пожӧг» совхозса лысьтысьысь ([[1973]])

=== [[Коми Республикаса нимӧдана уджалысь]]яс ===
* Мартюшева Мария Федотовна — «Пожӧг» совхозлӧн Полльӧ юкӧнын бригадир
* Игнатов Степан Григорьевич — Вылыс Эжваса леспромхозын водитель
* Шахова Мария Федоровна — «Пожӧг» совхозса лысьтысьысь
* Дёмин Евлогий Филиппович — «Пожӧг» совхозлӧн Полльӧ юкӧнӧн веськӧдлысь ([[1972]])
* Третьякова Агния Михайловна — бригадир ([[1983]])
* Шебырев Ревокат Александрович — плӧтник ([[1983]])
* Третьяков Николай Арсентьевич — тракторист ([[1996]])
* Третьяков Борис Кириллович — рабочӧй ([[1996]])
* Сенькин Василий Иванович — «Пожӧг» СПК-са веськӧдлысь ([[2001]]), «Кулӧмысь мездӧмысь» медаль ([[2004]])
* Третьяков Иван Андреевич — тракторист ([[2004]])

=== СССР-са Вылыс Сӧвет депутатъяс ===
* Сенькин  Николай Васильевич — «Дружба» колхозса веськӧдлысь ([[Вомынбӧж (Кулӧмдін район)|Вомынбӧж]])
* Уляшева Вера Николаевна — «Пожӧг» совхозса бригадир
* Игнатов Степан Григорьевич — Вылыс Эжваса леспромхозын водитель

=== Сюмӧд, йӧг да ньӧрйысь вӧчасьысьяс ===
* Лужиков Николай Дмитриевич
* Шомысов Владимир Игоревич
* Игнатов Евгений Алексеевич
* Пашнина Галина Валериановна
* Токмакова Ольга Васильевна

=== Мукӧд ===
* Мингалёв Валерьян Михайлович — военнӧй авиациаса подполковник, техническӧй наукаясса кандидат; чужис [[Пожӧгдін (Кулӧмдін район)|Пожӧгдінын]], оліс [[Москва обласьт]]са Люберцыын.

== Тӧдчанаторъяс ==
* [[Троича вичко (Пожӧг)|Троича вичко]]
* Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаяслы паметник

== Ӧтуввез ==
* [http://xn----ttbdejohge1g.xn--p1ai/?page_id=390 Пожӧг сикт овмӧдчӧмин]
* [http://pozheg.ru/ Пожӧг сикт овмӧдчӧминлӧн Веськӧдланін]

== Öшмöсъяс ==
* [[Жеребцов Игорь Любомирович|Жеребцов И.Л.]] Где ты живешь: Населенные пункты Республики Коми. Историко-демографический справочник. ― [[Сыктывкар]], [[2000]]. — 448 с.
* [[Игнатов Михаил Константинович|''Игнатов М.К.'']] Взгляд сквозь годы. – [[Сыктывкар]]: [[Коми небöг лэдзанiн]], [[1998]]. – 224 с.
* [[Игнатов Михаил Константинович|''Игнатов М.К.'']] Усть-Куломский район: помни прошлое, зная настоящее, делай будущее (1620–2008). – [[Сыктывкар]], [[2009]]. – 366 с.
* История Коми с древнейших времен до конца XX века: В 2-х т. / По общей редакцией [[Сметанин Александр Франсович|''А.Ф. Сметанина'']]. – [[Сыктывкар]], [[2004]].
* Республика Коми: Энциклопедия в 3 т. ― Сыктывкар, [[1997]]-[[2000]]. ― Т. 1―3.
* [http://www.slideshare.net/guestc3e3f9/ss-1293233 Пожöг да сы гöгöрса сиктъяслöн нимтысян нимъяс]

== Ыстöдъяс ==
<references/>

[[Категория:Коми Республикалӧн сиктъяс]]
[[Категория:Коми сикт-грезд]]
[[Категория:Пожӧг сикт овмӧдчӧмин]]