Пос

Чеԉаԃлы лыԃԃыԍан ԋіга Ч. Робертс. ВӦРЫН

Роч-вылыԍ коміӧн лӧԍӧԁіс I. Јеԉкін. Комі ԋіга леԇан-ін Сыктывԁінкар—1928

Вӧрын.

Воіс гажа шоныԁ гожӧм. Ӧтчыԁ Ԍемен-ԃаԃ ічӧԏік Ваԍіԉејкӧԁ мунісны вӧрӧ. Вӧрын-ӧԁ, ті гашкӧ аԍныԁ каԅавліԁ, зев лӧԍыԁ тӧԁмавны вӧрса олыԍјаслыԍ олан-ногсӧ. Быԁторсӧ поԅӧ аԁԇывны: кыԇі олӧны, мыј керӧны: кӧчјас, туланјас, віԅа-орԁајас, бајԁӧгјас ԁа нӧшта уна-пӧлӧс вӧрса олыԍјас. Мунтӧԇыс Ԍемен-ԃаԃ ԁыр велӧԁіс Ваԍіԉејӧс, кыԇі колӧ вӧрын овны, меԁым вӧрса олыԍјас ез кутны повны, сіԇтӧ-ӧԁ ԉучкіҗыка ставсӧ аԁԇылан најӧ олӧмыԍ. — «Кор мі пукԍам текӧԁ, Ваԍіԉеј, вӧрса олыԍјасыԁлыԍ олан-ногсӧ тӧԁмавныԁ, первојтӧ кажітчас, быԏԏӧ міјан маті-гӧгӧрын ԋекоԁ абу, ставыс быԏԏӧ кулӧмаӧԍ ԉібӧ пышјӧмаӧԍ. Ԉучкіҗык-кӧ віԇӧԁлам—аԁԇам: быԁ пу-сајԍаԋ, корјас, быԁмыԍ турун-сајԍаԋ міјан-вылӧ віԇӧԁӧны зев уна ԍін. Ставныс лаԋтасны, меԁ еԍкӧ он каԅав најӧс, зев поліг-тырјі мортјасыԁ-вылӧ кутасны ԇоргыны-віԇӧԁны. Те-кӧ ԇікӧԇ лаԋтан, кіӧн ԋі кокӧн он кут вӧрӧшітчыны, веԍіг нӧжјӧԋік кутан лолавны, вӧԉіԍԏі вӧрса-олыԍјасыԁ оз кутны повны теыԍ, ԋӧжјӧԋік ставныс бӧр кутасны ԉегны-вӧрны, ԁа асланыс ужјас-берԁӧ-кутчіԍасны». Зев ԍуԍа Ваԍіԉеј кывзіс Ԍемен-ԃаԃлыԍ віԍталӧмсӧ. Бӧрвылас ыҗыԁа ԁа ԍӧлӧмԍаԋ ышловԅіс ԁа кӧсјыԍіс ԉучкі, Ԍемен-ԃаԃ віԍталӧм-ԍерԏі, овны ԁа зев ԉучкі, вӧрԅӧԁчытӧг вӧрын пукавны. Вӧрын Ԍемен-ԃаԃ ԁа Ваԍіԉеј лӧԍӧԁчісны зев гажа, кос јала-ԋіщка местаӧ. Пукԍісны мыр-бокӧ, кокјас ԋужӧԁісны, меԁым лӧԍыԁҗык пукавны лоӧ ԁа ԉучкіҗык віԇӧԁны ас-гӧгӧрса вӧрса олӧмсӧ. Ічӧт Ваԍіԉејлы зев кокԋіԁ ԁа лӧԍыԁ кажітчіс таԇі пукавны. Ԋеԁыр-мыԍт, кыԍкӧ ыҗыԁ шом-гаг лебԅіг-костіыс швачкыԍіс пуӧ ԁа уԍі Ваԍіԉеј кок-вылӧ. Турбыԉтчіс сӧмын... Гащӧн кокјаснас шенаԍіс-шенаԍіс ԁа кыԇкӧ Ваԍіԉеј кокӧԇ суԇӧԁчіс. Кутіс сы-кок-куԅа кавјаԍны. Ваԍіԉеј оз лолышт... Кок гіԉалӧ, ԍерам петӧ, ачыс мӧвпалӧ: „ӧԏі гагӧс ылӧԁі"! Кылӧ Ваԍіԉеј, мыјкӧ коксӧ зев јона кутіс чутјӧԁлыны, быԏԏӧ коԁкӧ зев уна јемјасӧн быщјӧԁлӧ. Гӧгӧрвоіс, мыј кокјас завоԃітісны поԅавны. Зев еԍкӧ окота лоі сылы четчыны ԁа котралыштны, сӧмын мӧвпыштіс, вӧрԅӧԁчан-кӧ-пӧ, сеԍԍа ԋінӧм он аԁԇыв. Ез ло ԁыр мӧвпавны Ваԍіԉејлы. Кыԍкӧ, ԋінӧм тӧԁтӧг, на-ԁінӧ кык кӧч четчыштісны... Ӧԏікыс вуҗіс Ԍемен-ԃаԃ кокјас-вомӧн ԁа стокԋітчіс бӧрса лапајас-вылас, Ваԍіԉејлы паныԁ. Мӧԁыс ԋеуна ылӧҗык, сіԇ-җӧ сувтіс лапајас-вылас. Ваԍіԉеј чујміс. Кок поԅалӧмыԁ-тај ӧԁјӧ вуні. Ваԍіԉеј ԍін лапԋіттӧг віԇӧԁӧ кӧчјас- вылӧ, најӧ мыԉкја-ԍінјаснас Ваԍіԉеј-вылӧ ԇоргӧны. Пеԉјас сувтӧԁӧмаӧԍ, шыԋјалӧны... Чашԋітіс піпу кор, кутіс јірны. Јірыштіс, четчыштіс воԇӧ. Мӧԁыс сы-бӧрԍа. Бергӧԁчылісны нӧшта, віԇӧԁлісны ԁа сајаліны пујас-сајӧ... Ез-на уԃітны ԉучкі кӧчјас сајавны, кыԍкӧ Ваԍіԉеј кокјас- ԁорӧ пујас-костыԍ четчыштіс выԉ-пӧлӧс віжоват ԅвер—тулан, јӧԍ піԋјассӧ жергӧԁіс. Ваԍіԉеј-вылӧ зев збыԉыԍ віԇӧԁліс ԁа кутіс ісаԍны-ԁукавны... Кӧчјаслыԍ ԁуксӧ каԅаліс... Зев терыба, гуԍӧԋікӧн, кӧчјас-бӧрԍа котӧртіс. Ваԍіԉеј мӧвпыштіс: меԁ-пӧ еԍкӧ кӧчјасыԁ тајӧ јоԍ піԋ-улӧ оз-жӧ ԍурӧԁчыны. Ԍӧлӧмыс ыркмуні Ваԍіԉејлӧн. Віԇӧԁлыс&—ԁӧрӧм сос-куԅаыс кајӧ зев ыҗыԁ ԁа кыз вегыԉ. Ваԍіԉеј повԅіс-коԃ: кајас-пӧ сос-куԅаыԁ ԁа пырас ԁӧрӧм јурјув-сајаԁ. Ез-на уԃіт Ваԍіԉеј вегыԉӧс уԍкӧԁны, кыԍкӧ сіјӧ-жӧ сос-вылас пукԍіс вегыԉ-ԍојыԍ зі. Зев ӧԁјӧ вегыԉ-ԁінӧ муніс, вылас вожаԍіс ԁа чушкіс. Вегыԉ-тај ӧԁјӧ коԉча-моз гартыштчіс ԁа лаԋтіс. Воԇ-кокјаснас зі вегыԉӧс топӧԁіс, вомса кԉешщіјассӧ кучік-улас ԍујіс ԁа-і кутіс сылыԍ вірсӧ ԁа вемсӧ ԋоԋавны. Ԇікӧԇ помаліс: ыҗыԁ вегыԉԍыԁ сӧмын коԉіс аԋкыщ-ыҗԁа јокмыԉ. Ваԍіԉејлы тајӧ зев ԃівӧ-коԃ кажітчіс. Пукалӧ век ӧԏік-ног, шыԋітӧв, веԍіг гуԍӧн лолалӧ. Ачыс мӧвпалӧ: мыј-бара нӧшта воԇӧ лоас. Ез ԁыр ков мӧвпавны: пујас-костыԍ зев ԋӧжјӧԋік петіс најан-муԃер руч. Зев ԍуԍа віԇӧԃліс на-вылӧ ԁа ԅвіркԋітіс-четчыштіс бокӧ. Нӧшта поліг-тырјі віԇӧԁліс ԁа ԋӧжјӧԋік воԇӧ кутіс мунны... Ез-на уԃіт руч сајавны, турун-піын кыш-кыш муні ԁа-і чіпсӧм шы быԏԏӧ кыліс. Віԇӧԁліс Ваԍіԉеј ԍуԍҗыка, турун-пӧвсті вӧлӧм ујӧ бајԁӧг, ԁа-ӧԁ став піјаннас! Бајԁӧг-піјан вӧліны зев-на ԇоԉаӧԍ, но збојӧԍ-ԋін: сіԇі-і зебјыԍӧны ԁа мырԃԃӧны мӧԁа-мӧԁыслыԍ, мыјкӧ-кӧ мамыс ԍетас ԍојан-тор. Руч каԅаліс бајԁӧг ԍемјато&-ԁа бергӧԁчіс бӧр. Ваԍіԉејлы зев лоі жаԉ бајԁӧг-чукӧрыԁ. Кӧсјӧ-ԋін вӧлі повԅӧԁны ручӧс ԁа мезԁыны бајԁӧг ԍемјаӧс, сӧмын сек-кості бајԁӧг-мамыс ачыс каԅаліс ручтӧ ԁа аслыс-ногӧн чіпӧстіс. Чіпӧстӧм-бӧрын бајԁӧг-піјан вошіны, быԏԏӧ му-піјас пырісны. Муԃер руч мыјӧн кыліс бајԁӧглыԍ чіпӧстӧмтӧ, пырыԍ-пыр кутіс зев ԋӧжјӧԋік сы-берԁӧ кысԍыны. Бајԁӧг быԏԏӧ оз-і пов: кутіс турун-піын пуртікаԍны. Руч мыјӧн матыԍміс, ԅвіркԋітіс четчыштіс бајԁӧг-вылӧ. Кӧсјіс еԍкӧ аслас јоԍ піԋјаснас куртчыны гоԉасӧ ԁа ез уԃіт: бајԁӧг зев ԍуԍа ԇік-ԋін вом-увԍыс жбыркԋітіс лебыштіс воԇӧ. Руч бара сы-бӧрԍа, бара ԋеуна ез уԃіт куртчыны бајԁӧгӧс. Бајԁӧг век воԇӧ ԁа воԇӧ, руч сы-бӧрԍа: быԁсӧн-ԋін ԁуԉваыс војталӧ, сещӧма вӧлі колӧ ручлы чӧсмӧԁчыны бајԁӧгӧн. Сіԇі ылӧԁліг-тырјі бајԁӧг ручӧс пыр кытчӧкӧ вӧрас пыртіс. Ԇік лоі шыԋітӧв... Мінут кујім-мыԍԏі-кымын кутіс кывны лебӧм борԁ-шы. Віԇӧԁӧ Ваԍіԉеј ԁа сы-ԁінӧ бӧр-ԋін бајԁӧгыԁ лебӧ: муԃер ручтӧ-тај вермӧма-на ылӧԁнытӧ! Воіс важ местаӧԇыс ԁа-і пукԍіс. Гоԉа ԋужӧԁіс, јур лептіс. Гӧгӧр зев ԍуԍа ԍінјаснас віԇӧԁліс ԁа сеԍԍа ԋӧжјӧԋіка гӧлӧснас шыӧԁчіс. Мам гӧлӧс шы-вылӧ бајԁӧг-піјан пырыԍ-пыр кытыԍкӧ петалісны. Чукӧртчісны мамыс-берԁӧ ԁа мамыс сеԍԍа кытчӧкӧ мӧԁлаӧ ставнысӧ нуіс. Бара ԋекущӧм шы ез кут кывны. Ԋекоԁ ԋекӧн оз тыԁав. Регыԁ бара мыјкӧ вӧрын кывны кутіс, быԁсӧн ручка-рачка кылӧ, быԏԏӧ коԁкӧ пујас-костті зев ӧԁјӧ пыщјӧ ԁа пујаслыԍ увјассӧ чегјалӧ. Ваԍіԉеј ԋінӧмна ез-уԃіт мӧвпыштны, кыԇі вӧрыԍ зев ӧԁјӧ петіс кӧч. Коԁыԍ-кӧ коԋӧр зев јона повԅӧма, быԁсӧн тіралӧ, лолыс тырӧма, зев терыба лолалӧ. Котӧртіс ԋеуна воԇӧ ԁа пу-улӧ-і ԇебԍіс. Ԋеԁыр-мыԍт сылаԋыԍ-жӧ, кытыԍ петіс кӧч, мытчыԍіс тулан. Зев збоја петӧ, гоԋјалӧ ԁа нырнас ԁукалӧ сынӧԁсӧ. Ваԍіԉеј гӧгӧрвоіс, коԁ-бӧрԍа туланыԁ вӧтчӧ ԁа коԁыԍ коԋӧр кӧчыԁ пышјӧма. Зев лоі жаԉ кӧчӧс. ԁумајтӧ: «Ԇік-пӧ тајӧ туланыԁ ме ԍін-воԇын-жӧ-і ԍојас кӧч- тӧ». Зев сылы лоі мустӧм туланыԁ. Тулан сувтіс, кывзыштіс, ісыштіс мусӧ ԁа-і котӧртіс кытчӧ кӧчыԁ ԇебԍіс. Ԋеԁыр-мыԍԏі пујас-сајыԍ бара петіс коԋӧр-кӧч ԁа ԋіксіг-тырјі кутіс гӧгравны ӧԏі местаын: повԅӧмысла ԇікӧԇ-ԋін јӧјміс, Тулан пырыԍ-пыр-жӧ мӧԁар пукостԍаԋ петіс ԁа веԍкыԁа коч-вылӧ уԍкӧԁчіс. Ічӧԏік Ваԍіԉејлы кӧчыԁ зев лоі жаԉ, быԁсӧн ԍінваыс кутіс ԁоршаԍны. Аслас ԋебыԁ ԍӧлӧмнас ез вермы воԇӧ ԏерпітны... Зев ӧԁјӧ четчыштіс ԁа кутіс кіјаснас шенаԍны, ачыс зев јона горзӧ. Ԍемен-ԃаԃ віԇӧԁліс Ваԍіԉеј-вылӧ ԁа зев јона ԍӧлӧмԍаԋыс кутіс ԍеравны: зев-жӧ-ԋін сіјӧ каԁјаснас ічӧт Ваԍіԉејыԁ вӧлі ԏешкоԃ! Тулан Ваԍіԉејыԍ повԅіс-ԁа зев ӧԁјӧ вӧрӧ ујкԋітіс. Кӧч ас-саԃас воӧм-мыԍԏі зев раԁ-пырыԍ пышјіс мӧԁарӧ. Ічӧт Ваԍіԉеј віԇӧԁліс Ԍемен-ԃаԃыс-вылӧ ԁа јурсӧ копыртіс: зев лоі сылы јанԇім, мыј сіјӧ асԍыс кывсӧ ез вермы кутны, ԉучкі, шыԋітӧв, помӧԇыс ез вермы пукавны места-вылас. Кутіс ԃаԃ-воԇын аԍсӧ ԁорјыны: «Тӧԁа, Ԍемен-ԃаԃ, ме зев ыҗыԁ мыж вӧчі, сӧмын меным зев жаԉ лоі кӧчыс ԁа ме ег вер- мы ԏерпітны, сувтԍіс ԁа-і горӧԁԍіс». Ԍемен-ԃаԃ локтіс Ваԍіԉеј-берԁӧ, јурӧԁыс малыштіс ԁа шуіс: «Ԋекущӧм мыж ен вӧч те, муса-пі. Тащӧм-торјыԍ оз поԅ тенӧ віԁны. Те-кӧ ен лыԍт четчыштны ԁа мезԁыны кӧчӧс, секі еԍкӧ менам ԍӧлӧм ез-жӧ леԇ віԇӧԁны туланлыԍ ловја кӧчӧс ԍојӧм. Секі еԍкӧ ме ԇік-жӧ те-ног вӧчі». Ваԍіԉејлы тајӧ кывјас-бӧрын зев ԋімкоԃ лоі. Ԍемен-ԃаԃ-вылӧ зев ԍӧлӧмԍаԋыс віԇӧԁліс, кіӧԁыс сіјӧс кутіс ԁа мӧԁӧԁчісны гортлаԋыс.