Пос

І МИЯН СТАЛИН Сӧветъяс муӧ враг кор сюйсьӧ, Лӧг синмӧн корсьӧ сійӧ туйсӧ, Мед торкны миян шуд да удж,— Ог полӧ сэк, оз вунлы сутш, Мый сьӧлӧм рӧдиналӧн эм. Эм кар Москва да сэні Кремль. Сэн биӧн ломзьӧ уна кодзув, И сійӧн югыд йӧз синводзув. Быд врагӧс эрдӧдас яр би, И сійӧн повтӧг олам ми. И бикинь бипурысь кыдз кайӧ, Сідз ӧзйӧ кодзувъясысь тайӧ Выль, мукӧд кодзув, ЛЫД НИ тшӧт. Геройяс морӧс вылын найӧ И миян сьӧлӧмъясын тшӧтш. Сэн ӧти кодзув медся вылын И ставсьыс тыдалӧ медылӧ. Яр кодзув сійӧ—Сталин ёрт. КУЗЬ, СЬӦКЫД туй вылӧ КӦ петім, Мп панім кӧ ён ыджыд удж, Оз падмӧд полӧм ӧти сутш,— Ми быдӧн бура тӧдам сэки, Мый сьӧлӧм рӧдиналӧн эм. Эм кар Москва да сэні Кремль. Сэн—миян помтӧм-дортӧм вын эм. Быд пикысь сійӧ вынӧн мынам. И лэптам ми медсьӧкыдтор Да вуджам туй ми сьылӧм сор И абу сьӧкыд уджысь полӧм, Да сійӧн шуда миян олӧм. Вын тайӧ сетӧ мортлы борд. Вын тайӧ нуӧ полюс вомӧн И вӧчӧ пӧрысь мортӧс ТОМӦН. Вын тайӧ—вождьным, Сталин ёрт. Кор чукӧртчам ми праздник вылӧ, Кыдз бура эштӧдчас, став удж, Оз вунлы гажӧдчигӧн сутш, И сійӧн том и пӧрысь сьылӧ, - Мый сьӧлӧм рӧдиналӧн эм. Эм кар Москва да сэні Кремль Сэн—шудным, джуджыд, паськыд, помтӧм. И сійӧ шудыс сьӧлӧм шонтӧ Да ӧзтӧ синмӧ долыд би. И сійӧ шудысь кыптӧ ловным Да ӧзйӧ колӧм — помтӧг овны. И ӧткодь гажа, бать и пи. И тайӧ шудла ортӧг кылӧ Ныр ВЫЛЬЫСЬ-ВЫЛЬ збой, кыпыд сьылӧм. Вын тайӧ шудлысь оз пык сёрд, Оз потшав нюр, ни ю, пи саридз, Быд сиктӧдз судзсьӧ, ылі карӧдз. Шуд тайӧ—батьным, Сталин ёрт. 1941. ЮРГӦ ПАРМА Вой Парма юргӧ помысь помӧ, Став аслас ловзьӧм олысь вомӧн, Ягвывса зарни пожӧм вӧрӧн, Ён трактор горӧн, коді гӧрӧ Сӧветскӧй вӧльнӧй Коми му; Кӧрт лэбач горӧн, коді лэбӧ Вӧр саридз вомӧн, шондіберд; Ён паровозӧн, кодлысь эбӧс Оз вермы венны вӧр ни эрд. И юргӧ гажа сьылан горӧн, Код кылӧ асыв, лун и сёрӧн, И юргӧ сідз, мед Кремльӧдз кылӧ, Бурсиӧм ыстӧ медбур кылӧн: Ов нэмтӧг, миян вождьным, другным, Кыдз овны кутас тэнад удж! Ов,—шудным содны мед оз дугдыв. Ов,—бырӧ скӧнь мед враглӧн вуж. Ми гажа праздник вылын жуам И ыджыд аттьӧкӧд тшӧтш шуам,— Ов—вынным, збойным, слава, борд! Ов нэмтӧг, миян Сталин ёрт! 1941. вождьлы Талун, кор лолавсьӧ морӧслы долыда, Воддза сьӧд йӧзлӧн кор шудӧн тыр олӧм, Саялі ёран важ, вушйис нин во лыдӧн,— Тэныд, вождь, медводдза чолӧм! Талун, кор лэбӧны лэбачьяс укладысь, Трактор шы боръястӧм му йӧрысь кылӧ, Йӧзлӧн кор серамыс йӧлаӧн юклӧдлӧ,— Тэныд, вождь, сьӧлӧмным сьылӧ! Талун, кор озырмӧм сиктъясысь, каръясысь, Ягъясысь воӧм йӧз гаж вылын жуам, Томӧсь кор быдӧн дзик, мыйдта кӧть арӧсыс, - Тэныд, вождь, аттьӧ ми шуам! Сталин ёрт! Карысь кӧ, лун муысь, Пармаысь Выль олӧм тэчан удж враглӧн ки торкас, - Сё кыла йӧз лоас ӧтторъя армия, Сы пытшкын—Комилӧн корпус! 1936.

ІІ МИЯН МУЗА Дыр ордым миянлы эз письт. Октябрся сӧмын миян муза. Кӧть дженьыд сылӧн олан висьт, А йӧзлы колана да муса. Ӧд сійӧ—отсӧг керны удж. < Пыр гажа, радейтӧ йӧз сійӧн. Кӧть том да нэр, оз шойччыв сутш, Ударник талун муза миян. Мед гаддьӧсь киыд, муза, мед. Оп яндысь, омӧлик кӧ паськӧм. Кад вӧччыны эз вӧв на тэд, А важлӧн эз коль эмбур дасьтӧм. Ми быдмам сідз, кыдз чужан му, Ми сьылӧм сывдам уджкӧд сорӧн, Сэк некод миянӧс оз су, Кӧть удж вылын, кӧть сьылан горын. 1936. КЫВТӦЙ, ПУЯС Личыд пила тӧвбыд сьыліс, Троньгис ягын лэчыд чер. Воис тулыс, ю вевт сыліс, Визув ваӧн мӧдіс кер. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Тувсов вой и гожся лунӧ, Шӧвк кодь ю, кӧть гыа скӧр, Кывтам пурйӧн, уна-уна Парма шӧрысь лэдзам вӧр. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Кывтам югыд каръяс пӧлӧн, Кывтам гажа сиктъяс дор, Кысянь волӧ ышмысь тӧлӧн Долыд сьылӧм, серам сор. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Боксянь копрасьӧны сюяс, Веж сён вӧзйӧ кисьмӧм оз. Гажа туйӧ колльӧ пуяс,— Ӧвтчӧ лаптӧн вадор коз. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Тэрмась, пурйӧй, туй пом ылын, Керлӧн водзын уна мог,— Кутны кӧрттуй морӧс вылын, Сюръя йывті нуны ток. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Тӧв, эн падмӧд,—пожӧм, козъяс Ёна тэрмасьӧны зэв Пыкны шахта, вӧчны посъяс, Выль заводлы колӧ вевт. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Пуяс, воад кӧртъяс дорӧ, Гажа сэн, кӧн уклад—гӧрд, Колад, пуяс, выль линкорӧ, Пондад кутны ружье кӧрт. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм. Морӧс, пыдӧдз лолышт сынӧд. Кабыр, чабырт пелыс пу. Вына сойяс, шевкйӧй-сынӧіі Шӧрлань, кытӧн тэрыб ю. Кывтӧй, пуяс, Ылі муяс Паськыд рӧдинаын эм. Визув, лэччӧд Пуяс сэтчӧдз, Кытӧн бур удж налы эм.

1941. «"«{Сс - - у ' - 16 ТУВСОВ РЫТӦ Бадьяс пӧвсӧ мӧдлапӧлын Дзебсис шонді, пуксис тувсов вой. Лэбӧ сьылӧм ыркыд тӧлӧн Сэсь, КӦН куйлӧ гӧрсьӧм му—сьӧд ной, Важӧн сэн ме, кӧні лӧня Льӧм пу дінті кывтӧ Эжва ю. Вӧсни коскӧй лӧз шӧвк вӧня, Тӧбӧ тюль, кыдз баддьӧс кокни ру. Эн во тай нӧ, ачыд корин Керӧс дорӧ, шонді лэччандор. Чӧскыд дука льӧм пу дорын Сэксянь ме, удж эштіс менам кор. Лӧгаси нин ме тэ вылӧ, Кысь тэ аддзан ме кодь мелі ныв? Ланьтлы, сьӧлӧм, гудӧк кылӧ. Кылӧ тӧдса гажа ............. Юргысь йӧла, ӧтвыв мекӧд Гудӧк шылы воча сьылӧм пан, Кыдзи тӧрыт войбыд тэкӧд Сьылім ӧтув гудӧк серти тан. Миян гажным югыд войӧс Кутас тыртны талун бара дыр. Майбыр овны тувсов вояс, Майбыр сэк, кор ӧткодь долыд пыр! 1911. ТУЛЫС Зёльгӧ эзысь шыӧн Гора варов шор, Ворсӧ сяркъя гыӧн, Тюргӧ изъяс дор. Шоныд тӧлӧн шога Пӧльыштлӧ пӧсь му. Тӧвлы корйӧн воча Серӧктӧ веж пу. Енэж кисьтӧ югӧр, Кӧдзӧ шонді сьӧм. Дзользьӧ лэбач чукӧр. Лым кодь еджыд льӧм. АСЫВ Лӧзъюгыд. Асыввыв ломзьӧ. Кыпӧдчӧ кыа гӧрд дон. Дышпырысь пальӧдчӧ, ловзьӧ, Узьӧмысь садьмӧма сён. Мыссьӧдӧ дзоридзӧс лысва, Кор вылысь чышкӧ бус рытся. Багралӧ кыасянь ю. Вадорын вольсасьӧ ру. Ыркыд тӧв бадь корйӧн ворсӧ, Вашкӧдӧ: пуксьӧ нин лун, Гӧгӧр гаж, вӧтлы зіль ун. Лэбачӧн садьмӧм вӧр горзӧ. Лӧнь сиктын, шойччӧ мудз йӧз... Енэж нин шондіа, дӧз,

1928. ГРЕЗДЫН ГАЖА Грездын гажа, гольгӧ гудӧк. Сьылӧ сынӧд сыкӧд сэн. Лӧня лэбӧ налӧн лудӧд Тувсов войӧ варов вен. Гудӧк, гольгы гора, гора! Тэкӧд тӧлыс талун том. Тырмас триньгӧм ньӧжмыд-нора, Быттьӧ баддьын бӧрдысь ном. Войбыд ворсӧ варов войтыр. Сяргӧ серам, сьылӧм шы. Юргӧ йӧла, йӧткӧ ойбыр Грездса гажа гудӧк гы. 1928. Тувсов дзоридз Кор мувыв тӧвсякодь на чорыд, Оз гажӧд синтӧ ывла сер,— О, кутшӧм дона тувсов дзоридз, Веж дзоридз, томиник да нэр! Ми аддзам кельыдіник корйысь Сук лапта паськыд гажа сад. Ми аддзам,—матын гожъя кад. Ми быдӧн—выль петасӧс дорйысь. 1929. СЕРПАС Лӧзов рӧмыд. Тӧлысь югӧр. Лӧнь. Сю му вылын вӧрлӧн вуджӧр. Кыа—гӧрд шӧвк вӧнь. Кань моз мургӧм—узьысь юлӧн Мойд. Гуся сёрни тӧвкӧд сюлӧн. Шоныд лола вой. Мудзӧм сиктын, нывзон сьӧлӧм,— Гудӧк гор, Ворсӧм, йӧктӧм, гажа сьылӧм. Сёр. 1928. МЕМ МУСТӦМ РУДОВ ЛУН Мем мустӧм рудов арся лун, Кор гӧгӧр пӧрӧ пемыд гуӧ. Мем колӧ биӧн ломзян лун. Мед олӧм дзулькйӧн пуӧ, Мед олысь кодзувкот моз жуӧ, А оз кӧ,—тӧвся ун Мед лэччас кӧдзыд муӧ. Мед муӧс сотӧ шонді би, А оз,—мед дорӧ йи. Мем мустӧм рудов лун. 1929. АРСЯ ЗЭР Киссьӧ-шывгӧ сьӧд синваӧн арся зэр. Мыськӧ бусӧсь, сардмӧм, сьӧдасьӧм му сер. Тёпкӧ войтва, лыддьӧ кад, Бӧрдӧ лысваӧн льӧм сад. Кысь и киссьӧ-шӧтӧ помассьытӧм зэр. Шлюпкан кизер няйтӧн шылясис му сер. Пемыд тупкис, тӧбис лун. Пуксис муӧ сьӧкыд ун. 1929. СОНЕТ Сук вӧрын, вуджӧра кӧн гожӧм, Кӧн лыдтӧм пуяслӧн веж кор Му вылӧ оз лэдз шонді ёр, Сэн быдмис вӧрлы тӧдтӧм пожӧм. Пыр ӧткӧн нюжӧдчис, эз кор Тшӧтш ёртӧс корсьны югӧр вошӧм. Кыдз лэбач лэбиг ассьыс борд, Лап сійӧ шеніс уна вожӧн. Весь шувгис, лэбзьыны эз куж. Эз лэдз тшап пуӧс аслас вуж. Му кутіс морӧс вылас пуӧс. Кӧть кытчӧдз кач, шог сійӧс суас, Код гӧгӧр аддзӧ вуджӧр куш, Оз радейт коді чужан муӧс. 1929. ТРАКТОР Тувсов асылын сиктысь ме аддзи Войдӧр тӧдлытӧм тшуплӧм туйвизь,— Сиктӧ карса ёрт воӧма, тадзи Сійӧ гижӧма ас йывсьыс висьт. Кӧсйӧ уклад ёрт воймӧм сикт вежны, Вины, нетшкыны гӧльлунлысь вуж, Гӧрны му, оз мед некор нин эжмы, Нявда некор мед муӧ оз чуж. Кӧсйӧ нюжӧдны, паськӧдны йӧръяс, Дзикӧдз вуштыны муяслысь бор, Потшӧс черань вез, воймӧм пу гӧръяс Сиктысь варкӧдны, мукӧд ёг сор. Пӧсьла тіралӧ морӧсас сьӧлӧм, Ыджыд, тыдалӧ, ёртлӧн вын эм. Мунӧ нёровтчӧм керкаяс пӧлӧн, Пасйӧ, помасьӧ кытӧн важ нэм. Уджлысь вына ёрт ловзьӧдӧ гажсӧ. Войдӧр аддзывтӧм бӧрсяыс визь,— Пасйӧ, мыйдта нин венӧма важсӧ, Тшуплӧ туй вылӧ кось йылысь висьт. 1929. ИСПАНИЯСА ЁРТЪЯСЛЫ Мед ылын миянсянь Эспань, Ми сьӧлӧмӧн—кӧн вӧля дорсьӧ, Став мӧвпӧн—тіянкӧд ми орччӧн, Ӧд эг на важӧн „Мир да нянь!" „Став власть Сӧветлы!“ Асьным горзӧ. Кор дорйид вирнаныд Ирун, Кось нуид, кытчӧдз типкис сьӧлӧм, Ми горзім,— Повтӧм ёртъяс, чолӧм! Ӧд асьным тадз жӧ, эз на вун, Ми перйим шудӧн чукъя олӧм. Пыр эскӧй,—косьын шедӧ мез. Ті венсьӧ сідзи, враг мед тӧдіс: Оз ло, мед уджалысь йӧз пӧдіс, Код чужтіс повтӧм Долорес, Код шудлань веськыд туйӧн мӧдіс. Геройство тіян, повтӧмлун Став мирлысь сьӧлӧм ӧзтӧ биӧн. Кад воас, —ӧтув уджлӧн пиян Став лёккӧд панам бӧръя кось, Став лёк вын нэм кежлӧ сэк виам. Сэк кыптас мезмӧм йӧзлӧн юр, Морт увтыртӧм сэк дзикӧдз бырӧ. Шуд пуксяс му вылӧ, мед дырӧн,— Урал, Астурия и Рур Удж шыӧн, гажӧн ӧтмоз тырӧ. 1930. ЁРТЛЫ Сьыв жӧ, ёрт, садьмӧмсӧ тулыслысь сьыв. Ылӧдзджык ловзьӧдан сьылӧмыд кыв. Мичлунсӧ ывлалысь шор дорын мойд. Тшап льӧмлысь сьӧлӧмсӧ сьылӧмнад дойд. Асыв кор ломтысьӧ кыаӧн, гӧрд, Гажысла веж лудын лысваӧн бӧрд. Розъялан сю вывті ветлӧ кор гы, Веж эшкын боръясӧ дзоридзысь кы. Лэбав жӧ парматі, збой тэнад борд. Вылӧджык, вылӧджык кыпӧдчы, ёрт! 1929. ДАС НЁЛЬӦД ВО Дас нёльӧд во. Му тырӧ шойӧн. Сьӧд кырныш морт син сӧмын сёйӧ. Пӧсь вирӧн руалӧ дзуг сю. Вӧв кокӧн нырсьӧ эндӧм му. Россия пасьта чукля туйӧн, Сьӧд идзас вевта сиктъяс пыр Йӧз киссьӧм-ройдӧм помтӧг уйӧ, Том йӧзлӧн сьӧлӧм шогӧн тыр. На бӧрысь вӧтчӧ маті шорӧдз Дзор мам, а кодлӧн—муса ныв. Быд потшӧс бердысь кылӧ сёрӧдз Нор, бӧрдӧм сяма, сьыланкыв: Медбӧрысь тіянкӧд ме, ёртъяс, Медбӧръя гажӧдча тан вой. Кор югдас, кольны лоӧ гортӧс, Сэк бӧрддзас аймам, вок и чой... Том бӧрын мӧдіс гырысь тошка. Сэк челядь синва тыртіс грезд. А паныд—китӧм, коктӧм пошкӧ, Виръяйныс пыдди вайӧ крест. Тадз царь кӧрт крестӧн найӧс пасйис, Код дорйис вирӧн, эз дерт ассьыс, Кык юра варышлысь пеж лов, Ӧд гӧльлы гӧлькӧд кось оз ков. Кад мунӧ. Быри сиктын гӧрысь. Оз помась кось, йӧз кисьтӧ вир. Тшыг кулӧ челядь, мырсьӧ пӧрысь, А озырлӧн пыр ыдждӧ пир. Йӧз медбур гольгӧ доран кӧртӧн. Смерть кӧдзӧ шой, смерть кӧдзӧ бӧрдӧм... Дас нёльӧд во! Дас нёльӧд во! Кад сэтшӧм Мӧдысь мед оз во.

1935. ФЕВРАЛЬ Февраль, дас сизимӧд. Корона Йӧз скӧрмӧм тальччис няйтӧ сэк. Эз вежсьы немтор сыысь ёна, Вир киссьӧ шорӧн важмоз век. Кар вылын тшыг йӧзлысь нагайка, Кыдз войдӧр, кульӧ мудзӧм мыш. Йӧз кӧсйис лолыштны на тайкӧ,— Кык юра бара сатшкис гыж И бара кыскӧ йӧзлысь эбӧс, Став вынсӧ, ловсӧ помтӧм фронт. Окопъясысь смерть водзӧ лэбӧ. Эз вӧрзьы капиталлӧн трон. 1935. ЁРТЛЫ Мед ми эг кужлӧ бура сьывны, Но кужлім корсьны ывла гаж, Веж сюлысь вашкӧдчӧмсӧ кывны, Тшӧтш мустӧмтны сьӧд воймӧм важ. 1930. ІІІ