|
|
Строка 1: |
Строка 1: |
| | | |
− | ГАЛИНА
| |
− | бутырева
| |
− |
| |
− | ПАС ТУЙ
| |
− |
| |
− |
| |
− | Бутырева Галина Васильевна чужис Удорскӧй районса Ёртома сиктын.
| |
− | Коми пединститут помалӧм бӧрын уна во чӧж уджаліс телевидениеын. Ӧні — Коми АССР-са культура министерствоын. Кывбуръяссӧ йӧзӧдліс республиканскӧй газетъясын, «Войвыв кодзув» журналын. Роч кыв вылын кывбур чукӧр петаліс «Северный автограф» книгаын.
| |
− | Г. В. Бутырева — СССР-са журналистъяслӧн Союзса член.
| |
− |
| |
− | чужанінлы
| |
− |
| |
− | И тӧв, и гожӧм,
| |
− | и ар, и тулыс,
| |
− | и кор ме тэсянь ылын,
| |
− | и кор ме тэсянь матын —
| |
− | сӧмын тэ йылысь
| |
− | и рытъя шогъясӧ,
| |
− | и войся вӧтъясӧ,
| |
− | и асъя мӧвпъясӧ.
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Дона батьӧ,
| |
− | ме пыр кӧсйи лоны
| |
− | тэ кодь бур киподтуяӧн,
| |
− | тэ кодь кыпыд лолаӧн,
| |
− | тэ кодь йӧз дорӧ сибалысьӧн.
| |
− | Муса мамӧ,
| |
− | ме пыр кӧсйи лоны
| |
− | тэ кодь авъяӧн,
| |
− | тэ кодь зільӧн-уджачӧн,
| |
− | тэ кодь вежӧра-сьӧлӧмаӧн.
| |
− | Вашка юӧ,
| |
− | ме пыр кӧсйи лоны
| |
− | тэ кодь югыд видзӧдласаӧн,
| |
− | тэ кодь меліӧн,
| |
− | тэ кодь лӧньӧн.
| |
− | Дінъёль ягӧ,
| |
− | ме пыр кӧсйи лоны
| |
− | тэ кодь гажаӧн,
| |
− | тэ кодь джуджыдӧн,
| |
− | тэ кодь веськыдӧн.
| |
− | Эз тай быдтор тадзи и артмы:
| |
− | тыдалӧ, абу весь шулӧмаӧсь,—
| |
− | мыйта пӧ сетӧма,
| |
− | сы мында и босьтан.
| |
− |
| |
− | КАЗЬТЫЛӦМ ПЫДДИ...
| |
− |
| |
− | Он тай тэрмась
| |
− | меным воча
| |
− | Табъяг вывсянь...
| |
− | Он тай пуксьы
| |
− | мекӧд орччӧн,
| |
− | кор ме вола...
| |
− | Он тай чышкы
| |
− | менсьым синва
| |
− | шоныд кинад...
| |
− | Он тай ректы
| |
− | сьӧлӧм шогӧс
| |
− | бур кыв-ворнад...
| |
− | Муса мамӧй,
| |
− | Он тай...
| |
− | Он тай...
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Тбилисиын
| |
− | менам дона ёртлӧн
| |
− | кувсьӧма мамыс...
| |
− | Лыддя та йылысь
| |
− | Наналысь дженьыд гижӧдсӧ,
| |
− | кутчыся, ог бӧрд,
| |
− | а ачым, быттьӧ тӧрыт на вӧлі,
| |
− | колльӧда медбӧръя туйӧ, Табъяг вылӧ
| |
− | ассьым мамӧс,
| |
− | воськов бӧрся воськов...
| |
− | Волы Тбилисиӧ,—
| |
− | гижӧ Нана,—
| |
− | кыдз аслад гортӧ:
| |
− | мамӧ сэтшӧма радейтіс тэнӧ,
| |
− | гажтӧмтчис-виччысис,
| |
− | ныв пыдди пуктіс...
| |
− | Аттьӧ тіян, менам мусаясӧй;
| |
− | и кодъяс Тбилисиын,
| |
− | и кодъяс Таллинын,
| |
− | и кодъяс Хельсинкиын,—
| |
− | быдӧнлы аттьӧ.
| |
− | И коді эмӧсь на,
| |
− | И коді абу нин...
| |
− | Аттьӧ сьӧлӧм шоныдсьыныд.
| |
− | Зэв ыджыд аттьӧ.
| |
− |
| |
− | )))
| |
− |
| |
− | Г. П. Лыткиналы
| |
− |
| |
− | Видзӧдлы,
| |
− | кутшӧм тӧдса морт,
| |
− | кутшӧм ыджыд морт
| |
− | локтӧма талун Театрад...
| |
− | Збыль ӧд,
| |
− | тшӧкыдджыка сійӧс
| |
− | ми аддзывлам
| |
− | джуджыд трибунаяс сайсянь...
| |
− | Видзӧдлы,
| |
− | кутшӧма вежсьӧма сійӧ
| |
− | чужӧм вывсьыс,
| |
− | кутшӧм шоныд югӧрӧн
| |
− | ломзьӧны сылӧн синъясыс.
| |
− | Мелілунӧн?..
| |
− | Видзӧдлы,
| |
− | кутшӧм шуда да лӧнь,
| |
− | быттьӧ кузь туй бӧрын
| |
− | ас гортӧ веськалӧм морт
| |
− | чӧсмасьӧ
| |
− | чужан кыв вылын сёрнинас...
| |
− | Видзӧдлы,
| |
− | тӧкӧтьӧ оз бӧрд...
| |
− | Но мед.
| |
− | Колям Сійӧс ӧтнассӧ Театрыдкӧд.
| |
− | Син-син.
| |
− | Сьӧлӧм-сьӧлӧм.
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Быд выль тулыс
| |
− | лэбачьяскӧд тшӧтш
| |
− | тундраӧ воӧны
| |
− | кӧр видзысьяслӧн челядь.
| |
− | Лун-лун вына вертолетъяс
| |
− | корсьӧны тундра пасьта
| |
− | разалӧм чомъяс,—
| |
− | быдлаӧ эм воысь-тэрмасьысь.
| |
− | И кокньыдджыка лолыштӧны ай-мам,
| |
− | кор матігӧгӧрсӧ,
| |
− | лым улысь чепӧсйӧм тувсов шоръяс моз,
| |
− | ловзьӧдасны челядьлӧн шыясыс.
| |
− | И авкояс, кӧр пиян,
| |
− | нимкодясьӧны челядьлы,
| |
− | быттьӧ
| |
− | чой-воклы.
| |
− | А лым усьтӧдз,
| |
− | лэбачьяскӧд тшӧтш,
| |
− | арся вертолетъяс бӧр нуасны челядьӧс
| |
− | лунвывлань.
| |
− | И выль тулысӧдз,
| |
− | велӧдчан во помӧдз,
| |
− | челядьлӧн быд войся вӧт чужан му
| |
− | йылысь,—
| |
− | тундра йылысь.
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Кувсяс пӧрысь морт —
| |
− | Пӧчӧ вӧлі шуӧ: кад пӧ воис...
| |
− | Кувсяс том морт —
| |
− | Медводз пӧ енмыс босьтӧ медбуръяссӧ...
| |
− | Кувсяс челядьпосни —
| |
− | анделъяс пӧ ковмӧмаӧсь...
| |
− | А кор кувсяс мортлӧн сьӧлӧмыс?
| |
− | Мый эськӧ та вылӧ шуис менам дона пӧчӧ,
| |
− | ловъя кӧ вӧлі...
| |
− | Но абу нин ловъя.
| |
− | Мыйла
| |
− | мукӧд войтырыс
| |
− | и сёйӧ, и юӧ, и уджалӧ,
| |
− | и весиг челядьӧс быдтӧ,—
| |
− | быттьӧ збыль ловъя морт,
| |
− | а шыӧдчан налӧн сьӧлӧм дорӧ,
| |
− | быттьӧ кын му ёкмыль
| |
− | киад
| |
− | пуктасны...
| |
− | Мыйла?!
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Сьӧлӧмыс висьмытӧдз
| |
− | повзьӧма батьӧ:
| |
− | вичко вевт вывсянь
| |
− | сісь поскӧд лэччӧдӧ
| |
− | вит арӧса нывкаӧс —
| |
− | мутиыс катӧма,
| |
− | тыдалӧ.
| |
− | Пуксьӧма,
| |
− | кокъяснас вевт вывсянь
| |
− | надзӧник ӧласьӧ,
| |
− | нач мыйкӧ мӧвпалӧ.
| |
− | Дрӧчкатӧ батьӧ эз лачкы,
| |
− | но чорыда
| |
− | шуис:
| |
− | мед некор и некоді
| |
− | некутшӧм вевт вылысь
| |
− | сэсся эз аддзыв!
| |
− | Кывзыси батьӧс (тӧвбыд...),
| |
− | но тулыснас,
| |
− | шоналӧм вевт кузя
| |
− | гусьӧник
| |
− | бара
| |
− | кавшаси-кысйыси —
| |
− | быттьӧ и збыль кодкӧ
| |
− | шошаӧд кыпӧдіс...
| |
− | Ки пыдӧс вылын моз
| |
− | сиктса и сиктсайса олӧмыс
| |
− | ме водзын
| |
− |
| |
− | бара и воссис:
| |
− | дзик мукӧд пӧлӧс,
| |
− | дзик абу мувывса!
| |
− | Ӧні на шонтӧны
| |
− | сьӧлӧмӧс менсьым
| |
− | керка вевт вывсянь
| |
− | воссьывлӧм серпасъяс!
| |
− | Ӧні на кыла ме
| |
− | кок пыдӧсъяснам
| |
− | косьмӧм тьӧс кузя
| |
− | вывлань быд воськов!
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Рудзӧг му шӧрын
| |
− | ытшкытӧг-гӧртӧг
| |
− | ичӧтик ді вылын
| |
− | льӧм пулӧн котыр —
| |
− | пашкыра, джуджыда
| |
− | кыпӧдчӧ енэжлань...
| |
− | Сы пытшкын гусятор:
| |
− | увъясысь артмӧмтор —
| |
− | ичӧтик пуклӧс.
| |
− | Кымынысь дзебсьывлі
| |
− | татчӧ ме коркӧ,
| |
− | кымынысь ректывлі
| |
− | нормывлӧм сьӧлӧмӧс,—
| |
− | челядьдыр сӧмын мӧй?
| |
− | Ӧні на! Ӧні на!
| |
− | Дерт, ӧні мӧвпъясын
| |
− | сӧмын и вермывлан
| |
− | сэтчаньӧ волыны...
| |
− | Отсалӧ?
| |
− | Важ мозыс!
| |
− | Кувтӧдз на кӧсйӧм ме
| |
− | сьӧлӧмын видза:
| |
− | пидзӧсчань лэччыны
| |
− | льӧм котыр водзӧ,
| |
− | аттьыны муӧдзыс
| |
− | югыдсьыс, шоныдсьыс —
| |
− | кувтӧдз на кӧсйӧм ме сьӧлӧмын видза...
| |
− |
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Арся сьӧд войыс
| |
− | сапкысис-усис
| |
− | му вылӧ сирва кодь
| |
− | пемыдӧн,— сэсся
| |
− | синтӧ кӧть бытшкы,
| |
− | нинӧм оз тыдав.
| |
− | Кымӧра сынӧдыс,
| |
− | лыа ю дорыс,
| |
− | ниа пес чипасыс —
| |
− | быттьӧкӧ сылісны,
| |
− | вошисны пемыдас.
| |
− | Лӧнь, кыдзи лым водзын.
| |
− | Батькӧд ми мыш-мыш
| |
− | шонтысям-вугралам:
| |
− | виччысям кулӧмын
| |
− | черилысь бузнитчӧм...
| |
− | Бузнитчис! Шедӧма!
| |
− | Тэрыба пыжлань!
| |
− | Ярлуныс черилӧн
| |
− | регыд и лӧнис:
| |
− | тыдалӧ, мудзӧма
| |
− | Войвывса саридзсянь
| |
− | Йӧртымӧдз катігас.
| |
− | Шлапвидзӧ-куйлӧ.
| |
− | Пызан пӧв кузьта.
| |
− | Пызан пӧв пасьта.
| |
− | Шензис да шензис
| |
− | унзіля мамӧ.
| |
− | Кор тайӧ вӧлі?
| |
− | Вӧлі-ӧ?
| |
− | Гашкӧ...
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | И вӧлі — ю.
| |
− | И пыж, и тас.
| |
− | И зарни сю.
| |
− | И гортӧй — ас.
| |
− | И сӧмын эськӧ
| |
− | лэдзны вуж...
| |
− | Но ме эг куж...
| |
− | А эски, эски!
| |
− |
| |
− | БУТОРА
| |
− |
| |
− | Ой, тӧлӧй,
| |
− | чизыр вой тӧлӧй.
| |
− | Бара нин тэ
| |
− | кӧсъян поткӧдны
| |
− | менам саридзлысь
| |
− | еджыд морӧссӧ.
| |
− | Бара нин тэ
| |
− | кӧсъян пасьвартны
| |
− | менсьым пыжсӧ.
| |
− | Бара нин тэ
| |
− | кӧсъян чашкӧдны
| |
− | менсьым тывъяссӧ.
| |
− | Бара нин тэ
| |
− | кӧсъян вӧтлыны
| |
− | менсьым зарни черисӧ.
| |
− | Ой, тӧлӧй,
| |
− | чизыр вой тӧлӧй.
| |
− |
| |
− | * Бутора — тадзи шуӧны вой тӧвсӧ поморъяс.
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Важиник,
| |
− | рапкысьӧм-усьӧм
| |
− | сьӧд керка дор.
| |
− | Пырзьӧма турунӧн,
| |
− | петшӧрӧн,
| |
− | ӧмидзӧн.
| |
− | Пожӧма ягӧ
| |
− | керкасянь
| |
− | нуӧдысь
| |
− | пас туйыс
| |
− | вушйӧма —
| |
− | ӧдва и аддзи:
| |
− | туй визьсӧ вевттьӧмны
| |
− | томиник пожӧмъяс,
| |
− | быттьӧкӧ найӧс
| |
− | кӧдзӧма кодкӧ:
| |
− | та понда ковмыліс
| |
− | кежавны
| |
− | туй вывсьыс,
| |
− | восьлавны орччӧн
| |
− | пас туйсӧ кыйӧдіг...
| |
− | Виччысьтӧг казялі:
| |
− | быттьӧкӧ ме моз жӧ,
| |
− | ме кодь жӧ кодкӧ
| |
− | дзебсясьысь туйӧдыс
| |
− | тэрмасьӧ-восьлалӧ.
| |
− | Збыль, гашкӧ,
| |
− | ачым да?
| |
− | коді тан вӧвлывлі
| |
− | туруна удж дырйи
| |
− | кызь гӧгӧр во сайын...
| |
− | Ме вылӧ видзӧдӧ.
| |
− | Быттьӧкӧ донъялӧ,—
| |
− | кутшӧм пӧ морт лоин,
| |
− | кутшӧма олан?
| |
− | Сӧмын на кӧсйи ме сёрнисӧ панны,—
| |
− | пас туйыд понӧльяс улысь
| |
− | и мездысис.
| |
− | Бара на аскӧдӧ
| |
− | эг удит кыв вежны.
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Мыйла нӧ сэтшӧма нормӧ
| |
− | туй вылӧ петігӧн сьӧлӧмӧй?
| |
− | Быттьӧкӧ ме сійӧс кыска
| |
− | мырдӧнысь...
| |
− | Мырдӧнысь? Ог бара.
| |
− | Тӧвбыд ачыс пыр вӧзйысьӧ туйӧ,
| |
− | ыпъялӧ кӧсйӧмӧн, тэрмӧдлӧ:
| |
− | мед эськӧ ӧдйӧджык кадыс
| |
− | коляс нин, мед эськӧ карыс
| |
− | саймовтчас лӧзалысь вӧр саяс
| |
− | ӧдйӧджык, ӧдйӧджык, ӧдйӧджык.
| |
− | А кад воас петны нин керкаысь—-
| |
− | сьӧлӧмам кутчысяс повзьӧмкодь,
| |
− | кутшӧмкӧ падмӧмкодь, косӧдчӧм...
| |
− | Тадз жӧ и гижӧмӧ босьтчытӧдз:
| |
− | бергала-бергала удж гӧгӧр,
| |
− | гижнысӧ кыскӧ, но мыйкӧ и
| |
− | быттьӧкӧ падмӧдӧ уджсьыс...
| |
− | падмӧдӧ, косӧдӧ,
| |
− | кытчӧдз
| |
− | некытчӧ воштысьны лоӧ.
| |
− | Он кӧ пет туйӧ!
| |
− |
| |
− |
| |
− | КОМИ - ИЧӦТИК ВӦР ЮЯСА МУ
| |
− | (Этимологияӧ пыралӧм)
| |
− |
| |
− | Ӧнӧдз пӧ некыдзи
| |
− | некоді стӧча
| |
− | оз вермы висьтавны,
| |
− | коді да мыйла
| |
− | сетӧма КОМИ ним
| |
− | чужанін мунымлы.
| |
− | Некор эг вензьывлы
| |
− | ме тӧдысь войтыркӧд.
| |
− | Вашка ю пӧлӧн
| |
− | катыдсянь кывтыдӧдз
| |
− | слӧймыліс лэбны мен
| |
− | ӧтчыд сёр арӧн.
| |
− | Чукыль сьӧд визьӧн
| |
− | лымъялӧм парматі,
| |
− | зэвтчӧма кӧдзыдсьыс,
| |
− | лӧньӧма Вашка —
| |
− | Визувтӧ оз-ӧ нин,
| |
− | гӧгӧрво, колӧкӧ...
| |
− | Сы гӧгӧр
| |
− | векньыдик, дженьыдик
| |
− | везъяс моз, гартчӧны
| |
− | быттьӧкӧ Вашкалӧн
| |
− | сӧнъяс ли вужъяс:
| |
− | шоръяс да ичӧтик юяс:
| |
− | Веньдін да Йӧртым,
| |
− | Коздін да Сӧдзим...
| |
− | Важгортсянь неылын
| |
− | тыдовтчис Ку нима
| |
− | ичӧтик вӧр ю...
| |
− | Ку нима, кыланныд?
| |
− | Сэки и мӧвпыштчи,—
| |
− | збыль чужаніннымлӧн
| |
− | артмӧма нимыс тай
| |
− | финн кывйысь:
| |
− | КЮМИ-ысь?..
| |
− | Юыс да куыс кӧ
| |
− | Ӧтитор вежӧртӧ —
| |
− | сэки и артмӧ,
| |
− | мый ЮЯСА МУ лоӧ
| |
− | КУМИ-ыс, КОМИ-ыс
| |
− | (кыдз и СУОМИ —
| |
− | тыяса, нюръяса)...
| |
− | Некор эг вензьывлы
| |
− | ме тӧдысь войтыркӧд,
| |
− | но аттьӧ Ку нима
| |
− | ичӧтик вӧр юлы:
| |
− | Став Коми от пасьта,
| |
− | гашкӧ, дзик ӧтнасӧн
| |
− | кольӧма сійӧ нин
| |
− | ПАС пыдди
| |
− | тӧд вылӧ меным и
| |
− | быдӧнлы.
| |
− |
| |
− | ЧУЖАН СИКТЛӦН 50-ӧд ВОЯССА СЕРПАСЪЯС
| |
− |
| |
− | 1.
| |
− |
| |
− | Вашка ю пӧлӧн —
| |
− | джуджыд да ён
| |
− | пу керкаяс:
| |
− | зымвидзӧны-сулалӧны,
| |
− | ӧта-мӧд вылас
| |
− | дзоргӧны-видзӧдӧны,
| |
− | быттьӧ рӧмпӧштанын
| |
− | ӧта-мӧдас
| |
− | тыдалӧны:
| |
− | ӧткодь кильчӧ содйӧн,
| |
− | ӧткодь пывсян-картаӧн,
| |
− | ӧткодь юкмӧс-струбаӧн...
| |
− | Некод некодысь абу дзебсьӧма-потшсьӧма,
| |
− | ставыслӧн ставыс син водзын, эрдын.
| |
− | Сӧмын ӧти ӧтувъя потшӧс
| |
− | гӧгӧртӧ сиктнымӧс:
| |
− | быттьӧ збыль
| |
− | сӧмын ӧти
| |
− | ӧтувъя котыр олӧ
| |
− | Йӧртымдінаным.
| |
− |
| |
− | 2.
| |
− |
| |
− | Быд керка вевт вылын
| |
− | челядь и верстьӧ:
| |
− | кыйӧдӧ асывбыд
| |
− | пароход воӧм...
| |
− | — Тыдовтчис! Тыдовтчис!—
| |
− | горӧдіс кодкӧ
| |
− | садь быртӧдз ёся...
| |
− | Збыль тай нӧ, катӧ!
| |
− | Кӧрттувъя сайын
| |
− | сьӧд тшынӧн пуркъялӧ;
| |
− | тыдалӧ, зіля
| |
− | вермасьӧ ытвакӧд.
| |
− | Ен пӧвъя кытшъяса,
| |
− | еджыдсьыс-еджыд!
| |
− | Сердла мег бӧрын
| |
− | Петкӧдчис син водзӧ.
| |
− | Букӧстіс-тутӧстіс —
| |
− | Нюжӧдіс берег выв
| |
− | кузь лайков посъяс:
| |
− | ректӧ пӧ, колӧкӧ...
| |
− | Унатор вайи:
| |
− | чӧскыд и сола,
| |
− | курыд и вына,
| |
− | донтӧм и дона!
| |
− | Регыд ю дорӧ
| |
− | быттьӧкӧ лымйӧн
| |
− | тӧлӧдіс пызь бусӧн;
| |
− | еджыд и рудзӧг нянь
| |
− | мешӧкъяс тэчисны
| |
− | морт судта радъясӧ:
| |
− | дзик лабиринтъяс
| |
− | артмисны... Дорся
| |
− | сулалӧ-зымвидзӧ
| |
− | берег тыр бӧчка:
| |
− | ӧвтыштӧ сола
| |
− | саридзса трескаӧн...
| |
− | Тутӧстіс-кывтіс
| |
− | бӧр Лешукосклань
| |
− | пароход... Сӧмын
| |
− | дыр на став сиктыс
| |
− | Вашка ю дорын
| |
− | уджаліс-зілис:
| |
− | меститіс-идраліс
| |
− | вайӧдӧмторсӧ...
| |
− | Войбыд на бипуръяс
| |
− | сотчисны сэні:
| |
− | мудзыштӧм войтыр
| |
− | чӧсмасис-юис
| |
− | гӧрд китай-чай сора
| |
− | юмовтӧм спирттор...
| |
− | Войбыд на юргисны
| |
− | Йӧртымдін улын
| |
− | нор сьыланкывъяс —
| |
− | комияс, рочьяс...
| |
− |
| |
− | * * *
| |
− |
| |
− | Аттьӧ
| |
− | дона ай-мамлы,
| |
− | мый некутшӧм
| |
− | еджыд ни сьӧд уджысь
| |
− | некор
| |
− | эз ӧтдортлыны:
| |
− | ичӧтысянь
| |
− | и сёй талян,
| |
− | и куйӧд петкӧдан,
| |
− | и нитш босьтан,
| |
− | и керка кер волян,
| |
− | и пес кералан...
| |
− | А мӧдӧдчасны кӧ ай-мам чери кыйны,
| |
− | и тэ накӧд тшӧтш
| |
− | шоныд гожся рытгорув
| |
− | тыв кыскалан...
| |
− | Йӧр потшны, керка вевт вевттьыны,
| |
− | турун пуктыны, пув вотны —
| |
− | быдлаӧ
| |
− | бӧж моз
| |
− | ай-мам бӧрся.
| |
− | Та понда и оз усь менам киысь
| |
− | чер ни пила,
| |
− | тыв ни пелыс,
| |
− | лэбын ни нарман.
| |
− | Та понда и кыскӧ менӧ ас дорас вӧр-ва.
| |
− | Та понда и йӧз костын медводз донъяла
| |
− | ӧтсӧгласӧн олӧм, чоя-вока моз,
| |
− | Сьӧлӧм восьтӧмӧн,
| |
− | пыдӧсӧдзыс —
| |
− | нинӧм дзебтӧг.
| |