Эрд да йӧрыш мурталӧм — различия между версиями

Материал из Коми тӧданін
(Важ Египетын да Вавилонын мурталӧм)
Строка 7: Строка 7:
 
  судта — высота
 
  судта — высота
 
  лыдмӧдны — умножить  
 
  лыдмӧдны — умножить  
 +
висьталӧм — утверждение
 +
куимпельӧса —треугольник
 +
подув — основание
 +
судта — высота
 +
ӧтгырся — равновеликий
 +
тӧрӧдӧм мыгӧр — вписанная фигура
 +
воанлыд — предел
 +
вомӧнасянін — пересечение
  
 
==Важ Египетын да Вавилонын эрд да йӧрыш мурталӧм==
 
==Важ Египетын да Вавилонын эрд да йӧрыш мурталӧм==
Строка 31: Строка 39:
  
 
Важ Египетын да Вавилонын сӧмын арталанног сетавлӧмаӧсь, подулавтӧг.
 
Важ Египетын да Вавилонын сӧмын арталанног сетавлӧмаӧсь, подулавтӧг.
 +
 +
==Важ Элладаын эрд да йӧрыш мурталӧм==
  
 
==Пасйӧд==
 
==Пасйӧд==

Версия 16:42, 4 кос му 2021

Терминъяс

тшӧтшкӧс мыгӧр — плоская фигура
эрд — площадь
куим муртӧса — трёхмерный
йӧрыш — объём
тшӧтшӧдӧм куимпельӧса — усечённый треугольник (трапеция)
судта — высота
лыдмӧдны — умножить 
висьталӧм — утверждение
куимпельӧса —треугольник
подув — основание
судта — высота
ӧтгырся — равновеликий
тӧрӧдӧм мыгӧр — вписанная фигура
воанлыд — предел
вомӧнасянін — пересечение 

Важ Египетын да Вавилонын эрд да йӧрыш мурталӧм

Тшӧтшкӧс мыгӧръяслысь эрдъяссӧ да куим муртӧса телӧяслысь йӧрышъяссӧ артавлӧмаӧсь Важ Египетын на. Шуам, Ахмес папирусын (сійӧ жӧ Райнд папирусӧн шусьӧ) со кутшӧм гижӧд эм:

"Кутшӧм эрд тшӧтшӧдӧм куимпельӧсалӧн, сылӧн судтаыс кӧ 20 хет, подулыс кӧ 6 хет, а вылыс подулыс кӧ 4 хет кузьта? Ӧтлаӧдӧй улыс подувсӧ вылыскӧдыс. Артмӧданныд 10. Юклӧй 10 лыдсӧ 2 пельӧ. А сэсся 5 босьтӧй 20 пӧв..."

Rhind Mathematical Papyrus.jpg

Тшӧтшӧдӧм куимпельӧса — тайӧ трапеция. Гижӧд сертиыс позьӧ аддзыны: эрдсӧ стӧча артавлӧмаӧсь (подувъяслысь сумма джынсӧ да судтасӧ лыдмӧдӧмаӧсь).

Важ египтяна кужлӧмаӧсь тшӧтшӧдӧм пирамидалысь йӧрышсӧ артавны и. Математика йылысь Мӧскуаса папирусын со кутшӧм задача эм:

"Шуасны тэныд: со тшӧтшӧдӧм пирамида, судтаыс 6, улыс дорыс 4, вылыс дорыс 2. Артав 4-лысь квадрат. Тайӧ лоас 16. Кыкмындаав 4 лыдсӧ. Тайӧ лоас 8. Артав 2-лысь квадрат. Тайӧ лоас 4. Ӧтлаӧд артмӧдӧм 16, 8 да 4-сӧ. Тайӧ лоас 28. Артав 6 лыдлысь коймӧд юкӧн. Тайӧ лоас 2. Кыкмындаав 28 лыдсӧ. Тайӧ лоас 56. Видзӧд: тайӧ 56. Тэ колана лыдсӧ артмӧдін."

Moskou-papyrus.jpg

Тшӧтшӧдӧм пирамидаыслӧн подувъясыс кӧ квадратъяс, 56 лоас сылӧн йӧрышӧн.

Кытшлысь эрдсӧ египтяна ылӧсалӧмӧн артавлӧмаӧсь: сетӧма кӧ d диаметрыс, эрд пыдди найӧ гижлӧмаӧсь (8d/9)2.

Важ вавилоняна сідзжӧ эрдъяс да йӧрышъяс муртавлӧмаӧсь. Кытш эрд корсигӧн найӧ абу египтяна моз арталӧмаӧсь, мӧд ылӧсалан формулаясӧн вӧдитчӧмаӧсь. Кужлӧмаӧсь и кытш сегментлысь эрдсӧ, тшӧтшӧдӧм конуслысь йӧрышсӧ артавны (дерт, бара жӧ ылӧсалӧмӧн).

Важ Египетын да Вавилонын сӧмын арталанног сетавлӧмаӧсь, подулавтӧг.

Важ Элладаын эрд да йӧрыш мурталӧм

Пасйӧд

Содтӧд юӧр

Велӧдӧм паськӧдан блогын.