Зумыд кывтэчасъяс (1980)

Ӧшмӧс: Коми фразеологизмъяс / лӧсьӧдіс Ф. В. Плесовскӧй. Сыктывкар, 1980. Лб. 9-118.

Абу выйын ↔ оран выйын ↔ этша.
Абу вылысь ↔ абуӧн (быдтыны, велӧдны). Челядьӧс нуждаӧн да абуӧн быдті. (Роч.)
Абу коласа ↔ помавлытӧг, сувтлытӧг (коставлытӧг).
Абу ку серти ↔ оз лӧсяв.
Абу лоӧ ↔ оз ло. Сӧтасны да абу лоӧ.
Абу ӧд быд бала ӧткодь ↔ абу став велӧдысьыс ӧткодь.
Абуыс сӧмын абу ↔ ставыс эм.
Абуыс талялӧма ↔ гӧльмӧма.
Агас пинь вылӧ чеччыштны ↔ уськӧдчыны (горшысла).
Агас пинь вылӧ кольны ↔ ылӧдны, бӧбйӧдлыны, дьӧбйӧ кольны. Агас пинь вылӧ чӧвтіс (жӧник невестасӧ ылӧдліс).
Азым мӧс кодь ↔ сёйысь (морт). Кузь тӧлыд да тулысыд азым мӧсъяс кодьӧсь, ставсӧ изӧдасны. (Юхн.)
Азьӧс моз шырны ↔ кокниа венны, чорыда нӧйтны.
Ай ур кодь ↔ тадз шуӧны йӧзӧс, кодъяс тшӧкыда петалӧны гортсьыс. Ай урӧс кӧ корсян, и менӧ корсян (коді век ветлӧдлӧ, век таса гортыс).
Амысьтӧм гӧр помӧ сюрны ↔ нуждаӧ веськавны.
Ань туй ↔ нывбабалӧн кужанлуныс. Ань туйыс некытчӧ абу ↔ нинӧм оз куж вӧчны.
Аняби кодь ↔ аняби быттьӧ ветлӧ, аняби моз уджалӧ ↔ ёна, зіля, сьӧлӧмсянь.
Арся рака кодь: арся ракалы моз пӧ эськӧ уна колӧ да (дыш морт йылысь).
Ас вераӧ пыртны ↔ велӧдны кывзысьны.
Ас выйӧн овны ↔ ас вежӧрӧн, ас эмбурӧн овны.
Ас вылысь йӧткыны, мӧд вылӧ вожӧдны — мудеритӧмӧн мынтӧдчыны мыжысь.
Ас вылӧ усьӧ: ас выланыс ӧд ставыс усьӧ.
Ас дор видзны: ас дорсӧ кужӧ видзны. Асьсӧ оз коль пайтӧм Макарӧ.
Ас йирын-кӧтшын ↔ ас кежысь. Мӧдысь эн нин мун верӧс саяд, ов ас йирад-кӧтшад.
Ас кок туйӧ сувтӧдны (тувччӧдны) ↔ велӧдны кывзысьны. Ме тэнӧ ас кок туйӧ сувтӧда. Ас кок туйӧд тувччӧдны да ас пиньтуйӧд курччӧдны. (Фольк.)
Аслад сёйӧм яй ↔ тадз шуасны, кор ныв-пиыс лоӧны висьлӧсӧсь либӧ калекаяс.
Аслас нырӧн: ӧти кыв оз кывзы, аслас нырӧн и уджалӧ.
Аслыд пӧсь вомад да пӧсь пиад (ёрӧм вылӧ паныд шулывлісны).
Ас пас вылас ↔ тӧлк вылас. Ас пас вылас воис. Ас пас вывсьыс вошласьӧ. Абу ас пас вылас (скӧр). Ассьыс пассӧ нин оз тӧд (ыдждалӧ).
Ас пиӧ оз тӧр: Оз тӧр ачыс аслас пиӧ, гыркысь петӧ сьӧлӧмыс. (Кур.); Ӧтпыр зэл мем дзугыль лоис, ас пиӧ эз ло нин тӧрӧм. (Кур.)
Ас пом: 1) Пӧв (верӧс либӧ гӧтыр). Бур эськӧ вӧлін да ас пом эн вермы нажӧвитлыны; 2) Ас; аслас. Во гӧгӧр овны ас пом няньӧн.
Асьтӧ тешитны (либӧ: окота тешитны) ↔ дурны.
Асьтӧ тӧдны ↔ рама овны. Асьсӧ оз тӧд ↔ лэптысьӧ, вышитчӧ.
Асъя унма (асывъяснас дыр узьӧ); рытъя унма (рытъяснас водз водӧ).
Ас юр вылад, ас юр водзад: мун, эн вурзав ас гӧна юр водзад.
Атӧтчыны да пинясьны: эн атӧтчы да эн пинясь.
Ачым аснам: со, ме ачым аснам вои («собственной персоной»).
Ачым ыж и баля: скӧр энька ни ыджыд семья эз лоны, ачым ыж и баля.
Баба вылӧ туйӧ (омӧлик мужик).
Багай кодь: абу сёрниа.
Багыль туйті ветлӧм кодь (олӧм) ↔ сьӧкыд.
Бала вылӧ зэвтны: Разьӧдлам на тіянлысь олӧм, ставсӧ асланым бала вылӧ зэвтам. (Сав.)
Бала вылӧ зэвтлӧм морт (лӧсьыд тушаа): Ӧти бала вылын синӧмаӧсь — топ ӧткодьӧсь.
Бала кок ↔ кыз кок.
Балябӧж гындыны: Балябӧжсӧ гындӧ паччӧр вылас, кокъяссӧ стенас пыкӧма да.
Балябӧж луддзис: «Ӧльӧлӧн балябӧж луддзис»; «Удж вылад петавны кадӧй эз судзсьы». (Леб.)
Балябӧжыд ва на: том на миянӧс велӧднысӧ.
Банйӧм чужӧма: дзоньвидза, гӧрд чужӧма.
Барка кодь (кызӧма).
Бать кок пӧв ↔ дзик батьыс кодь.
Берег кодь: Айка быттьӧ берег менам, сы дырйи ог пов.
Бесыс сачкысигӧн сувтны (водз): асывнас бесыс кулаксӧ на оз нӧйт, а найӧ олӧны нин.
Биа бордъя (фольк. — змея): Биа бордъя кодь ныв (збой). Биа бордъя моз гӧнитны (ӧдйӧ). Биа бордъя кодь лэчыд (инас оз ӧшйы). Биа бордъя моз волыны (недыр кежлӧ).
Биа бӧж ↔ вывті варов, визув.
Биа бугыль, би син; дзирыд бугыль; шы син; югыд бугыль ↔ повтӧм морт; сюсь синма; яндысьтӧм. Ок тэ, биа бугыль! Биа бугыля быттьӧ ветлӧ.
Биа висьӧм ↔ биа висьӧм кодь: миян талы кыз биа висьӧм пывсьӧмыд. Биа висьӧм, а абу баба.
Биа вег кодь ↔ збой (оз небось некытчӧ йӧрмы, биӧ кӧть ваӧ).
Биа ньӧв моз лэбыштны (ӧдйӧ).
Би выв кӧтны, унйыв кӧтны ↔ фантазируйтны, сӧрны.
Би вылын сюмӧд моз (гартчыны): мыжалігъясын правдайтчыны.
Би йыв (тшынйыв) лэптыны ↔ сотны.
Би кинь петӧ синсьыс ↔ скӧр либӧ ёна уджалӧ.
Била моз волыны (регыд кежлӧ пыравны) ↔ била моз пыраліс.
Би моз ӧзйӧ: чулі-чалі морт, би моз ӧзйылас.
Би ни ва: мый нӧ би ни ва пукаланныд (пемыдас). Гӧгӧр сиктын би ни ва. (Фед.) Би ни ва олӧ (скупысла).
Би петӧ: Коксьыс би петӧ, уськӧдчис урадник бӧрся. (Роч.) Уджалӧ, синсьыс би петӧ.
Би пыр петӧм морт: сотчӧм морт (погорелец).
Би пыр и ва пыр мунны ↔ унатор аддзывны. Би пыр, ва пыр, ем пыс пыр пета, эг ме босьт. (Мыжалӧны кӧ мыйкӧ босьтӧмын.)
Биысь моз повны ↔ ёна.
Блажӧ лэччыны ↔ йӧйӧ лэччыны. Блажӧ лэччӧмыд да нинӧм он кер.
Блин сёйӧм кодь (кокни, лӧсьыд). Тайӧ уджыд абу блин сёйӧм.
Блин сёйысь рӧдысь ↔ озыр. Тэ ӧд, детина, абу жӧ блин сёйысь рӧдысь.
Блин пӧжавны ↔ ӧдйӧ вӧчны. Быттьӧ блин пӧжалӧ — ӧдйӧ вӧчӧ.
Бон-бус пинявны ↔ ёна.
Борган моз сёрнитны; борган шор моз сёрнитны (тэрыба, гораа).
Борда лэбач лои ↔ мыні. Ме сэсь муні и борда лэбач кодь лои.
Борд вечик чегны: борд вечикыс кӧ чегӧ, оз ёна кыпӧдчы да.
Борд вечикӧй чеги (кӧзяиныс либӧ отсасьысьыс вошӧ кӧ).
Бордйыв кыптӧ нин (уджавны заводитӧ). Бордйыв кыптӧмаӧсь (гырысьӧсь нин челядьыс).
Борд паськӧдӧмӧн ветлыны ↔ повтӧг, тшапа.
Борд пӧла рака, бордтӧм рака кодь (усьӧм кага йылысь).
Бордйӧн чышкыны (мичаа). Керка пытшсӧ бордйӧн чышкӧма.
Босьтны лов ↔ вины.
Босьтны сорсӧдыс ↔ чирыштны.
Бӧжӧ кутчысьӧмӧн овны: Ӧнӧдз пыр на мамыс бӧжӧ кутчысьӧмӧн оліс. (Из.)
Бӧж (ыд, ыс, ӧй) дженьыд (либӧ кокни) ↔ челядьтӧм нывбаба.
Бӧжыс кузь — уна челядя (мам).
Бӧжыс оз тыдав ↔ воши (муніс, пышйис). Ӧгашлӧн и бӧжыс нин оз тыдав. Бӧжыс эз на саявлы, а локтӧ нин. Бӧжсӧ сӧмын и аддзылім.
Бӧж вылӧ тальччыны ↔ раммӧдны (кодӧскӧ).
Бӧж люньӧдны; бӧж топӧдны. Тэ бӧжтӧ кок костад топӧдін. (Фед.)
Бӧжсӧ пиняс курччӧмӧн пышйис (Удор.) ↔ яндзимысла муніс; Бӧжтӧ вомад курччӧмыд да котралан (юртӧм петук моз).
Бӧж (тӧвбӧж) сетны (вӧвлы) ↔ Зӧрыс абу да идбӧж лоӧ сетны.
Бӧжтӧм руч; кык кока руч ↔ (шуӧны мудер морт йылысь).
Бӧжтӧм чипан: пасьталӧмыд дженьыд платтьӧ да быттьӧ бӧжтӧм чипан.
Бӧжтӧм рака ↔ вывтіджык збой морт.
Бӧрдысь Пома, паськыд вома (бӧрдысь челядьӧс шуасны).
Бӧр кокыс сюри: бӧрйысис, бӧрйысис да бӧр кокыс сюри (омӧль гӧтыр).
Бӧрӧзда висьтавны: качайтны кагаӧс пидзӧс вылын.
Бӧрӧн кокӧн петкӧдны: покойникӧс петкӧдны.
Борӧ ни водзӧ: мырсьӧ-мырсьӧ, а бӧрӧ ни водзӧ (уджыс оз сод, оз тӧдчы).
Бӧрӧн петтӧдз ↔ сёйны вывті уна. Бӧр петӧ ↔ вомӧ оз пыр.
Бӧр петіс ↔ аддзысис (вошлӧмторйыс).
Бӧрыс и водзыс ↔ медбӧръяысь. Ме сійӧс сэсся ас ордӧ ог кор, талун корлі и шань — бӧрыс и водзыс.
Бубуля кодь сьӧд (бубуля — мифол.) ↔ повзьӧдлӧны бубуляясӧн.
Бужӧд люкалысь ӧш кодь ↔ скӧр морт йылысь.
Бур визь: некор бур визьӧ оз волы.
Бур йӧзкӧд радӧ вӧчны ↔ мортӧ петкӧдны.
Бур йӧзлы: бур йӧзлы ошкымӧн, лёк йӧзлы вежгымӧн. Бур йӧзлы сёрнитантор, лёк йӧзлы кӧритантор. Бур йӧз шӧрӧ веськалан, велӧдасны дорын узьлыны. Ен да бур йӧз.
Бур йӧзлысь: ветлі, бур йӧзлысь олӧмсӧ видлі.
Бур йӧз дырйи: эн мыйсюрӧ сёрнит.
Бур кӧ колӧ: Вешйӧ, кӧин чукӧр, киныд тіян пеж. Бур кӧ колӧ, быдӧн миян водзын кеж. (Леб.)
Бур, кӧть кык дор вур (да пачӧ гур) ↔ абу бур.
Бур кыв ни нӧйтӧм ↔ нинӧм. Бур кыв ни нӧйтӧм сылы оз имит.
Бур кузя бурӧн ↔ ладӧн. Бур кузя кӧ (тӧрам).
Бур кузя шуны: бурӧн шуны.
Бурлацкӧй шонді ↔ войын тӧлысь.
Бурӧ-визьӧ воны ↔ бур туй вылӧ сувтны (веськавны). Бурӧ-визьӧ огӧ и волӧй.
Бурӧ оз волы (век висьӧдчӧ).
Бурпӧт: пӧттӧдз. Бурпӧт уджавны. Бурпӧт иславны. Олӧмыс бурпӧт нин удитӧма сы вывті иславны.
Бурӧ пуксьыны ↔ бур туйӧ пуксьыны.
Бурсӧ и лёксӧ (ставсӧ): бурсӧ и лёксӧ лоис ас вылын кыскыны. (Роч.)
Бур сьӧлӧмӧн: бурӧн. Бур сьӧлӧмӧн тӧрам. Бур сьӧлӧмӧн кӧ мунас, а лёк сьӧлӧмӧн кӧ оз мун дай (тшӧктыны сійӧс он вермы).
Бур чача! Бур чача сылы сюрӧма. Бур чача тай сійӧ вӧлӧма! (кывзысьтӧм, итыль гӧтыр).
Бурысь-бур ↔ медся бур.
Бурысь омӧль оз овлы.
Бур эн виччысь: Синваысь эн виччысь бурсӧ. Эн эльтчы весьшӧрӧ ань. (Кур.)
Бус ни бак ↔ ёгтӧм, сӧстӧм.
Бус-пызь вӧчны ↔ пылльыны-жугӧдны.
Бушков моз воис ↔ тэрмасьӧмӧн, шумӧн.
Быгалӧм кӧкакань кодь ↔ Лэбзьӧм кӧкакань кодь ↔ Вижӧдӧм кӧкакань кодь ↔ кельыд чужӧма морт йылысь (кӧкакань — чемерича турун).
Быгйӧсь вом: быгйӧсь вомӧн шапсьыны (ёрччыны).
Быд бур: быд бурсӧ сиа. Быд бурыс ӧд йӧзыдлӧн эм ↔ ставыс.
Быд ветлысь-мунысь ↔ быдӧн.
Быд кыв вылын ↔ тшӧкыда, помтӧг.
Быд кывйӧ крукасьны ↔ быдторйӧ, быдлаӧ.
Быдлаӧ киыс сибалӧ ↔ быдтор вӧчны кужӧ.
Быдлаӧ сійӧ тырмылӧ (быдлаӧ нырсӧ сюйӧ).
Быдлаын оз быглясь (туяна, колана морт).
Быд вомын (ставӧн сёрнитӧны).
Быд мунысь-локтысь ↔ быд ветлысь (пыралӧ, кежалӧ да с. в.).
Быд нинӧм абусӧ (висьтавны).
Быдӧн вылӧ воны: быдӧн вылӧ эн во.
Быдӧн на бур ↔ ставыс бур.
Быд розь тупйӧд пыдди (ыстыны сэтчӧ, кытӧн лёкджык).
Быд сюв пом эн тырт ↔ уна эн сёй.
Бызӧ-базӧ кодь ↔ кокни руа.
Бырган кодь морт ↔ уна сёрниа; кокни руа. Бӧжа бырган.
Быттьӧ вем пыр кыскӧма (ён, крепыд).
Быттьӧ вӧньӧдасны (шуасны, кор бӧрдысь кага друг ланьтас).
Быттьӧ вурыштіс (волӧмсьыс) ↔ оз волы.
Быттьӧ лючки-ладнӧ ↔ ставыс на быттьӧ бур.
Быттьӧ мыйкӧ пӧлӧс ↔ быттьӧ мыйкӧ оз тырмы.
Быттьӧ му пырыс муніс ↔ вошис.
Быттьӧ нинӧм эз и вӧвлы ↔ колис, вуніс; эз казявны.
Быттьӧ пельтӧм; быттьӧ кывтӧм ↔ асныра, кывзысьтӧм.
Быттьӧ пырей зорӧд ↔ ён морт йылысь.
Быттьӧ сюрӧн кыскӧны ↔ шуасны, кор ӧтилаӧ воӧны уна йӧз.
Быттьӧ тӧлӧсӧ мунӧ ↔ шуасны, кор кодкӧ дыр лӧсьӧдчӧ кытчӧкӧ мунны.
Быттьӧ тэськасьӧма ↔ шуасны, кор морт ёна кӧсйӧ юны, либӧ уна ва юӧ.
Быттьӧ эжӧр зорӧд ↔ шуасны дыш морт йылысь.
Ва бергач кодь ныв ↔ тӧв йыв бергач кодь ныв ↔ кокни руа.
Вавилон кодь ↔ шуасны ыджыд стрӧйбатӧ.
Ва вом: ак тэ, ва вом, он куж висьтавны.
Ва вундӧ сёрнитӧ ↔ мичаа сёрнитӧ (челядь йылысь).
Ва кынмӧма вомас ↔ оз сёрнит, чӧв олӧ. Сылӧн вомас ва кынмӧма.
Ва вомӧн вуджан дыра (тан олам) ↔ регыд.
Ва выв шать кодь ↔ кузь да вӧсни морт.
Ва дор берба кодь (мича) ныв.
Важ бурсӧ казьтывны ↔ важсӧ, кольӧмсӧ.
Важ кузя; важ кузя кӧть.
Важсӧ кыскавны ↔ казьтывны. Важсӧ век эн кыскав.
Ваймӧм пач кодь: ваймӧм пач кодь нин кольӧмыд (лоӧмыд) ↔ пӧрысьмӧмыд.
Вайысь эз ло ↔ жӧник эз сюр.
Вак-вакӧн серавны ↔ ёна, гораа. Вак-вакӧн сералӧ да кинас кыз рушку кутӧ Чертыш Вань. (Леб.)
Ва кылас кодь: сьӧкыд.
Ва кукань ↔ рам, полысь. Ва кукань кодь кид.
Ва оз пет: (топыда). Кутчысьӧмаӧсь да ва оз пет.
Ва пыр видзӧдысь ↔ мудер морт.
Варгӧс пон кодь ↔ лёк, мудер морт.
Варч курччис ↔ варчкылӧ курччис («хрустнул») ↔ гораа.
Ва увті суналысь ↔ мудер морт.
Ва увса кодь, ва уліса кодь, васа бес кодь (кӧтасьӧма); васа бес кодь морт (мисьтӧм).
Ваті-муті ветлыны ↔ быдлаті.
Ватӧм ваӧ вӧйны ↔ пань ваӧ вӧйны.
Ва чуньӧ ляскыны: ва чуньӧ ляскыны пызь абу.
Ва шыр кодя кӧтасьны ↔ ёна.
Вевт ни вуджӧр кольны: мужикыс кулі да вевт ни вуджӧр коли.
Вевт ни пыдӧс: тэд мед нэмтӧ вевт ни пыдӧс оз ло (ёрччигъясӧн).
Вегыль моз веглясьӧ.
Веж йыла на ↔ абу на. Веж йыла на керкаыд сулалӧ (керъяссӧ абу на дасьтӧма, керка керйыс пӧрӧдтӧм на).
Веж кольча бугыль ↔ яндысьтӧм син.
Вежа рос: вежа роскӧн эз вӧрзьӧдлы; вежа рос эз пуктыв, вежа печикӧн эз печиктыв ↔ эз нӧйтлы.
Вежинь кыв ↔ паныда кыв. Вежинь кыв эг шулӧй (бура олім).
Вежласян дума: вежласян поводдя кодь (морт).
Вежӧма кодь: вежӧма кодь омӧлик, ӧдва лолыс.
Век йӧз да морт: кӧть керкасьыд эн и петав, век йӧз да морт.
Век кулӧ: век кулӧ-а, ныв-писӧ гуалас на.
Велӧдны дорын узьлыны ↔ накажитны.
Вердан лов ↔ дась нянь сёйысь.
Верктуй корсьны (Висер.) ↔ мыждӧмысь мынтӧдчыны.
Веськӧдны ун: немтор, тӧвнас войяс кузьӧсь, веськалас унмыд.
Веськӧдны мудз кокъяс ↔ шойччӧдны.
Веськыда синмӧ: ме став правдасӧ веськыда синмас ратшкӧда.
Веськыд сювъя ↔ уна сёйысь. Веськыд сювъя ош кодь.
Вес ни мера ↔ тӧждысьтӧг. Оліс — вес ни мера эз тӧдлы.
Весь овны ↔ уджавтӧг. Лун-лун весь олӧны, толькӧ чиклясьӧны. (Фольк.)
Весьт кузя: весьт кузя лун (тӧвся дженьыд лун йылысь).
Веськыд мат ↔ шог.
Веськыд юрыс пельпомас ↔ колӧ тӧдны, гӧгӧрвоны.
Ветлін-мунін: ветлін-мунін, бур йӧзӧс аддзылін, асьтӧ петкӧдлін.
Ветлӧм-мунӧм морт ↔ уна аддзылӧм, уна тӧдысь.
Виджадӧн водны: ас гортад кӧть кодарӧ юрӧн вод, кузялаӧн кӧть, вомӧнӧн кӧть, виджадӧн кӧть.
Видны-лякны: Бур ань сійӧс видас-лякас, тодмышкӧдыс бергӧдас. (Кур.)
Видза ни прӧща муніс ↔ прӧщайтчытӧг.
Видза ни юӧр: вошис, некутшӧм юӧр. Муні да видза ни юӧр.
Видза юӧрӧн локны ↔ вайны невесталы жӧниксянь козинъяс (свадьба дырйи); видза юӧрӧн волысьяс — дружкаяс.
Видз-муным юкӧма: эн мера вывсьыд вош, бура ов: видз-муным юкӧма, муыд боръя, виддзыд межаа (вензьыны нинӧмла).
Видзны руй ↔ весь овны. Юр эн ӧшӧд, эн видз руй. (Фр.)
Вир ворсӧ: чужӧм вылас алӧй вир ворсӧ (сьыланкывйысь).
Вир вуджӧр: вир вуджӧр весиг пасьтавныс абу.
Вирвыв ош моз горзӧ ↔ ёна.
Вир мыль пыкӧм (важ) ↔ сьӧкыд олӧм.
Вир пас: чужӧм вылас вир пас абу.
Вир петӧ: вир петӧ — кынӧм сюмалӧ ↔ тшыг, сёйны колӧ.
Вир пывсян, вир пывсян удж (важ) ↔ сьӧкыд олӧм.
Вир синваӧн бӧрдны ↔ ёна.
Вир тшыкӧдны ↔ дӧзмӧдчыны.
Вирӧк-варӧк ↔ ёрччан кыв.
Вирӧн тырны: вирӧн тырӧма да зверь кодь лёк.
Вирыд горӧдчас: кор ёна скӧрман лӧж шуӧмысь.
Висьтӧминысь висьмыны: сэні висьтӧминысь висьман.
Висьысь пинь моз (он сет овны).
Вит пиня сынан ↔ чуньяс. Вит пиня сынан эг лӧсьӧдлы челядьлы (эг нӧйтлы).
Вожа пыкӧдӧн пыкны: тіянӧс, ая-пиа сикасӧс, вожа пыкӧдӧн пыклӧмны ен дінас ветлӧмысь. Шондісӧ, тыдалӧ, вожа пыкӧдӧн пыкӧмаӧсь, оз мун.
Вожа син: быдлаын синмыд мед вожа вӧлі.
Воз сёйис: коркӧ молодеч вӧлі да воз сёйис.
Войтӧв кыскис ↔ судорога. Кокӧс войтӧв кыскис.
Войтӧв сайӧд: тадз шуӧны покониклысь новлан кӧлуйсӧ, кодӧс дзебӧм бӧрын сетӧны корысьяслы.
Войпу кузя (быдмыны) ↔ ыджыда.
Вой шӧра войын: Кутшӧм дявӧл, кыргыз, тэнӧ вой шӧр войын ноллӧдлӧ? (Кур.)
Вой кань, войся кань ↔ тадз шуӧны морт йылысь, коді ветлӧдлӧ войын.
Вок коддьӧм: ми вок коддьӧмыс. Тӧдам ми ті вок коддьӧмтӧ.
Волан туй: волан туйыс сылы тупкысис (нинӧмла лоис волыныс).
Вома-вора; вом да вор — мича сёрни. Вом-ворӧн быдлаӧ сибалан. Быдлаӧ колӧ вом да вор. Сія зэв вом-вора, быдлаӧ сибалӧ. Сы вом-ворӧн некытчӧ он йӧрмы.
Вомад туӧ (быдмӧ) сёяныс: шуасны, кор сёяныс абу чӧскыд, вомад оз пыр.
Вома морт: мортыс сійӧ абу вома (абу видчысь, абу лёк вома); сійӧ зэв вома — видчысь.
Вом кӧтшын вайны: вом кӧтшад кӧть вай — шуӧны гӧститны мунысьлы.
Вом кутӧд: сылӧн абу вом кутӧдыд (гусятортӧ пыр и висьталас). Вом кутӧдыс ён — оз висьтав.
Вома-пеля морт ↔ сюсь морт, кывъя-вора морт.
Вомӧ оз пыр: сёяныс вомас оз нин пыр (пӧт).
Вом пом юавны: 1. Казьтыштны. Час ме коркӧ тэнсьыд вом помтӧ юала (коркӧ ме тэныд та йылысь казьтышта). Он кӧ кывзы менсьым шы, коркӧ вом помтӧ юала. 2. Радлыны. Эн на вом помтӧ юав, колӧкӧ аслыд на удайтчас (эн на ёна радлы, гашкӧ, аслад на татшӧм жӧ лоӧ. (Ю. Поп.)
Вом вежны: 1. Вежны сёян. Вом вежны нинӧмӧн (пыр ӧти сёян). 2. Сёрнитны. Вом вежны некодкӧд.
Вом гӧснечавны ↔ гӧститӧдны. Судӧ сетас, он кӧ вомсӧ гӧснечав.
Вомӧ-пельӧ усьны ↔ вӧчны сідз, мед ошкыштасны; кажитчыны кодлыкӧ (нывъяс йылысь).
Вомӧн-пельӧн: тайӧ вомӧн-пельӧн быдлаӧ сибалан.
Вом пӧлявны: коді бара тэнсьыд вомтӧ пӧлявлӧма (коді тэнӧ татшӧм мичаа сёрнитныс велӧдлӧма).
Вомсьыд усьӧ: ӧти пӧлӧс сёяныд вомсьыд усьӧ (уман, дӧзман).
Вомсьыс быг петӧ висьталӧ ↔ скӧралӧ, тэрмасьӧ.
Вом тыр яй да пань тыр вир (фольк.) ↔ этша.
Вом шӧп улас ↔ вомгорулас ↔ гусьӧн, ньӧжйӧн. Вом шӧп улас абу кайтӧ (шуӧ: «абу», «абу»).
Вомыс сюйӧ (сійӧс) ↔ нӧйтӧдӧ.
Ворӧ вайӧдны ↔ казьтыштны. Колӧ эськӧ ворӧ вайӧдны жӧ сійӧс да (мыйла менӧ тадзи шуӧ).
Вор оз воссьы: тэ вылӧ ворӧй весиг оз воссьы (тэ йылысь сёрнитны ог кӧсйы).
Восьласа вӧв кодь ↔ паськыд воськола, ӧдйӧ ветлысь морт.
Вотысь-корысь: корысь ни вотысь ӧні абу.
Воштытӧмторсӧ корсьысьӧ ↔ тӧлктӧг жӧдзӧ.
Воыд (кадыд) оз кынмы ↔ олӧмыд оз сувт (сійӧ водзӧ кутас мунны).
Вӧв моз: Мый шыннялан вӧв моз? Мый сэн лобдоя вӧв моз туплясян? Дыш вӧв моз мегыр пыр видзӧдӧ. Вӧв моз гӧрдлӧ. Дуан вӧв моз табанитчӧ.
Вӧв яй сёйысь: тадз шуласны сы йылысь, коді лёка видзӧ вӧвъясӧс.
Вӧй вылын: вӧй вылын дзик овмӧсыс (киссьӧ).
Вӧлыс бӧжтӧм ↔ абу вӧлыс. Кузьма Васьлӧн вӧлыс бӧжтӧм, Закар Васьлӧн доддьыс вожтӧм. (Кур.)
Вӧрзян лыа: абу вӧрзян лыа морт, оз чепӧсйы.
Вӧр йылысь и ва пыдӧсысь ↔ быдлаысь. Найӧ вӧр йылысь лэдзны и ва пыдӧсысь лэптыны нажӧткатӧ мастерӧсь.
Вӧрк пӧв босьтны (перйыны): сійӧ тэнсьыд вӧрк пӧвтӧ босьтас, кучиктӧ куляс.
Вӧркйӧ гос лэдзыштны ↔ шойччыны (сёйӧм бӧрын).
Вӧрӧдан киа ↔ кузь киа, квайт чуня.
Вӧр пу йылын на ↔ абу на. Тэнад керкаыд вӧр пу йылын на.
Вӧрса кодь: зэв мисьтӧм, вӧрса кодь, вӧрын кӧ аддзан, чегсян.
Вӧрысь кутӧм кодь: Ачыд тэ вӧй вӧлін, кутӧм кодь вӧрысь. (Кур.)
Вӧрысь петӧм ош кодь (мисьтӧм).
Вӧсниа босьтан ↔ этша. Дыша кӧ уджалан, вӧсниа и босьтан. Вӧсниа на босьтан.
Вӧсни коска: Миян грездса Парасковья вӧсни коска, муртса ловъя, кыдз сійӧ оз кув? (Сав.)
Вӧтӧ уськӧдчыны ↔ вӧтасьны, вӧтын аддзывны.
Вӧта вой: ныв олӧманӧйӧс вӧта войӧн не аддзывлыны. (Фольк.)
Вӧчӧма тэд мед и эм ↔ буретш.
Вӧчтӧм гыр кодь ↔ кыз, абу стройнӧй.
Вӧчтӧм зыр кодь ↔ кыз, паськыд чужӧм.
Вугйыны-мунны ↔ ӧдйӧ. Вугйӧ-мунӧ.
Вугыр босьтіс ↔ вугралӧ кӧ: «Черитӧ уна-ӧ вугралін?» «Эн вуграв, чериыс ӧд абу».
Вуджӧр кодь ↔ омӧль; сӧмын вуджӧрыс коли.
Вуджӧр усьӧ: ме вылӧ вуджӧрыс усьӧ (мыждӧны).
Вуж кодь: 1. Вуж кодь морт, сыысь бурӧн он мын. 2. Вуж кодь кынӧмыс (абу, вӧснялӧма).
Вуньки-веньки вӧчны ↔ гусьӧн. Вуньки-веньки тайӧ тадзи век ноксьӧ (гусьӧн).
Вурдъя-понъя моз овны ↔ лёка.
Вурыштны кыв: кывтӧ шуас, быттьӧ вурыштас стӧч ↔ быттьӧ керыштас. Кывсӧ быттьӧ вурыштісны (ланьтіс).
Вутшӧ голясӧ кыскӧма ↔ дженьыд сьыліа морт йылысь.
Вушйӧм ситеч кодь (чужӧмыс) ↔ блед, виртӧм.
Вывлань йыла: вывлань йыла на тэнад керкаыд (абу на).
Выв кыш ↔ вывтыр, паськӧм. Выв кышыс эз шедлы; выв кышсӧ оз вермы вежны (век ӧти паськӧма).
Вый виялан лун, вый войталан лун ↔ мича лун.
Вый виялӧ — олӧны (бура). Вый веситӧ да олӧ.
Вый да саламат да печина рок ↔ тадз шуткаӧн шуӧны, кор юаласны, мый ещӧ ваясны пызан вылӧ.
Выйӧн мавтны; выя бордӧн мавтны: выйӧн мавтӧ кывйыс Анналӧн (меліа сёрнитӧ); выя борд кодь гӧлӧс — мелі гӧлӧс.
Вый пыр кыскӧм кодь: вый пыр нуӧдӧма быттьӧ; вый пыр кыскӧм сись (либӧ берба) кодь (ёна жӧ нин мича) ↔ мича чужӧма да мича мыгӧра йӧз йылысь.
Вый пыр кыскӧм поводдя: Луныс кутшӧм! Кос, шоныд, кыдз шуласны, вый пыр кыскӧма поводдясӧ.
Вый усьӧ ↔ кос воӧ усьысь зэр.
Выліті лэбавны: Выліті кӧсъянныд лэбавны да видзӧдлам, кытчӧдз воанныд. (Эн уна кӧсйысь.)
Выліті лыйлыны: эн на вывті выліті лыйлы (эн на ёна кӧсйысь).
Вылӧ лэптысьны ↔ вылӧ пуксьыны. Сійӧ вылӧ асьсӧ лэптӧ, вылӧ кыпӧдчӧ.
Вылын вира ↔ гӧрд чужӧма.
Вылын кывъя ↔ ошйысьысь, вылӧ пуксьысь.
Вылын кильчӧа (керка) ↔ озыра олысьлӧн (керка). Кысь нин миянлы вылын кильчӧа керкаас пырны. ( Юхн.)
Вын бертны ↔ тільсьыны-уджавны.
Вын нёньыштны, вын-эбӧсысь уськӧдны ↔ мудзтӧдны.
Вынысь петны ↔ мудзны. Вынысь петіс. Дзикӧдз жаяліс.
Вын-эбӧсысь усьны — мудзны, жаявны.
Выть выв воны; выть выв пуксьыны ↔ этша сёйны.
Выть нюжалі: вытьыд нюжалі менам (дыр эг сёй), дыр лои сёйтӧг овны.
Выть кост волыны ↔ регыд, недыр кежлӧ.
Гагъя кыв ↔ гӧна кыв. Абу гагъя кывйыс ошйысьнысӧ.
Гаж петӧ ↔ окота. Важӧн гаж петӧ кузь юрсиа полокалӧӧс (попӧс) пуркӧдыштны. Вӧча ме сылы юр пыдӧсас мельнича. (Сав.)
Гаж бырис, гажӧй бырис ↔ гажтӧмси. Гажӧй гортысь зэв ёна быри.
Гаж быртӧдз ↔ ёна. Виччыси гаж быртӧдз.
Гаж петкӧдлыны: петкӧдла ме сылы гаж.
Газетӧ лэдзны: колӧ сійӧс газетӧ лэдзны (газетын критикуйтны).
Газет улын ветлыны: сійӧ ӧд газет улын ветлӧ (частӧ гижӧны сы йылысь газетын).
Гар бӧжа: гар бӧжӧн мунны, люнь бӧжӧн локны.
Гар вома — ёсь кывъя морт.
Гар морт ↔ збой. Гар морт, гар чӧрс кодь жӧ, быдтор удитас вӧчны.
Гатш усьны ↔ повзьыны. Керкаас бур мортлы пырны оз позь, гатш усян.
Гатш уськӧдны: гатш эн уськӧд (эн шемӧсмӧд).
Гач вӧньыд (волысыд) орӧ (мекӧд вермасьнытӧ). (Шутл.)
Гач зыртны: мый сылы сэн контораас гачсӧ зыртны?
Гача кока: сиктас прамӧй гача кокаыс эз коль.
Гачтӧм пристав ↔ гачтӧг ветлысь челядь йылысь.
Гачтӧм потей, кунва юысь! (кӧм ни гач ветлӧдлӧ).
Гачтӧм чукӧр ↔ гӧль йӧз (важ).
Гач пиӧ сюйны ↔ гач шыр (гач кӧв) коластӧ сюйны ↔ кокниа венны.
Гачтӧг кольны, гачтӧг пӧрччӧдны: сійӧ тэнӧ гачтӧг коляс, эн ворс сыкӧд.
Гез моз гартчыны: мыйкӧ зыксян, гез моз гартчан.
Гезйӧн он кыскы: менӧ и гезйӧн сэтчӧ он кыскы. Шӧвк (сира) гезйӧн сійӧс он вермы кыскыны.
Герч курччис (пиньяснас) ↔ дзуртыштіс скӧрысла.
Гидысь петавтӧм ыж ↔ вӧй, полысь морт.
Гира ог лэптӧдлӧ: нинӧм ог вӧчӧй, абу сьӧкыд удж вылын.
Глас оз пышйы ↔ сьывны ог куж; гӧлӧсӧй абу.
Гогонь кодь ↔ вылын юра.
Гоз корӧсь кодь ↔ зэв дружнӧйӧсь.
Голя розяд мед чирей петас (видчигӧн, пинясигӧн шуласны).
Горзьӧдлас на: часлы, горзьӧдлас на тіянлы.
Гортад узьӧны нин ↔ шуасны, йӧзын кӧ очсыштан.
Гортӧй горта: ме бара кӧть аскиӧдз петьвидза, гортӧй горта. Гортыд век горта, эм кӧ кодкӧ горт олысьыд.
Горт шӧрӧ локтіс (да пинясьӧ).
Горшсӧ кыскалӧ ↔ йӧз эмбур вылӧ горшасьӧ.
Горшад оз пыр (сёяныс, шогсьӧм вӧсна).
Горш паськӧдлыны ↔ горшасьны. Сэтшӧм горшыс паськыд ↔ сэтшӧм горш.
Горшсьыс нин петӧ (вывті нин горшасьӧма).
Горш тыртны ↔ горшлун пӧткӧдны.
Гӧг вӧрзьӧдны: гӧгтӧ вӧрзьӧдан мекӧд вермасигад. Вермась, да гӧгтӧ эн вӧрзьӧд.
Гӧг вуж ортӧдз (серавны) ↔ ёна.
Гӧгйыс оз письт: мед бӧрдӧ, гӧгйыс оз письт.
Гӧг сюрӧснас йитчӧмаӧсь (ӧтлаасьӧмаӧсь, сибдӧмаӧсь, гартчӧмаӧсь). Найӧ ӧд гӧг сюрӧснаныс ӧтлаӧ кӧртасьӧмаӧсь (ёна ладмӧны, лӧсялӧны). Сылӧн ӧд гӧг сюрӧсыс йитчӧма пармакӧд. (Из.)
Гӧгъяд лэдзас (мекӧд вензьынытӧ).
Гӧж киа ↔ век кисьыс мыйкӧ усьӧ.
Гӧж тӧрӧкан кодь ↔ кынмысь, ньӧжмыд морт.
Гӧлӧсӧн босьтны: сійӧ ӧд гӧлӧснас босьтӧ, яндысьтӧм бугыль.
Гӧн оз лӧсяв ↔ вир оз лӧсяв. Тэкӧд менам гӧн оз лӧсяв.
Гӧн вежны — мунны мӧд местаӧ овны, либӧ вуджны мӧд лагерӧ.
Гӧннас сёйны: гӧннас куканьӧс ми сёйим али мый? (Юхн.) ↔ Мыйӧн ми мукӧдъяссьыс лёкӧсь?
Гӧнтӧм пон кодь ↔ кынмысь.
Гӧпта из вылысь ва колӧ юны: сэки из кодь лоӧ сьӧлӧмыд, он кут повны.
Гӧра тойлалысь кодь ↔ ён морт йылысь.
Гӧрбӧ сюйны: гӧрбад оз на сюй тэныд.
Гӧрбӧ тэчны ↔ нӧйтны.
Гӧрд усьӧма: пувйыс гӧрд усьӧма, чабыр тыра розйыс.
Гӧр юрӧ кутчысьны ↔ сьӧкыд удж вӧчны. Гӧр юрӧ эз кутчысьлы ↔ кокниа оліс.
Гӧрӧд кодь морт ↔ ичӧт тушаа, ён.
Гӧрд парусаӧс виччысьӧ ↔ бӧрйысьысь невеста.
Гӧтрасьтӧдзыд бурдас ↔ ичӧт доймӧм йылысь.
Грекыд суис, грекыд таляліс ↔ сэтчӧ жӧ...
Грем стоя йӧктыны: рытывбыд на талун грем стоя йӧктісны.
Гримгун кодь, гримгун ыджда ↔ ыджыд, ён морт.
Грӧз петкӧдлыны, грӧз пуктыны ↔ накажитны.
Грӧш дон (розя грӧш дон, пу грӧш дон, потӧм грӧш дон) оз сулав. Грӧш дон сылы веритны оз позь. Талысь бурсӧ — грӧш дон он аддзыв.
Грӧш ни кӧпейка: грӧш ни кӧпейка оз мынтыны; грӧш ни кӧпейка лов сайын абу.
Грунйӧсь-гранйӧсь туй ↔ лёк туй.
Гув восьса ↔ ван восьса. Гув восьса ӧдзӧс.
Гуга-бана шаньга ↔ кык бана шаньга: ӧтияскӧд ӧти ног, а мӧдъяскӧд мӧд ног.
Гуг и бан тӧдны ↔ бура тӧдны. Мем ставыс гуг и ставыс бан. (Юхн.)
Гуга да бӧра ↔ ставыс сылы гуга да бӧра ↔ ставыс сылы неладнӧ.
Гудыр вома ↔ пеж вома.
Гудыр-гадыр: ставыс лои гудыр-гадыр ↔ ставыс сорсис.
Гулю кодь ↔ рам.
Гулю кок (кор челядьлӧн кынмӧмаӧсь кокъясыс).
Гундыр моз: гундыр моз сёрнитны.
Гундыр юр ↔ ыджыд юра да паськыд юрсиа. Гундыр юр, эн пемӧдчы.
Гуныс тырӧма; гуныс торксис ↔ лӧгасьӧмаӧсь.
Гуськульӧ пӧрны ↔ гусясьысьӧн лоны.
Гусьӧн да пӧлӧн; гусьӧн сорӧн ↔ гусьӧн.
Гутыс и гагыс (унаӧн): талун туй вылӧ став гут-гагыс петӧма. Став гутыс и гагыс воис (корӧмаыс и кортӧмыс), ичӧтыс и гырысьыс.
Гут гильӧдчӧ: воманыд тіян нинӧм оз кутсьы, быттьӧкӧ вом дораныд гут пуксьӧма да гильӧдчӧ.
Гут моз, гутъяс моз: гутъяс моз ма дінӧ лемасьӧны, синтӧм гут моз пырӧ; гут моз нӧк дінын олӧ. Нуръятор дінад пӧ бабаяс куйӧдвыв гутъяс моз чукӧрмӧны. (Роч.) Тӧвйӧм гут кодь (сюсь, мудер).
Гут сийӧс: быдтор сылӧн эм, толькӧ гут сийӧс абу.
Гут кокаліс ↔ пӧрысьмим, слабмим. Зэв перыд вӧлі да гут кокаліс.
Гут сёяс: мӧд пӧдругаӧс, тыдалӧ, гут сёяс. (Юхн.)
Гуысь петӧм ош кодь ↔ скӧр.
Гыа ва вылын кодь: гыа ва вылын кодь вӧлі менам олӧмӧй.
Гыж дон оз сулав ↔ грӧш дон оз сулав.
Гыжйӧн и пиньӧн (кутчысьны) ↔ кыдз мый верман.
Гыж ни пинь оз мӧрччы сылы ↔ сылы нинӧм оз имит.
Гыж пыр лэдзны ↔ мичаа печкыны, сӧстӧма.
Гыж ыджда: 1. Ньӧти: гыж ыжда ме сыысь ог пов; гыж ыжда оз сетчы. 2. Ичӧт: гыж ыжда на. 3. Дзик нинӧм: гыж пом ыджда добра вит воӧн эн лӧсьӧд. (Сав.)
Гыжъя-вежъя овны ↔ лёка. Олӧмыс налӧн гыжъя-вежъя (лёка олӧны).
Гыжъя печик: некод сійӧс гыжъя печикӧн оз вӧрзьӧд; гыжъя печикӧн эз печиктыв, кок чужйӧмӧн эз чужйыв. (Фольк.)
Гыжъяӧс видзны ↔ некутшӧм гыжъяӧс оз видз (скӧтӧс оз видз).
Гы кыпӧдны ↔ сьӧлӧм сетны; паныда: гы уськӧдны ↔ дзугыльмӧдны.
Гылыда сёрнитны ↔ гажаа, серам сорӧн.
Гылыд туй сиам! Бӧрӧн тӧлӧн! ↔ Бур туй!
Гымга кодь (ён баба).
Гым чард улын кодь (олӧм) ↔ полігтыръя олӧм.
Гынзіль кодь ↔ гӧгрӧс, вердаса морт йылысь.
Гын нӧш ↔ йӧй. Гын нӧш, мыйта эг висьтав, нинӧм абу гӧгӧрвоӧмыд.
Гын юр ↔ йӧй ↔ гын нӧш.
Гыравыв лэччысьны ↔ весь овны. Гыравыв эн лэччысь, омӧля на нажӧвитан (оз на кӧ нажӧтка вай).
Гырд да коль: локтіс гырд да коль (нӧйтӧмаӧсь). Гырд да коль косясисны (ёна).
Гырд-сермунны ↔ вирӧн тырны.
Гырд синмӧн видзӧдны ↔ лӧга. Найӧ гырд синмӧн видзӧдӧны миян вылӧ. (Пыс.)
Гыр гӧгӧр кытшовтӧдны ↔ гӧтравны.
Гырйын ва тойны ↔ пӧльзатӧм удж.
Гыркыс тырӧм либӧ: гыркыс век йӧрмӧма ↔ скӧр. Сылӧн пыр гыркыс тырӧма (скӧралӧ).
Гырысь чериӧ пуксьыны ↔ вылӧ пуксьыны.
Гыч моз кызӧма, порсь моз тшӧгӧма.
Дась бурӧн; дась бурӧн мунны: колӧ нин кыдзкӧ таысь дась бурӧн мынтӧдчыны.
Дась мича юрбанӧн: мед пинясьӧ, а тэ мун татысь дась мича юрбанӧн.
Дась нянь сёйысь ↔ уджавтӧм морт йылысь.
Дась ӧд вылысь ↔ дась ки йылысь ↔ дась пӧсь вылысь ↔ дась скӧр йылысь ↔ дась ӧти сайын (вӧчны мыйкӧ).
Дась сёян дорӧ ↔ дась пызан сайӧ (пуксьыны);
Дась пӧсь нянь дорӧ (чеччыны);
Дась кӧдзыднас ↔ дась поводдяыс сайкыд, ас кадӧ.
Дась югыдӧн; дась югыд синмӧн-пельӧн; дась югыд синмӧн-пельӧн бӧрсӧ воам ↔ пемдытӧдз.
Делӧ да мог: быдӧнлы сыӧдз делӧ да мог.
Делӧ ни мог: шогсьытӧг олӧ, делӧ ни мог сылӧн абу.
Деньга зептавны ↔ гусявны.
Деньга сер тӧдны ↔ горшасьны деньга вылӧ.
Деньга серыс ӧти (веськодь кытысь).
Деньгаыд чипсӧ: деньгаыд тэнад чипсӧ мича тӧвар вылад.
Деньга чуктӧдны ↔ водзӧсавны, корны. Деньгатӧ сылысь он чуктӧд.
Деньга шӧтны ↔ видзны. Эта мында нин деньга шӧтӧма, а пӧльза некутшӧм на.
Деньгаысь орны ↔ гӧльмыны, кольны деньгатӧг.
Деньга мешӧк: тэ ӧд менам деньга мешӧк. Деньга мешӧк ми тайӧ быдтам (пи йылысь).
Джын нимӧн шуны ↔ овтӧг, вичтӧг.
Джынъян гӧлӧс ↔ кыз.
Дзебыль кыла; дзебыльӧн сёрнитӧ ↔ тшапитчӧмӧн, пыскыльӧн.
Дзен-дзен вердны ↔ бура, пӧттӧдзыс.
Дзирнёв задъя ↔ тшапитчысь.
Дзож дорны: немӧстӧм удж (кын кузнеч йылысь притчаысь: кӧсйысьлӧма дорны амысь, сэсся чер, сэсся пурт, нинӧм абу артмӧма да сэсся петкӧдлӧма «дзож»),
Дзоля кӧшас нин воӧма ↔ регыд бырӧ (пызьыд кӧ этшаммӧма). Дзоля кӧшӧ кутіс воны деньгаӧй.
Дзодзув (либӧ змей) пызьысь керӧма ↔ шуасны лёк морт йылысь.
Дзоньӧн-видзаӧн воны ↔ висьмытӧг, доймытӧг.
Дзудз гозъя ↔ аслыссяма.
Дзужи-дзажи (кодь) морт ↔ нинӧмысь пыр ӧзйӧ, скӧрмӧ.
Дзурс (либӧ сап) пемыд: дзурс пемыд войыд арнас, кӧть синмад сутшкы.
Дивӧ, вот сё дивӧыд.
Дівыв кӧчӧн чеччавны ↔ йӧрмыны мыйыськӧ.
Дінйӧм ныв ↔ ичӧт чойыс верӧс сайӧ петӧма водзджык.
Діль чуш ↔ эльтӧны челядь ӧта-мӧдсӧ.
Діныш кодь нач ↔ кыз кага йылысь.
Додь вож бергӧдны: 1. Тулыс. Додь вож бергӧдны кад воис. 2. Бергӧдчыны туйысь: гортлань додь вож бергӧдны.
Доддявлытӧм вӧвъяс кодьӧсь ↔ челядь руа гырысь йӧз йылысь.
Доддявлытӧм чань (чибӧ) кодь ↔ том мортлӧн вынсӧ некытчӧ воштыны.
Додь ни вож абу ↔ нинӧмӧн кыскасьны.
Доддьыд пыдӧстӧм на ↔ шуасны, кор нинӧмӧн мунны.
Дозйӧ пуктыны оз позь тэнсьыд сёрнитӧ ↔ тӧлктӧм сёрни йылысь. Висьталан, висьталан, дозйӧ пуктыны некодӧс.
Дозмӧр койт ↔ войпуканін. Пыралам дозмӧр койтас!
Дон да вольк: керкасӧ мыськалӧма дон да вольк (мичаа).
Дон ни мед уджавны (куш сёйӧмысь).
Дон кӧртӧн моз дзижавны ↔ ёна пинявны, ёсьтӧдлыны.
Дон орӧдны ↔ сёрнитчыны донысь.
Донтӧм донысь вузавны ↔ ичӧт донысь.
Доныс мынӧма: мый нӧ воши кӧ, доныс мынӧма.
Доныс абу ↔ ёна дона. Эз вӧв мортлы дон. (Кур.) Сэтшӧм бур, доныс абу. Доныс сылӧн абу.
Дорысь моз кисьтӧ ↔ ёна зэрӧ.
Дорӧ-помӧ воны (волыны): дорӧ-помӧ эг во, шӧрӧдыс и лоӧ кылавны.
Дорӧ-помӧ воштыны ↔ помӧдз вайӧдны.
Дорысь помӧдз ветлыны ↔ став свет кытшовтны, дорсяньыс помӧдз.
Дӧла би: рожаас дӧла би. Дӧла би вылын моз (ӧдйӧ пузьысь).
Дӧрӧм ни гач ↔ пасьтӧм, паськӧмыс этша, омӧль.
Дӧрӧмыс сӧмын висьӧ: чойыс век висьӧ, век няргӧ (эськӧ дӧрӧмыс сӧмын висьӧ) ↔ оз вись, пӧрйӧдлӧ.
Дӧрӧмыс сӧмын узьӧ ↔ оз узь, ставсӧ кылӧ; узьӧм улӧ лэччысьӧма.
Дуб ни дэб. 1. Кӧдзыд. Пывсянын талун дуб ни дэб. 2. Веськодь. Сійӧс вид кӧть эн, дуб ни дэб. 3. Эз тӧдчы. Дуб ни дэб эз мунлы.
Дубыд ва, дуб ва ↔ нинӧм оз сулав. Меным тайӧ дуб ва.
Дув сулавны ↔ вӧрзьывтӧг. Ваыс дув сулалӧ (оз чин ни оз сод).
Дудан вӧв кодь ↔ асныра. Дудан вӧв — асныра вӧв, кодӧс кӧть кыдз вид да нӧйт, оз вӧрзьы сэтчӧдз, кытчӧдз аслыс оз ковмы.
Дук ни бак ↔ некутшӧм кӧр оз кыв (сёянысь).
Дукыс ылӧ мунас: мед чуткылас, дукыс ӧд ылӧ мунас.
Дулалӧм син ↔ гудыр син.
Дуль тупӧсь ↔ печкысьлы меддон пыдди.
Дум абу: сы йылысь менам дум абу.
Думын эз вӧв ↔ некор эг кӧсйыв.
Дум вожалӧ; думӧй песласьӧ (кодарӧ сетчыны? мый вӧчны?).
Дум вылӧ усьны (воны, уськӧдны): дум вылӧ усис да шусис. Бур, мый дум вылӧ уськӧдін.
Дум вылас ↔ юрас. Дум вылас сылӧн дзик мӧдтор.
Дум вылысь оз вунлы ↔ юрысь оз петав.
Думӧн он куж думайтны: дажӧ пӧ думӧн он куж думайтны, синмӧн он куж тайӧ плансӧ лӧсьӧдны. (Фольк.)
Дун рушкуа: рушкуӧй пыр вӧлі дун. (Леб.)
Дур вӧтлыны: дурсӧ сылысь колӧ вӧтлыны.
Дурпоп моз: дурпоп моз бергалӧ. (Дурпоп — волчок.)
Дутыш моз керсьӧма (оз весиг нюмъёвтлы).
Душа и мера ↔ мыйта кӧсъян. Душа и мера ӧні босьт кӧмкоттӧ.
Дыгыд кодь ↔ дышджык.
Дыпльӧ кодь ↔ кыза пасьтасьӧма (легнысӧ весиг оз вермы).
Дырӧн-регыдӧн ↔ коркӧ.
Дыр ли, регыд ли ↔ коркӧ, кутшӧмкӧ кад мысти.
Дыр оз видзӧд ↔ ылысь оз видзӧд. Сійӧ ылысь (дыр) оз видзӧд, вӧчас дай (ӧдйӧ).
Дыр-ӧ кульӧс: Дыр-ӧ кульӧс ныр улӧ, ымзам, тӧв мед нуалӧ? (Кур.)
Дыр узьысь ↔ дыш морт. Мед сіпкас (чӧжас, горшасяс), дыр узьысьлы кольӧ (кулӧм бӧрас).
Дыш поз ↔ дыш морт.
Дыш висьӧмӧн висьны ↔ дышӧ сетчыны.
Дыш вӧлӧс вӧтлӧм кодь ↔ мырдӧн уджӧдны.
Дыш вежӧм; дыш гурдей; дыш куль; дыш парпонь; дыш рутей; дыш крутьӧ; дыш рутень («трутень» кывйысь?); дыш кер; дыш кучик; дыш пон; дыш тойин; дыш пипи тойин; дыш ротля (рохля?); дыш яй; дыш колода; дыш дупльӧ; дыш лоддя; дыш пур.
Дышла лэччыны (олӧмсьыс); дышӧ сетчыны; дышнас тырӧма; дыш песны; дышыс люкалӧма; дышла потны; дыш ылӧдлыны; дышкӧд паныдасьны. Став тайӧ кывтэчасъясыслӧн матыса вежӧртас — дыш мортӧс кулитӧм.
Дыш пес поткӧдлыны; дыш пес — гырыся поткӧдлӧм пес.
Дышсӧ сёян да дыш лоан (челядьлы шуӧны); тані кывъясӧн ворсӧм (дыш — сухожилие, дыш — лень).
Дьӧбӧ кольны ↔ кук-ку кольны ↔ пайтӧг кольны.
Дьӧблы гач тыр ↔ ньӧжмыдлы, кольччысьлы — пига.
Дьӧбӧ кӧ колям, гачтӧг ог на кольӧй. (Шутл.)
Еджыд (гӧрд) ӧшкӧс мойдӧм (кодь жӧ) ↔ ӧтитор йылысь тӧлктӧг дольӧм.
Еджыд бобувъяс кутісны лэбавны ↔ лым кутіс усьны.
Еджыдӧн видзӧдны ↔ лӧга.
Екуня Ваня, городскӧй баня, пывсьӧдӧ шаня ↔ но, сё морӧ.
Ем вомлӧс восьлавны ↔ ичӧт воськовъяс. Муртса нин ем вомлӧс восьлалӧ.
Ем оз тӧр: дзескыда сюйсисны, весиг ем коластас оз тӧр.
Ем пыс пасьта: водзӧ вылӧ ем пыс пасьта он тӧд.
Ем пыс пыр кыскӧм ↔ мича, лада (тшӧкыдджыка нывъяс йылысь).
Ен джаджйӧ лэптыны (пуксьӧдны): ки пыдӧс вылас новлӧдлӧ, регыд ен джаджйӧ пуксьӧдас. Лэптӧй ен джаджъяд да юрбитӧй!
Ен югыд: ен югыдӧдз узьны (сёрӧдз). Ен югыдыс ӧд паськыд, кытчӧкӧ инасям.
Ёг улӧ бердны: тайӧ ёг улӧ оз берд (оз сет асьсӧ кедзовтны).
Ёкыш (йӧрш) паськӧм: ёкыш паськӧмӧс (куӧс) пасьтала (вариант: йӧрш платтьӧӧс кӧ пасьтала), сэк небось пуж петкӧдла.
Ёма баба кодь: лёк нывбаба йылысь.
Ёркыв уси ↔ ёрӧм кыв (проклятие) збыльмис, иніс.
Ёрта-ёрт вежмӧн ↔ панласьны.
Ёсьтыны (чошкӧдны) пель: Пашко пӧль ёсьтыштіс пельяссӧ. (Юхн.)
Жальӧн колис: Жальӧн колис муса Ваньӧ. (Леб.)
Жан восьса ↔ гурйыв восьса.
Жан морӧс ↔ восьса морӧс.
Жель бергӧдны: жель на эз бергӧдлы. Жель кӧ бергӧдас, ыджыд дон корӧ; гугӧн жель оз бергӧд.
Жель кодь: 1. Омӧль: жель кодь, кос сартас кодь. 2. Лёк: кутшӧм жель сійӧ вӧлӧма.
Желльӧ кутчысян пон кодь ↔ лёк морт.
Жель йылысь да кизьӧрӧ (шыбитны) ↔ шуасны омӧль морт йылысь.
Жель ог босьт: ме гуга жель йӧзыдлысь ог босьт.
Жельнӧг вердны: сетісны жельнӧг вердны (шуӧ гӧль семьяӧ веськалӧм невеста).
Жуг-жаг: уна. Сы ворсӧм улӧ став жуг-жагыс йӧктӧны. (Фольк.) Жуг-жаг мында сылӧн челядьыс.
Жуг поз кодь: жуг поз кодь сылӧн керкаыс (омӧль).
Жужаль кодь: сьӧд жужаль кодь нач (сьӧд, мисьтӧм).
Жуй усьны: сідз мудзи, жуй уси. Жуй усьмӧн уджалі.
Жынняна вӧв ↔ сӧрысь, уна больгысь. Ланьт, жынняна вӧв.
Заветкаӧс моз песовтасны (нылӧс верӧс сайӧ петӧм бӧрын). (Фольк.)
Заветкаыд орӧ менӧ йӧйтӧдлыны ↔ этша на роктӧ сёйӧмыд.
Заворысь петны ↔ мездысьны. Сійӧ уджсьыс мыні да быттьӧ заворысь петі ↔ быттьӧ налькйысь мыні.
Задйӧ сюйис: шуасны, кор сьӧкыда турун ли мый ли ваян.
Заклад вартны ↔ вензьыны.
Зарни киа, зарни чунь пома ↔ мастер, ыджыд морттуя. Сійӧ зарни киа, зӧлӧта чунь помсьыс киссьӧ.
За шею да гож водзӧ ↔ тадз шуасны, кор кӧсйӧны вӧтлыны кыськӧ ковтӧм мортӧс.
Зепсӧ шонтӧ ↔ деньга куралӧ ↔ озырмӧдчӧ.
Зеп ректысь (кодь дзик) ↔ гусясьысь.
Зептыс кыз (сылӧн) ↔ озыр.
Зорйӧн зоръявны (бертыштны): Зорйӧн сійӧс он вермы зоръявны. Тэнӧ зорйӧн он бертышт аслад сиктысь. (Юхн.)
Зуд дзебны ↔ кувны (важ).
Зу кодь челядь (быдмӧ) ↔ уна посни челядь йылысь.
Зык выв пырны, зык вылӧ воны ↔ пинясьны.
Зырйӧн зыртны: вӧрын пувйыс кӧть зырйӧн зырт.
Зыр йылысь ётшкыны: тайӧс нин эськӧ зыр йылысь ётшкасны кӧть да (вӧтлӧны).
Зыр лопан кодь: лӧсавтӧм зыр лоп кодь чужӧм.
Зыр пасьта (рожаыс, тошкыс).
Зэв тай, ыджыд тай (аддзысьӧма).
Зэра воӧ чужӧма ↔ шуткаӧн, ыджыд тушаа морт йылысь. Ичӧт тушаа йылысь шуасны: кос воӧ (зэртӧм воӧ) чужлӧма.
Зять сур перйыны ↔ зіля вартны, помавны вартӧм.
Иган ни томан (ставыс восьса).
Идзас бӧжа лӧдз кодь ↔ тэрыб, быдлаӧ удитысь мортӧс шуасны.
Идзас быдмӧг кодь ↔ шуасны статьтӧм тушаа морт йылысь.
Из вылын видзны: миянӧс из вылын видзлісны-вердлісны (сьӧкыда быдмим). Сійӧ из вылын вердас ↔ судзӧдас кӧть из улысь да вердас.
Изйӧн да ваӧ ↔ вӧйтны. Изйӧн да ваӧ вӧйи — некӧн абу; изйӧн ваӧ вӧйтысьны — вӧйтчыны; изйӧн-кӧртӧн ваӧ сюйны — вӧйтны.
Из улӧ дзебны ↔ пыдӧ дзебны.
Из куд улысь перйыны ↔ пыдіысь лэптыны.
Из куд улын видзны ↔ гусяинын. Кӧть из улӧ сюй — аддзас.
Из кыптіс, шом вӧйи ↔ тадз шуасны, кор артмас мыйкӧ ньӧти виччысьтӧмтор.
Из пинь горшад ↔ шуасны видчигъясӧн. (Рочӧн: «типун тебе на язык»),
Из улысь да ва улысь (кыпӧдӧмаӧсь). Тадз шуасны, кор кыпӧдасны эрд вылӧ мыйкӧ зэв важысаӧс.
Из мыркны, из сёртны ↔ сьӧкыд удж. Изтӧ кӧть век мырк.
Изъяліс места вылас ↔ быттьӧ изъяліс ↔ быттьӧ сибдӧма пуклӧс вылас.
Икӧта пызь: эк тэ, икӧта пызь (шулӧны вильшасьысь челядьлы).
Инас оз инась ↔ инас оз ӧшйы. Сьӧлӧмӧй чеччавны кутіс, некытчӧ инӧ оз ӧшйы.
Инӧ-артӧ воны: инӧ-артӧ оз и волы (места вылас оз ӧшйыв).
Инӧ-артӧ пуктыны ↔ дӧзмыны. Инӧ-артӧ энӧ пуктӧ ↔ энӧ дӧзмӧй.
Инӧ-туйӧ воны ↔ лӧньны. Инӧ-туйӧ эг кут воны ↔ век сьӧлӧмӧй абу местаын.
Инӧ-честьӧ уськӧдчыны ↔ нювсьыны (начальствокӧд).
Иса пон кодь (быдтор кылан; аддзан).
Исаліс дай эновтіс (исыштіс дай муніс) ↔ эз дыр вӧв удж вылын.
Исаклы помечавны ↔ медтӧм, донтӧм удж. Исаклы ӧд кӧть век помечав.
Ис ни ру ↔ кӧдзыд. Ис ни ру абу кольӧма пывсянад.
Ис кола кодь (керкаыс) ↔ зэв кӧдзыд, шоныдыс оз ӧшйы.
Ис ни пис (пач, пывсян): ис ни пис нин пывсянад оз дзужгы.
Истан кок ↔ «козья ножка» модаа чигарка.
Истан моз сизимысь кувлі ↔ шуткаӧн висьталӧны повзьылӧм йылысь.
Истӧг тув поткӧдысь ↔ скуп морт йылысь.
Ичӧта босьтан: сылысь ичӧта босьтан! ↔ ньӧти он
босьт.
Ичӧт кывйӧдз: тайӧ сёяныд меным ичӧт кывйӧдз эз волы.
Ичӧт кӧшӧ воны ↔ бырны. Ичӧт кӧшӧ нин кутіс воны (нянь, пызь, сов да с. в.).
Ичӧт туйӧ овны ↔ кедзовтны аслыд асьтӧ. Ичӧт туйын сійӧ олӧ — рам, кывзысьысь.
Ичӧт чери: тэ ӧд зэв на ичӧт чери.
Йиавтӧм кольта кодь ↔ шуасны лёка, мисьтӧма пасьтасьӧм нывбаба йылысь.
Йи выв палич кодь ↔ ӧтка, сирӧта морт. Бать-мам сьӧрсьыс коли йи выв палич кодь.
Йи да вольк ↔ сӧстӧм, мича. Йи да вольк ставыс. Йи да вольк керкаыд.
Йи зырӧ — мунӧны ↔ уна йӧз, ӧти туйӧд.
Йикиӧн син тыртны: правильнӧй душалысь йикиӧн синсӧ он тырт.
Йики чом кодь нач (керкаыд) ↔ кӧдзыд.
Йи кодь: йи кодь том войтыр (ёнӧсь, мичаӧсь). Йи кодь мичаӧсь, гум кодьӧсь.
Йи куд улӧ пырны ↔ вӧйтчыны. Йи куд улӧ сюйны ↔ вӧйтны.
Йирк да кам: йирк да кам ветлӧ. Йирк да кам пырӧ.
Йирны удж ↔ уджавны. Ӧні ме мый вирш мӧд гижа, кор удж йирны мудзас ан, зэл ӧмӧй нӧ лоа мыжа? (Кур.)
Йирӧмӧн йирны: ме вылӧ век йирӧмӧн йирсьӧ. Менӧ сійӧ йирӧмӧн йирӧ.
Йӧг йӧгалӧ ↔ мича. Поводдяыс йӧг йӧгалӧ. Керкаас йӧг йӧгалӧ.
Йӧв пиня ↔ том, ичӧт. Йӧв пиньыд на эз усь, велӧдысь петӧмыд.
Йӧзысь-мортысь ↔ мукӧдысь.
Йӧза ради ↔ мода вылас. Сӧмын йӧза ради вӧчӧ.
Йӧз быдтас ↔ абу ас (челядь). Йӧз быдтастӧ он кӧ бур пыдди пукты, некод абу бур: моньыд абу аслад ныв, зятьыд абу аслад пи.
Йӧз вир ↔ абу ас (пи, ныв). Йӧз вир, йӧз быдтӧмыд кӧдзыд, ...Сідз вомйӧмыс оз сьӧлӧмӧдзыд сидз... (Кур.)
Йӧз вира ↔ скӧр. Йӧз вира да сійӧн скӧр.
Йӧзви кодь: муртса йӧзви кодь (омӧль, слаб).
Йӧз висьӧмӧн висьны ↔ шогсьыны, майшасьны не ас, а йӧз понда.
Йӧзӧ петкӧдны ↔ йӧз вомӧ петкӧдны. Йӧз вомас спорсӧ оз ков петкӧдны. Мед йӧзӧ оз пет.
Йӧз да морт ↔ бокӧвӧйяс. Йӧз да морт керка тыр.
Йӧз катша-ракалы юрсӧ нуис ↔ гортсянь ылын куліс.
Йӧз муын-ваын ↔ чужан мусянь ылын. Йӧз муын-ваын куйлӧ.
Йӧз мышку сайӧ: йӧз мышку саяс сайласьӧ ↔ дзебсясьӧ.
Йӧз нянь-сов вылӧ мунны ↔ йӧзӧ мунны.
Йӧз серам: эн йӧз серамась! Йӧз серам туйын нин!
Йӧзлысь син сай корсьны: шуд-таланӧй кӧ оз пет, лоӧ енмыслысь пемыдінсӧ корсьны, йӧзыслысь син сайсӧ корсьны (невесталӧн бӧрдӧдчанкывйысь — важ).
Йӧз мышті да йӧз сайті: шуд-таланӧй кӧ оз пет, йӧз мыштіыс да йӧз сайтіыс лоӧ ветлыны (омӧлик платтьӧ вӧсна). (Сэсь жӧ).
Йӧз челядь водзӧ мунны ↔ челядя дӧвеч сайӧ мунны верӧс сайӧ.
Йӧзыс сьӧд ↔ уна. Сьӧд йӧз локтӧ (унаӧн).
Йӧзысь-мирысь: йӧзысь-мирысь водз воис (медся водз).
Йӧзысь-мортысь ↔ некодысь. Йӧзысь-мортысь сійӧ оз на кольччы.
Йӧй нисьӧ прӧсуж ↔ абу тыр сюсь.
Йӧй песӧм: прӧста йӧй песӧм тайӧ уджыд ↔ лёк удж.
Йӧй петкӧдлыны: мун, йӧйтӧ эн петкӧдлы ↔ эн йӧйтав.
Йӧй руа ↔ йӧйджык. Йӧй ру пырӧма сылы юрас ↔ йӧй ру вӧдитӧ ↔ йӧй руыс босьтіс.
Йӧй туйӧ пуктыны ↔ йӧйӧн лыддьыны (кодӧскӧ).
Йӧй улӧ лэдзчысьны ↔ йӧйӧн ворсны. Сэсся век йӧйӧн огӧ ворсӧй.
Йӧйӧ кольны, дьӧбйӧ кольны (кодӧскӧ) ↔ кӧмӧдны; асьтӧ кӧ — ылавны.
Йӧйсьыс йӧй ↔ серӧстӧм йӧй ↔ вир йӧй ↔ кӧртавмӧн йӧй. Йӧйыдлы век долыд.
Йӧй ылӧг: йӧй ылӧг, тэнӧ ӧд пӧрйӧдлісны.
Йӧрӧ пырысь вӧв кодь ↔ яндысьтӧм (морт).
Йӧрш кодь ёсь, тшӧтясьӧ: йӧршыд ӧд йӧршалас, сійӧ тшӧтьсӧ кыдз сувтӧдӧма. Нач йӧрш кодь, перыд вома да йӧрш кодь, вомаӧсь рӧдыс.
Йывмыны да ваймыны ↔ киссьыны. Миян овмӧсным кутіс йывмыны да ваймыны.
Йыла-діна пу кузя, сьывъя-гырка ӧткыза (тадзи шуасны дышиник мортӧс).
Кабала бордъя ↔ кокни руа.
Кага кӧрым ↔ алиментъяс. Кага кӧрымыд дум вылас эз усьлы.
Кага ни баля ↔ челядь ни скӧт абу.
Кадавны-овны ↔ водз.
Кадтӧм кадӧ ↔ водз. Кадтӧм кадӧ тай лои кувны.
Казьтылан пом ↔ казьтылӧм вылӧ козин.
Казьтыштны он лысьт ↔ он удит казьтыштны (пыр и локтас).
Кайлы лыйны: зарни кайлы лыйны пестор абу.
Кайлы кокыштны абу: яйыс косьмӧма, кайлы кокыштны абу.
Кай нёнялӧма: чужӧмыс, ныр-вомыс быгалӧма, быттьӧ кай нёнялӧма.
Кал ни закал ↔ «дзож» дорны. Кал ни закал, толькӧ кӧртыс сотчис.
Кань кодь винёв ↔ висьмылас да бӧр важ кодь.
Кань козинӧн козьнасьны ↔ мырддьыны козинсӧ либӧ бӧр корны.
Кань маласӧн (шытӧг): кань маласӧн пырис. Кань малас кодь да той кепысь кодь (ньӧжйӧ ветлысь, ньӧжйӧ уджалысь морт).
Каньӧн синмас он чеччышт (лёк мортыдлы).
Каня-понма моз овны ↔ лёка.
Кар быттьӧ босьтӧ ↔ збой, ёна сёрнитӧ.
Кар вузалӧ ↔ быдтор тӧдӧ, кужӧ.
Картаӧ пырны ↔ зятьӧ пырны. Сюрас мӧска дӧва да картаӧ пырам. (Роч.)
Кассян видзӧдлӧма ↔ шуасны ичӧт тушаа морт йылысь.
Катша кодь, катша моз: дзик жӧ нин тайӧ нылыс катша кодь. Катша моз китш да китш. Бергалӧ майӧг йылын катша моз. Борд пӧла катша (лэчыд морт).
Катша ляк ↔ мисьтӧм гижӧд.
Катша эз кокав: менсьым юр вемӧс катша эз на кокав.
Катша и рака (гортын): менам гортын катша и рака, ставыс эновтӧма, ставыс няйт.
Катша-рака мында ↔ тадз шуӧны, кор ӧтилаын уна йӧз.
Катша и рака сералӧ ↔ ставыс сералӧны (кодкӧ вылын).
Катша-ракалы вомас (веськалі). Тадз шуасны, кор кулӧм бӧрас эмбурыс кольӧ ылысса рӧдлы.
Кач ва кодь ↔ думайттӧм морт, коді сералӧ да китшйӧ-катшйӧ. Кач ва кодь нылыс (пыр чеччалӧ, некутшӧм тӧлк абу).
Квайт палич моз герчкӧ (квайт палич — лэбач, рочӧн — дергач) ↔ ӧдйӧ сёрнитӧ.
Квайт пӧв костӧ пырны ↔ кувны. Квайт пӧв нин сӧмын колӧ сылы.
Квайт чуня (морт) ↔ кузь киа, гусясьысь.
Кельчилӧн кодь синмыс ↔ гӧрд, бӧрдӧмысь, шогсьӧмысь, узьтӧмысь.
Кепысьтӧм киӧн босьтны (кутчысьны) ↔ куш киӧн. Сы дінӧ кепысьтӧм кинад эн кутчысь, жельнӧгасян. (Фед.)
Керка помӧдз ↔ ме ордӧ. 1. Керка помӧдз он волы (он пырав). 2. Керка помӧдз эн волы (некор).
Керка помын абу ↔ ньӧти абу.
(Ӧти) керка помын овны ↔ ӧтлаын.
Керка ни карта, скӧт ни живӧт ↔ керкатӧм, картатӧм. Керка-картатӧг овліс, бӧбыль нимӧн нимавліс.
Керка пуктыны ↔ овмӧдчыны. Муніс кытчӧкӧ да, буракӧ, керка пуктіс. (Дыр ветлысь йылысь.)
Керка кост петавны ↔ недыр кежлӧ ветлыны.
Керка кутысь: керка юр кутысь ↔ кӧзяин (верӧс).
Керкаыс вывлань вожа на ↔ вӧрын на быдмӧ.
Керкаыс лыс чом кодь ↔ кӧдзыд.
Кер кодь пыктӧма (ки, кок, висигъясӧн).
Керсьӧ ли вӧчсьӧ: уджыс ачыс оз керсьы ни вӧчсьы.
Кертӧм гыр кодь ↔ кыз да дурк.
Кесйылӧс туйын ↔ слуга, казак. Ме ыджта кесйылӧссӧ эн на быдты.
Киад ыджыд жель пырӧма ↔ шуасны челядьлы, кор киас ыджыд нянь кусӧк.
Киа-пода ↔ кипода ↔ мастер.
Ки вачкӧд туйын (шуӧ нывбаба, кодӧс мужикыс тшӧкыда нӧйтлӧ) ↔ омӧля овны.
Ки вежинь ↔ кык ки рудз (пукавны) ↔ весь овны.
Ки выв деньга ↔ посни деньга. Ки выв деньгаыд сылӧн век эм.
Кивыль керны: менам кевмысьӧм вылӧ весиг кивыль эз керлыны.
Кигуг шыбитны ↔ кимльӧскивыв шыбитны ↔ зывӧка.
Кидӧс кодь (челядь, коді дыр оз сувт кок йылӧ) ↔ слаб, висьлӧс.
Кизь ни волыс (ветлӧдлыны) ↔ кизясьтӧг-вӧнясьтӧг (кизь ни вӧнь).
Ки йылысӧн (уджавны, вӧчны) ↔ омӧля.
Ки кӧртӧд ↔ обуза. Ми вокысь ӧні тӧлкыс: сӧмын йӧзлы ки кӧртӧд.
Ки кост удж ↔ посни удж.
Ки курӧд: ки курӧда вӧчны, ки курӧда уджавны ↔ лёка, омӧля.
Килы вӧля сетны ↔ киӧн воны ↔ косясьны.
Кильчӧ пос шыльӧдны ↔ тшӧкыда волыны.
Ки лякӧсьтны ↔ кучкыны. Ки лякӧсьтны ог кӧсйы.
Кинас и кокнас: 1. Пыксьӧ: кинас и кокнас пыксьӧ. 2. Абу жаль: кинас и кокнас сета.
Ки на ки (ки киӧ) ↔ кутчысьӧмӧн ↔ киясӧн кутчысьӧмӧн (ветлыны).
Ки ни кок (кисӧ-коксӧ) абу кольӧма (гусясьысь йылысь) ↔ следсӧ абу кольӧма.
Ки ни кок куйлыны (ёна висигъясӧн).
Ки ни кок узьны ↔ вӧрзьывтӧг, крепыда.
Ки ни кок абу ↔ мудзи. Жаялі быдӧн, ки ни кок абу.
Ки ни под котӧртны ↔ чепӧсйыны ↔ мый вынысь.
Ки ни под усьны: крукаси да ки ни под уси (дойми).
Ки ног ↔ обычай, привычка. Ки ногыс омӧль (гусясьӧ ли, косясьӧ ли).
Ки нюжӧдлыны: 1. Гусясьны. 2. Косясьны. Китӧ, ки лапатӧ эн нюжӧдлы ↔ киӧн эн вӧрзьӧд.
Ки оз лэптысь ↔ ки оз лыб. Мыжтӧмӧсь ми: мортӧс печиктыны коми ки оз вермы лэптыссьыны. (Кур.)
Ки оз сибав: быдлаӧ мужикыдлӧн оз сибав киыд.
Ки оз судз, кияс эз судзны ↔ оз вермыны. Киныс налӧн ӧні озджык судз. (Фед.)
Ки орӧдны, ки кутны ↔ сёрнитчыны дон йылысь; гӧтрасьӧм йылысь.
Киӧ босьтны ↔ туяна ли, туйтӧм ли. Абу киӧ босьтана морт. Рӧдыс эз вӧв киӧ босьттӧм (рӧдыс вӧлӧма бур).
Киӧ оз пыр: некутшӧм удж киӧ оз пыр.
Киӧ сюрны (киподӧ шедны; киӧ-подйӧ шедны): Видз тэ менӧ, кодыр коддза и тшӧтш мусук киӧ сюра. (Кур.)
Ки пӧв ↔ отсасьысь. Мам ки пӧв (ныв). Бать ки пӧв (пи).
Ки пӧлӧй чеги ↔ шуасны, кор кулӧ кӧзяин (либӧ отсасьысь).
Ки пӧлӧд, сой пӧлӧд ↔ киӧд. Ки пӧлӧд нэмсӧ мортӧс он новлӧдлы.
Ки пӧлӧн (мыйкӧ вӧчны): мый ки пӧвнад няньсӧ чеган, эн на гӧр да кӧдз да (том на да).
Ки пур семья ↔ уна челядя семья.
Ки пыр да син пыр видзӧдны ↔ полӧмӧн. Гортад кӧть кыдз ов, а йӧзад век колӧ ки пыр да син пыр видзӧдны.
Ки рудзыньӧн да кок вежыньӧн (пукавны) ↔ уджтӧг.
Кисӧ эз пуктыв (тайӧ стрӧйба вылас) ↔ эз отсав.
Кисьмӧм ӧмидз кодь (морт) ↔ ён, мича.
Киссьӧм рӧзваль ↔ пӧрысь (морт).
Киссьӧм кольта моз (пасьтасьӧма) ↔ мисьтӧма.
Китӧм изки моз изӧ ↔ сӧрӧ.
Китӧм киӧн вартны ↔ кучкыны кодлыкӧ мый вынысь и виччысьтӧг.
Китӧм кодь кольны (лоны) ↔ ӧтнаслы, отсӧгтӧг.
Китӧм чань (фольк.) ↔ велӧдтӧм чань, кодзтӧм чань.
Ки тыр йӧз ↔ этша.
Ки тыра морт ↔ ичӧт морт (ки пыдӧсӧ позьӧ босьтны).
Китш ни котш (оз кыв) ↔ чӧв-лӧнь.
Ки урӧсӧн уджавны ↔ омӧля. Тайӧ абу ки урӧсӧн уджалӧма (бура).
Ки чегмӧныс сетны ↔ уна.
Ки шуда морт ↔ ки шудыс сылӧн бур.
Киыд куран кодь ↔ кор кынман.
Киыд оз судз ↔ киыд дженьыд (менӧ нӧйтнытӧ) ↔ он лысьт.
Киыс лудӧ ↔ тышкӧ пырӧ. Киыс лудӧ быдӧн вылӧ. Кияс лудӧны пуркӧдыштны (кодӧскӧ).
Киысь петӧм ↔ кывзысьтӧм. Киысь петӧм кодь, оз кывзысь.
Кияссӧ чегъялӧ-дивуйтчӧ ↔ шензьӧ.
Кльӧнкылӧ воис ↔ виччысьтӧг, быттьӧ енэжысь уси.
Кляп тэныд вомад (ёрччигъясӧн).
Кляча гуӧ пуктыны ↔ дзебны.
Кодакӧ костӧ ↔ регыд.
Кодарӧ катовтчас на (виччысьлам).
Кодарӧкӧ лоӧ нин: кытчӧкӧ муніс да коркӧ локтас жӧ, кодарӧкӧ лоӧ нин.
Кодарӧкӧ пом орӧдны ↔ шуны, висьтавны. «Ме ог тӧд да ме ог тӧд», кодарӧкӧ пом орӧд.
Кодарӧ гугӧдан, сэтчӧ и бергӧдчӧ ↔ кывзысьысь, рам морт йылысь.
Код на тайӧс тӧдӧ ↔ тӧдтӧмтор йылысь.
Код ӧтилы тырмас (юксигӧн, кор унаӧн) ↔ некодлы оз тырмы.
Код ӧтисӧ керан (кор уна удж).
Коз улын овны (бур вевт улын). Лапта коз улын, майбырӧй, олан (бур мужик сайын).
Кока ёгъяс ↔ пӧрысь йӧз шуласны ас йывсьыс.
Кока морт оз пырав ↔ некод оз пырав.
Кока туис кодь ↔ век вӧтлысьӧ мамыс бӧрысь. Кока туис вылад босьт менӧ (праздникъясӧ вӧзйысьлӧны мужикъяс гӧститны).
Кок бӧрлявыв бергач ↔ тшап, збодер, кокни морт. Кок бӧрля йылас толькӧ швыркъялӧ.
Кок бӧрля (коклябӧр, кок пыдӧс) нюлысь: Исак купечлысь коклябӧрсӧ нюліс. (Роч.)
Кок бӧрля улас номыр чужӧ ↔ ньӧжмыд морт. Кок улас сылӧн миян моз оз чуж ↔ збой морт.
Кок бӧрля (кок пыдӧс) петкӧдлыны (мыччавны) ↔ ӧдйӧ. Кок бӧрлясӧ мыччаліс, пышйис.
Кокъяс веськӧдны ↔ шойччыны; кокъяс веськӧдыштны ↔ шойччыштны.
Кок (кокув) вольӧс туйын (видзны) ↔ кедзовтны.
Кок вольӧс пыдди оз туй ↔ омӧль морт. Тэ кок ув вольӧс, кӧм вольӧскӧд рад.
Кок вомлӧс оз кольччы ↔ ньӧти.
Кок йылысь усьтӧдз ↔ ёна. Кок йылысь усьтӧдз йӧктім. Кок йылысь усьтӧдз корсьысим, уджалім.
Кокни вежӧра (руа, сяма, шома, мывкыда, оласа, юрсадя, сора) ↔ нем думайттӧм морт; йӧйджык, абу тыр сюсь.
Кокни восьласа, кокни кокйӧра (морт) ↔ тэрыб.
Кокни киа ↔ косясьысь.
Кокни кывъя: кокни кывъя сійӧ, немтор оз думайт.
Кок кыскавны ↔ муртса ветлыны. Коксӧ кыскавны оз вермы-а, век гӧтрасьӧм дӧжналӧ.
Кокни унма: кокни унма сійӧ, пыр и садьмас.
Кокниӧс вӧчны ↔ кокньӧдны. Кокниӧс кӧсйи вӧчны, а сьӧкыд лои.
Кок нуны ↔ пышйыны. Ӧдва удитіс коксӧ нуны.
Кок (кокъяс) нюжӧдны ↔ кувны.
Кокни юр бӧж ↔ ӧтка (морт). Менам юр бӧжыд кокни (семья абу).
Кокӧ кутчысян пон кодь ↔ лёк морт (нинӧмысь кутчысяс да он кут мынны).
Кок песны ↔ ветлыны (тӧлктӧг).
Кок пӧв: бать кок пӧв (батьыс кодь); мам кок пӧв (мамыс кодь) ↔ ӧткодьӧсь (характернас либӧ туша да чужӧм-рожа сертиыс, челядь йылысь).
Кок помӧн (ог во либӧ эн во) ↔ некор. Кок помӧн ме сэсся тэ ордӧ ог волы. Мед сэсся кок помыд (кок нырыд) тан некор эз вӧв.
Кок пӧв сюйны ↔ пырны, воны. Тэ ӧд муртса на татчӧ кок пӧвтӧ сюйин. (Сав.)
Кок туй (кок ув) керавны: сійӧ ӧд тэкӧд гортас бура сёрнитӧ, а петан да — кок туйтӧ кералӧ (лёк сиӧ).
Кок туй талявны ↔ вӧчны кодкӧ ног. Бать кок туй талявны ↔ бать кодьӧн жӧ лоны.
Кок ув муӧс ог аддзы: скӧрми да кокув муӧс весиг ог аддзы (ёна скӧрми).
Кок увсянь юр вылӧдз: висьтав сылы ыджыд поклон кок увсянь юр вылӧдз.
Кок улын мешайтчыны: ми тэкӧд кок улын мешайтчысь чагъяс.
Кок чунь йылын бергавны ↔ нювсьыны. Начальство водзад сійӧ кок чунь йылас бергалӧ.
Кок чунь йылыс муас муртса мытшыштлӧ ↔ ӧдйӧ мунӧ.
Кок чунь чужйыны ↔ тэрмасьны. Кок чуньыд налӧн оз на чужйысь (оз зэв тэрмасьны удж вылад).
Кокыд дженьыд ↔ сёрмин. Кокыд тэнад дженьыд, удзӧдім.
Кокыд кузь ↔ суин. Кокыд тэнад кузь, пуксьы миянкӧд.
Кокыд ӧд абу казённӧй ↔ пуксьы, жалит ассьыд коктӧ.
Кокыд кызас ↔ пуксьы.
Колантор тай! (овсяс сытӧг).
Колӧ и полӧ, думнӧ и ӧквӧтнӧ.
Кольлы некытчӧ усьны ↔ дзескыд. Войтырыс сы мында чукӧртчӧмаӧсь керкаас, мый кольлы некытчӧ усьны.
Кольмӧм (гӧжӧм) тӧрӧкан кодь ↔ абу вӧраса, век вошӧма кодь.
Кольӧм коляс ↔ некодлы ковтӧм пӧрысь ныв.
Кольта помысь овны (тадз шулӧны, кор вартӧмӧдз няньыс оз тырмы).
Кольтан сувтӧдны позьӧ; кӧть кольтанӧн гудрав: номйыс (тшыныс) сы мында, кӧть кольтанӧн гудрав.
Колысь синма ↔ завидьтысь, вежӧктысь ↔ колысь-босьтысь ↔ деньга вылӧ горш.
Ком кодь: сёян ком кодь горш.
Ком кӧ лоас, ком кӧ сюрас ↔ удайтчас кӧ. «Сетлӧй ті ком, садьтӧм код лоас на Педӧр». (Кур.)
Конда кодь морт ↔ кыз.
Коньӧр кодь вотӧс ↔ посни вотӧс тусьяс.
Коньӧр улӧ лэччысьны ↔ ылӧдлыны йӧзӧс, гӧль улӧ сетчыны.
Коньӧрыс ваын: коньӧрыс пӧ ваын олӧ. Тадз шуасны воча кыв пыдди «коньӧр тэ» кывъяслы.
Коркӧ-некоркӧ ↔ дырӧн-регыдӧн.
Корӧсь тош ↔ паськыд тош, зыр кодь.
Корсьны тӧрытъя лун ↔ воштытӧмторсӧ корсьны.
Корысьлысь мешӧксӧ мырддяс ↔ горш морт.
Кос веськӧдны ↔ шойччыштны.
Коса вомтыр ↔ ичӧтика. Ӧти коса вомтыр ытшкыштны.
Кос во ↔ зэртӧм во. Кос воӧ чужсьылӧма (шуӧ ичӧт тушаа морт).
Кос жель кодь ↔ кӧртасьысь. Кос жель кодьӧсь мукӧд том йӧзыд. И матӧ эн сибӧдчы — желлясян.
Кос жыннян ↔ сӧрысь морт.
Коскад оз сюй: коскад оз на сюй тайӧ уджыд. Шойччӧмыд некодлы на абу сюйлӧма коскас. (Роч.)
Кос корӧсь кодь: кос корӧсь моз шарӧдчӧ (видчӧ, а некод оз пов).
Кос кырсь кодь ↔ пӧрысь морт йылысь.
Кос косьмыны, косӧдз косьмыны ↔ омӧльтчыны. Ме кос косьмылі маитчӧмӧйла. Косӧдз косьмӧма, куландыр нин.
Кос куреньга ↔ омӧлик, слаб.
Кос лыс кодь (ӧзйысь либӧ венӧ кутчысьысь морт йылысь).
Кос ни пӧр (нылыслӧн) ↔ вӧчтӧм гыр кодь, абу стройнӧй.
Косӧн гындыны ↔ пӧльзатӧг. Тӧлктӧм удж йылысь.
Косӧн мунны ↔ нинӧмӧн. Куш киӧн.
Кос ректан кодь ↔ кос морт.
Кос паренча кодь ↔ пӧрысь, чукрасьӧм чужӧма.
Кос пӧгибӧ воны ↔ йӧрмыны.
Кос пулысь лисӧ куляс (ылӧдчысь либӧ лёк морт йылысь).
Кос пу моз чегас ↔ виас. Кос пу моз чегас, ярскӧбтӧмӧн друг кывсӧ шуас да.
Кос сартас кодь ↔ омӧль ↔ лыыс да куыс.
Кос сартас моз эн потлась ↔ скӧрыдла эн пот.
Кос сьӧлӧма морт ↔ из сьӧлӧма. Чорыд морт.
Кос трепалӧ кодьӧсь киясыс ↔ косӧсь, вӧсниӧсь.
Кос треска пӧв кодь ↔ кос морт.
Косув ни лэбув ↔ оланінтӧм. Косув ни лэбув эз аддзыв, енэж куд улын оліс.
Кос юра энька ↔ пӧрысь, броткысь ныв йылысь шуласны.
Кочкавтӧдз серавны ↔ ёна, сьӧлӧм бурмытӧдз, кочӧг петмӧн.
Кочӧг бытшкӧ, кочӧг лыйис ↔ доймӧ. Коскӧ кочӧг лыйыштіс.
Кӧв вӧнь вылӧ кольны ↔ пӧръявны, кӧмӧдны (жӧник йылысь).
Кӧвтӧм кузов моз кӧласьны ↔ кӧртасис, мынтӧдчынысӧ он вермы.
Кӧвчӧг тшупны ветлыны ↔ тшӧкыда ветлыны ӧтилаӧ. Кӧ да эськӧ ↔ мыйкӧ век кӧсйӧ, а оз вӧч.
Кӧдзыд вира ↔ мустӧм, ковтӧм. Ог мун, ог мун пӧрысь сайӧ, пӧрысь кӧдзыд вира. (Леб.)
Кӧдзыд киподув ↔ чорыд киподув.
Кӧзяиныс абу ↔ подулыс. Кӧзяиныс нин абу сылӧн паськӧм вылын (дӧмас вылӧ дӧмас).
Кӧин вылӧ моз уськӧдчисны (понъяс) ↔ кодӧскӧ ставӧн ёна видӧны.
Кӧин кодь горш ↔ тшыг, горш.
Кӧин моз омлявны ↔ лювзыны, бӧрдны, лёк гӧлӧсӧн.
Кӧк бӧж кодь ↔ тадз шуасны челядьӧс, кодъяс век вӧтлысьӧны мамыс-батьыс бӧрся.
Кӧк моз кӧкны ↔ пыр ӧтитор дольны. Мый тэ меным кӧк моз кутін кӧкны? Абу жӧ нитш сюялӧма юрам. (Фед.)
Кӧкъямысӧд мӧслӧн кукань ↔ ылыс рӧдня. Сійӧ ӧд кӧкъямысӧд мӧслӧн куканьыс нин.
Кӧм ни гач, кӧм ии кӧт, пась ни кӧм ↔ кӧмтӧм-пасьтӧм.
Кӧн мый ветлӧ ↔ вошис.
Кӧнтусь сёйны ↔ кынмыны.
Кӧнтусьӧн вердны ↔ кынтыны.
Кӧр кодь на ↔ ён.
Кӧр да якӧр кодь ↔ ён.
Кӧрт во ↔ касьян во ↔ сьӧкыд во. (Касьян воыс мукӧд вояссьыс кузьджык ӧти лунӧн.)
Кӧрт вом пуктыны ↔ раммӧдны (кодӧскӧ).
Кӧрт тув син ↔ шыла син ↔ ёсь син.
Кӧрт сьӧлӧма ↔ 1. Ён сьӧлӧма (абу полысь). 2. Чорыд сьӧлӧма ↔ кӧдзыд сьӧлӧма.
Кӧр ни гос (абу, оз пет) ↔ чӧскыдтӧм, кизьӧр сёян.
Кӧр серти ↔ лӧсялана. Со и бӧрйи ме найӧ кӧр серти, кыдзи йӧз костын овлӧ ӧтторъя. (Кур.)
Кӧрталан йӧй ↔ вир йӧй, йӧй нӧш.
Кӧсйис да несйис ↔ ылӧдліс (эз вӧч).
Кӧть биӧ, кӧть ваӧ ↔ смел морт.
Кӧть кыдз эн шу: Кӧть гырничӧн шу, сӧмын пачӧ эн сюй.
Кӧть синмас чуткы ↔ нинӧмысь оз пов.
Кӧть синтӧ чуткы ↔ пемыд.
Кӧть шӧри орӧд ↔ 1. Кӧть ви (абу). 2. Кӧть шӧри орӧдан, йитчас, змей кодь, некыт оз доймы.
Кӧть ме и муна, тэд кык шонді оз пет ↔ пӧльзаыс оз ло.
Кӧть юр вылас пес чипас тэч: лунтыр пукалас да нинӧм оз шулы, кӧть юр вылас пес чипас тэч.
Кӧч бӧж кузя ↔ дженьыд. Луныс ӧні кӧч бӧжысь дженьыд. Кӧч бӧжысь дженьыдджык войвывса гожӧм.
Кӧч бӧжӧ кольны ↔ діӧ кольны, панйыны, кӧчавны, діавны (ытшкигӧн).
Кӧч вир кодь чай ↔ сук.
Кӧч вӧла баба ветлӧдлӧ-швачӧдчӧ; кӧч вӧлаяс гӧняйтлӧны; кӧч вӧла гымгӧ; кӧч вӧла лыйсьӧ; кӧч вӧлаяс швачкӧны; кӧч вӧлаяс швуча-швачакылӧны: тӧвся кӧдзыд йылысь.
Кӧч вый оз ков?! ↔ Уна тай кӧсъян!
Кӧч гӧн кодь небыд (еджыд) яй (фольк.).
Кӧч гӧснеч, кӧч нянь (Эжва кывтыдын — кӧч кӧвдум) вайны ↔ тадз шуасны челядьлы, кор бать-мамыс ветласны вӧрӧ да гортысь босьтлӧм няньсӧ ваясны бӧр.
Кӧч кодь пельк, пытш кодь топыд ↔ тэрыб.
Кӧч кок ↔ кӧч кокыс петӧма ныр улас.
Кӧч моз пыльӧмӧ пырны ↔ налькйӧ шедны.
Кӧч моз чепӧсъян, а пуӧ зургысян.
Кӧчӧн мунны, кӧчӧн и локны ↔ нинӧмӧн, куш киӧн.
Кӧчӧн мунны, сюзьӧн локны (озырӧн). Тадз шуасны ещӧ, кор лэдзӧны ывла вылӧ ыжъясӧс либӧ найӧс шыригӧн. Ыж шырны заводитігас плешас тотш-тотш керан: тӧсь-тӧсь, шыран кад тӧд, кӧзяйкаӧс тӧд, кӧчӧн мун, сюзьӧн лок, кӧинлы ни ошлы эн сетчы.
Кӧч пель (ку) пасьта лым усьӧ ↔ паськыд лым чиръяс.
Кӧч пырӧма керка пельӧсас ↔ пуж пырзьӧма.
Кӧч сьӧлӧма ↔ полысь.
Кӧш ваын пӧдны ↔ кӧш ва улӧ бердны ↔ йӧрмыны быд нинӧм абуысь. Кӧш ваад тэ он пӧд, мый шогсян?
Кӧш ва оз лэпты ↔ дӧзмысь, шутка оз любит, пыр и дӧзмӧ.
Кӧш дорысь моз (кӧшысь моз) кисьтӧ (зэрӧ) ↔ ёна.
Крестӧн и вомӧнӧн ↔ кыдзсюрӧ, кыдзвеськалӧ.
Крест пуктыны ↔ помавны, дугдыны. Крест пукта, ог нин лок.
Крук да винт корсьны ↔ мыжавны, мыж корсьны.
Крукӧн шуны ↔ крукӧн висьтавны ↔ (кодкӧ гӧгӧрвоас, а кодкӧ оз).
Куделя кӧ, пӧрччысь! ↔ шуткаӧн шуасны пырысь гӧстялы. Кудельтӧ пӧ эг босьт, мӧд могӧн локті.
Куд кодь ↔ кыз. Куд кодь нин кутін лоны, ёна сёян да.
Кузь бертан ↔ кузь майӧг ↔ ыджыд тушаа морт.
Кузьыс кыскалӧ ↔ вошис кытчӧкӧ. Кӧнкӧ сійӧс кузьыс кыскалас.
Кузь додь ↔ ньӧжмыд морт, дыр оз кыпав, шуам, дыр оз во гӧститны.
Кузь киа ↔ гусясьысь.
Кузь, кӧть зорӧд пинь пыдди сувтӧд (ыджыд тушаа морт йылысь).
Кузь кывъя морт (уна сёрниа) ↔ кывсӧ пинь саяс кутны оз куж.
Кузь люньӧ ↔ омӧлик, люги-леги морт.
Кузь ныра пон ↔ ыждалысь, асныра морт.
Кузь нэм да бур шуд!: Кузь нэм да бур шуд, мӧд во кежлӧ тшан сур да ведра вина (именинник — именинничаӧс чолӧмалігӧн шуӧны).
Кузь да паськыд мӧдас ↔ сёрнияс мӧдасны, кузь-паськыдасьны кутасны.
Кузь пиня морт ↔ видчысь, ёрччысь морт.
Кузь пома рушку ↔ кузь сюв, уна сёйысь.
Кузь туисӧ сӧвтны ↔ уна сёйны.
Кузь туй дженьдӧдны ↔ кузь туй талявны ↔ уна ветлыны.
Кузь туйӧ петны ↔ ылӧ мӧдӧдчыны.
Кузь туй пома морт ↔ вывті дыр ветлысь.
Кузь чунясьны ↔ гусясьны. Став ныр-вомтӧ раба, эн кузь чунясь.
Кузь чуняыс тойыштіс ↔ чӧртыс тойыштіс.
Кузь шайт кузя ↔ вугыр шайт кузя (быдмӧмыд).
Кузя лэдзны ↔ печкигӧн шӧртсӧ ылӧдз нюжӧдны. Ёна жӧ сійӧ кузясӧ лэдзӧ, ылӧдз и верӧс саяс мунас.
Куим кусыньӧн кусыньтчыны ↔ дзескӧдчыны.
Куим ӧкмыс му сайын, сизим ӧкмыс ва сайын ↔ кӧнкӧ ылын.
Куим пратя гез ↔ куим ӧткодь.
Куим шуля кӧм эз вӧв, эз сывлы кын кокӧй (бӧрдӧдчанкывйысь — важ).
Куим ур эз мынты ↔ ньӧти.
Куйӧдысь гез панны: нинӧмла куйӧдысь гез панны
Кук-ку-пукты кольны ↔ нинӧмӧн кольны. Кук-ку-пукті тай коли, буракӧ, ме. (Сав.) Кук-ку моз и колис, ачыс муніс.
Кук кодь: гидйысь петавлытӧм кук кодь. Кукань кодь ↔ полысь, рам.
Кулакыс век вылын ↔ тышкасьны радейтысь йылысь.
Кулан висьӧмӧн висьны ↔ пӧрысь висьӧмӧн висьны, пӧрысьмыны.
Кулӧ-бырӧ эмнас ↔ озырлуннас тырӧма. Кулӧ-бырӧ эмнас, а век «абу».
Кулалӧ олӧмнас, а век нинӧм абу.
Кулӧма нисьӧ ловъя ↔ 1. Висьысь морт. 2. Ньӧжмыд морт.
Кулӧмаяслы зэр ↔ тадз шуӧны, кор зэрӧ шондіа лунӧ.
Кульӧм кукань кодь ↔ рам, чӧв. Веськыд юрнад тэ дзик кульӧм кукань кодь.
Кульӧма и ляскӧма (мамыслысь, батьыслысь чужӧмсӧ) ↔ дзик ӧткодь.
Кульӧм ур кодь ↔ омӧль.
Кульны бокъяс ↔ нӧйтны. Лӧзӧдз боксӧ кульны колӧ.
Кульны кучик ↔ 1. Дзескӧдны, увтыртны. 2. Чорыда нӧйтны.
Кульыс тӧдӧ: кульыс тӧдӧ, мыйла сэтчӧ мунӧмаӧсь. И мӧдарӧ: код куль оз тӧд (Кур.) ↔ быдӧн тӧдӧ.
Кульӧс вузалас ↔ ёсь кыла, кужӧ быд кыв вылӧ сетны воча кыв.
Кульсьы кӧть кӧмась ↔ кӧть сэсся мый вӧч.
Кумельга бергӧдны ↔ гудравны кӧлуй.
Кунды-мунды ↔ кӧлуй. Кунды-мунды сӧвтіс ящикӧ (быдторсӧ бӧрйысьтӧг).
Кунсук пельса ↔ кунсук лӧкань (пинясьысь морттӧ шуан). Кунсук лӧкань моз пуан.
Кун-кон ↔ тыртӧм, куш. Керкаыс кун-кон; йӧртӧдъясас кун-кон.
Ку пиад пыралас (сэтшӧм мелі).
Ку пиас оз тӧр (скӧрысла). Петров эз тӧр ас ку пытшкас. (Юхн.)
Ку пиысь петкӧдны ↔ скӧрмӧдны. Тэ менӧ ку пиысь петкӧдін.
Куран ки (нарман ки) ↔ ньӧжмыд да кужтӧм мортӧс шуасны.
Куран кок ↔ шуасны сылы, коді нокӧ джодж дӧраяс.
Курас-карас, курыштӧм курас ↔ бӧрыс. 1. Мый колис (сёяныс). 2. Бӧръя кага. Тайӧ менам курас-карас.
Кургӧны-олӧны ↔ бура, лӧня, ӧтсӧгласӧн, зыктӧг.
Курт кодь ↔ звер кодь. Курт пон кодь ↔ лёк пон кодь. Курт понъяс моз пурсисны.
Курыд синва ↔ шог. Кокньыда лолала, уджавны сямма на, и курыд синваӧн оз ков мем зэрмыны. (Кур.)
Курыд шог ↔ ньылыштныд он вермы.
Куснясьӧмӧн серавны ↔ ёна.
Кусӧ кульӧма ↔ дзик ӧткодь ↔ кульӧма и ляскӧма.
Кутан ни сетан либӧ: кутӧд ни сетӧд (Удор.) ↔ 1. Слаб (шуам, гез йылысь). 2. Перен: вывті лышкыд, некутшӧм кутӧд ни сетӧд талӧн абу (деньгасӧ оз куж видзныс).
Кутш кодь сера, варыш кодь бордъя ↔ тадз шуткаӧн вочавидзӧны, кор юалӧны «кутшӧм?»
Кутш ни катш оз кыв ↔ лӧнь, некод некӧн абу.
Кутш ни катш петны ↔ лӧня, гусьӧн.
Кучик пиас оз тӧр (лёкысла); кучика-яя костас оз тӧр (сылӧн лёкыс) ↔ скӧр.
Куш абуыс менам и коли ↔ нинӧм эз коль.
Куш луд вылӧ петны ↔ овмӧстӧг, нинӧмӧн. Куш луд вывсянь стрӧитчыны босьтчим.
Куш му вывті додь кыскавны ↔ сьӧкыда овны.
Кушӧр друг, кушӧр пӧдруга (Висер) ↔ медбур.
Кыв босьтны: кывсӧ сылысь он босьт (оз шыасьлы).
Кыв бӧрся вӧтлысьны ↔ шуасны челядьлы, кор найӧ нерсьӧны.
Кыв вежинь мунны ↔ ӧтсӧгласӧн овны. Кыв вежинь огӧ мунлӧй.
Кыв вежны (горӧдчыны) некодкӧд ↔ ↔ сёрнитны некодкӧд.
Кыв вериттӧм кычан ↔ шуласны кывзысьтӧм челядьлы.
Кыв видзны ↔ воча кыв сетны. Кужан жӧ тэ кывтӧ видзны. (Сав.)
Кыв вом гилялӧ ↔ мыйкӧ лоӧ на чӧскыд сёян, либӧ кодкӧдкӧ лоӧ бур аддзысьӧм да сёрнитӧм.
Кыв вуджны ↔ пӧръявны.
Кывйыс гилялӧ ↔ кыв вужсӧ гильӧдӧны: сылысь кыв вужсӧ номыръяс гильӧдӧны (сӧрысь морт).
Кыв вылӧ веськавны: йӧзыдлы сӧмын кыв выланыс веськав, сэсся изасны нин.
Кыв вылӧ пуктысьны ↔ эскыны. Сы кывъяс ВЫЛӦ оз ков (либӧ позьӧ) пуктысьны.
Кыв вылын ↔ сёрниын. Быдӧнлӧн кыв вылын (ставӧн нин сёрнитӧны та йылысь).
Кыв вылын сулавны: кыв вылад он сулав (кӧсйысьӧмсӧ он вӧч).
Кыв дженьдӧдны ↔ ланьтӧдны, чирыштны.
Кыв дзирйыд мавтӧма: Мыйсюрӧ больгыны тай кыв дзирйыд век мавтӧма. (Роч.)
Кывзыны гӧгйӧн: Тэ он-ӧ нин гӧгнад кывзы? (Сав.)
Кывйӧдыд ӧшӧдасны пӧръясьӧмсьыд (шутл.)
Кывйӧн виньдыны: сійӧ кывтӧ шуас да виньдан.
Кывйӧн воны: Калина вылӧ кывйӧн воӧмыд — асык вылӧ тувччӧм кодь. (Роч.)
Кывйӧн ворссьыны ↔ ӧшыбитчыны, сорсьыны.
Кывйӧн вӧчны: кывнад сійӧ быдтор вӧчас.
Кывйӧн жугӧдны: кывнас жугӧдӧ сӧмын. Нинӧм оз вӧч.
Кывйӧн изны ↔ сӧрны. Кывнад эн из, быдторсӧ эн сӧр.
Кывйӧн йӧртны: кывнад сійӧс он йӧрт, сійӧ кӧть биысь, кӧть ваысь петас, кыв вылад оз буксуйт.
Кывйӧн мавтыштны ↔ ошкыштны. Кывнас мавтыштас, а мыш саяд и вузалас.
Кывйӧн ӧвтчыны ↔ больгыны. Позьӧ и роскӧн и кывйӧн ӧтпырйӧ ӧвтчыны.
Кывйӧн тшупны, сӧтны: кывнад тшупыштасны (сӧтыштасны) да виньдан.
Кывйӧн шыбласьны ↔ думайттӧг шуасьны, кӧсйыны.
Кывйӧ сетчытӧм ↔ кывзысьтӧм.
Кывйӧ усьны ↔ артмӧдчыны; ӧти кыв серӧ усьны; ӧти кывйӧ воны.
Кыв кыв йывті сёрнитны ↔ йӧз висьталӧм серти.
Кыв йылӧ лакыштны абу (шуам кӧть, пызь).
Кыв йылын бергалӧ, вомӧй вӧрӧ: оз терпитсьы. Кыв йылын бергалӧ да ог куж висьтавны.
Кывйыд лытӧм: сёрнитныд позьӧ, кывйыд пӧ лытӧм.
Кывйыд му помӧдзыс нуӧдас.
Кыв йылӧн сёрнитны ↔ манернӧя.
Кывйыс бертласьӧ ↔ збоя сёрнитӧ.
Кывйыс вожаліс ↔ ӧшибитчис, выдайтіс асьсӧ, ланьтіс.
Кывйыс воши ↔ чорыда висигӧн, повзьӧмла, шензьӧмла.
Кывйыс лудӧ ↔ век колӧ мыйкӧ висьтавны.
Кывйысла зептӧ оз пыр ↔ кыв вылас сюсь.
Кывйыс абу местаын: кывтӧ тэныд кодкӧ ӧшӧдӧма абу местаӧ. Больган, больган, а тӧлкыс абу.
Кывйыс кын: Кодлӧн кывйыс абу кын, дерт жӧ, эськӧ паныд шуис. (Кур.)
Кыв оз мӧрччы: кывйыд сылы омӧля мӧрччӧ. Нинӧм сылы оз мӧрччы, шу кӧть эн.
Кывйыс печласьӧ ↔ кывйыс бертласьӧ, беркнясьӧ ↔ збой.
Кывйыс оз крукасьлы ↔ шыльыда сёрнитӧ.
Кывйыс пышйӧ: мукӧдсӧ оз аддзыны, а сы вылӧ кывйыс пышйӧ. Кывйыс налӧн пышйӧ ме вылӧ (оз повны). Сы вылӧ кывйыд оз пышйы (полӧны).
Кывйысь виньдыны: кывсӧ шуас да виньдан; шуас кывсӧ да ньылыштныд он вермы.
Кывйысь кывйӧ; кывйысь кывйӧ, и пиньӧ воим. Кывйысь кывйӧ, мортысь мортӧ паськалӧ сёрниыс.
Кыв кӧрталӧм ↔ сёрнилӧн (гижӧдлӧн) пом.
Кыв кузя эз мун (кыв йылӧ эз волы) ↔ этша (сёян).
Кыв кыйны: Кымынысь ме кыйла йӧзӧс наян сёрниын. (Кур.) Кыв вылын менӧ эн кый.
Кывлыны пель сэрӧгӧн ↔ омӧля, ылісӧ.
Кыв ни вом: 1) Чӧв, висьтасьтӧг: кыв ни вом муніс. 2. Оз сёрнитны: кыв ни вом олӧны (лӧгасьӧмаӧсь). 3. Оз кывзыны: Кыв ни вом оз тӧдны, сюйсьӧны дай сӧмын. (Сав.)
Кыла-вома ↔ сувтса кыла. Тадз шуӧны Емваын збой сёрниа йӧзӧс.
Кыв ни вор оз сет: абу сёрниа, кыв ни вор.
Кыв ни джын: чӧла олӧ, кыв ни джын оз шу. Кыв ни джын эз гарыштлыны. Кыв ни джын эз шуны (кыв шутӧг).
Кыв ни пель ↔ пельтӧм, сьӧкыд пеля.
Кыв новлӧдлыны ↔ кыв нуны-вайны. Керкаысь керкаӧ кывсӧ новлӧдлӧ.
Кыв новлӧдлысьяс ↔ суклясьысьяс. Кыв нуӧ-вайӧ, сы вылын и олӧ. Кыв нуысь-вайысьыд омӧль морт: слава лэптӧ, пинь вермас лоны.
Кыв ньылыштны ↔ чӧвсьыны. Тэ кывтӧ ньылыштін али мый?
Кывтӧ ньылыштан (сэтшӧм чӧскыд).
Кыв нюжйӧдлыны: Кывтӧ зэв эн нюжйӧдлы, кодлыкӧ кӧ кывсяс, став ныр-вомтӧ разя, Сибирӧ юрнад мӧдӧда. (Сав.)
Кыв оз бергӧдчы ↔ ог вермы. Кыдз налӧн кывйыс бергӧдчӧ?
Кыв оз тӧр ↔ оз кывзысь. Сылы некутшӧм кыв оз тӧр; и мӧдарӧ: сылы кыв тӧрӧ (кыв судзӧ) ↔ кывзысьӧ.
Кыв перйыны ↔ кыв пычкыны ↔ тшӧктыны висьтасьны. Сылысь кывсӧ эз перйыны. (Пыс.)
Кыв песны ↔ кыв бертны ↔ сӧрны. Мый прӧстӧсӧ кывтӧ песан?
Кывпом юавны ↔ корсьны, коді висьталіс, кысянь петіс.
Кывсер тӧдтӧм ↔ кыв тӧдтӧм ↔ кывзысьтӧм.
Кыв сетны: 1. Кӧсйысьны. Сетін кӧ кыв — вӧч. 2. Велӧдны. Бур кыв сетны (бура сёрнитны).
Кывсӧ оз лякӧсьт ↔ абу варов.
Кыв судзсис ↔ кыв тырмис ↔ артмӧдчим, ладмӧдчим, сёрнитчим. Кыв судзсис миян ↔ ми сёрнитчим.
Кывтӧм пемӧс кодь ↔ увтыртана морт.
Кывсӧ он вуштышт (сылысь) ↔ шуӧмыс збыльмӧ; инӧ туналӧма.
Кывтӧ чеган ↔ сьӧкыд ним, сьӧкыд кыв.
Кыв чӧвтны ↔ шуны.
Кывъя морт ↔ сёрниа. Ёсь кыла ↔ збой; гӧна кыла ↔ пыскыль кыла; ёрсян кыла ↔ пеж кыла ↔ лёк кыла; крука кыла ↔ кутчысьысь; кузь кыла ↔ сӧрысь; лэчыд кыла ↔ ёсь кыла; мӧд кыла ↔ ылӧдчысь; ӧти кыла ↔ абу ылӧдчысь; улльӧв кыла ↔ мелі кыла; уна кыла ↔ уна сёрниа, ылӧдчысь.
Кывъяссӧ сӧдзӧдӧ ↔ кедзовтӧмӧн пыр сёрнитӧ.
Кыдз гажыд ↔ кыдз окота ↔ кыдз кӧсъян ↔ кыдз кужан. Кыдз кужад, сідзи-й олӧй, мен веськодь.
Кыдз мый верман ↔ мыйта верман.
Кыдз мый позяс ↔ мыйта позяс.
Кыдзкӧ ӧтчыд ↔ коркӧ.
Кыдъя роч ↔ нисьӧ коми, нисьӧ роч.
Кыза босьтны ↔ уна босьтны.
Кыз гӧлӧс ↔ бас, кыз гӧлӧснас бузгӧ, грымгӧ.
Кыз зепта ↔ озыр.
Кыз путкыль ↔ кыз бурня ↔ кыз гыр кодь.
Кыз синваӧн бӧрдны ↔ ёна.
Кыз унмӧн узьны ↔ чӧскыда, чорыда.
Кыз мат ↔ ыджыд мат ↔ шог.
Кыз мырдӧн ↔ ыджыд мырдӧн ↔ мый вермӧмысь. Кыз мырдӧн зепъясӧ пыран. Зепъясысь сутшӧн тэ быран. (Кур.) Сэсянь кыз мырдӧн ми няньӧс татысь пондім перйыны. (Кур.)
Кыз му улӧ сюйны ↔ дзебны, гуавны. Кыз му улын да кельыд лыа улын куйлӧ сійӧ.
Кыз удж: 1. Сьӧкыд удж, сьӧд удж. Менӧ пӧ тэ он, он буракӧ ылӧд петны кыз удж вылад. (Кур.) 2. Унджыкыс, главнӧйыс. Кыз уджсӧ лои вӧчӧма. Кыз уджыс эштіс.
Кыйтӧм сьӧлаӧс пуны ↔ уна кӧсйысьны, ошйысьны.
Кык бан воча сувтӧдны ↔ рочӧн кӧ: «очная ставка».
Кык би костӧ веськавны ↔ кык гӧрин (гӧрн) костӧ веськавны.
Кык дора коса ↔ кык бана шаньга. Кык дора коса моз эн ытшкы ӧтарӧ-мӧдарӧ (ӧти дінын ӧти ног сёрнитӧ, мӧд дінын — мӧд ног).
Кык жель ↔ кык ӧткодь. Бара на кык жель ӧтлаасисны.
Кык жель костӧ босьтантор ↔ ковтӧм морт. Кык жель костӧ тайӧ ме весиг ог босьт, шыбита.
Кык изки костӧ сюрны ↔ кык изки костын изны. Менӧ кык изки костын сӧмын эз излы да стружйӧн эз стружитлы, сэтшӧма нӧйтліс мужикӧй.
Кык ки вынъя ↔ мый вынысь. Кык ки вынъя лои лунтыр уджавны.
Кык ки морӧс вылӧ пуктыны ↔ кувны.
Кык ки вежынь, кык ки рудз пукавны ↔ уджтӧг овны. Кык ки вежынь пуксьӧма да прӧстӧ олӧ.
Кык кока газет ↔ юӧръяс новлӧдлысь.
Кык кока пон ↔ кык кока кӧин ↔ кык кока зверь ↔ лёк морт.
Кык кока руч ↔ мудер морт.
Кыккокйыв ↔ ӧдйӧ, тэрыба. Кыккокйыв мунны, кыккокйыв лэбны. Кыккокйыв сувтны (чеччыштны).
Кык кӧчӧс кыйны ↔ горшасьны.
Кык мыш мунны ↔ торйӧдчыны. Бурджык нин тіянлы кык мыш мунны.
Кыкнан киӧн кырымасьны ↔ сӧгласитчыны.
Кыкнан киӧн пасъясьны (радысла, мый сыысь мынім).
Кык ныр воча ↔ паныдӧн. Кык ныр воча пуксям да пӧттӧдз кургам.
Кык ӧткодь ↔ кык жель.
Кык ӧшинь костын видзны (да любуйтчыны).
Кык син костын ныр ↔ донатор. Кыдз кык син костын ныр, бур ай-мам костын сійӧ. (Кур.)
Кыкысь эн шу: эн ошйысь, эн повзьӧдлы да с. в.
Кылӧ вайны ↔ казьтыштны. Эз на кылӧ вайлы. Сы йылысь оз и кылӧ вайлы (уджйӧзсӧ оз казьтыв).
Кылӧ-ворӧ вайлыны ↔ казьтыштны. Кылӧ-ворӧ коркӧ колӧ жӧ сылы тайӧс вайлыны.
Кылӧ сетчана ↔ кывзысьысь. Кылӧ сетчытӧм морт ↔ кывзысьтӧм, асныра.
Кылӧн-вомӧн ↔ бура. Кылӧн-вомӧн велӧдны, кылӧн- вомӧн висьтавны.
Кымӧс вылас абу гижӧма (код тӧдас коді).
Кымӧстӧ жугӧдан ↔ сэтшӧм пемыд.
Кын ки ↔ китӧм (мыйкӧ кӧ оз куж вӧчны).
Кын кок ↔ куран кок.
Кын корӧг чужъявны ↔ тӧв чужъявны ↔ уджтӧмавны.
Кын кӧрт кӧ пузяс (водзӧ мунӧ сьӧкыда артмантор йылысь юӧртӧм)... Кын кӧрт кӧ пузяс, и тайӧяс ӧтлаасясны.
Кын кузнеч ↔ кужтӧм-сямтӧм. Кын кузнечыд дорис «дзож» (тшыкӧдіс материалсӧ, «кын кузнеч» — «дзож» дорысь йылысь висьтысь).
Кынмавны-косьмавны ↔ тужа-нужа тӧдны. Эз кынмав ни эз косьмав ↔ шогсӧ эз тӧдлы.
Кынмыны места вылӧ ↔ шӧйӧвошны. Кынмыліс места вылас, оз тӧд, мый керны.
Кын мыр ↔ видчигъясӧн: йӧй нӧш да с. в. Кын мыр кодь (сьӧлӧмтӧм, вежӧртӧм) ↔ веськодя олысь. Кын мыр моз сулавны — истукан моз, вӧрзьытӧг.
Кын нисьӧ сыв ↔ кулӧма нисьӧ ловъя. Мортыдлӧн сьӧлӧмыс кын нисьӧ сыв.
Кын-ӧ-кос сулавны ↔ кулӧма нисьӧ ловъя (повзьӧмла).
Кынӧм висьӧ ↔ шог. Мыйла тэнад кынӧмыд висьӧ ме вӧсна? (Мыйла тэ шогсян ме понда?) Кынӧм менам тэ понда оз вись. (Меным веськодь.)
Кынӧмыд кӧ сюмалӧ — сюмӧдав. (Кывъясӧн ворсӧм: сюмалӧ ~ сюмӧд).
Кынӧм тыртӧд ↔ кынӧм ылӧг ↔ пӧтӧстӧм сёян.
Кынӧмпӧт корсьны ↔ кынӧмпӧт перйыны ↔ казачитны, бурлачитны, зимӧгӧритны да с. в.
Кын пу йирны ↔ вӧр пӧрӧдны-кыскавны. Тайӧ ӧд абу кын пу йирны (тайӧ абу сьӧкыд удж). Абу кын пу йирӧм помысь (кокни нажӧтка).
Кын пыш юр ↔ сынавтӧм, тшӧкыд юрси нывкалӧн.
Кын сьӧлӧм ↔ кӧдзыд сьӧлӧм ↔ веськодя видзӧдысь. Мусаыдлысь нюлан чӧрсӧ, кодыр сылӧн сьӧлӧм кын. (Кур.)
Кын сюръя кодь ↔ кын мыр кодь.
Кыран мельнича кодь (кӧть век дӧмлы, он дӧм) ↔ пыдӧстӧм пельса.
Кырныш моз: Кырныш моз сатшкысин, нёнялін вирӧс! Сёйин тэ яйӧс и тӧдчисны лыяс! (Кур.) Мый нӧ крука ныра кырныш моз кӧрлалан ныртӧ? Кырныш моз курксӧ ↔ сиӧ, туналӧ ускӧттьӧ либӧ неминуча.
Кырым ӧктыны ↔ кырымпасъяс ӧктыны ↔ гижсьӧдавны.
Кырымыс кӧдзыд, да сьӧлӧмыс пӧсь (шутл.)
Кырым шыбитны ↔ ки лэптыны ↔ косясьны. Сійӧ ме вылӧ кырымтӧ эз на шыбитлы (китӧ эз лэптыв).
Кыса кок ↔ шуасны сылы, коді кокъяссӧ кыскалӧ.
Кыса юра энька ↔ тадз эндӧм нывъясӧс шуӧны, кодъяс век броткӧны.
Кыс нюжӧдны ↔ кувны ↔ кысыд нюжалӧ ↔ кулан.
Кыстӧ нюжӧдан ↔ кор на сійӧ лоас. Кор сійӧ мӧскӧ воас, виччысигад кысыд нюжалӧ. Кыссӧ нюжӧдіс — куліс.
Кыскӧмӧн кыскыны ↔ мырдӧн. Кывсӧ сылысь колӧ кыскӧмӧн кыскыны.
Кыськӧ тай эмӧсь! ↔ овлӧны жӧ татшӧмъясыс!
Кысь нин бара! ↔ оз ло тадз!
Кыськӧ не кыськӧ: код тӧдас кысь. Кыськӧ не кыськӧ уси вӧла доддя.
Кысь мый сюрӧ ↔ быдлаысь.
Кытчӧ бара ↔ мыйла сӧмын. Кытчӧ бара курласьӧ (полысь морт йылысь).
Кытчӧ гажыд ↔ кытчӧ кӧсъян. Кытчӧ гажыд мун, ме вӧсна кӧть чӧртлы сюр йылас.
Кытш пыр сёрнитны (висьтавны) ↔ чукльӧдлӧмӧн, ылӧсас.
Кыш кокыштны ↔ ылавны. Сійӧ кыштӧ оз кокышт ↔ сійӧ оз ылав.
Лад воштыны, лад вылысь вошны ↔ торксьыны, дзугсьыны. Олан ладыс воши миян ↔ олӧмным торксис.
Лад вылӧ пуксьыны, лад вылӧ мунны ↔ ладмис, бурмис. Олӧмыс кутіс лад вылӧ пуксьыны ↔ олӧмыс бурмис.
Лайкъян кодь мортыс ↔ кузь.
Лажъялан чипан кодь (лажгысьӧмыд быдлаӧ) ↔ лажвидзӧ-пукалӧ уджтӧг.
Латшкан кодь ↔ латшкӧс тушаа, ичӧт, сёркни кодь.
Лаш падъян кодь ↔ ичӧт, тӧдчытӧм, он и казяв.
Лесьт кывъя ↔ лиска кывъя ↔ мелі, мавтчысь. Лесьт кывнас вевттьӧ ассьыс лёк славасӧ. Лиска кывъя зэв сійӧ.
Лёк дӧра выв усьны ↔ мыжаӧн лоны. Ме жӧ-й дорйи, а ме жӧ-й лёк дӧра вылӧ уси.
Лёк дӧра выв уськӧдчыны ↔ скӧрмыны. Оз бара сійӧ лёк дӧра выв уськӧдчы (оз пинясь).
Лёк кок сюри ↔ лёк гӧтыр (кывйӧз: Бӧрйысис, бӧрйысис да бӧр кокыс и сюри).
Лёк лӧкань кодь (мисьтӧм кывйӧн кӧ видчӧ).
Лёкнас тырӧма: лёксӧ сылысь вӧлӧн доддьӧн не нуны.
Лёкӧ воны ↔ лӧгасьны. Найӧ лёкӧ воӧмаӧсь ↔ найӧ лӧгасьӧмаӧсь.
Лёк песны ↔ видны, нӧйтны. Удж вылас видӧмаӧсь, да лёксӧ ме вылын песӧ.
Лёк поз ↔ лёк пон да с. в.
Лёкӧн овны: лёкнас мед и олас (оз сибав йӧз дінас).
Лёкыс не ас доныс ↔ вывті лёк.
Лёкысла ку пиас оз тӧр ↔ зэв лёк.
Лёльӧ моз пасьтасьны ↔ лёка.
Лист да пласт (тэчны) ↔ мичаа, ӧккуратнӧя. Паськӧмыс век лист да пласт (сундукас).
Лиыштны деньга ↔ листыштны деньга ↔ кульыштны деньга ↔ уна босьтны. Деньгасӧ лиалӧ. Листыштіс (кульыштіс) сійӧ ӧні деньгатӧ.
Личкӧ ун ↔ ун петӧ ↔ ун локтӧ. Сійӧс личкӧ сьӧкыд он? Али дзугыль сьӧктӧдӧма? (Кур.)
Лич оз лэдзлы ↔ дугдывтӧг. Лич оз лэдзлы корӧ. Лич оз лэдзлы висьӧ (кок, ки да с. в.).
Личыд каттьыны ↔ корсьны кокни олӧм. Нэмыс личыдсӧ каттис, сьӧкыд уджысь пышъяліс.
Лишнӧй син-пель ↔ бокӧвӧйяс. Мед керкаын эз лоны лишнӧй синъяс да пельяс.
Лобдой босьтӧма ↔ век куйлӧ.
Лов босьтны (перйыны) ↔ лов кӧдзӧдны ↔ вины. Чери вӧсна муртса менсьым лолӧс эн перйы, а ачыд кӧбыла бӧж улӧ койыштін. (Дор.)
Лов видзӧдны ↔ виччысьны кулӧм (кодлыськӧ).
Лов каттьыны ↔ лов вылӧ лэччысьны ↔ мырдӧн корны. Лов вылӧ лэччысис да лои сетны.
Лов вузавны ↔ лов сёйны. Ловсӧ сёйис, лӧж свидетельӧ муніс.
Ловгӧн оз нёрлы да повлы ↔ ньӧти ог пов.
Лов вир кайис ↔ лов вир петіс ↔ лов вир шеді ↔ ловзи.
Лов вылас ↔ думас, юрас. Гу тыртысь шыасис: «Код тӧдӧ лол вылсьыс, шуӧны, долыдик сёрнинас нималіс». (Кур.)
Лов вылын ӧшавны ↔ лов вылӧ лэччысьны ↔ мырдӧн корны.
Лов кыскыны ↔ лов кутны ↔ овны (омӧля). Ловсӧ кыскӧны кач сора идзас кӧлӧбъяс вылын.
Лов лэптӧ: босьтӧй, мыйта ловныд лэптӧ.
Лов оз лэпты ↔ ки оз лыб ↔ ог вермы. Кыдз нӧ ловныс лэптӧ налӧн?
Лов нуны ↔ кувны. Ловсӧ нуис йӧз муӧ-ваӧ.
Лов пежалысь ↔ лёк морт ↔ пеж лов.
Лов петтӧдз ↔ жаявтӧдз. Лов петтӧдз кыски ↔ кок вылысь усьтӧдз.
Лов пуктыны ↔ кувны. Видзӧдла ме, козьнала ме, тэныд пукта лол. (Кур.)
Лов сайын: Менам куим ур сӧмын талун лол сайын эм. (Кур.) Лов сайын грӧш абу.
Ловъя батьыс (мамыс): дзик ловъя батьыс (мамыс) кодь.
Ловъя вылысь ↔ ловйӧн. Ловъя вылысь гуавны. Ловъя вылысь гортйӧ сюйны.
Ловъя грӧш абу (деньгаӧй) ↔ ньӧти.
Ловъя дӧва (мужикыс эновтӧма); ловъя дӧвеч (гӧтырыс эновтӧма).
Ловъя лов абу ↔ некод абу. Ловъя лов эз вай ↔ нинӧм эз вай.
Ловъя кока морт: ловъя кока морт миянӧ оз пырав ↔ некод оз волы.
Ловъя синмыдлы век колӧ (кӧть вомад оз пыр).
Ловъя юрӧн ↔ ловйӧн. Ловъя юрӧн мынтӧмтор.
Лолӧд пу моз дзуртӧ ↔ няргӧ. Менам ёрт лолӧд пу моз нин дзуртӧ. Лолӧд пуыд нэмсӧ дзуртӧ да меддыр сулалӧ.
Лӧвӧ кодь (ышкӧ-пошкӧ лолалысьтӧ шуӧны).
Лӧгась кӧть бурась ↔ кыдз кӧсъян.
Лӧг кутны ↔ лӧгавны, скӧравны. Сійӧ ме вылӧ лӧг кутӧ.
Лӧг петӧ ↔ лӧгала. Лӧгӧй гыр кыза петӧ сы вылӧ.
Лӧгӧ-норӧ пуктыны ↔ мыжавны, лӧгасьны. Лӧгӧ-норӧ энӧ пуктӧй ↔ энӧ лӧгасьӧй.
Лӧз вез кодь морт ↔ скуп, чорыд морт. Лӧз вез кодь морт, оз убӧлит сёйныс скупысла.
Лӧза-гӧна оз тӧдчы ↔ нинӧм эз вежсьы. Мыськалӧмыд, лӧза-гӧна абу и тӧдчылӧма.
Лӧз гын вылын оз ков чотны: нинӧмла шуны асьтӧ гӧльӧн, эм кӧ джоджад лӧз гын.
Лӧз из пиняд (видчигъясӧн шуласны) ↔ сир пинь горшад.
Лӧз тшын (керкаас) ↔ тшына.
Лӧсавтӧм гыр кодь ↔ дурк, укшаль.
Льӧб ӧшӧдны, льӧб нюжӧдны ↔ дузгысьны.
Льӧм вотан туша ↔ корӧсь чегъялан туша ↔ кузь туша.
Лун-вой сёйны ↔ лун-вой каттьыны ↔ лун-вой воштыны ↔ лун-вой коллявны ↔ кадсӧ воштыны.
Лун ни вой оз тӧд ↔ век, помся, дугдывтӧг. Мукӧдыд лун ни вой оз тӧд, век уджалӧ ↔ Лунтӧм-войтӧм вийсьӧ (сійӧ жӧ).
Лун-войыс тырӧма ↔ овсьӧма.
Лун пукӧм ↔ лунъя куделясьӧм, печкӧм.
Лун сьӧдсӧ уджавны ↔ лун сьӧдсӧ петавны ↔ недыр кежлӧ.
Лун сьӧмӧснас ↔ лун шӧрнас. Лун сьӧмӧснас шоныд нин.
Лун часыс тырӧма (нин сылӧн) ↔ овсьӧма.
Лыа да ва гудравны ↔ пур вылысь ва койны да с. в. ↔ немас удж.
Лыа нин киссьӧ ↔ пӧрысь нин.
Лыад и куад пыралас (лесьт кывъя мортыд).
Лыаысь гез кыны ↔ гырйын ва тойны ↔ немас удж.
Лы ни ку воши ↔ вись ни павись ↔ слук ни дук.
Лы ни сьӧм он аддзыв ↔ нинӧм; лы ни сьӧм жугӧдас ↔ дзикӧдз.
Лыдтӧм-тшӧттӧм йӧз ↔ уна.
Лы и вем аддзыны ↔ пырыс. Ме мортыдлысь лысӧ и вемсӧ аддза.
Лы и сьӧлӧм вӧрӧ ↔ лы и ку вӧрӧ ↔ вир ворсӧ. Том дырйиыд ӧд лыыд и сьӧлӧмыд вӧрӧ (либӧ: лыыд и куыд вӧрӧ).
Лыйтӧм кӧч ↔ доддявлытӧм чань да с. в.
Лымйыс айнас и мамнас мӧдіс ↔ ёна. Лым усьӧ-падеритӧ паськыда, кӧч пель пасьтаӧн, кӧч пель гырсяӧн, батьнас и мамнас.
Лым сюръя кодьӧсь (челядьыс).
Лыӧй оз сісьмы, сэтшӧма видіс ↔ ёна видӧма.
Лы пытшкӧ пырны ↔ сибдыны (кодкӧ дінӧ).
Лы пытшкысь вем някавны ↔ кедзовтны. Менсьым эськӧ яйӧс и вирӧс сёйин нин да, лы пытшкысь вемсӧ някалін (нёнялін) тшӧтш.
Лыс ни бес: лыс ни бес мед вошан, лытӧ ни кутӧ ог аддзыв. Лыс ни бес мед тэд оз сюр, лыс ни бес оз шед (чери кыйысьлы ли вӧралысьлы шуласны). Лыс ни бес олӧны, некыті оз выльмыв (гозъя уджалӧны, а нинӧм абу). Лыс ни бес, куран ни вила. (Юхн.) Лыс ни бес, мун, тэысь тэтӧм (видчигӧн).
Лыс нисьӧ бес: лыс нисьӧ бес ветлӧдлӧ (киссьӧм паськӧма); лыс нисьӧ бес олӧны (гӧля).
Лысӧм катша ↔ кокни руа, пули-пали (нывбаба).
Лысӧм рака кодь ↔ лысӧм чипан кодь ↔ кынмысь морт йылысь, либӧ омӧль паськӧма морт йылысь.
Лыс пур вылын мӧдӧдны, лыс пур вылӧ пуксьӧдны ↔ ыстыны колльӧдтӧг.
Лы-сьӧмад сюйӧ ↔ доймӧ, висьмӧдӧ. Тӧлктӧм мортыдлы лы-сьӧмад сюйӧ.
Пӧрысь лы-сьӧм небзьӧдны ↔ пывсьыны.
Лысьтан мӧс кодь ↔ уна сетысь, лышкыд.
Лыыс да кучикыс сӧмын ↔ омӧль. Лыыс да куыс кольӧма ↔ ёна омӧльтчӧма.
Лыыс и кучикыс лыбис ↔ юрсӧ воштіс (радысла).
Лэбун кодь ↔ ышнясьысь. Лэбун кодь, кырымыс век вылын, лэбзьыны кӧсйӧ.
Лэчкысь мынны ↔ мездысьны. Быттьӧ лэчкысь мыні.
Лэчыд кывъя ↔ ёсь кывъя, варов.
Лэчыд морт ↔ збой, сюсь.
Лэчыд синма ↔ ёсь синма ↔ сюсь синма. Жижевлӧн синмыс варышлӧн кодь лэчыд да сюсь, ем он дзеб сыысь. (Фед.)
Люги-леги ↔ шатласьысь. «Люги-леги, лёк валеги» (нимтысян кывъяс).
Люкавны удж, сьӧкыд удж люкавны ↔ мырксьыны сьӧкыд удж вылын.
Лягейлы кыр бӧр керны ↔ ошкыштны (нинӧмсьыс); кывйӧз: лягейлы удайтчӧма кыр бӧр чеччыштны (удача).
Лякӧсь бӧжа ↔ мыжа. Лякӧсь бӧжӧн колхозӧ эн локтӧ. (Фед.)
Лямпа туй талявны ↔ кыйсьыны, вӧравны (перен.): муса дорӧ ветлыны.
Ляпкыд ув вылӧ пуксьыны ↔ асьтӧ увтыртны. Медся ляпкыд ув вылас оз ков пуксьыны.
Мазі поз: мазі позйын овны ↔ бура.
Майбыр олӧм ↔ шуда олӧм. Сё (сюрс) майбыръяс ↔ шудаяс.
Майӧг йылӧ ва катлыны ↔ тӧлктӧг уджавны.
Майӧг йылӧ катша пуксьылӧм дыра (оліс, воліс) ↔ регыд.
Малямыш кодь ↔ шуасны, кодлӧн юрыс ыджыд (малямыш — бычок, ыджыд юра чери).
Мам кӧм ↔ куш кок. Мам сетӧм кӧмкотнас олӧ ↔ кӧмтӧг.
Мам морӧс кодь ↔ шоныд му, чужан му.
Мам муӧдз (гӧрны) ↔ пыдіа, лыаӧдз.
Мам яйыс тыдалӧ ↔ пасьтӧм.
Матӧ (пикӧ, пӧгибӧ) воштыны ↔ йӧртны.
Матын синма ↔ матысь аддзысь.
Машкан кодь ↔ рам; машкӧ-олӧ — лӧня, рама олӧ.
Мегыр кока ↔ деревича кока ↔ чукля кока.
Мегыр пыр видзӧдны: сійӧ удж вылад век мегыр пыр видзӧдӧ (дыша уджалысь йылысь).
Мегырӧ керны ↔ кусыньтны. Мегырӧ керӧма мортсӧ висяныс.
Мегыр чӧвтанін ↔ узянін (ямщикъяслӧн). Мегыр чӧвтаніныд эм да лоӧ нин сэтчӧ сувтлыны.
Мед туйыд шӧвк дӧраӧн вевттьысяс ↔ бур туй!
Мед кок пӧлыд вӧлі тан ↔ ӧдйӧ ветлы.
Мед оз вомдзась (шуасны ошкигъясӧн).
Медӧн ни водзӧсӧн ↔ нинӧмысь. Медӧн ни водзӧсӧн бурлань оз шу.
Ме лавкаӧ булавкала эн лок ↔ сэсся некор эн лок.
Ме пайысь ↔ веськодь. Ме пайысь, мун кӧть эн мун.
Ме пӧ и эм; ме пӧ и мортыс ↔ вылӧ пуксьысь. Кок улын тальыштны нин оз сулав, а век на пуксьӧ ме пӧ и эм. (Юшк.)
Места гуны ↔ йӧз местаӧ пуксьыны.
Места керавны ↔ ёрны. Бӧрыннас кӧть местатӧ кераласны, аслыд кӧ оз шуны.
Местаӧ воштысьны ↔ воӧдчыны.
Места вылас оз ӧшйы ↔ шогысла, тӧждысла.
Мелі кывйӧн чуктӧдны (невестаӧс).
Менам сэтчӧ нинӧм эз коль! ↔ нинӧмла мем сэтчӧ мунныс.
Ме пайысь ↔ веськодь! Мед кӧть мый.
Меным тайӧ лук мешӧк ↔ тайӧ меным чепуха.
Мешӧк тыр сёрни ↔ уна. Басниыс пӧ кык мешӧк тыр.
Ме шӧрӧ-водзӧ веськавны ↔ ме дырйи, ме вылӧ.
Меысь метӧм; меысь метӧм, тэысь тэтӧм ↔ шуасны, кор тӧдсаяс пиысь кодкӧ лӧгасяс мӧдыс вылӧ.
Меысь ӧприч ↔ метӧг (мыйкӧ вӧчигӧн).
Мир смек ↔ позор. Мир смек, кык юра кӧ вӧлі, ӧтиыс уси.
Мисьтӧм чужӧм (видчигӧн). Ланьт, мисьтӧм чужӧм!
Мичаӧ пуксьыны ↔ мичаӧн асьтӧ лыддьыны.
Могыс ичӧт ↔ оз инмы (мем тайӧ).
Мода вылас кӧть ↔ тӧкӧтьӧ, неуна.
Мой виис ↔ уси пуд. Сылы мой виис сьӧкыд олӧм.
Мокой сыкӧд! Мор сыкӧд! ↔ Чӧрт сыкӧд. Мокой тӧдӧ ↔ чӧртыс тӧдӧ. Сё мокой! Но мокойӧ! — вот тэныд на. Ок ті, мокойяс!
Мор кодь ↔ бес кодь, мути кодь.
Мор мед лыяс ↔ мед вошан. Мор сійӧс оз лый ↔ нинӧм сылы оз ло.
Морӧн лыйӧм: Сё благӧслӧви криста, морӧн лыйӧм голяяс. (Сав.) Морӧн лыянтор. Аттӧ, сё морӧн лыйӧм.
Мор мында ↔ уна.
Морыс тойыштіс (менӧ сыкӧд ӧтувтчыны).
Морӧс на морӧс ↔ вермасьны.
Морӧс пасьтаӧн ветлӧдлыны ↔ ышнясьӧмӧн.
Морӧс пытшкын кутны ↔ сьӧлӧмын кутны ↔ пытшкын кутны (лӧг, шог) ↔ лӧгавны, шогавны. Дыр на морӧс пытшкад шонтан лӧгтӧ... (Кур.)
Морӧсысь чӧвтны ↔ нёнясьӧмысь дугӧдны (кагаӧс).
Морт бала: морт бала тэ, а абу мужик (тэ абу мужик, а колода).
Морт на эз шулы ↔ эг на кывлы.
Морт нима: Лоа кӧ бур сьӧлӧма, ме нин морт нима. (Кур.)
Мортӧ воны (петны, пӧрны) ↔ йӧз кодьӧн жӧ лоны. Эг жӧ нин чайт мортӧ петіг (пиӧс, нылӧс).
Мортӧ воштыны (петкӧдны) ↔ мортӧдз вайӧдны.
Морт серти ↔ бӧрйӧмӧн. Морт серти сеталӧны тӧварсӧ (вузасьысьыс кодлы сетас, а кодлы и оз.)
Мортӧн джынйӧн (локтісны) ↔ этша.
Морт ӧтиысь ↔ ӧтчыдысьӧн. Кӧть морт ӧтиысь колӧ ветлыны туйсӧ вӧчны.
Морт ӧтиӧн ↔ ӧткӧн-ӧткӧн ↔ ӧчередьӧн.
Морттӧм гӧлӧсӧн горзыны ↔ ёна, мый вынысь. Мый пеж горштӧ кеслан, морттӧм гӧлӧсӧн горзан.
Морттуй босьтны ↔ привычка. Ӧтарӧ удждысян морттуй босьтӧмыд.
Морттуй шедӧдны ↔ морттуй босьтны ↔ мортӧ петны.
Морттуйӧ пуктыны ↔ мортӧн лыддьыны, и мӧдарӧ: морт туйӧ оз пуктыны ↔ мортӧн оз лыддьыны.
Морттуйысь вошны ↔ морт вылысь вошны ↔ омӧльӧ воны. Морт вылӧ оз мун, морттуйыс вошӧма.
Морттуйысь усьны ↔ слабмыны, вынтӧммыны, пӧрысьмыны.
Морт юрӧ ↔ морт юр вылӧ ↔ быдӧнлы. Морт юрӧ рубӧн воис. Быд морт юр вылӧ сеталасны пызьсӧ.
Мӧда-мӧдлы вежмӧн ↔ ӧта-мӧдсӧ торкалӧмӧн (висьтасьны).
Мӧд во, та кадӧ ↔ шутл.: коркӧ, некор.
Мӧд синмӧн видзӧдны ↔ мӧд ног.
Мӧдар бугыля ↔ дзирыд бугыля ↔ ёсь синма.
Мӧдар путкыль вӧчны ↔ путкыльтны.
Мӧдарӧ банӧн ↔ гугӧдны. Олӧмыс мӧдарӧ банӧн бергӧдчис.
Мӧдар югыдӧ мунны ↔ кувны.
Мӧмӧт кодь ↔ тӧлктӧм. Лоан мӧмӧт, ме ог кӧмӧд, руч ку пась ог сет. (Кур.)
Мӧс кок ↔ куран кок (вольӧссӧ дзугин).
Мӧс кык кок видзны ↔ мӧс джын видзны. Видзны мӧссӧ шӧриӧн кодкӧдкӧ.
Мӧс талялӧма: талун няньсӧ мӧс талялӧма (абу артмӧма).
Мӧс моз сёйны ↔ неӧкуратнӧя.
Мӧс мында сёйны ↔ уна.
Мӧс нисьӧ морт ↔ абу ӧкуратнӧй.
Мӧс синмӧ бус шердйыны: сылы шу кӧть эн, мӧс синмӧ бус шердйӧм кодь (яндысьтӧм морт).
Муас вӧйласьӧ (кокыс) ↔ Сійӧ му вылас оз лыб: шуасны сьӧкыд восьласа морт йылысь.
Му бергӧдны ↔ ёна уджавны. Воропа кӧ пӧ, мусӧ бергӧдас, сэтшӧм зіль.
Му вежтӧдз ↔ дыр. Олас петукӧн гӧртӧдз, му вежтӧдз.
Му вӧран тӧв (лыбис): му вӧрӧ тӧла ↔ ыджыд бушков.
Му выв йӧй ↔ вывті йӧй.
Му выв полӧкалӧ (кодь) ↔ повзьӧдчысь кодь (омӧля пасьтасьӧма).
Му гыжъялысь кодь (шуасны горш морт йылысь).
Мудз босьтіс ↔ мудзи; мудз веськӧдны ↔ шойччыштны.
Мудзӧм оз тӧд, мудз тӧдтӧг ↔ дугдывтӧг. Локтӧ менам вой, мудзӧм оз тӧд. (Кур.)
Мудзласьӧ да песласьӧ (вывті ёна шогсьӧ).
Мужик юрӧн: дугды мужик юрӧн сӧрнытӧ. (Дор.)
Му люкавтӧдз овны ↔ вывті пӧрысьӧдз.
Мунны (петны) прӧсти (пасибӧ) ни видза ↔ прӧщайтчытӧг.
Муӧ кыв оз лэдз ↔ муӧ усьны кывлы оз сет ↔ быд кыв вылӧ аддзӧ воча кыв (пинясигъясӧн).
Муӧдз аттьӧавны ↔ ёна.
Мунӧ да лыбӧ вӧйӧ (быттьӧ ув вылын пукалысь) ↔ ньӧжйӧ, важнӧя, дозмӧр моз.
Мунысьлы — туй: мунан кӧ и мун, мунысьлы — туй.
Му пиысь петӧм кодь ↔ мисьтӧм, няйт.
Му пуксигас ↔ коркӧ важӧн; му пуксьӧмсянь — ёна важсянь.
Му ош кодь скӧр: энькаыс бара жӧ абу ныж, му ош кодь, скӧрмас да битӧг сотас.
Му пыдӧсысь аддзыны ↔ пыдысь. Сійӧ метр судта му пыр аддзӧ.
Му пыр мунны: яндзимысла кӧть му пырыс мун. Кӧть ме му пыр татчӧ муна, мисьтӧм тӧдыськӧд ог ов. (Леб.) Му пыр мунан тіянкӧд олігӧн.
Му пыр, ва пыр нуны ↔ му пыр и ва пыр нуис ↔ скӧрмӧдіс.
Му пытшкӧ моз пырны ↔ вошны. Эз на сё кымын во мун сы бӧрын, кыдз лёк йӧз бырис, сійӧ му пытшкӧ моз пырис. (Кур.)
Мурган гӧлӧс ↔ бас.
Муртса ловъя ↔ муртса лолыс ӧшйӧ ↔ висьӧ.
Муртса кыссьӧны ↔ гӧля олӧны.
Мус ёкмыль, мус комӧк (шутл.) ↔ мусаӧй.
Мускӧй курді ↔ дӧзми.
Мускӧдзыс йиджӧма ↔ ёна дӧзмӧма.
Муссӧ оз зырт ↔ оз шогав. Мустӧ тай оз зырт ↔ кокни удж. Быдтор сылысь муссӧ зыртӧ ↔ быд удж сылы сьӧкыд.
Мусӧ-васӧ вузалӧма, а доныс босьттӧм ↔ шуасны, коді быд нинӧм абуысь шогсьӧ.
Му сюв кыскыны, му сювйӧд кыскыны ↔ ёна тільсьыны-пессьыны; му сювйӧд мунны ↔ вын-эбӧсысь усьны.
Му сюр йылӧ мунны ↔ ылӧ, вошны. Му сюр йылас муніс да некор он аддзыв сійӧс. Му сюр йылӧ ӧд эз мун, корсь ёнджыка.
Му сюр кодь. 1. Ён. Му сюр кодь ён, кӧть став земля- матисӧ кватитас. 2. Сёрнитӧм. Му сюр кодь мортыс, пукалӧ да оз и шыасьлы.
Мусяньыс тэчӧма ↔ муысь тэчӧм (ӧткодь сувтса и пасьта) ↔ латшкӧс тушаа.
Мути кольтан ↔ гудрасьысь, суклясьысь морт.
Мути тойыштіс ↔ бес тойыштіс ↔ дзугсьӧма, торксьӧма.
Мутӧм муӧ, ватӧм ваӧ мунны ↔ ылӧ.
Мутӧйӧн гудравмӧн ↔ уна. Базарсьыд йӧзсӧ кӧть мутӧйӧн гудрав.
Му тув кодь ↔ дженьыд, ичӧт морт.
Му туган йылӧдз мунны ↔ ылӧ.
Му улын да из улын: сылӧн тӧварыд му улын да из улын (пыдӧ дзебӧма).
Муыс (тіянкӧд) оз примит ↔ шуан челядьлы, кор найӧ пӧгибӧ вӧйтасны.
Мывкыдтӧ ас бокса мешӧкад он пукты ↔ мывкыдыдлы юрад колӧ лоны.
Мыгӧра морт ↔ ён, мича.
Мыжӧ-норӧ, мыжӧ-пеняӧ пуктыны ↔ мыжавны, лӧгасьны. Мыжӧ-норӧ эн пукты ↔ лӧгӧ-норӧ эн пукты.
Мый вермӧмысь ↔ мый вынысь ↔ мый этшысь ↔ ёна.
Мыйта колӧ ↔ мыйта кӧсъян ↔ уна.
Мында лолыд лэптӧ: олі мында лолӧй лэптіс, сэсся ог вермы.
Мыйта син судзӧ ↔ паськыд.
Мый керан ↔ нинӧм он кер (сідз лоис да).
Мыйкӧ мында ↔ этша.
Мый олӧм олӧ ↔ мыйла олӧ. Мый олӧм бара сійӧ олӧ? Син ни пель ни нинӧм абу.
Мый оз сетны ↔ мый сетасны. Мый оз сетны медводз, быдтор тшыг гӧсть сёйӧ. (Кур.)
Мыйӧс моз видзны: ӧтиктӧ мыйӧс моз и видзӧны (ӧтка пи ли ӧтка ныв йылысь).
Мыйӧн нин и асьсӧ чайтӧ ↔ вельмӧм морт йылысь.
Мыйӧн нӧ найӧ выяӧсь? ↔ Мыйӧн найӧ миянысь бурджыкӧсь.
Мый праксӧ: мый праксӧ и вӧчӧны.
Мый рӧкысла ↔ мыйла. Мый рӧкысла ме муні сэтчӧ?
Мыйсӧ оз: йӧзыс мыйсӧ оз шуны да. Мыйсӧ оз вӧчны ↔ быдтор.
Мый сэсся керан (да он кер) ↔ нинӧм он вӧч.
Мыйта гажыс, мый гажыс: мед сӧрӧны, мыйта гажыс.
Мыйта колӧ (душа и мера) ↔ мыйта лолыд лэптас ↔ уна.
Мый тэнад кынӧмыд висьӧ ↔ кутшӧм тэд делӧ.
Мый эм и абу ↔ ставсӧ. Мый эм и абу, ставсӧ вайис.
Мык кодь ↔ мык кодь мича ↔ йи дор мык кодь.
Мык шег вылӧ кыйны ↔ мык шег вылӧ ылавны ↔ мык шег вылӧ ыштыны. Сійӧ мык шег вылӧ оз ышты ↔ сійӧс он пӧръяв.
Мыла быртӧдз ↔ ёна. Мыла быртӧдз повзьыны ↔ ёна.
Мылльӧс моз пычиктыны: вермас кӧ, мылльӧс моз пычиктас. Татшӧм уджыд мылльысь ор пычкӧм кодь.
Мылькйыв чеччӧм синъяс ↔ былькмӧс синма. Синъясыс сылӧн мылькйыв чеччӧмаӧсь, сійӧ и чайт — быгыльтчасны синкытшъяссьыс.
Мыр бертӧм ↔ сьӧкыд удж. Абу на ӧд сійӧ мыр бертӧм.
Мырдӧн сорӧн ↔ мырдӧн.
Мыр кодь морт, мыр моз сулавны ↔ мыр — мыр и эм!
Мыськӧм сёркни кодь: 1. Мича, ён. Мыськӧм сёркни кодь челядь. 2. Кельдӧдӧма. Мыськӧм сёркни кодь быгалӧма чужӧмыс.
Мыськыштны пель бокӧ ↔ кучкыны. Шков кучкис, мыськыштіс пель бокас.
Мысь ни пась ↔ мыссьытӧг, пасьтасьтӧг. Керкаыс ӧзйис да йӧзыс чепӧсйисны мысь ни пась.
Мытар кодь ↔ сӧрысь (уна баитӧ немъяссӧ, нинӧм абусӧ).
Мыт додь кодь ↔ баквалитчӧ, ошйысьӧ.
Мытш петлытӧг уджавны ↔ дугдывтӧг, шойччытӧг.
Мытш пуксьывтӧг ↔ шойччытӧг.
Мышкас и водзас синмыс ↔ сюсь синма.
Мышкуыд висьӧ мыйысь? ↔ Мый вӧсна. Мышкуыд висьӧ мыйысь? Пиня вылӧ усин? ↔ Кутшӧм тэд делӧ?
Мышкыс сӧмын на саяліс ↔ неважӧн на муніс. Мышкыс сӧмын на саяліс, а бӧр нин локтӧ.
Мыш сайын ↔ гусьӧн.
Мыш серӧдны ↔ нӧйтны. Дасьтӧ вот вылӧ и мед вылӧ, мед оз йӧртны, мыш оз серӧдны. (Кур.)
Мыш синны ↔ сьӧкыд удж уджавны.
Надвое на: сылӧн эськӧ надвое на мунӧмыд да.
Найӧ торксисны ↔ лӧгасисны.
Небесаӧ качӧдны ↔ сідз чужйыны, мед каяс небесаӧдз.
Небесаысь киссьӧ: небесаысь миянлы нинӧм оз киссьы.
Небзьӧдыштны бокъяс ↔ нӧйтны.
Небыд бӧжа ↔ мудер. Со тэ кутшӧм, небыд бӧжа да сир пиня.
Небыд кывъя ↔ мелі, мудер. Сійӧ ӧд небыд кывъя: вичнас да овнас сёрнитӧ, а вермас кӧ, пурыштас вуж выйӧнсяньыс.
Небыд нямӧд кодь ↔ рам, кывзысьысь.
Небыд ньыв лыс кодь ↔ рам.
Невеста кодь: абу на ӧд кикутӧм невеста, мед кык ки вежынь пукавны.
Невеста чуктӧдны ветлыны ↔ унаысь ветлыны ӧтиксӧ коравны.
Не волӧм вылӧ мӧдӧдны ↔ нэм кежлас.
Не гӧн ↔ оз лӧсяв. Сійӧ тэныд не гӧн ↔ сійӧ тэд абу пара.
Недӧкунь кодь: мукӧдыд ӧд ассьӧ и воссьӧ, а мукӧдыд недӧкунь кодь.
Не кӧ и не: пывсьыны кӧ пывсьыны, а не кӧ и не.
Не кукры-мукры (вӧчӧма) ↔ бура.
Некутшӧм вӧрас абу ↔ ньӧжмыд.
Некытчӧ нинӧм ↔ туйтӧм.
Немас дӧмас ↔ кӧть кутшӧм да. Немас дӧмас абутӧминад.
Немас ас морт ↔ кӧть омӧлик, да ас.
Нем изны ↔ сӧрны.
Неминуча суис ↔ неминуча таляліс ↔ шог лоис.
Немоглӧй кодь (оз немтор куж уджавнысӧ, оз путьмы нем вӧчныс).
Немӧ воны ↔ немторйӧ воны, омӧльӧ усьны.
Немторйӧ воштыны ↔ нинӧмӧ уськӧдны.
Немӧй лапӧд ↔ нямӧд (тадзи шуасны рам морт йылысь, коді оз куж либӧ оз кӧсйы дорйысьны).
«Немӧй чужис» ↔ тадз шуасны, кор сёрниын друг лоас чӧв-лӧнь.
Нем уджтӧм: нем уджтӧм петӧма да пукалӧ ӧшинь улын.
Немтуйӧ вошны ↔ немортӧ вошны.
Несйыны ог кӧсйы ↔ веськодь. Ме на вылӧ и несйыны ог кӧсйы.
Не уна, не этша ↔ буретш сымда, мыйта колӧ.
Нёль бугыля пон кодь сюсь ↔ ёсь синма.
Нёль пода кокӧн (кыссьыны) ↔ нёль киа-кокаӧн мунны ↔ бауӧн; нёль подӧн мунӧ ↔ пидзӧсчанясьӧмӧн.
Нёльнан кокӧн пыксьыны ↔ ёна.
Нёльнан кокӧн чотны ↔ ёна (тырмытӧмторыс уна).
Нёня мӧс ↔ лысьтан мӧс. Вит кымын нёня мӧс эм.
Нёрыма кодь ↔ ньӧжмыд, киподтуйтӧм.
Нигӧна баля ↔ рам, полысь. Абу зон, а нигӧна баля.
Нигыль сам моз ниглясьӧ ↔ нидзув моз.
Нимкодьыс вомас оз тӧр ↔ ёна рад.
Нимлун веськӧдны мунны ↔ нимлун пирӧг сёйны мунны ↔ нимлун сёйны ветлыны ↔ именинникӧс ыдждӧдлыны.
Нимыд вушъяс ↔ вунӧдасны, рӧдыд помасяс (пи кӧ абу).
Нимыд мисьтӧм ↔ он сулав (сы доныс) ↔ видчигъясӧн шуласны.
Ним вӧдитны ↔ мода вылас. Нимсӧ толькӧ вӧдитӧ, уджыс абу-а.
Нимлуна морт моз олӧ ↔ бура, кокниа.
Нимыс сӧмын ↔ мода вылас. Нимсӧ сӧмын вӧчи.
Нинйӧн да бонйӧн вузасьны ↔ шылльӧ-мылльӧӧн ↔ посниторъясӧн.
Нинкӧмӧн кӧмӧдны ↔ ылӧдлыны.
Нинкӧмсянь нинӧмӧдз (воны) ↔ нинӧмӧн кольны.
Нинӧм абу вӧчны: быд нинӧм абусӧ кутін вӧчны.
Нинӧм абусӧ висьтавны ↔ сӧрны, изны. Омӧль кай, нинӧм абусӧ эн сьыв.
Нинӧм абуӧ кутчысьны ↔ быд нинӧм абусӧ пыдди пуктыны.
Нинӧм кежысь ↔ кушӧн. Нинӧм кежысь бӧр муніс.
Нинӧм оз пузьы ↔ оз артмы.
Нинӧм он вӧч ↔ вӧчны нинӧм ↔ сідз нин лоис.
Нинӧм оз сулав ↔ кокнитор. Тайӧ мем нинӧм оз сулав (кокниа вӧча).
Нинӧм эз гынмы ↔ эз артмы.
Нинӧмӧ воны: ӧні ме нинӧмӧ вои. (Леб.)
Нинӧмысь нинӧм ↔ нинӧмысь немтор (оз кер) ↔ дзик нинӧм.
Нитш ноша кодь морт ↔ кыз, апастӧм.
Нитш юр, нитш юр вема ↔ йӧй.
Ножич кок ↔ чукля.
Ной гындыны: мый песласян кокъяснад, ной али мый гындан?
Ной дырся ↔ важся. Ной дырся песня ↔ важся.
Ном борд кодь ↔ кокни, омӧль. Ном борд кодь кокни паськӧм, ном борд кодь омӧлик кышан.
Но да, кодлӧн кутшӧм мода: (шутл.) рифмаӧн ворсӧм — но да ↔ мода.
Ном моз гызьӧ, ном мында ↔ уна. Йӧзыс туй вылын ном моз гызьӧ.
Нопъя лун ↔ бӧръя лун, прӧщайтчан лун.
Нопъя сур ↔ бӧръяысь сёйӧм.
Нӧдзны-педзны ↔ оз кӧ мыйкӧ слӧймы.
Нӧк куравны ↔ нӧк чунявны да вый сук сёйны ↔ бура, озыра овны.
Нӧш юр ↔ гын нӧш кодь ↔ тӧлктӧм.
Нуан-ваян жуг чуман ↔ нуан-ваян кук доз ↔ тадз шуасны суклясьысь нывбабаӧс.
Нур пӧт шедӧдны (нуртор сёйны) ↔ пӧткӧдчыны. Нур пӧтӧй тай лои-а.
Ныв бӧж ↔ ныв пастук ↔ шуасны нывъяс бӧрысь вӧтлысьысь зонмӧс.
Ныв юрӧн ↔ нылалігӧн, ныв дырйи.
Ныв юрӧн овны: ныв юрӧн нэм и олан, коз улас абу и волӧмыд.
Ныж морт ↔ йӧй. Сійӧ меысь абу ныжджык.
Ныжмӧдны пинь ↔ дӧзмыны. Ӧти пӧлӧс сёянсьыд пиньяс ныжмисны.
Ныра кӧм кодь ↔ ас ныра.
Ныр мунны ↔ кодарӧ? Код ныр мунан? ↔ Кодарӧ мунан?
Ныр-ныр воча пукавны ↔ воча ныр.
Нырӧ тшупны ↔ мед оз вунӧд.
Ныр борд паськӧдны ↔ скӧрмыны. Мый ныр бордтӧ паськӧдін?
Ныр вевъя, ныр сера морт ↔ ыджыд ныра. Ныръяс йылысь (йӧз костса сёрниысь): истан ныр (кузь ныр); каллян ныр; караб ныр (вывті ыджыд); мышка ныр (гӧрба ныр); пес кодь ныр (кыз); пож ныр (паськыд, ляпкыд); чер пу ныр — ыджыд.
Ныр вартӧм вылӧ: ныр вартӧм вылас кӧ лоис и, кысь нин унаыс. (Важӧн йӧръясын пуктылісны потшӧс пыдди ӧти потш, мед сӧмын мӧсъяс оз вуджны). И сійӧ бур (перен.).
Нырвизьыс письтӧма (да кытчӧ мӧдӧма, сэтчӧ и мунӧ) ↔ асныра морт йылысь шуласны.
Ныр вылӧ усьтӧдз ↔ ёна, уна (уджавны).
Ныр горӧн узьны ↔ ыджыд ныр шыӧн узьны.
Ныриса морт ↔ сюсь. Пиыдлӧн нырисыс абу на йӧй.
Ныр йывті новлӧдлыны ↔ нырӧд новлӧдлыны ↔ ылӧдлыны. Менӧ ныр йывті нуӧдіс. Ныр йывтіыс новлӧдлӧ мужиксӧ.
Ныр кыскавны ↔ дӧзмыны. Мый ныртӧ кыскалан? (Дӧзмӧма.)
Ныр кутны ↔ нырвизь кутны. Тӧда, кытчӧ кутӧ нырсӧ.
Ныр лэптавны ↔ ыджыдавны. Вӧлі зептас, нырсӧ лэптас, нэмсӧ олӧ, быд гаг полӧ. (Кур.)
Ныр мыччывны ↔ петкӧдчывны. Сійӧ нырсӧ на эз мыччыв.
Ныр нуӧдны ↔ водзас. Ныр нуӧдан тэ, ме ог сяммы (сьылігӧн).
Ныр нюжавтӧдз ↔ дыр. Нырыд нюжалас сійӧс виччысьны.
Ныр нюжӧдны ↔ дзугыльтчыны. Мый нӧ ныртӧ нюжӧдӧмыд?
Нырӧ кучкис ↔ нырӧ парскис ↔ кыліс. Чорыда кучкис нырӧ кучик дук. (Фед.) Керкаас пырӧмӧн тшӧтш нырӧ парскис свежӧй яя шыд дук.
Нырӧн зульӧдны ↔ нырнас сальӧдны (санӧдны).
Ныр сюйны ↔ пырӧдчыны. Быдлаӧ ныртӧ эн сюй.
Нырӧ-пычкӧ (уджалӧ) ↔ ёна, мырсьӧ.
Нырӧ таркӧдӧмӧн висьтавны (велӧдны) ↔ стрӧга, чуньӧн грӧзитчӧмӧн.
Ныр ӧшӧдны ↔ шогӧ усьны ↔ шогсьыны. А тэ весьшӧрӧ ныртӧ ӧшӧдӧмыд.
Ныр сатшкыны: нырсӧ сатшкӧма книгаӧ.
Ныр сер мунны ↔ ныр выв мунны ↔ ыджыд ныра.
Ныр бергӧдны ↔ ныр чегны ↔ усьпаньвыв пуксьӧдны ↔ раммӧдны, велӧдны.
Ныр улысь нуны ↔ гусявны.
Ныр увсьыд тӧд! Ныр увсьыд аддзы! Ныр увсьыд он аддзы ↔ матысь, ас гӧгӧрысь.
Ныр увті малыштны ↔ дэльӧдны. Ныр увті малыштісны ↔ сӧмын дэльӧдісны.
Ныр улас ↔ ас кежас ↔ не гораа. Ныр улас нурбыльтіс.
Ныр улыд нювтӧм на (ичӧт на менӧ велӧдысь) ↔ том на.
Ныр увсьыд гуасны ↔ кык син костсьыд гуасны.
Ньыв пу али коз пу? — батьыслысь юаласны, кага кӧ чужас. «Ньыв пу», — нюжӧдас батьыс, ныв кага кӧ. «Коз пу», — ӧдйӧ шуас, зон кага кӧ». (В. А. Сорвачева.)
Ньыла кыв, ньылыд кыв ↔ сетчан либӧ ошкыштан кыв.
Нэм дженьдӧдны ↔ овны. Шы-шог мӧдӧдчис ылын доръясын нэмсӧ дженьдӧдны. (Кур.)
Нэм кадтӧм кадӧ ↔ водз. Нэм кадтӧм кадӧ тай лои сылы кувны.
Нэм кежлӧ унмовсьны ↔ кувны.
Нэм пом сюркнявны ↔ нэм пом коллявны.
Нэр пӧлян кодь на ↔ ичӧт на, вынсявтӧм (том морт йылысь).
Нювсьыны воча вом ↔ ошкыны ӧта-мӧдӧс.
Нювтӧм кукань кодь ↔ омӧль, жеб.
Нюм-нямкерны ↔ ӧдйӧ сёйыштны. Нюм-нямкерис дай гӧтов, зэв ӧдйӧ сёйис.
Нюм петіс ↔ нюммуніс. Менам нюмӧй петіс, вомӧй пельӧдз воліс. (Пыс.)
Нюмъялӧ приданнӧй мӧс моз (ирон.).
Нюскун кодь ↔ сёрнитӧм. Нюсъялӧ, оз ёна варовит.
Нютшыштны ныр горувті (удор.) ↔ петкӧдлыны пига.
Няв рака ↔ люзь кӧтасьӧма.
Няй ку (лёк кӧр ку) кодь (ижем.) ↔ лёк морт.
Няйт пур ↔ няйт морт.
Няйт лӧдны ↔ вӧйпны. Вӧйпан — суклясян, няйт лӧдан.
Няйтӧ пӧртны ↔ пасьвартны, жугӧдны, нӧйтны.
Няйт сорӧн гудравны ↔ няйтӧ талявны ↔ няйтӧ вӧйтны ↔ няйтӧ пӧртны.
Няйтӧ усьны ↔ янавны. Чужӧмнас няйтӧ эз усь.
Няйтӧсь роскӧн вӧтлыны (удж вылысь).
Нямӧд кодь ↔ рам, полысь, абу кыв-вора.
Нямӧд косьтысь кодь мортыс, небыдик ↔ нямӧд кодь.
Нянь гаг, нянь гагъяс (челядь йылысь шуасны).
Нянь да сов тіянлы! (сёйысьясӧс аддзигӧн шуасны).
Нянь кылӧг ↔ сорва. Талун ырӧш кындзи менам нинӧм абу. — Олас! Ырӧшыд зэв бур нянь кылӧг.
Нянь куд видзысь ↔ нянь куд дорын пукалысь ↔ нянь куд ректысь ↔ челядь либӧ уджавны вермытӧм йӧз йылысь. Нянь куд видзысьяс на ставныс. Тайӧяслы эськӧ нянь куд дорын на пукавны.
Нянь моз ловзьыны ↔ ышмыны, скӧрмыны. Мый тэ нянь моз ловзян?
Нянь няръян ↔ нянь путшкысь, уна сёйысь. Няръяліс сёйис (ставсӧ).
Нянь сёян ↔ вом. Мый нянь сёяннытӧ восьтӧмныд?
Нянь сёян мудерлуныд вӧлӧма на ↔ кужӧмыд асьтӧ дорйыны. Мӧдарӧ: Нянь сёян умыд тэнад абу.
Нянь сёян лёкыд быдӧнлӧн эм ↔ нянь сёян пиньыд тай век эм (пинясигӧн шуӧны).
Нянь сёян чужӧма ↔ морт кодь чужӧма (абу мича ни абу мисьтӧм).
Нянь-сов величайтны ↔ шойччыштны ↔ водлыны паччӧр дорӧ сёйӧм бӧрын.
Нянь-сов рӧдня (абу кӧ рӧдня) ↔ гӧститысьяс.
Няньтӧг вомыс оз воссьы ↔ абу лишнӧй сёрниа.
Няньыс гыд выв мунӧма ↔ няньыс усьӧма (зэръяс вӧсна либӧ шер жугӧдӧма).
Няня кынӧм: няня кынӧм век пӧт (шусьӧг).
Няня мутӧ он чӧвт ↔ чужан мутӧ он эновт.
Няр баля, няр гудӧк, няр пась ↔ няргысь, бӧрдысь морт.
Овны да вывны, кузь нэм да бур шуд ↔ шуласны янсӧдчигӧн, либӧ выль керкаӧ пырӧм бӧрын.
Овны и вӧтасьны ↔ ёна виччысьны.
Овны йӧз мывкыдӧн ↔ йӧз вылӧ видзӧдӧмӧн.
Овны кын кок сывлытӧг: а бӧрынджык казакын оліс кын кок сывлытӧг. (Пыс.)
Овны синва банӧн ↔ сьӧкыда.
Овсис тай ↔ эштӧма тай ↔ помасьӧма. Овсьӧма тай тэнад; либӧ эштӧма тай. Олӧмӧй эштіс; овсьӧма и вывсьӧма, мунсьӧма и локсьӧма менам (пӧрысьми).
Ог и пуксьыв (висьтавны удж абу-а) ↔ дугдывтӧг.
Ог лэпты ↔ дуксӧ ог лэпты (восӧдӧ).
Оз босьт: гажтӧм оз босьт.
Оз видзӧд: пӧрысьлун вылад оз видзӧд.
Оз вушйы: менам закон оз вушйы.
Оз дыр кӧсйы: зептад кывйыдла оз пырав, оз дыр кӧсйы.
Оз жугӧд кывнад ↔ кыв вылас мелі, оз вид.
Оз и быравлы: ми ордысь йӧзыс оз и быравлы.
Оз и сидзавлы: ён мортыдлы мешӧкыд оз и сидзавлы.
Оз ковтӧдз сёйны ↔ пӧттӧдз.
Оз коль: волӧй асьныд. — Миянтӧг оз на коль. видлытӧминыс сылӧн оз коль.
Оз кӧ и олас, неыджыд на коласт (кывйӧн ворсӧм: «олас» и «коласт»).
Оз кывсьы: Оз нин кывсьы зептын сьӧм. (Кур.) ↔ абу. Нинӧм, бур ни лёк оз кывсьы.
Оз лӧсяв ↔ оз мун. Тадзи вӧчны ыджыд мортлы оз лӧсяв (оз позь). Тайӧ платтьӧыс тэныд оз мун.
Оз ло лишнӧй ↔ колана.
Оз некытчӧ инась ни такав ↔ оз туй.
Оз ӧшйы: вылас паськӧмыс оз ӧшйы (ӧдйӧ киссьӧ). Керкаас шоныдыс оз ӧшйы.
Оз пукты ↔ босьтас. Сюрӧмтортӧ местаас бӧр оз пукты.
Оз рӧд ни оз пов ↔ смел.
Оз сибды: мед шуас, мем ӧд оз сибды.
Оз тӧр: таысь лёкыс нинӧм нин сэсся оз тӧр.
Оз туплясь: лишнӧй деньгаясыс оз туплясьны.
Оз ылысь видзӧд: сійӧ и гусялас, оз ылысь видзӧд.
Ойя жӧ да ойя ↔ бӧрдігӧн. Ой пӧ дышӧ дай дышӧ, гӧльӧ да гӧльӧ. (Усть-Вым.)
Окота песны ↔ окота тешитны. Окотасӧ тешитны мед мунас.
Олан-вылан; оланныд-выланныд. Олан-вылан, кызан-быдман.
Олан гаж: сылӧн челядьыс и олан гажыс, найӧ понда кулӧ.
Олан дыр: том олан дыр. Олан дыр воссис.
Олан йӧз ↔ шӧрвыйӧ олысьяс (абу зэв озырӧсь ни абу гӧльӧсь).
Олан слӧй (тӧлк) абу ↔ пӧрадокыс абу.
Олас и тадз ↔ мед, нинӧм.
Олана на: олана старик на вӧлі (эз на ков кувны).
Олан туй абу ↔ сьӧкыд (овны).
Оласыс зӧлӧта ↔ бур морт йылысь.
Олігкостіыс пӧри ↔ томӧн-такӧн кулі.
Олӧм вылӧ пырны ↔ вотчина вылӧ пырны ↔ зятьӧ пырны (гӧтыр кӧзяйствоӧ).
Олӧм сер: олӧм серыс весиг абу (оз куж овныс).
Олӧм муніс: Ме вывті ӧд дзик жӧ татшӧм олӧмыд муніс. (Сав.)
Олӧмыс кӧдзалӧма ↔ киссьӧма.
Омӧль туйӧ овны: ачыс омӧль туйӧ жӧ оліс.
Омӧль туйӧ пуктыны ↔ омӧльӧн лыддьыны.
Омӧль чунь: омӧль чуньнад тэ менӧ эн ӧбидитлы (бӧрдӧдчигӧн).
Омӧльыс новлӧдлӧ ↔ воштӧмаӧсь (кодӧскӧ).
Ониш босьтіс ↔ унмовськӧдӧ.
Он куж висьтавны ↔ сэтшӧм (мича, ыджыд да с. в.).
Оран выйын ↔ бырӧ, этша. Деньгаӧй оран выйын (этша). Деньгаысь ори (быри).
Ордлыяс веськӧдлыны ↔ ордлыяс лыддьыны ↔ нӧйтны.
Ордым песны ↔ туй писькӧдны. Ассьыс ордымсӧ песас (коланторсӧ шедӧдас).
Орӧм коска (нывка) ↔ вӧсни коска.
Орт бедь кодь, орт кодь омӧль ↔ омӧлик, кос. Орт бедь кодь кольӧма (ӧдва нин довъялӧ).
Орт пельӧн кывзыны (кулӧм морт йылысь сёрнитігӧн). Мед кывзас орт пельнас (кыдз сы йылысь сёрнитӧны).
Орт туй тальны ↔ ылӧ ветлыны. Орт туйтӧ тали жӧ (ылӧ ветлысь морт ошйысьӧ аслас тӧдсаяслы).
Ортсыӧ петны ↔ явӧ лоны. Ортсӧ мед оз пет (гусятор).
Ота дорӧм чер моз сӧтны ↔ чорыда и веськыда мыйкӧ шуны.
Ош вор кодь ↔ няйт, мисьтӧм.
Ошкӧсь туй ↔ повзьӧдчана. Колльӧда, мед туйыд оз ло ошкӧсь.
Ошкӧсь вой ↔ лёк вӧта вой. Вой улад оз ков ёна сёйны, ошкӧсь лоӧ войыд.
Ош вылӧ тай кор уси жӧ (лёксьыны кӧ кутас быд нинӧм абуысь).
Ош горасӧ вевттьӧ ↔ шуасны, кор кодкӧ мыжсӧ вештӧ мӧд вылӧ.
Ош гӧнӧн тшынны: мый он волывлы, ош гӧнӧн, тыдалӧ, тэнӧ тшынісны.
Ошлы висьӧм, порсьлы лудӧм ↔ шуткаӧн шуласны туйӧ петысьлы.
Ошкӧс шылаӧн чуткӧм кодь (тайӧ делӧыд) ↔ парсалас.
Ош пель деньга ↔ ошкӧс вийӧмысь награда.
Ӧгыр кодь: синмыс ӧгыр кодь ӧзйӧ, дон.
Ӧдва ловъя ↔ ӧдва лолыс. Ӧдва лолыс ӧшйӧ ↔ кулан выйын.
Ӧдзӧсыс восьса, кералӧма: бурӧн кӧ локтін — пукав, а лёкӧн кӧ — ӧдзӧсыс кералӧма тэныд, мун.
Ӧдзӧс пасьтаӧн пырны-петны ↔ повтӧг (асьсӧ кӧзяйкаӧн лыддьӧ).
Ӧдйӧ пузьысь ↔ слаб нерва.
Ӧні и дырйиыд (ирон.) ↔ шуасны, кодлы сюрӧ бур чин да кыпӧдчӧ век вылӧ и вылӧ.
Ӧні мияндырным ↔ ӧні миян власть, миян вӧля.
Ӧта-мӧд вылӧ воны ↔ ӧта-мӧд вылӧ пестысьны ↔ скӧравны, пинь кутны.
Ӧтарӧ век водзӧ ↔ ньӧжйӧн, но водзӧ.
Ӧтарӧ-мӧдарӧ сёрнитысь ↔ кык бана шаньга да с. в.
Ӧтарӧ ни мӧдарӧ ↔ некодарӧ.
Ӧтарӧ нин лолалӧ ↔ пӧрысь. Кутшӧм нин том, ӧтарӧ нин лолала.
Ӧтарӧ помӧн: ӧтарӧ помӧн удждысьӧ (удждысян привычка).
Ӧтгудыр гудрасьны ↔ ӧтгудырын овны ↔ ӧтлаын.
Ӧти бала вылӧ зэвтӧм ↔ ӧти лу вылысь кисьтӧм. Пиянсӧ быттьӧкӧ ставнысӧ ӧти бала вылӧ зэвтӧма (ставныс ӧткодьӧсь).
Ӧти би дорын нямӧднымӧс косьтылім ↔ ылыса тӧдса.
Ӧти битук улын тутас ↔ ӧти сайын.
Ӧти вевт улын овны ↔ ӧти керкаын.
Ӧти няньӧн-солӧн ↔ дружнӧя, ӧтвыв олӧны.
Ӧти вӧлӧгаӧн овны ↔ ӧти пӧлӧс сёян сёйны.
Ӧти вужйысьӧсь (тайӧ йӧзыс) ↔ ӧткодьӧсь.
Ӧти вытьӧ ↔ ӧтпырйӧ. Дзонь ӧшкӧс да шомӧс тыр нянь тайӧ мортыс сёйӧ ӧти вытьӧ.
Ӧти здукӧн ↔ пырысь-пыр ↔ ӧдйӧ.
Ӧти кока дозмӧр ↔ ӧти кока порсь (шутл.) ↔ тшак. Ӧти кока дозмӧр пуи (кос тшак).
Ӧти кудйӧ пуктыны ↔ ставсӧ ӧти чукӧрӧ ↔ ӧти радӧ.
Ӧти купельын пыртны ↔ ӧти кудйысь петны. Дерт, шуам, коркӧ ӧти кудйысь петавлім.
Ӧти кывйӧ воны ↔ ӧти кыв серӧ усьны ↔ артмӧдчыны. Сыкӧд ӧти кыв серӧ некор ог усьлӧй.
Ӧти кывйӧн кӧ шуны ↔ дженьыда.
Ӧти кынӧм ↔ ӧтка кынӧм ↔ ӧтка морт, семьятӧм. Гӧрныс ме ог мун, сідз пӧтас менам ӧтка кынӧмыд.
Ӧти нянь шомысь ↔ ӧти пӧлӧс пызьысь ↔ ӧткодьӧсь. Ӧти нянь шомысь пӧжалӧмаӧсь. Ми тэкӧд неуна абу ӧти нянь шомысь. (Фед.)
Ӧти ӧдзӧсті мӧдӧдны ↔ ӧтлаын (мунны кытчӧкӧ, война вылӧ, например). Ӧти ӧдзӧсӧд мӧдім ↔ ӧтлаын петам. Ӧти ӧдзӧсӧд пырам ↔ ӧтлаын пырам.
Ӧти ӧшмӧсысь васӧ юам: эн на ёна вылӧ ныртӧ лэптав, ӧти ӧшмӧсысь на васӧ юам.
Ӧти плака вылӧ сувтны: вай пӧ ӧти плака вылӧ сувтам (вошӧ кӧ, да шуӧны босьтіг мыйкӧ). Тэкӧд ӧти плака вылӧ оз позь сувтны (ми тэкӧд абу ӧткодьӧсь).
Ӧти пинь туйысь сёйны: найӧ зэв ӧтвылысь олӧны, ӧти пинь туйысь сёйӧны.
Ӧти питӧ кӧнтусьӧн кокӧда: ӧти питӧ кыдзкӧ да мыйкӧ быдта.
Ӧти сьӧд новлыны ↔ ӧтчыд пасьтавны. Ӧти сьӧд новлан на, дӧман кӧ.
Ӧти туй талялӧны ↔ ӧткодьӧсь.
Ӧти чидйысь-вадйысь мӧдӧ ↔ Ӧти шогысь — мӧдӧ.
Ӧти шатие ↔ ӧткодьӧсь, туйтӧмӧсь.
Ӧтка юра-бана ~ ӧтка юр-кок ↔ гӧтыртӧм, семьятӧм морт. Сылӧн ӧтка юр-кок, немтор на шогсьыны.
Ӧткӧн-ӧткӧн ↔ шоча. Сёркни петӧма ӧткӧн-ӧткӧн.
Ӧчки пуктыны ↔ лӧз. Ӧчки нажӧвитӧмыд (лӧз син дора).
Ӧшавны (кодлыкӧ) («оз» кывкӧд): менам ӧд оз ӧшав тіянлы ~ менам тіянлы абу дасьтӧма.
Ӧш корны: ӧш коран али мый, мый нӧ он пуксьы (либӧ порог дорас сулалан). Эн ӧд ӧшла лок, водзӧджык воськовт (порог дорын эн сулав).
Ӧшинь пасьта видзӧдны ↔ некодысь повтӧг.
Ӧшиньясыс бӧрддзӧмаӧсь ↔ вазьӧмаӧсь.
Ӧшкамӧшка петкӧдлыны ↔ нӧйтны. Ме пӧнӧмарлы сэтшӧм ӧшкамӧшка петкӧдла, сэтшӧм увтыс юр улас стрӧчита, нэмыс оз вунӧд. (Сав.)
Ӧшкӧс верда ↔ весь олысьӧс верда (ыджыд писӧ ли, мужиксӧ ли).
Ӧш моз букыштчис ~ ӧш моз дудіс ↔ лӧгасис.
Ӧшкӧн-мӧскӧн ворсны ↔ йӧзсӧ смешитны.
Ӧшлӧпан кодь ↔ ыджыд тушаа, абу вӧраса.
Ӧшӧдны юр ↔ дзугыльмыны, шогсьыны.
Ӧш сьӧкта ↔ сьӧкыд.
Ӧщӧпекӧн гӧститӧдны ↔ ӧщӧпекавны ↔ нӧйтны.
Падвежӧн мунны ↔ вежӧн мунны, ӧта-мӧдӧс аддзывтӧг.
Падей кока (диал.) ↔ кузь кока.
Падлач кока туис ↔ ичӧтик мортӧс шуасны.
Падъян вома (видчигъясӧн) ↔ паськыд вом.
Пайӧ ог пыр: пай корны ог кут, эн пов.
Паназыр кодь чужӧма ↔ паськыд чужӧма.
Панны нок ↔ пуны рок ↔ панны ноксьӧм.
Пань кӧтӧдны ↔ паньыштны. Паньсӧ кӧтӧдны нинӧмӧн дышысла.
Пань тыр ва ↔ пустяк. Пань тыр ватӧ мый сідз жалитан. (Из.)
Пань тыр ваӧ кӧтасьны ↔ пань тыр ваӧ пӧдны ↔ кӧш тыр ваӧ пӧдны ↔ йӧрмыны ичӧт шогысь. Ми вок кодьыд пань тыр ваӧ кӧтасьӧны.
Пань тыр вир, вом тыр яй (фольк.) ↔ ичӧт кыйдӧс.
Паньыштны шог: Ӧтлаын найӧ паньыштісны сы мында гаж и шог. (Роч.)
Панявны рок: Ачыс усйысис, колис миянлы панявны тайӧ шома роксӧ. (Фед.)
Пасибӧ дай помозибӧ (фольк.) ↔ ыджыд аттьӧ.
Паськӧдны синъяс ↔ шемӧсмыны. Степан нарошнӧ ньӧбис дзонь мешӧк пызь. Мед паськӧдлас синъяссӧ гӧтырыс. (Юхн.)
Паськӧмыс выліас чегъясьӧ (няйтысла).
Паськыд вома ↔ больгысь, чамзысь; кывсӧ пинь саяс оз кут. Паськыд вома рака. Паськыд вома алала.
Паськыд голя ↔ паськыд горш. Паськыд горшыд ставсӧ миянлысь гумлаліс.
Паськыд мога ↔ ыджыд мога ↔ могӧн.
Паськыд морӧсӧн овны ↔ ыджыдысь овны. Ӧні паськыд морӧса олан да коркӧ ёсьман.
Паськыда овны ↔ лышкыда. Ой, бур гӧтырӧй, мича барыня! Кодыр чужӧмыд сэтшӧм мылкыдӧн, Мыйла инӧ тэ менсьым юр воштін, Паськыд олӧмнад, гӧститчӧмъяснад? (Кур.)
Паськыда серавны ↔ гажаа, гораа. Паськыда серамыс петӧ.
Паскула кашник ↔ мугов чужӧма.
Пась ни кӧм ↔ гӧль.
Пасьтасьӧма да чер ни пурт оз мӧрччы ↔ пелька пасьтасьӧма.
Пасьтӧг усьны: ставыс киссис, пасьтӧг уси.
Пасьтӧм рака ↔ паськӧмнас гӧль: важӧн тадз шулісны гӧль приданӧя невестаӧс.
Пасьтӧм ва киссьӧ ↔ кӧшысь моз зэрӧ, ёна.
Пасыс вылас лоӧ ↔ мый артмас (лоӧ пасйӧма).
Пася-дукӧса дас ↔ кыза пасьтасьӧма.
Пася-дукӧса поводдя ↔ кӧдзыд (гожӧмын кӧ). Патшкыны-сёйны ↔ азыма.
Пача чом ↔ керка. Пача чомйӧ ветлам (шуӧны, кор зэригӧн керкаӧ пырӧны).
Пача-карта туй талявны ↔ нывбаба удж.
Пачводз дор талялысь быри ↔ ковмас выльӧс лӧсьӧдны (гӧтырӧй кулі).
Паччӧр видзны ↔ паччӧр личкыны ↔ паччӧр поньтавны ↔ паччӧр вылын тӧрӧканъяс лыддьыны. А тэ век на паччӧртӧ личкан да сэтысь вый пычкан. (Леб.) Лун-лун паччӧрсӧ поньталӧ (куйлӧ дышысла).
Пеж дулльӧн резны ↔ пеж кывйӧн видны ↔ ёрны.
Пеж чужӧм ↔ мисьтӧм чужӧм. Вась, лок регыд! Лыӧсь киӧн пеж чужӧмад швачка! (Кур.)
Пезин кодь ↔ ён.
Пекничаӧн видзӧдны ↔ сингугӧн, лӧга. Эн видзӧд пекничанад.
Пелыс чужӧм ↔ векни да кузь.
Пель быри ↔ пельтӧмми. Пель быри менам, пельтӧмми.
Пель вуж шонтыны ↔ ↔ пель бокӧ сетны ↔ пель бокӧ шонтыны ↔ пель дін бок видлыны ↔ пель бок быгӧртны ↔ пель бокӧ шӧрыштны ↔ пель дін той видлыны ↔ нӧйтны. Йӧзыс пӧсьнысӧ кисьтӧны-уджалӧны, а сійӧ водӧма да червидзӧ. Пель вужтӧ шонтыны колӧ таысь.
Пель вундысь кодь ↔ збой, визув (шулӧны зон-посни йылысь).
Пель йылӧн кывлыны ↔ пель бӧжӧн кывлыны ↔ пель пӧлӧн кывлыны ↔ пель сэрӧгӧн ↔ пель рӧчӧн кывлыны ↔ ылісянь. Пель рӧчнас сійӧ важӧн кывліс (Роч.)
Пель йылӧдз ↔ пель йывті гӧрдӧдны (яндзимла).
Пель кень поті ↔ пельтӧмми (гора кӧ шуасны).
Пельсӧ оз лапнит ↔ нем быттьӧ оз кыв.
Пельӧд нетшкыны ↔ нӧйтны.
Пельӧдз воны ↔ кывсьыны. Мед найӧ пельӧдз оз во.
Пельӧ пыран лӧнь ↔ пельын тиньган лӧнь ↔ пеляд кучкысь лӧнь ↔ чӧв-лӧнь, кор некӧн нинӧм оз кыв.
Пельӧ пуктыны: пеляд пукты — эн вунӧд.
Пель-пель орччӧн ↔ матын, орччӧн (котӧртны).
Пель пиын тиньгӧ ↔ шумитӧ.
Пель поткӧдан шум ↔ ыджыд шум.
Пель чошкӧдӧмӧн ↔ сюся (кывзыны).
Пельӧ пырны ↔ кывны. Ӧти пельӧд пырис, мӧд пельӧд петіс.
Пель пыр лэдзны ↔ омӧля кывзыны.
Пель пыр мунны ↔ пелъ пыр муніс — кывлі, но «тӧвар эг кер» ↔ пыдди эг пукты.
Пель садь сёйны ↔ пель садь босьтны ↔ пельтӧммӧдны (челядь шумитӧны да шумсьыс).
Пель сайӧ сюркнявны ↔ пель сайӧ тэчны ↔ пель гӧгӧр гартыштны ↔ пель сайӧ пуктыны. Пель сайӧ пуктыны оз шогмы йӧйыдлысь сёрнитӧ. Кывзӧй, мед пеляд сюркнясьӧмӧн ставыс пырас. (Сав.)
Пель сьӧдмӧдны ↔ дӧзмӧдны. Пельӧй сьӧдмис ӧтиторсӧ дольӧмысь.
Пельтӧм морт ↔ сьӧкыд пеля ↔ сісь пель ↔ пельтӧм сыс ↔ пельтӧм тар ↔ пельтӧм пон.
Пеля морт ↔ сюсь пеля, бура кылысь.
Пельтӧ нитшкӧн он сюяв: пель пытшкӧ ӧд рой эг сюяв, дерт, кыла ↔ шуасны, кор ёна шума.
Пеляд пуктӧ ↔ бура кылӧ. Сьыланкывйыс пеляд пуктӧ.
Пеляд кӧть сюй ↔ небыд. Нывбабалы кыӧ шальяс, мужичӧйлы шарпъяс. Пеляд кӧть сюй.
Пельӧм чаг ↔ семьяысь торъялӧм морт. Верӧс сайӧ мунӧм нылыд — пельӧм чаг.
Пельӧсӧ йӧртны ↔ топӧдны, жмитны.
Пем мунны ↔ ылӧ. Пем пышъя — муна сэтшӧминӧ, некор мед синнад он аддзыв, ни пельнад он кывлы.
Пемыдысь пемыдӧ ↔ пемыдсянь пемыдӧдз ↔ помся (уджалӧ).
Пеняӧ пуктыны ↔ мыжавны, видны. Быдтор пеняӧ пуктӧ. Пеня-мыжӧ эн пукты ↔ эн лӧгась, эн скӧрав.
Пеняа и порота ↔ тырмытӧмторъяса. Ме абу на пеняа и порота да ме ог жӧ мун сы сайӧ (порота — потӧм паръя).
Пернапас чӧвтны: сюрс пернапас чӧвтны, сё сись вичкоын сувтӧдны (Из.) ↔ юрбитны.
Пернаӧ пӧртны: тэнӧ пернаӧ он нин вермы пӧртны.
Пескыс кай лыйны абу ↔ ньӧти.
Песня кисьтыны ↔ сьывны. Песнясӧ кисьтіс, кылыс небось сюрӧ.
Петкӧдны ортсӧ ↔ явитны гусятор. Некытчӧ эз петкӧд ортсӧ тайӧс. (Фед.)
Петкӧдны серам ↔ теш вӧчны. Кодыр олӧм оз сет синва, И оз петкӧд весиг серам. (Кур.)
Петкӧдлыны звӧн ↔ петкӧдлыны пӧсь пывсян ↔ петкӧдлыны пуж ↔ петкӧдлыны ӧшкамӧшка.
Петкӧдны водзӧ кокъясӧн (кулӧмасӧ). Пырис, а петкӧдны лоӧ водзӧ кокъясӧн (кулак ордӧ пырис и виисны).
Петтӧм серам петкӧдлысь, воштӧм гаж корсьысь ↔ сьӧлӧм бурмӧдысь.
Петук кодь: вылын сорса петук кодь ветлӧдлӧ ↔ ышнясьӧмӧн.
Петук моз: чеччалӧ юртӧм петук моз (тӧлктӧг жӧдзӧ).
Петук юр тэ кералӧмыд (или петук яй сёйӧмыд) — киыд дзӧрӧ. (Важӧн комияс петук яй эз сёйлыны — грекысь полісны.)
Петуклы сорсӧдз, порсьлы шегйӧдз (шуӧны ичӧт тушаа челядь йылысь).
Печатнӧй сыв кузя морт ↔ ыджыд тушаа.
Печласьысь кыв ↔ збой. Сылӧн кывйыс печласьӧ.
Пигу шмак босьтны ↔ нинӧм. Пигу шмак лои эськӧ, ачыд кӧ эн отсась. Тэныд пигу да грӧш.
Пидзӧс помӧй-аканьӧй ↔ мусаӧй (кага йылысь).
Пикӧ воны ↔ йӧрмыны; пикӧ воштыны ↔ йӧртны.
Пикысь петкӧдны (мездыны) ↔ отсавны. Пикӧ воӧминысь петкӧдіс Сандрӧ Петыр. (Пыс.)
Пила вуг да чер вороп тӧдны ↔ сьӧд удж тӧдны. Менам грамотаӧй пила вуг да чер вороп. (Поп.)
Пинь вом векыштны ↔ пинь мурч курччыны ↔ терпитны.
Пинь вӧсна (пинь вужйыд вылӧ) лоӧ старайтчыны лун и вой (сёян вӧсна).
Пинь вылӧ сюрны: Сюрлі пинь вылӧ мем сылӧн меж. (Кур.)
Пииь вылӧ эз волы ↔ этша (сёян йылысь).
Пинь вылысь яй кульны ↔ пинь вылысь кучик кульны ↔ бӧръясӧ мырддьыны.
Пинь гыжъявны ↔ скӧравны. Мый пиньтӧ гыжъялан, пинясьны век лӧсьӧдчӧмыд.
Пинь діныс чӧскаммис ↔ пиньыс чӧсмис ↔ велаліс, вельмис.
Пинёв морт ↔ асныра.
Пинь йирны ↔ скӧравны. Ветлӧ кӧин, пиньсӧ йирӧ, корсьӧ аслыс кынӧмпӧт. (Леб.)
Пинь кырӧс ↔ жель (кодь). Поводнӧй сійӧ пинь кырӧс.
Пинь мыськавны ↔ пинь быгӧдлыны ↔ пинь петкӧдлыны ↔ серавны, жеръявны. Пиньтӧ эн мыськав. Пиньястӧ эн петкӧдлы. Амысь пиньяснад эн жеръяв.
Пинь кежысь узьны либӧ узьтӧдны ↔ ужинтӧг, вердтӧг. Пинь кежысь узьӧны вӧвъясыд ↔ сёйтӧг.
Пинь кисьтны ↔ пинь разьны ↔ нӧйтны.
Пинь ныжмис (пиньяс ныжмисны): ӧти пӧлӧс сёянсьыд пиньяс ныжмисны ↔ умӧма.
Пинь костысь нетшыштны ↔ мездыны, босьтны. Озыръяс пинь костысь нетшыштны. (Роч.)
Пинь костысь перйыны: асланыс пинь костысь перъясны, а пилы вичмӧдасны. (Роч.)
Пинь да гыж (абу) ↔ рам.
Пинь ни зык овны ↔ лӧня, шумтӧг, зыктӧг.
Пиньӧ воны ↔ пиньӧдз воны ↔ видчӧмӧдз.
Пиньӧн да зыкӧн ↔ видчӧмӧн, ёрччӧмӧн.
Пиньӧн и гыжйӧн кутчысьны ↔ кыдз верман, мый вынысь. Пиньӧн-гыжйӧн кӧ он кутчысь, нинӧм он шедӧд.
Пинь оз мӧрччы (мый вылӧ кӧ). Пиньыс оз мӧрччы! Абу вын серти.
Пинь пыр сёрнитны ↔ пинь пыр сӧдзӧдны ↔ пинь пыр сысъявны ↔ пинь пыр шуны ↔ кӧдзыда. Пӧльлӧн пинь пырсьыс тай шусис: «Эз и виччысь корӧмӧс». (Кур.)
Пинь саяс кывсӧ оз кут ↔ гусятортӧ пыр и висьталас.
Пиньяс сёйны ~ пинь йирны ~ пинь ёсьтыны ~ пинь лэчтыны ↔ скӧравны. Суседъяс олӧны да ӧта-мӧд вылас век пиньяссӧ сёйӧны. Пиньсӧ йирӧ ме вылӧ. Сійӧ важӧн пиньсӧ ёсьтӧ (кеслӧ). Пиньтӧ лэчтав ёна, ныжмис кӧ.
Пинь сёйӧд ↔ видантор. Пукалӧ сійӧ нэманӧй муса вокыслы пинь сёйӧд. Мамсӧ сы вӧсна ёна пурӧны, ёна йирӧны, ёна сёйӧны (бӧрдӧдчанкывйысь).
Пиньтӧм рака ↔ старик. Лэбзьы гортад, пиньтӧм рака, Паччӧр вылад куйлы. Сэсся некор нывъяс костӧ Ныртӧ эн нин сюйлы. (Леб.)
Пиньыс ныж (сылӧн) ↔ киыс дженьыд ↔ оз вермы.
Пиня-вома баба ↔ ёрччысь. Пиня-вома зэв, быдӧнкӧд пинь панӧ век, пинь выв пырӧ.
Пиня-гыжъя ↔ лёк. Пиня-гыжъя зверь регыд вуз-ваз вӧчыштас.
Пиня тув вылӧ усьны: жӧникыс босьтӧма мӧд нылӧс, либӧ невестаыс петӧма мӧд жӧник сайӧ.
Пиня яй: сылӧн пиня яйыс, став паськӧмыс киссьӧ.
Пипу лайкан ↔ дзуртысь, няргысь морт (пипу лайканыс дзуртӧ).
Пипу лист (кор) кодь ↔ вӧсни (шуам, майтӧг).
Пир да бал ↔ юӧм-гажӧдчӧм. Пир да бал быд лун налӧн.
Питшӧгад кывлаыд оз пыр ↔ варов, кыв-вора.
Пиялӧ-кынмӧ (киӧй, кокӧй) ↔ ёна, доймытӧдз.
Плеш вылас (плешкас) абу гижӧма ↔ код тӧдас, коді сійӧ.
Поводдя урсавны ↔ пасьтасьны шоныд дырйи кыза.
Под вуджӧрсӧ нин оз аддзы ↔ синтӧммӧма.
Поддін пуктыны ↔ петкӧдлыны пуж да с. в.
Подув пуктыны ↔ подув тэчны ↔ подулавны, панны.
Пож вомӧн пожнавны ↔ шердын вомӧн шердйыны ↔ суклясьны.
Пожйӧн мерайтны: менсьым вомсӧ абу пожйӧн мерайтӧма ↔ абу паськыд вома (абу суклясьысь).
Пожйӧн ва ваявны ↔ пожйӧн ва катлыны ↔ тӧлктӧм удж.
Пожйӧн шодлыны ↔ воштыны. Кадыс абу уна, мед сійӧс пожйын шодлыны.
Пожтыр дивӧ ↔ уна.
Пожтыр челядь ↔ уна. Гортын пожтыр челядь.
Пож юр ↔ вунӧдчысь. Пож юрад нинӧм оз ӧшйы.
Позтӧм кӧк кодь ↔ позтӧм кӧк моз. Позтӧм кӧк моз ветлӧдлӧ. Позтӧм кӧк кодь тайӧ — кытчӧ лэдзасны, сэні и узяс ↔ горттӧм.
Полӧм петӧ: полӧмыд петӧ видзӧдны сы вылӧ.
Полысь рӧдысь: эз вӧв полысь рӧдысь ↔ смел.
Помас ӧд абу пирӧгыс (шуӧны, кор сьылігӧн сьыланкывйыслысь помсӧ он куж, он тӧд).
Пом ни дӧр, пом ни пыдӧс (оз тыдав) ↔ уна. Уджыслӧн пом ни дор оз тыдав. Помтӧм-дортӧм удж.
Помӧ-дорӧ воны ↔ тырмӧдчыны. Помӧ-дорӧ эг кутӧ воны няньнас (выль няньӧдз оз тырмы.).
Помӧ-дорӧ воштыны ↔ помавны.
Помӧ он во ↔ оз тырмы, он вермы заптысьны.
Помыс абу ↔ лыдтӧм-тшӧттӧм, уна.
Помысь дорся ↔ дугдывтӧг. Помысь дорся зэрӧ ↔ дыр.
Пон вома ↔ лёк кывъя. Мый сюрӧ бызгӧ-сёрнитӧ, пон вома зэв.
Понйӧн он аддзы, понйӧн оз сюр: понйӧн корсьтӧг он аддзы сійӧс.
Пон да палич: кыдзи пон да палич — ӧта-мӧдтӧг огӧ вермӧй овны. (Роч.)
Понлӧн калич нюлӧм кодь (шуасны удж йылысь, коді водзӧ оз мун).
Понӧль улӧ петкӧдны ↔ вӧтлыны оланінысь.
Пон сёяс: нӧйтасны дай пон сёяс (нӧйтӧмсьыс некодӧс оз мыждыны).
Пон туйын овны ↔ лёка. Олі омӧлик пон туйын. (Юхн.)
Пон шогысь ↔ мода вылас. Томаныс толькӧ пон шогысь.
Понъяс моз пурсьӧны: понъяслӧн пурсьӧм кодь налӧн олӧмыс.
Пон юр улӧ юрсӧ пуктіс (тадз шуасны джагӧдчысь йылысь).
Порогув ёг моз видзны ↔ лёка.
Порсьлы шегйӧдзыс, курӧглы гаддьӧдзыс (зобйӧдзыс) ↔ дзоля морт йылысь.
Потӧм вор дінын: важ потӧм вор дінӧ бӧр воис. Потӧм вор дінӧ колис (нинӧмӧн).
Потӧм грӧш дон: потӧм грӧш мында сылӧн доныс (нинӧм оз сулав).
Потӧм колькйӧс моз видзны ↔ синмӧс моз.
Потӧмӧн потны: сьӧлӧмыс потӧмӧн потіс (шогысла).
Потшӧс-майӧг кузя эг волы (тадз вочавидзӧ том монь, кор сійӧс кӧритӧ энькаыс) ↔ приданнӧйтӧг ме татчӧ эг во. Потшӧс сюрӧс кузя локтін, а ӧні ещӧ пай корсян. (Сав.)
Потшӧс-майӧгыс пеляӧсь ↔ нинӧм он дзеб (деревняад).
Пач пӧдан чужӧм ↔ паськыд чужӧм.
Пӧжны бок ↔ пӧжны мыш ↔ куйлыны. Гортас пӧжӧ мыш ↔ куйлӧ дышысла.
Пӧжны дойяс ↔ дойяс вӧсна куйлыны.
Пӧим ном мында (йӧзыс) ↔ уна.
Пӧим мылькйӧдз сотны ↔ пӧимӧдз сотны ↔ помӧдз.
Пӧла вом ↔ ота вом ↔ паськыд вом.
Пӧла преник (вайны) ↔ гӧснеч. Пӧла преник эз вайлы гӧснеч.
Пӧла юсь моз колис ↔ ӧтнас.
Пӧлалан-кокалан морт (гӧтырыс кулі кӧ): бур сёрни вылӧ да лёк кӧрба вылас колян.
Пӧлатьсянь да паччӧрӧ, сёр кузя гортӧ ↔ кокни гортса олӧм.
Пӧлӧсӧн и виджадӧн ↔ кыдзсюрӧ.
Пӧрнӧй морт ↔ ён, шӧр арлыда мужик.
Пӧрччӧма и ляскӧма ↔ дзик батьыс ли мамыс кодь чужӧмнас.
Пӧрысь выжыв ↔ пӧрысь йӧй.
Пӧрысь кутш ↔ пӧрысь жун ↔ пӧрысь, но ён на.
Пӧрысь суис ↔ пӧрысь таляліс ↔ пӧрысьми.
Пӧрысьӧ-нэмӧ: пӧрысьӧ-нэмӧ чӧртыс тойлӧ.
Пӧръясьысь катшыс ↔ оз-оз да и ылӧдлас.
Пӧседка вылын пукавны ↔ ӧти местаын.
Пӧседка вывсьыс оз вешйыв (оз чеччы).
Пӧслӧвича туйын (лоны) ↔ серам туйын. Вӧлисти эськӧ и лоа пӧслӧвичаад, йӧз серам туяд. (Сав.)
Пӧсь вывсьыд ↔ пыр жӧ. Пӧсь вывсьыд доймӧмсӧ эг кыв.
Пӧсь киӧн сетны ↔ ас киӧн. Аслас пӧсь киӧн на и сетіс (кувтӧдзыс).
Пӧсь кисьтыны ↔ мырсьыны. Сизим пӧсь кисьті сы понда.
Пӧсь кывйӧн казьтыштны ↔ бурӧн.
Пӧсьӧ шыбитіс ↔ пӧсялі. Пӧсьӧ быдӧн шыбитіс.
Пӧсь пинь туй ↔ дой; пӧсь пинь туйыд оз тӧдчы (оз доймы).
Пӧтӧлӧкӧ сьӧлавны ↔ уджтӧг овны.
Пӧтӧм тӧдны ↔ пӧта бур тӧдны. Пӧтӧмсӧ оз тӧдлы ↔ оз пӧтлы (уна сёйӧ).
Пӧтшва ни перӧд ↔ нинӧм.
Пӧчӧ кудйӧ пуктыны ↔ дзебны. Гашкӧ, пӧчӧ кудйын нин (мыйкӧ воши кӧ).
Пракӧн мунны ↔ пракӧн вошны ↔ киссьыны. Ставыс пракӧн муніс ↔ ставыс киссис.
Преник пиысь кыд бӧрйысь ↔ тадз Висерын шуасны бӧрйысьысь невестаӧс.
Приданнӧйӧн локны ↔ кагаӧн.
Притча суис — неминуча лоис. Век сійӧс и видзӧд, мед кутшӧмкӧ притча оз су. (Роч.)
Притчаӧн сёрнитны ↔ кытшӧн.
Прӧсти ни видза ↔ прӧщща ни видза ↔ Видзаасьтӧг- прӧщайтчытӧг (муніс), сёрниттӧг, висьтасьтӧг.
Пуан вома ↔ уна сёрниа, тэрыб кывъя (вомыс пуӧ).
Пуалан ур кодь ↔ места вылас оз ӧшйы.
Пув ва лэдзны ↔ пув ва кисьтыны ↔ нӧйтны. (Пув ва — вир.)
Пуд кыскыны ↔ пуд уськӧдны ↔ пудъясьны.
Пужвывса ош кодь ↔ чарӧмвывса ош кодь ↔ гуысь вӧтлӧм ош кодь ↔ скӧр.
Пузлач кодь кыз ↔ кыз морт йылысь.
Пуз чужӧм кага кодь ↔ рам, полысь морт йылысь.
Пу и палич сёйӧ ↔ ставсӧ (азым морт).
Пукалан местаыс оз пӧсявлы ↔ сутш оз пуксьыв.
Пуктыны пом ↔ помавны, дугдыны. Пуктыны пом весь пукалӧмыслы.
Пуксьы да ваксьы ↔ пуксьы да висьтась.
Пуксьыны ни чеччыны. 1. Дзескыд: пуксьыны ни чеччыны он тӧр. 2. Век не сідз: пуксьыны ни чеччыны он куж.
Пуксьыны пӧсь местаӧ (невеста местаӧ, мед ӧдйӧджык петны верӧс сайӧ).
Пулӧ-палӧ кодь ↔ сӧрысь, больгысь морт.
Пу ни палич ↔ куш. Гортӧ локті да овмӧс пу ни палич. Пу ни палич абу кольӧма (весалӧма). Пу ни палич эз коль — тышкасисны (ёна).
Пуӧ кайӧ: бурдӧма нин, пуӧ кайӧ.
Пуӧ кайысь ↔ збой, наян.
Пуӧ и туӧ: сьӧлӧмӧй эськӧ пуӧ и туӧ (кытчӧкӧ ветлыны, но он вермы).
Пуӧ удж: «Шондісӧ ен пешӧм, — Кодкӧ меным шуӧ, — Кор эз кус на тэныд, Мед пӧ уджыд пуӧ». (Кур.)
Пуӧ-муӧ эз инмыв (буситысь зэр).
Пу пила (тадз шуасны броткысь энькаӧс или гӧтырӧс).
Пурйӧн кылӧдмӧн ↔ уна. Нывъясыд миян пурйӧн кылӧдмӧн.
Пур кодь: пур кодь пӧт. Пур кодя кызны.
Пур моз: пур моз сёйны ↔ пӧттӧдз, уна.
Пупыш синма ↔ мылькъя синма.
Пуртӧн моз вундіс ↔ черӧн моз сӧтіс ↔ чорыда крапкис-шуис.
Пуртӧн моз кырлалӧ ↔ доймӧ, висьӧ.
Пурт йылысь моз горӧдны ↔ ёна, ыджыд гӧлӧсӧн горӧдны.
Пурттӧг вундіс ↔ немӧ воштіс.
Пурт улын кувсис ↔ операция дырйи.
Путь выв воны ↔ тӧлксявны, бур туй вылӧ сувтны.
Путь ни тӧлк ↔ сямтӧм. Бабаыслӧн путь ни тӧлк абу.
Путь ни слӧй абу ↔ ставыс дзугсьӧма.
Путьыс некытчӧ абу ↔ нинӧм оз куж вӧчны.
Пучей моз дзуртны ↔ няргыны. Пучей моз эн дзурт.
Пывсян айка кодь ↔ сьӧд, няйт.
Пывсян гормӧдчан кодь тэ ↔ туйтӧм. Пывсян гормӧдчан вылӧ он туй.
Пывсян петкӧдлыны ↔ куш гӧликӧн пывсьӧдны ↔ нӧйтны.
Пывсяныд сотчӧ ↔ рынышыд сотчӧ ↔ жӧникыс либӧ невестаыс мӧдкӧд мусукасьӧны.
Пыдди пуктыны: сійӧс пыдди пуктӧны. Сійӧ быд кыв пыдди пуктӧ. Сійӧс пыдди оз пуктыны. Тайӧ позьӧ пыдди не пуктыны.
Пыді нуӧдны ↔ пыді гӧрны. Сійӧ рамлун вылӧ эн видзӧд, сійӧ пыді нуӧдас.
Пыдӧстӧм пельса ↔ пыдӧстӧм туис ↔ пыдӧстӧм гу. Сійӧ ӧд пыдӧстӧм пельса кодь, нинӧм оз ӧшйы сылӧн ↔ вывті прӧст, лышкыд.
Пыдӧстӧм удж ↔ уна, помтӧм. Йӧзлысь пыдӧстӧм удж нырны. (Юхн.)
Пызан лӧсьӧдны ↔ пызан корсьны ↔ сёйны корсьны ↔ пызан вылӧ ваявны сёян-юан.
Пызаныс чегӧ: пызан чегмӧн лӧсьӧдӧма сёян-юансӧ ↔ уна.
Пызан шӧр гӧстя ↔ медколана.
Пызьӧдз изны ↔ пызь пӧим вӧчны ↔ пызьӧ пӧртны ↔ 
жугӧдны, нӧйтны. Сійӧ скӧрысла тэнӧ пызьӧ пӧртас.
Пыкны да венны ↔ сьӧкыд, тшыгъялӧм, шог. Тшыгсӧ уна пыклім.
Пырей вердны сетны ↔ бур овмӧсӧ сетны нылӧс; и мӧдарӧ: жельнӧг вердны сетны ↔ гӧль овмӧсӧ.
Пыркӧдны ис-бус ↔ нӧйтны. Ми ӧні пыркӧдыштам ис-буссӧ налысь.
Пыр ӧтарӧ ↔ помся, дугдывтӧг, личлэдзлытӧг.
Пырысь-пыр ↔ ӧдйӧ, здукӧн.
Пыста кодь ↔ ичӧтик, омӧлик (ныв, баба).
Пытш пырӧма ↔ педзӧ. Пытш пырӧм да инас оз ӧшйы.
Пытшӧн пырӧ ↔ пытшӧн пырысь (наян, яндысьтӧм). Сійӧ пытшӧн пырӧ мортыдлы.
Пышкайлы кокыштмӧн ↔ этша. Вежӧрыс пышкайлы кокыштмӧн.
Пыш му выв полӧкалӧ ↔ пыш юр пышйӧдлысь кодь ↔ полокала кодь (лёка пасьтасьӧма).
Пыш сюв кольта кодь ↔ укшаль, дурк морт йылысь.
Раба рок кодь сёйӧмыд ↔ ляксьӧма сёйигас.
Разьны ныр-вом ↔ нӧйтны.
Рака вома: пась вома рака, пым ва ни кӧдзыд ва вомас оз ӧшйы. (удор.)
Рака ветлӧдлӧма рака келалӧма ↔ мисьтӧм гижӧд. Гижӧма — быттьӧ рака келалӧма. Рака кок туй кодь артмӧ гижӧмӧй.
Рака кок сетӧма ~ рака сапӧга ↔ челядьлӧн потласьӧм кокъяс йылысь.
Рака мыда ↔ уна. Сьӧд рака мыда йӧзыс.
Рака поз кодь ↔ гынмӧм, сынавтӧм. Юрыд рака поз кодь.
Рам морт личкыны кутіс ↔ вугравны кӧ кутас гырысь кӧть, кага кӧть.
Рам гожӧм кодь ↔ рам морт; рам кук шуй кодь (сійӧ жӧ).
Регыд дугдас чужъясьны ↔ раммӧдасны.
Резь петмӧн сёйны ↔ резь-резь сёйны ↔ рушку поттӧдз ↔ уна
Ректана пельпом ↔ паськыд.
Ректытӧм тыла кодь ↔ чышкытӧм, пелькӧдтӧм керка йылысь.
Рельӧ ӧшӧдны ↔ рельӧ лэптыны ↔ ӧшӧдны. Кык син костсьыд синтӧ гусялас, кок йывсьыд усьтӧдз пӧръялас, а шулы сылы паныд кыв — рельӧ ӧшӧдас. Кӧть рельӧ ӧшӧдчы.
Розя юр ↔ вунӧдчысь.
Ройӧ увтны: ройӧ увтӧ нин (пӧрысь). Пӧрысь понйыд ройӧ оз увт.
Рок гудравны: рок панявны. Гудралід кӧ роксӧ, артельӧн и панялӧй. (Лыюр.)
Рок панявны ↔ кутшӧмкӧ удж вӧчны. Школа рок панялім ми этша. (Кур.)
Рок пуны ↔ рок вӧчны. Вӧчис тай председательыд миянлы рок. (Юхн.)
Рок оз пусьы ↔ нинӧм оз артмы. Лун-вой сёйӧны сідз найӧ, Ӧнӧдз, а оз пусьы рок. (Кур.)
Рок сёйны корӧ ↔ киссьӧм кӧмкот йылысь. Сапӧгыс киссьӧма, рок сёйны корӧ.
Рос ни ёг ↔ нинӧмысь нинӧм. Ачым этша мыні биысь, Эг нин петкӧд рос ни ёг, Быдсӧ сотчис. (Кур.)
Роч акань ↔ кукла: тшӧкыдджыка нывъяс йылысь. Нылыс роч акань кодь мича.
Роч баяр кодь ↔ ён, мича. Роч сӧкӧл кодь (сійӧ жӧ).
Роч зіб оз подйы (оз судз) ↔ джуджыд ↔ озыр. Первой локтіс да роч зіб сылӧн оз подйы, а бӧрас истӧг тув оз берд (гӧль морт ошйысьӧма озырлуннас).
Рӧд ни вуж ↔ код тӧдас кодлӧн, кытысь.
Рӧдыс кыскӧ ↔ ас рӧдняас мунӧ (чужӧмнас, характернас, оласногнас).
Рӧдысь вырӧдӧ абу петӧма ↔ рӧдсьыс абу торъялӧма, пӧль-пӧчас, ай-мамас мунӧ.
Рӧзваль тыр ↔ уна. Гортын абу на рӧзваль тыр челядь.
Рӧзваль тыр висьтавны ↔ уна (сӧрны, больгыны).
Рӧкыд вылӧ ↔ виччысьтӧг. Рӧкыд вылӧ кыськӧ воис сэтчӧ Евис Паш.
Рӧкыс суис ↔ неминуча лоис.
Рӧкыс талялӧма сійӧс ↔ ыджыд шог сылӧн.
Ру улӧ веськавны: кутшӧм ру улӧ веськалан. Бур ру шӧрӧ веськалӧма.
Руа-саръя ↔ неногса, лӧсявтӧм. Кутшӧм руа-саръя мортыс ↔ кутшӧм асныра.
Руй кодь морт ↔ ньӧжмыд, дыш. Руй моз мунны ↔ ньӧжмыда довгыны.
Руньӧ кодь: руньӧ моз рувъялӧ, руннялӧ ↔ сійӧ жӧ.
Ручавны ас ки улӧ ↔ босьтны ас ки улӧ. Ставсӧ заводитліс ручавны ас ки улӧ. (Юхн.)
Руч кулан шома ↔ лэчыд шома ↔ чизыр шома.
Рушку сер мунны ↔ кызны, госсявны.
Руш кушман кодь: пӧрысьмӧма, жуяммӧма.
Рыж кад кыйӧдны ↔ виччысьны кад, кор позяс босьтны водзӧс.
Рыж сьӧлӧма (век бӧрдӧ).
Рынышыс сотчӧ ↔ лэч туйыс сотчӧ ↔ чӧс туйыс сотчӧ ↔ шуасны, кор невестаыс петӧ либӧ сетӧны сійӧс мӧд жӧник сайӧ.
Рысь нянь сёйны: ёна нин рысь нянь сёйис да вый сук юис. Ме кӧ сы местаын, рысь нянь сёя да вый сюкӧсь юа.
Рысь сёян семья ↔ ичӧт. Рысь сёян семья быттьӧ олӧны ↔ бура, озыра.
Рытъя синма ↔ узьтӧм.
Рытъя унма ↔ велалӧма рытъясын водз водны.
Рытъялан син ↔ омӧля аддзысь (рочӧн: «куриная слепота»).
Са гезйӧн он кыскы ↔ сира гезйӧн он кыскы.
Садь быртӧдз (повзи) ↔ ёна.
Садьсӧ оз тӧд ↔ вельмӧма, ышмӧма.
Садьыс бырӧ, кодкӧ кӧ локтас ↔ сэтшӧм рад (либӧ повзяс).
Садя нисьӧ садьтӧм уськӧдчис ↔ кыккокйыв.
Садя улын овны ↔ пыдди пуктанаын. Сійӧ тай пӧ зэв нин быттьӧ садя улын олӧ (тӧлкаӧн асьсӧ лыддьӧ).
Сайын да гугын овны ↔ йӧзсьыс бокын. Сійӧ пыр сайын да гугын олӧ (гусьӧн).
Са лэптӧд ситеч ↔ сьӧдасьӧмыс оз тӧдчы.
Сам вылӧ кольны (мыйкӧ лӧсьӧдны кодлыкӧ).
Самӧй буретш ↔ лӧсялана, колана. Абу кыз ни абу вӧсни, самӧй буретш. Самӧй буретш тушаа.
Сап пемыд: сап пемыд, кӧть синмад зургы.
Са петкӧдлыны ↔ са новлыны (ирон.): гӧститны ветлыны. Керкаысь керкаӧ ветла, са новлӧдла (кортӧм гӧсть шуӧ ас йывсьыс).
Са да ва тойны ↔ няйтын лукйысьны. Свет оз воссьыв, век са да ва тойны лоӧ уна челядьнад.
Саридзын кодь олӧ ↔ вывті бура да паськыда.
Сар (царь) и бог олӧ ↔ сарица (царица) моз олӧ ↔ баруня моз олӧ сійӧ.
Сарапана пошта ↔ сарапана радио ↔ кыв новлӧдлысь.
Саръя вад кодь ↔ вежласян руа (унджыкысь нывбабаяс йылысь).
Саръя вадйыд саръёвтіс ↔ бара на йӧймис.
Саткыны мусӧ и васӧ ↔ ёна ёрччыны.
Седун моз пукавны ↔ коктӧм моз. Абу ӧд тэнад сизим седун ↔ абу керка тыр посни челядь.
Секим-башка вӧчны ↔ нӧйтны. Сійӧ ставнымлы секим-башка вӧчас.
Семья выв вӧйны ↔ ыджыд семья лӧсьӧдны. Ӧтлаасисны да семья выв вӧйины дай олӧны.
Сера чачаӧ вӧчны ↔ нӧйтны.
Серам бана морт ↔ серам вом дора ↔ нюмъялысь чужӧма.
Серам вылӧ ↔ серам туйын ↔ серам улӧ сюрны.
Сер вылысь вошны ↔ сер вылысь усьны ↔ сер воштыны. Сер вывсьыс (либӧ тӧлк серсьыс) вошӧма ↔ олӧмыскӧд абу ладын.
Сер лоас ↔ тӧлк лоас.
Серыс абу ↔ серӧсыс абу ↔ тӧлкыс абу.
Серӧ мунны: бать-мам серӧ мунысьыд шоч.
Серам петӧ: петтӧм серамтӧ сьӧкыд серавны. Серам петмӧн. Серам петкӧдны. Коді коми, коді роч, а оз петкӧд серам шоч. (Кур.)
Сера рӧбӧта ↔ серъяс (узоръяс) вӧчны пу вылӧ, вышывайтчыны да с. в.
Серыс вылас лоӧ ↔ бӧрас тыдовтчас, мый артмас. Перен.: донсӧ лоӧ индӧма (биркаӧн).
Сертӧ петкӧдлы ↔ кужӧмлунтӧ, характертӧ петкӧдлы.
Серыс сылӧн вылас (аддзан кутшӧм мортыс).
Сер сюрас (да мӧдӧда).
Серӧданас и пекничанас видзӧдӧ ↔ скӧрмӧма кӧ (серӧдаыс да пекничаыс важӧн вӧліны кослунъяс).
Серӧда и пекнича тыдалӧ ~ нывбаба йылысь, кодлӧн тыдалӧны платтьӧ увсьыс улыс дӧрӧмъясыс ↔ лёка пасьтасьӧма.
Сетны жар ↔ видны. Вот ӧні сетас Пашкаыд тіянлы жартӧ.
Сетны сьӧлӧм ↔ бурӧдны, ошкыштны, сетны бур сӧвет да с. в.
Сетӧм доныс оз сулав ↔ лишнӧй сетӧма.
Сё во мен оз ков ↔ мем тайӧ и дарӧм оз ков.
Сё дивӧ тай ↔ шензьӧдантор. Но сё дивӧ!
Сё додь грекӧвӧйтчыны ↔ ёна, уна. Тӧрыт ме сё додь грекӧвӧйтчи тайӧ каньӧн.
Сё ей бог (важ) ↔ збыль (тадзи вӧлі), сё ей бог локтас ↔ збыльысь локтас.
Сё ен могысь (важ) ↔ ёна кора.
Сё забыль, сё збыль ↔ збыль.
Сё загреки: мед жӧ... Сё загреки, мед татшӧмыс оз ло.
Сё зарни ↔ сё зӧлӧта ↔ мусаӧй, сё зӧлӧта пи.
Сё коньӧрӧй мортӧй: удачатӧм мортӧс дивитӧм.
Сё майбыр: сё майбырӧй олӧмӧй ↔ шуда.
Сё мат: сё мат тэкӧд ↔ сё пӧгиб тэкӧд.
Сё мокасьт: сё мокасьтӧ удж тайӧ (омӧль).
Сё морӧ олӧм ↔ омӧль.
Сё морӧн лыйӧм: мудеритӧ, сё морӧн лыйӧм.
Сё муса друг ↔ дона.
Сё пӧгибӧ воны ↔ пикӧ воны ↔ йӧрмыны.
Сёрни-басни: бур сёрни-басниӧн век бур, став лысьӧмыдлы, а лёк сёрни-басниӧн век лёк, век висян.
Сё таковскӧй (тэныд) ↔ сідз тэныд и колӧ.
Сё чудеса: сё чудеса да дивӧ ↔ шензьӧданатор.
Сё шайтӧй менам ↔ донаӧй, мусаӧй.
Сёй вор ↔ апастӧм, сьӧкыд вӧраса морт.
Сёй монь (кукла): абу ӧд сёй монь, он ньӧдзды (зэр дырйи).
Сёйысь кодь ↔ мисьтӧм, повзьӧдчысь.
Сёйӧм кост уджавны ↔ выть уджавны (сёйӧмсянь сёйӧмӧдз). Бур сёйӧм кост нин уджалі.
Сёйӧм шӧрӧ лӧсявны ↔ буретш сёйигӧн.
Сёйӧмӧн сёйӧ ↔ пинялӧ, увтыртӧ, нартитӧ.
Сёй пеля ↔ омӧля кылӧ. Ӧнӧдз на эг тӧдлы, сёй пеля вӧлӧмыд.
Сёкатӧй нылӧй (удор.) ↔ донаӧй, (сёкат — ком).
Сёрйӧ ӧшӧдны: сьӧд сёрйӧ ӧшӧдны (шуӧны именинниклы, абу кӧ лӧсьӧдӧма гӧститӧданторъяссӧ).
Сёрни абу ↔ вензьӧм абу. Сы йылысь и сёрни абу (тайӧ ёна тӧдсатор).
Сёрни-басни вылӧ петны сёрни вылӧ шедны ↔ кутасны сёрнитны (кодкӧ йылысь).
Сёрниа-басниа морт ↔ кыв-вора морт.
Сёрни бергӧдны ↔ тема вежны. Мужикъяс бергӧдісны сёрнисӧ ур кыйӧмӧ. (Пыс.)
Сёрни визь ↔ сёрни сюрӧс ↔ тема. Неладнӧ сёрни визь вылӧ веськавсис. Сёрни сюрӧсӧ воны ↔ сёрнитны главнӧй йывсьыс.
Сёрни да басни: лок олыштам, сёрни да басни.
Сёрни ни басни: миян сыкӧд сёрни ни басни (оз сёрнитны, лӧгалӧны).
Сёрниӧ кӧласьны ↔ сюйсьыны. Быд сёрниӧ эн кӧлась.
Сёрни оз вермы лоны ↔ тайӧ сідз.
Сёрниӧн венны ↔ кывйӧн йӧртны.
Сёрни петкӧдны ↔ явитны, петкӧдны йӧзӧ. Сёрни мед некытчӧ оз пет.
Сёрнитны кытшті-пырйи ↔ ылӧсӧн, притчаӧн.
Сибалан кипода ↔ киподтуя, мастер, кужысь.
Сизим вожа сьӧлӧм ↔ артмӧдчытӧм, чорыд морт йылысь.
Сизим гӧрӧд сайӧ ↔ пыдӧ дзебны. Сылӧн быд кӧпейка йӧршитӧма сизим гӧрӧд сайӧ.
Сизим кусыньӧ кусыньтчыны ↔ пӧрысьмӧмла, висьӧмла.
Сизим му сайын ↔ ылын. Ог тай сизим му сайын ов.
Сизим потшка потшӧс ↔ медся вылын. Воӧ кӧ тулыс, и сизим потшӧс вомӧн (сизим потш вомӧн) чеччыштас.
Сизимӧд кер вылӧ кок лэптыны: паччӧрас куйлӧ, кокъяссӧ сизимӧд кер вылас лэптӧма да.
Сизим пӧсь; сизим кучик: Тшыгйӧн видзӧмӧн сизим пӧсь пычкӧ, вермас кӧ — сизим кучик куляс казакыдлысь. (Пыс.)
Сийӧс оз лӧсяв: сийӧсыс талы некӧн оз лӧсяв, некутшӧм уджын.
Сикас вылӧ сикас ↔ уна пӧлӧс. Сикас вылӧ сикас сёян лӧсьӧдӧма.
Сила бертны ↔ вынсӧ тӧдмавны (ёна-ӧ вына).
Сила вывті: сила вывті эн босьт, гӧгйыд вӧрзяс.
Син арыштны ↔ сувтса синмӧн видзӧдны кодкӧ вылӧ.
Син водзад ↔ дінад. Син водзад мелі, а син саяд майӧг ёсьтӧ.
Син бердмӧн ↔ син быртӧдз ↔ син тупкысьтӧдз. Бӧрдӧмысла син бердны кутіс. Ёна выйнас эн сёй, синмыд бердас.
Син бӧжӧн видзӧдны ↔ син гугӧн видзӧдлыны ↔ син еджыдӧн видзӧдны ↔ син бугыльӧн видзӧдны ↔ син куд увті видзӧдны ↔ син белышӧн видзӧдны ↔ син бӧжӧн козьныштны ↔ видзӧдлыны ↔ синкымувті видзӧдны ↔ лӧга, скӧра.
Син былявтӧдз видзӧдны ↔ син дулавмӧн ↔ син быртӧдз ↔ син йӧзви ортӧдз ↔ син йӧзви быртӧдз. Син йӧзвиыс быри видзӧдӧмысла (синтӧммӧма).
Синва кодь ↔ югыд. Ваыс юас синва кодь югыд.
Синваыс зэв дорын ↔ синваыс зэв матын (пыр и бӧрддзас).
Синваыс син дорас, серамыс вом дорас (сӧмын на бӧрдіс, а сералӧ нин).
Синваыс дона ↔ оз бӧрд; синваыс донтӧм ↔ век, быд нинӧмысь бӧрдӧ.
Син вевттьӧд пыдди ↔ модаыс вылӧ.
Син вежысь ↔ синводз ковтӧм ↔ синмӧн аддзытӧмтор. Мун сэсь, син вежысь. Синсӧ эн веж ↔ эн дӧзмӧдчы.
Син водз тӧвар ↔ абу гуся. Ме ӧд вӧлі син водз тӧвар, мыйла кагаа мортсӧ вайин.
Син водзӧ оз ков (сёйныс) ↔ пӧт.
Син вывсьыс оз воштыв ↔ син вывсьыс оз лэдз ↔ синсӧ оз чӧвтлы.
Син гуран: син гураныд ыджыд, кӧш ва тӧрас.
Син гырдмӧдны ↔ скӧрмыны. Бара нин гырдмӧдан синтӧ.
Син да ки пуктыны ↔ кужанлун пуктыны. Быд уджӧ колӧ син да ки пуктыны.
Син дзебны ↔ яндысьны. Мый нӧ синтӧ дзебан? Яндзим?
Син дор воча вайны ↔ унмовсьыны. Воча син дор эз волы ↔ войбыд эг узь.
Син дор зырыштмӧн выйӧй абу ↔ ньӧти.
Синтӧ ёрӧ ↔ синтӧммӧдӧ. Паськӧмыс сэтшӧм югыд да мича, синтӧ ёрӧ. Рытъя шондіыд синтӧ оз ёр.
Синйыны син потшӧсӧн ↔ син потшӧсӧн потшны ↔ син чӧвтлытӧг видзӧдны. Мыйкӧ век синйӧ син потшӧснас. Син потшӧснад нывтӧ он кут.
Син кольны ↔ омӧля аддзыны. Ывлаӧ синмӧй колис ↔ тадз шуасны, кор пырӧны шондіа лунӧ пемыдкодь керкаӧ.
Син кольтӧдз видзӧдны ↔ син былявтӧдз видзӧдны.
Син кылавтӧдз ↔ син пемдытӧдз.
Син кольчаасис ↔ синъяс паськалісны ↔ шензьӧмысь.
Синъяснас кодзлӧдлӧ: кодзлӧдлӧ синсӧ ↔ гусясьысь мортлӧн синъяс йылысь.
Син колӧ быдлаӧ ↔ став бӧрсяыс колӧ следитны.
Син кӧртым сетны ↔ вошӧмтор аддзӧмысь дон. Син кӧртым кӧ сетан, сета.
Син куньлӧм дыра ↔ син лапнитігкості ↔ ӧдйӧ, регыд. Син лапнитны эг (эн, эз) удит... Син куньлӧм дыра пӧ вӧльнӧй светас олӧмыс.
Син кылӧдны: усьӧма, садьсӧ воштӧма да синъяссӧ кылӧдӧма.
Синкым кӧрыштлыны (кӧршӧдлыны): кывзӧ менсьым висьталӧмӧс да синкымсӧ кӧршӧдлӧ.
Синкым ув корсьны ↔ ӧткӧн паныдасьны ↔ гусьӧн пурны. Синкым ув кӧ сюрас, пыр и шепыштас ↔ нӧйтас.
Син кыскысь кодь ↔ пель вундысь кодь ↔ вильыш, кывзысьтӧм.
Син лазгӧдны ↔ муӧ видзӧдны, яндзимысла.
Синма-ныра костысь ~ кык син костысь ↔ матысь. Синма-ныра костысь воши.
Син зырыштны ↔ мыссьыны. Синтӧ зырыштны майтӧгыд эз вӧв.
Синмад бытшкӧ ↔ яндзим. Синмад бытшкӧ жӧ да мый вӧчан.
Синмӧ видзӧдӧ ↔ полӧ. Сідзи и видзӧдӧ синмӧ, мый мем колӧ.
Синмӧй бердіс ↔ синтӧмми.
Синмӧй восьса ↔ яндысьны и повны нинӧмысь.
Синмас яндзимыс абу ↔ синмас яндзимыс оз нин тӧр ↔ яндысьтӧм син.
Син на син вайӧдны ↔ воча син сувтӧдны (следствие дырйи). Воча син сувтӧдісны да лӧсьыда и эргисны.
Синма-пеля морт ↔ дзоньвидза, ён.
Синма-пеля дырйи ↔ бур поводдяӧн. Синма-пеля дырйи ветлыны лоӧ.
Син ни пель: 1. Пӧрысь. Синтӧм и пельтӧм. 2. Нинӧм. Син ни пель оз тыдав (лёк поводдя вӧсна).
Синмӧ веськыда шуны ↔ правда висьтавны. Синмад веськыда шуӧмыд уналы на оз кажитчы. Критикаыд гормӧг кодь курыд.
Синмӧ лэдзны абу ↔ ньӧти абу. Пувъяс ёгыс синмӧ лэдзны абу. Выйыс синмӧ лэдзны абу.
Синмӧй ӧтилаасьӧ ↔ синмӧй тускассьӧ. Синмӧй ӧтилаасьӧ да ог аддзы (ем пыссӧ).
Синмӧй ӧд абу ув туй ↔ аддза, абу синтӧм.
Синмӧн аддзытӧмтор ↔ син мед оз аддзы ↔ синмӧн ог вермы видзӧдны ↔ син водзӧ эн вайӧд.
Синмӧй югдіс ↔ синъясӧй воссисны ↔ яндысьны лои нинӧмысь.
Синсӧ весиг оз лапнит ↔ яндысьтӧм син.
Синмӧ-пельӧ усьны (мича нылыс зонлы) ↔ мед приметитас.
Синмӧн-пельӧн, югыд синмӧн-пельӧн воӧдчыны ↔ пемдытӧдз эштӧдны удж.
Синмӧн овны ↔ видзчысьӧмӧн. Синмӧн колӧ овны.
Синмӧ пырны ↔ дӧзмӧдчыны, мешайтны, сюйсьыны. Мыйла тэныд сійӧ синмад пырӧ? — Мыйла сійӧ тэ дінӧ сюйсьӧ?
Синмӧн босьтаси ↔ нинӧм эг босьт (сьӧмӧй абу).
Синмӧ пыран гут кодь ↔ синтӧм гут моз пырӧ ↔ наян,
дӧзмӧдчысь.
Син ни бугыль ↔ син ни бан (пыктӧм чужӧма нӧйтӧм бӧрын).
Син ни кымӧс: зіыд чушкас, да син ни кымӧс лоӧ.
Синнас оз аддзы ↔ мустӧмтӧ. Синмӧн аддзытӧм ↔ мустӧм.
Син ни кымӧс уджавны ↔ ёна. Син ни кымӧс уджалӧ, а удж оз бырлы. Син ни кымӧс уджсӧ ӧтарӧ нырӧ и нырӧ.
Синмӧн сёйны: 1. Синнад сёйӧмсьыд пызан вывсьыд оз быр. 2. Синнаныс ӧта-мӧдсӧ сёйӧны.
Синмӧн судзтӧм ↔ синнад он судз ↔ паськыд, уна, ылын.
Синныс дон, пельныс пош ↔ сюся видзӧдӧны и кывзӧны.
Син пӧв туйӧ видзны ↔ синмӧс моз видзны ↔ лелькуйтны. Бабасӧ син пӧв туйӧ видзӧ.
Син пӧлӧн видзӧдлыны ↔ син пӧлӧн аддзывны. Син пӧвнам кӧть мед аддзыла ме сійӧс.
Син пӧрйӧг (вылӧ сетны) ↔ мода вылас.
Син пӧртны ↔ син пӧртмавны ↔ пӧрйӧдлыны. Сӧмын ӧні миянлысь синнымӧс он пӧрт.
Син пыр мунны ↔ аддзывлыны, казявлыны. Син пыр эз мунлы ↔ некор эг аддзыв.
Син путкылявны ↔ син гырдмӧдны да с. в. ↔ скӧравны.
Син рытйӧ: син рытйӧ да нинӧм ог аддзы.
Син сай корсьны ↔ дзебсянін корсьны.
Син сайын ↔ бокын, астӧг. Син сайын вӧйпсьыны ↔ астӧг видны. Син сайын серавны. Син сайын сёрнитны.
Син сюра мӧс кодь ↔ омӧль синма (син сюр — бельмо, катаракта).
Синмысь би петтӧдз ↔ синмысь би киссьӧ ↔ ёна уджалӧ. Синсьыд би петтӧдз тільсян-мырсян; синъяссьыс би киссьӧ-уджалӧ.
Син тас пуктыны ↔ син тасӧн видзны ↔ вомдзасьӧмысь видзны.
Син восьтыны ↔ гӧгӧрвоны, садьсявны. Ӧндрей гӧтырӧ, синтӧ восьты.
Синтӧм гам кодь ↔ омӧля аддзысь. Тэ ӧд гамыс, нинӧм он аддзы. (Гамсаясӧс, быттьӧкӧ, Степан Пермскӧй шулӧма синтӧмъясӧн.)
Синтӧм гут моз сюйсьыны ↔ яндысьтӧг.
Синтӧм деньга ↔ уна, дарӧвӧй. Синтӧм деньгатӧ лӧсьыд босьтныд.
Синтӧм кутю ↔ синтӧм король ↔ синтӧм зуня ↔ синтӧм мижуй. Ми, пес пилитысьяс, синтӧм кутюяс кодьӧсь. (Юхн.)
Син улӧ усьны ↔ син улӧ шедны. Син уланыс эн шед. Рӧк суас. (Пыс.)
Син чегӧ ↔ синтӧммӧдӧ (яръюгыд би, шонді да с. в.).
Синъяс бырӧдны ↔ воштыны. Тайӧ бӧрдӧмӧн дзоньнас нин синъяс бырины.
Синъяс вералӧны ↔ (кор мыйкӧ уна) ↔ синмӧй разалӧ.
Синъяс потісны: Аскинас муртса на синъяс потісны — чай сайӧ. (Юхн.)
Сира гезйӧн кыскыны ↔ мырдӧн. Сира гезйӧн ковмас кыскыны. Сира гезйӧн кӧть кыскасны, ог мун.
Сира-пыжа костӧ пырны ↔ топыдінӧ (гозъя костӧ). Мый сэтшӧм топыдінас пыран, сира-пыжа костас?
Сира чаг кодь ↔ шуасны кӧртасьысь, кӧвъясьысь морт йылысь.
Сир курыд ↔ сир сола олӧм ↔ сьӧкыд, шудтӧм. Сир курыд шог (ыджыд); Сир шог суис ↔ ыджыд.
Сирӧд мыр моз пыксьӧ ↔ лёк вӧв моз бӧрыньтчӧ. Тэнӧ, сирӧд мырйӧс, кокнида он чег. (Роч.)
Сирӧд мыр кодь ↔ ён. Сирӧд мыръяс кодьӧсь найӧ, пӧрысьясыд.
Сир пинь горшад, кӧрт нӧш плешкад, ёсь пурт сьӧлӧмад (видчигъясӧн).
Сир син ↔ ёсь син.
Сир сов, сир сола (юква, шыд да с. в.).
Сир сьӧд ↔ вывті. Повзьӧдчысь кодь вӧлі тайӧ, бугыльясыс сувтӧмны, тошсьыс войтва, и сы яйӧ сир сьӧд гагъяс пырӧмны. (Кур.)
Сир юр вильӧдны ↔ мучитчыны. Тэкӧд олӧмыд сир юр вильӧдӧм кодь жӧ.
Сиська биӧн виччысьны ↔ ёна. Важӧн нин сійӧс сиська биӧн мӧдаръюгыдын виччысьӧны.
Сідз пуктӧма: томаныс ӧд менам сідз пуктӧма, тракнитісны кӧ и воссис.
Сідз-тадз немуйтны: Сідз-тадз немуйтысь, кӧть эськӧ оз жӧ позь чайтны дзик гачтӧм чукӧрысь. (Фед.)
Сідз-тадз пыравны ↔ могтӧг.
Сім кашник ↔ шуасны сьӧд юрсиа, мугов чужӧма мортӧс.
Сі ни лов ↔ мудзӧм, жаялӧм. Сі ни лов сутшкысяс-водас.
Сісь ки (шутл.) ↔ тшӧкыда кисьыс уськӧдлӧ кутанторсӧ.
Сісь кок (шутл.) ↔ тшӧкыда конъясьлӧ.
Сісь кыв ↔ ↔ сӧрысь. Сісь кывнас вальӧдчӧ.
Сісь потш вылын нуны ↔ вошны. Ме чайті тэнӧ сісь потш вылын нуӧмаӧсь.
Сісь пу чужӧма ~ му чужӧма ↔ висьлӧс чужӧма.
Сісь юр ↔ вунӧдчысь.
Скӧтӧн и живӧтӧн ↔ бура. Тыра-бура на олӧ, скӧтӧн и живӧтӧн.
Слава лэптыны (кодкӧ вылӧ) ↔ няйтӧн резны.
Слӧй аддзыны ↔ тӧлк аддзыны. Слӧйсӧ ог аддзы ↔ туй вывсьыс вошӧм.
Слӧй ни вежӧс ↔ дзугсьӧм, торксьӧм. Ставыс дзугсис, слӧй ни вежӧс ӧні он аддзы.
Слӧй кӧ сюрас ↔ удайтчас кӧ.
Слук ни дук ↔ слык ни пависьт ↔ слык ни слава ↔ оз кывсьы.
Смек да серам ↔ теш. Налы ставыс смек да серам.
Смерть бедь кодь ↔ зэв омӧль, лыыс да кучикыс.
Снитки выль ~ снич выль ↔ дзик выль.
Сола лои ↔ дона сувтіс. Тайӧ ветлӧмыд сола лои (деньгатӧ кӧ уна видзан). Стрӧитчӧм вӧлі зэв миянлы сола. (Леб.)
Сора-косма ↔ сорті-кості ↔ абу ӧткодь. Сора-косма поводдяыс (зэрӧ и оз).
Сор вылӧ ↔ сёян вежӧд пыдди.
Сорс лэптавны ↔ ыдждавны. Сорстӧ эн лэптав, аслыд унджык сюрас.
Сорстӧм петук ↔ ышнясьысь. Сорстӧм петук моз эн чеччав.
Соскӧдыс ӧд он кыскы ↔ мырдӧн он вай.
Сӧдз вир напыд глас ↔ мыла гӧлӧс.
Сӧдзӧдӧм эзысь ↔ донаӧй, мусаӧй да с. в.
Сӧдз пышкысь кыӧма: тэнӧ, тыдалӧ, кыӧмаӧсь сӧдз пышкысь, тонкӧй да звонкӧй. (Фед.)
Сӧза лы вильӧдны ↔ сӧза лы пом някавны ↔ сӧза пом йирны ↔ кулӧм мортлӧн кольӧмторъясӧн вӧдитчыны. Сійӧ сӧза лы помъясӧн на пӧльзуйтчӧ.
Сӧза лы пом кольны ↔ казьтылӧм ради кольны. Сӧза лы пом тайӧ меным кольӧма.
Сӧза кыскыны ↔ кедзовтны, вир юны.
Сӧкъя тшак — ерӧмакань. Ок, сӧкъя тшак, тэ ӧд кепысь пӧв ыджда на.
Сӧмын каймӧстны ↔ пӧръявны ↔ кӧсйысьны, но не сетны.
Сӧнъяс зэвтлыны ↔ сӧнъяс нюжӧдны ↔ зэвтчыны. Небось сӧнъясыд кӧнкӧ нюжавлісны.
Сӧптыс потас да кыптас (петас) ↔ воас кад и сюрас (вошӧмтор).
Сӧптыс потӧма ↔ скӧр. Сылӧн, тыдалӧ, сӧптыс потӧма таво. Кыв он лысьт шуны. (Юхн.)
Сӧрӧкӧвӧйыс тырӧма ↔ воис кад.
Сӧс пу майӧг тувъявны: сӧс пу майӧг пӧ тувъялім Колчак гу вылӧ (рочӧн: «осиновый кол вбить»).
Сӧс тупыль ↔ сӧс лёльӧ ↔ пеж гаг (видчигъясӧн).
Став дышӧс тэныд! (шуӧ нюжмасьысь морт, кор сывйыштас орччӧн пукалысьсӧ). Став дыштӧ мем эн сет! Дышсӧ ме вылӧ лэдзис!
Став кунды-мундыӧн ↔ став эмбурӧн.
Став паскалльӧ торкны ↔ дзугны, торкны (пир, свадьба да с. в.).
Ставыс ортсын ↔ явӧ, восьса. Кодыскӧ гусьӧн олӧ, а кодыскӧ ставыс ортсын.
Ставыс тӧрас ↔ веськодь. Меным ставыс тӧрас, кӧть кыдз шу.
Ставыс тышкӧн-мышкӧн лоис ↔ ставыс торксис.
Стенсьыд медбур кер нетшыштны (вои) ↔ шуӧ корасьысь невеста йылысь.
Стенысь бердӧ ветлыны ↔ майшасьны.
Стенысь бердӧ уджавны ↔ ёна. Стенысь бердӧ уджалӧ, а уджыс оз сод.
Стенлы висьтавны: стеныслы кӧть тэныд висьтав, ӧткодь, стеныс гӧгӧрвоасджык тэ дорысь.
Стрӧй пыр петӧм морт кодь (омӧль, слаб). («Пройти сквозь строй» — салдатскӧй важ олӧмысь.)
Стрӧка кӧ сибалас ↔ стрӧка кӧ сюрас ↔ лоас кӧ позянлун.
Струнаястӧм балалайка ↔ тыртӧм мельнича ↔ сӧрысь, ошйысьысь.
Сувтса син: сувтса синма, оз бара некодысь пов. Синъясыс сувтса, кольча кодьӧсь (повзьӧма).
Сувтса зэр ↔ сувтса зэрӧ ↔ сьӧд зэрӧн зэрӧ ↔ ёна.
Сувтны туй шӧрӧ: Батьлы туй шӧрӧ сувтны некор эн лысьт. (Юхн.)
Суд да рад ↔ суд да делӧ. Суд да рад мӧдӧдчас (судитчӧм-керӧм) ↔ судитны да радитны ↔ тӧдмавны, коді прав, коді мыжа.
Сузем мунны, сузьӧмӧ мунны ↔ кытчӧкӧ ылӧ, синмӧн аддзытӧминӧ.
Суйим да гудыр ↔ нинӧм тӧлк абу.
Суликӧдз кӧтасьны ↔ ёна.
Суслан кодь (сарапан, юбка) ↔ оборкаяса.
Сус мыр ↔ перен: верӧс. Мыйла нӧ ме уджала, менам сус мырӧй лӧсьӧдӧма да.
Сутш кежлыны ↔ здук кежлӧ.
Сутшкысьны ныр вылӧ ↔ унмовсьны.
Сыла-госа кывнас ↔ мелі сёрнинас.
Сылы кодь и эм ↔ лӧсялӧ (кӧмкот, паськӧм).
Сыр да вож ↔ киссьӧм. Паськӧмыс сыр да вож, сыри-летки.
Сырйӧн-бызйӧн: паськӧмыс сырйӧн-бызйӧн летъялӧ.
Сыр помтӧг кӧтасьны ↔ ёна.
Сыръя кыла: скӧнь быттьӧ сыръя кыла баитӧ (омӧля кывъяссӧ шуалӧ).
Сы-сы вылӧ ↔ уна, помся. Сы-сы вылӧ клубӧ локтӧ йӧз.
Сы шӧрӧ-водзӧ: 1. Сы дырйи: Слӧймас тай сы шӧрӧ-водзӧ локныд. (Сав.) Сы шӧрӧ-водзӧ бырскӧбтіс-пырис. 2. Сэтчӧ жӧ: сы шӧрӧ и зэрмис.
Сыысь унаыс оз тӧр: Вӧрыс вывті, вывті уна, сыысь унаыс оз тӧр. (Леб.)
Сэрп моз крукасьны: сыысь, сэрпысь моз, некыдзи он мездысь. Сэрп дінӧ кутчысян да ачыд сэрпасян.
Сэрӧг йыв гӧстя ↔ енув пельӧсса гӧстя, корӧм гӧстя. Сэрӧгӧ пуксьыны ↔ енув пельӧсӧ.
Сэсся некытчӧ нин оз тӧр: сэтшӧма видіс-лякис, сэсся некытчӧ нин оз тӧр. Сэтшӧм мича, сэсся некытчӧ нин оз тӧр.
Сэтчӧ-татчӧ сёрнитны ↔ гугӧн-банӧн.
Сэтшӧм-татшӧм морт ↔ абу зэв бур. Сэтшӧм-татшӧм мортыдлы ог на и сет.
Сьӧд босьтны ↔ велавны. Сьӧдъяммыны куті ↔ велалі. Сьӧдтӧ босьтан да олан.
Сьӧдсӧ воштавны: 1. Мода вылас: оз уджав, а толькӧ сьӧдсӧ вошталӧ. 2. Дзебны (лёк вӧчӧмтор), суськыны: сьӧдсӧ прӧста вошталӧ (дзебӧмыс тыдалӧ).
Сьӧдас дольны, сьӧдас шуны ↔ тӧдтӧг, думышттӧг, сідз.
Сьӧдас уджавны ↔ тӧлктӧг, плантӧг.
Сьӧд вольӧн волялӧ ↔ югъялӧ, нефть моз (паськӧм йылысь).
Сьӧд вужля! (видчигӧн) ↔ мугов чужӧма мортлы.
Сьӧд мыр ↔ пемыд, велӧдчытӧм ↔ сьӧд пемыд йӧз. Мый нӧ миян сьӧд мыръясысь.
Сьӧд гыж ыджда ↔ ньӧти. Сьӧд гыж ыджда ог пов. Сьӧд гыж ыджда ог пӧръясь.
Сьӧд жужаль кодь ↔ пемыд, мугов либӧ зэв сьӧд чужӧма морт.
Сьӧд кань вуджӧма ↔ торксьӧмаӧсь. Сьӧд кань али мый вуджӧма на костӧд?
Сьӧд каньяс кӧнкӧ лайканӧн нуисны ↔ тадзи вочавидзӧны мортлы, коді мыйкӧ воштӧма да корсьысьӧ.
Сьӧд кутш ↔ тадзи шулӧны мугов чужӧма мортӧс.
Сьӧд лун кежлӧ ↔ коркӧ кежлӧ. Сійӧ нинӧм оз шыблав, ставсӧ сӧпчитӧ сьӧд лун кежлӧ.
Сьӧд сёрйӧ ӧшӧдны (именинникӧс, пирӧгтӧм кӧ сійӧ).
Сьӧд синваӧн бӧрдны ↔ ёна.
Сьӧд удж: сьӧд уджӧн перйыны кынӧмпӧт ↔ сьӧд удж бертны ↔ сьӧд удж мыркны ↔ сьӧд удж тільны. Тайӧ сьӧд уджтӧ оз на ёна мырк, оз коссӧ чегъяв, оз жугӧдчы.
Сьӧкыд висьӧм ↔ шуласны дӧзмӧдчысь челядьлы. Сьӧкыд висьӧм тайӧ олӧм! (Кур.) ↔ лёк олӧм.
Сьӧкыд кокйӧра морт ↔ ньӧжйӧ, зумыда восьлалысь.
Сьӧкыд оласа морт ↔ сьӧкыд характера.
Сьӧкыд пеля ↔ омӧля кылысь.
Сьӧлӧма мортыс ↔ зэв сьӧлӧма ↔ бур сьӧлӧма ↔ бур.
Сьӧлӧм бурмытӧдз ↔ ёна, пӧттӧдз. Сьӧлӧм бурмытӧдз сёйи. Сьӧлӧм бурмытӧдз виді. Сьӧлӧм бурмытӧдз уджалі.
Сьӧлӧм вез ортӧдз ↔ сьӧлӧм вуж ортӧдз ↔ ёна. Сьӧлӧм вуж ортӧдз бӧрді. Сьӧлӧм везйыд оз на ор, уджав.
Сьӧлӧм вылӧ воис ↔ кажитчис. Сьӧлӧм вылӧ оз во — оз кажитчы.
Сьӧлӧм вылын дільквидзӧ ↔ лӧсьыдтӧм. Домналӧн дыр на сьӧлӧм вылас мыйкӧ дільквидзис. (Фед.)
Сьӧлӧм вылысь из вешйис ↔ кокньӧдіс.
Сьӧлӧм гажӧдысь: Мед тэ бӧрысь гажмас пӧрысь, сьӧлӧм гажӧдысь! (Кур.)
Сьӧлӧм да дӧрӧм тӧдӧ: сьӧлӧмыд да дӧрӧмыд тӧдӧ шогтӧ, сэсся некоді оз тӧд.
Сьӧлӧм исковтіс: сьӧлӧмӧй коклябӧрӧдз исковтіс (кок пыдӧсӧдз, дзик кок чунь йылӧдз) ↔ повзи.
Сьӧлӧм каллянӧ пӧри ↔ сьӧлӧм каллян кодь лолі: 1. Кор любӧ, рад. 2. Кор повзян.
Сьӧлӧм курдмытӧдз (чорзьытӧдз) серавны ↔ ёна.
Сьӧлӧм нур сёйыштны ↔ сьӧлӧм сиӧдыштны ↔ неуна. Сьӧлӧм нур оз и веськавлы ↔ пӧттӧдз сёйны оз и удайтчыв.
Сьӧлӧм кын ↔ сьӧлӧм абу местаын (виччысьӧ мыйкӧ лёктор) ↔ сьӧлӧмӧй кынмис ↔ сьӧлӧмӧй коклябӧрӧ лэччис.
Сьӧлӧмӧс мыськовтіс ↔ сьӧлӧм дінӧс выя бордйӧн мавтыштіс.
Сьӧлӧм косьтысь, сьӧлӧм сісьтысь ↔ муса.
Сьӧлӧмыс лӧз из ↔ сьӧлӧмыс из кодь чорыд ↔ сьӧлӧмыс изйын-кӧртын.
Сьӧрт кыв (шуны) ↔ тунавны, «тӧдана» кыв шуны.
Сьӧрын и бӧрын ↔ сьӧрысь и бӧрысь ↔ нинӧм абу. Став кӧлуйыс сьӧрас и бӧрас (ставыс выліас). Морт ме ӧтка юра, ставыс сьӧрысь и бӧрысь.
Сьывъя-гыркъя мужик ↔ сьыліыс и гыркыс ӧткыза ↔ весь нянь сёйысь, тунеядец.
Сьылі гыркӧсас лым оз киссьы ↔ оз тэрмась.
Сьӧрысь эг нулы: сёянсӧ ӧд сьӧрысь эг нулы (мед сёйин).
Сьылӧ и йӧктӧ: сьылӧ и йӧктӧ, со став деньгаӧй (этша).
Сюа чом чӧвтны ↔ чужан му (оланін) эновтны. Пель сэрӧгӧн кывлі ме: сійӧ локтас бӧр, сюа чомсӧ оз эновт.
Сювйыд вӧсни: сювйыд вӧсни, няньтӧ этша на сёйин (татшӧм уджас босьтчынысӧ).
Сюв каттьыны, сюв лэдзны ↔ нӧйтны. Волӧй сӧмын, сювнытӧ каттям. (Фед.)
Сюв петтӧдз ↔ ёна. Сюв петтӧдз кыски. Сюв петтӧдзыд эн горзы.
Сюв-сяв мунісны ↔ разалісны разі-пельӧ.
Сюзь бугыль ↔ сюзь син ↔ ёсь син. Сюзь синсьыс ем он дзеб. Локтас Сопрон, кос и жеб, а сюзь синсьыс ем он дзеб. (Кур.)
Сюйӧм пыш мында ↔ уна. Йӧзыс сэтӧн сюйӧм пыш мында.
Сюмыс бон вылӧ вежны ↔ пӧльзатӧг вежсьӧм йылысь.
Сюн берегӧ слӧймыны ↔ шуасны, бур семьяӧ кӧ петас невеста. Сюн берег вӧлі да лыа берегӧ бужді (кывйӧз).
Сюн берегысь тойыштчыны ↔ мунны гортысь. Сюн берегсьыс кӧ пӧ ӧд ме тойыштча, лыа берегас ог вермы кутчысьны (свадебнӧй бӧрдӧдчанкывйысь).
Сюра сьӧлӧма ↔ кӧрт сьӧлӧма ↔ ыджыд сьӧлӧма ↔ повтӧм, смел.
Сюра и гӧна ↔ чорыд, зверь сяма. Талӧн сюра и гӧна сьӧлӧмыс (чорыд).
Сюра мӧс моз (кодь) ↔ сюра мӧс моз ставсӧ люкаліс. Сюра мӧскыс люкалас (гӧль морт кӧ кутас вензьыны озыркӧд).
Сюра ӧшкӧс мойдны ↔ немуйтны, сӧрны.
Сюра-тоша баба ↔ пӧрысь. Сюра-тоша баба, петӧма да кыв новлӧдлӧ.
Сюра-тоша мужик ↔ ён, ыджыд нин. Сюра-тошка нин, а век на йӧй. Сюра-тошка мужик, а оз уджав.
Сюр йылӧ кыпӧдны: сюр йылас кыпӧдӧма мужиксӧ (командуйтӧ сы вылын).
Сюркнявны бӧж ↔ раммыны. Лоӧ бӧжтӧ сюркнявны. Сюркнявны нэм пом ↔ овны кувтӧдз.
Сюркнявны пель гӧгӧр ↔ пельӧ тэчны ↔ сюся кывзыны.
Сюрӧма и вурӧма ↔ эштӧдӧма, помалӧма.
Сю сёр вылӧ шӧтны ↔ пӧръявны. Сю сёр вылӧ бура шӧтіс ↔ бура пӧръяліс.
Сюр чегны ↔ раммӧдны ↔ усьпаньвыв пуксьӧдны.
Сюрӧс ни серӧс ↔ сюрӧстӧм морт, тӧлктӧм, сямтӧм морт. Сюрӧстӧм мортӧс усьпаньвыв пуксьӧдны (збой мортӧс, коді косясьӧ). Сюрӧсыс нэмыс эз лолы.
Табак кашник ↔ табак доз ↔ шуасны, коді уна куритӧ.
Табакыд дубалӧ (менӧ вӧрӧднытӧ) ↔ абу вын серти. ↔ Киыд дженьыд ↔ гӧгйыд вӧрзяс да с. в. Табакыд дубалӧ менӧ вины. (Фед.)
Таг колльӧс моз (вӧдитны) ↔ кокниа венны.
Тайӧ тэнад сёйӧм яй ↔ шуасны, кор челядь лоасны калекаясӧн, мыжаӧсь кӧ ай-мамыс.
Талун-аски ↔ регыд. Талун-аски олысь нин тайӧ.
Талясьны водзвыв ↔ дасьтысьны кутшӧмкӧ шог кежлӧ (дасьтыны калым, бурмӧдчыны). Водзвыв эн талясь (гашкӧ, оз и ковмы).
Тамыш синма ↔ тамыш бугыль ↔ матысь кӧ аддзӧ либӧ кӧсӧй синма.
Тан-тан сувтны ↔ друг сувтны.
Тасма кӧрт тӧдны ↔ тасма улӧ сюрны ↔ нӧйтӧм тӧдны.
Таысь (шогыс, нинӧм абуыс да с. в.) оз тӧр. Таысь нинӧм абуыд сэсся оз жӧ нин тӧр.
Телепит лои ↔ велалі. Ӧтчыд ветлі кино вылӧ, глянитчис, а ӧні телепит лои, быд лун кыскӧ.
Тінь-тінь кольны ↔ пасьтӧг. Морттӧ сэні жӧ пӧрччӧдісны, тінь-тінь коли. (Роч.)
Тільсям-мырсям ↔ тільсям-пессям — уджалам.
Тінки-ботонки: тінки-ботонки петкӧдісны ывлаӧ.
Тіньсидзӧ чӧв ↔ тітш ни тотш (оз кыв).
Тіра-кочакывны ↔ радлыны. Сьӧлӧмӧй тіра-кочакылӧ.
Тог вылӧ он туй ↔ нинӧм вылӧ он туй.
Тоин кока ↔ кодлӧн кокас пӧкйыс абу.
Тоин пом сюмӧдавны ↔ тӧлктӧм удж.
Той кучикӧн мынтысьны (шуасны, кор сьӧмыс абу).
Той-пытш лыбис: І. Окота лоис. Той-пытш лыбис петны
ывлаыс. 2. Рад лоис. Тойыс и пытшыс лыбис, гӧстьясыд воисны да (кӧзяйкаыс юртӧм петук моз кутіс жӧдзны).
Томан ни иган абу ↔ дӧзьӧртӧм.
Томан пыдди: миян томан и иган гортын (пӧрысь морт кӧ эм гортын).
Томаныд быри (пӧрысь кӧ кулӧ).
Томӧн-такӧн ↔ томӧн-кадӧн ↔ томӧн. Томӧн-такӧн и муніс мӧдаръюгыдӧ. Томӧн-кадӧн сетісны верӧс сайӧ.
Том юрӧн-садьӧн ↔ томӧн. Том юрӧн-садьӧн гӧтрасьны.
Топ да буретш (воис) ↔ ас кадӧ.
Топыд вома: сійӧ топыд вома, кӧть мый сёрнит, оз бара пет пинь сайсьыс кывйыс.
Топыдджык киа ↔ скупджык.
Топ ызӧна би кодь ↔ ӧдйӧ ӧзйысь, лӧгасьысь.
Торач кодь: век торач кодь збодер (торач — сизь).
Торэ-барэ сёрнитӧ ↔ уна бызгӧ, сӧрӧ.
Торк дӧва ↔ мужика дӧва (торйӧдчӧма).
Торк мешӧк кодь ↔ абу ӧкуратнӧй.
Тош чергӧдӧмӧн пукавны ↔ ыджыдысь пукавны.
Тӧвар эг кар ↔ эг пукты пыдди. (удор.)
Тӧв бӧрысь вӧтлысьны ↔ кытчӧ сійӧ пӧльыштас (йӧз юрӧн овны).
Тӧв ветлӧ юрад ↔ кокни сяма. Тӧлыс ветлӧ тіян кокньыдик юръясад. (Кур.)
Тӧв йыв морт ↔ ветлысь-мунысь. Кыв пом гилялӧ, тӧв йыв морткӧд сёрнитны лоӧ.
Тӧв йылӧ лэдзны ↔ тӧв йылӧ шыблавны ↔ весь, прӧста, пӧльзатӧг. Тӧв йыв кӧ пӧ лэдзи — кӧть тӧлӧдӧмсӧ аддзылі, биӧ кӧ шыбиті — сотчӧмсӧ аддзылі, юи да нинӧм эг и аддзыв.
Тӧвйӧм, тӧвйылӧм гут ↔ тӧвйылӧм кеня ↔ тӧвйӧм рака (пӧтка, воробей да с. в.) ↔ сюсь, сійӧс он ылӧд.
Тӧвйыв бергач, бырган ↔ тӧв пож. Кокни мывкыда.
Тӧв мельнича ↔ сійӧ жӧ. Тӧв мельнича моз гудрасян-бергӧдлан.
Тӧв пожйӧн пожнасьны ↔ сӧрны.
Тӧвсӧ оз кут ↔ кокни паськӧм.
Тӧвся пиньяс: Арлань, тыдалӧ, мунӧ делӧыс, кӧинлӧн тӧвся пиньяс чужӧны. (Юхн.)
Тӧвтӧг юрсиыс оз вӧрзьы ↔ зэв рам.
Тӧв чужъявны ↔ кын корӧг чужъявны ↔ уджтӧг овны.
Тӧв юан варыш кодь: тайӧ ӧд тӧв юан варыш, мый талысь кывзан. Тӧв юан варыш моз гуляйтӧ.
Тӧдӧм абу ↔ быттьӧ оз тӧд.
Тӧдтӧг ог ов ↔ тӧда, дерт.
Тӧдтӧмтор абу ↔ ставсӧ тӧдӧ.
Тӧдысь-кужысь ↔ мастер.
Тӧдысьӧ пуксьыны ↔ вылӧ пуксьыны.
Тӧлк выв воны ↔ тӧлк вылӧ пуксьыны ↔ садьсявны.
Тӧлк вылысь кежны ↔ тӧлк вылысь вошны ↔ йӧймыны.
Тӧлк ни вежӧс ↔ тӧлк ни слӧй ↔ тӧлк ни лад. Тӧлк ни вежӧс олам. Тӧлк ни лад оз сюр олӧмас.
Тӧлӧн пӧрӧ ↔ зэв слаб.
Тӧлыс вежсьӧма ↔ руыс вежсьӧма.
Тӧлыся-шондіа костын овны ↔ бура (бать-мам дінын).
Тпру ни ну: тпру ни ну оз тӧд ↔ нинӧм. Тпру ни ну, бӧрӧ ни водзӧ.
Тпрутьӧ ни бальӧ абу ↔ ӧти кань менам дай сійӧ висьмӧм.
Тран сувтны ↔ друг. Муніс-муніс да тран сувтіс.
Труч ни трач ↔ лӧнь. Труч ни трач, нинӧм оз кывсьы.
Туад-быдмад или туан-быдман ↔ олан-вылан.
Тувсов йи вылӧ моз: сы вылӧ оз позь надейтчыны тувсов йи вылӧ моз.
Тувсов тола моз исковтіс - здоровье.
Тувччыны-бертчыны ↔ вӧчны. Тувччыны-бертчыны друг моз. Сійӧ быдӧнкӧд лёка тувччӧ-бертчӧ.
Туган йылӧ мунны ↔ ылӧ. Кытчӧ тэ талун ветлін, туган йылас али мый?
Тувкыны и ёвкыны: тувкан и ёвкан, велӧдны ог вермы.
Туй пом дженьдӧдны: мунны, туй вуджны. Туй помыс кыкӧнтӧ дженьыдджык.
Ту да бу ↔ сёрнияс. Ту да бу сёрни паськӧдны ↔ слухъяс.
Ту ни бу: ту ни бу олӧны ↔ лӧня, зыктӧг-шумтӧг. Ту ни бу некод некӧн абу. Ту ни бу некодлы эн висьтав.
Туӧ-буӧ петкӧдны: туӧ-буӧ петӧма нин, йӧз сёрнитӧны нин, йӧзасьӧма нин.
Тужа и нужа аддзыны ↔ тужа-нужа тӧдны (быдтор, быд шог).
Тужа ни нужа: олӧ да тужа ни нужа оз тӧд.
Туй вывсянь: туй вывсянь пывсяныд лӧсялӧ.
Туй дор пу кодь ↔ туй дор пуӧс моз. Дӧватӧ туй дор пу моз век зыртӧны.
Туйдыны да путшкыны ↔ велӧдны. Туйдыны да путшкыны тіянлы век колӧ, ас сюсьлуныд оз тырмы-а. Тэ мияннымӧс век туйдан да путшкан.
Туй каттьыны ↔ туй гуны. Туйтӧ рушкуӧ эг каттьы (верман мунны). Туйтӧ эг гу тэнсьыд.
Туй йӧз ↔ ветлысь-мунысьяс. Туй морт — ветлысь-мунысь.
Туй ни ньӧв ↔ туй ни пас ↔ кор абу некутшӧм туй, либӧ тыртӧма. Туй ни ньӧв мунны ↔ туйтӧг мунны. Туй ни ньӧв ог тӧд — ог тӧд, кыт пырны ни петны.
Туй ни пом: туй ни пом ог тӧд, челядьыс кӧнӧсь.
Туй ни пос: меным туй ни пос оз мешайт локныд.
Туйӧ ветлыны (важ) ↔ нажӧтка вылӧ ветлыны.
Туй пом воштавны ↔ следъяс (мыйкӧ вӧчӧмысь) дзебны, тупкыны. Туй помыс воши — следыс воши.
Туй пом корсьны ↔ корсьны, тӧдмавны. Туй пом сылысь он аддзы — он вермы туявны.
Туй сувттӧдз ↔ туй пуксьытӧдз ↔ доддя туйӧдз.
Туй талявны: 1. Батьлысь туй талялӧ. 2. Талявны корысьлысь туй — корысявны. 3. Кузь туй талявны ↔ ылӧ ветлыны.
Туйыд эм: деньгалы туйыд эм, лотан кӧ.
Туйыс восьса ↔ мун, кытчӧ гажыд.
Тунки-танки: тунки-танки петіс, эз ков колльӧдӧм (шуасны кортӧм либӧ карапужитчысь гӧсть йылысь).
Тун-тон: керкаас дзик тун-тон ↔ куш стеныс.
Тур-бар мунны ↔ вензьыштны.
Тургыны-висьтавны ↔ дугдывтӧг броткыны (тургысь — броткысь).
Турӧбӧн ветлыны ↔ ӧдйӧ.
Турун сарайӧ вила сутшкавны ↔ корасьны лӧсьӧдчыны.
Турун сісьтан поводдя ↔ омӧль (то шондіа, то зэрӧ).
Тури голя ↔ кузь да вӧсни сьылі.
Тусь ни пызь ↔ эз артмы. Тусь ни пызь, сьӧд ни еджыд. Тусь ни пызь, сыысь пӧльзаыс абу.
Тусь ныв ↔ дона, мича да с. в.
Тутш ни тотш ↔ туч ни тач (оз кыв) ↔ лӧнь.
Туту йылысь висьтавны ↔ ылӧдлыны, пӧръявны.
Туша ни бала ↔ туша ни рожа. Падлач кодь мужикыс, туша ни бала.
Тшака пу кодь морт ↔ висьлӧс либӧ лёк морт.
Тшак моз быдмыны ↔ ӧдйӧ. Сыктывкарад тшак моз керкаясыд быдмӧны.
Тшайподӧн петны ↔ кӧмтӧг.
Тшегӧс кодь нэм, пач кодь тшӧг (важ: шуасны, кор чужас кага).
Тшем сулалӧ ↔ уна, стенаӧн. Тшем сулалӧ йӧз.
Тшӧть лэптавны: мый тшӧтьтӧ лэпталан, код вылӧ лӧгалан?
Тшӧть моз: юрсиыс тшӧть моз сувтӧма. Тшӧть моз сулалӧ сы дор.
Тшӧтшыдӧс корсьны ↔ гӧтрасьны, невеста корсьны.
Тшупӧда лун ↔ тӧдчана лун (напр., чужан лун).
Тшыг вины ↔ сёйыштны.
Тшыг виньгыртны ↔ тшыгйӧн овны.
Тшыг нисьӧ пӧт ↔ тшыг.
Тшыг пон сямӧн ↔ тэрмасьӧмӧн, тшыг пон моз.
Тшыг пыкны ↔ тшыгъявны. Талӧн олӧмыс нин пон тшыг пыкӧм кодь. Сійӧ пон тшыгсӧ пыкӧ ёна (зэв омӧля сёйыштас).
Тшынасьны-овны: мый нин, кутшӧма тшынасян-олан?
Тшын бус: 1. ӧдйӧ. Тшын бус муніс, тшын бус пызйыштіс. 2. Ёна. Тшын-бус пиняліс.
Тшын гудралан туша ↔ тшын кӧвтӧ ↔ ыджыд. Но и быдмӧма жӧ, тшын гудралан туша. Тушаыс тшын кӧвтӧ.
Тшын йыв кайны ↔ сотчыны. Ставыс тшын йыв каис ↔ ставыс сотчис.
Тшын йыв кыпӧдны ↔ тшынйыв лэптыны ↔ тшын йыв лэдзны ↔ сотны.
Тшын ни бус ↔ сӧстӧм.
Тшын керка кодь: тшын керка лёкмис ↔ поводдя омӧльтчис (бушков вӧсна). Дурмӧма ывлаыс, тшын керка кодь.
Тшын ни ру оз пет ↔ ваймӧма, эштӧма (пывсян).
Тыв борд кодь ↔ омӧль, слаб, жеб морт йылысь.
Ты и мус ӧтлаасисны ↔ ӧдйӧ мунігӧн пыркӧдӧмысь.
Тыла ректан паськӧм ↔ киссьӧм, важ, лёк.
Тыӧдӧм пыш юр кодь ↔ пӧсялӧма, сулик ва.
Тыра вом ↔ пӧт. Тыра вомнад лӧсьыд сёрнитнытӧ.
Тыр-бур вежӧра ↔ тыр-бур юр садя.
Тырӧ-бурӧ воны ↔ бурдны (висьӧмысь). Тырӧ-бурӧ эз на и волы.
Тыр вир-яй выв воны ↔ тыр-вир яйӧ воны ↔ тырӧ-тусьӧ воны ↔ сӧвмыны ↔ ёнмыны.
Тыр бур олӧм овны ↔ тыр бур олӧмӧн овны ↔ бура.
Тыр да коль ↔ мед тырӧ да кольӧ (шулӧны тшак либӧ вотӧс ӧктігӧн).
Тыр дзоньвидза ↔ тыр-бур здоров.
Тыр кольтаа чумали кодь ↔ мича да ӧкуратнӧя пасьтасьӧм нывбаба.
Тырлі-мырлі (тырлы-мырлы) сёрнитлы ↔ гӧгӧрвотӧма.
Тыр нимӧн шуны ↔ нимӧн и вичӧн.
Тыр олӧм вылӧ локны ↔ верӧс сайӧ петны бур оласа семьяӧ.
Тыр олӧмӧн овны, морӧс тырӧн лолавны (Из.) ↔ бура.
Тырӧ-тусьӧ воны ↔ тыр арлыдӧ воны.
Тыр синмӧн видзӧдны ↔ повтӧг, смела, восьсӧн. Тыр синмӧн ми вылӧ оз видзӧдлы: яндысьӧ ли, синнас оз аддзы ли.
Тыртӧм изкиӧн изны ↔ тыртӧм изки моз сӧрны.
Тыртӧм мельнича: изан, изан, а мый петӧ — он видзӧдлы. Кытчӧ тэ и сёян, быттьӧ тыртӧм мельнича изан.
Тыртӧм пансян моз бергавны ↔ юртӧм петук моз чеччавны да с. в.
Тыр яйӧ воны: здоровмис, тыр яй вылад воис да.
Тышкас-мышкас ↔ кыдзсюрӧ. Тышкас-мышкас висьтавны. Тышкас-мышкас вӧчны ↔ лёка. Тышкас-мышкас и ола (омӧлика).
Тэ вомысь да лӧкань пельӧ ↔ шуасны, кор висьталасны кутшӧмкӧ лӧсявтӧмтор, ковтӧм юӧр.
Тэ выяджык али госаджык? (мыйла ӧчередьтӧг босьтасян?) ↔ Мыйӧн тэ бурджык?
Тэд мед и эм! (лӧсялӧ ньӧбӧмторйыс).
Тэнад кынӧмыд меысь абу паськыд ↔ шуасны сылы, коді сюйӧ нырсӧ кытчӧ оз ков.
Тэнад помысь ↔ кытысь тэныд.
Те помысь да пон помысь (пӧльза оз ло).
Тэрыб вома ↔ варов, сёрниа.
Тэсь куль кодь кага ↔ ён, сьӧкыд.
Тэрмасьӧм сорӧн (мыйкӧ вӧчны) ↔ ӧдйӧ, тэрыба.
Тэысь митӧм, миысь тэтӧм ↔ тэысь тэтӧм, меысь метӧм (шуӧны пинясигӧн).
Тіянысь миянтӧм, миянысь тіянтӧм ↔ ёртасьӧмлы пом.
Тюни вольӧс дон он сулав ↔ грӧш дон оз сулав да с. в.
Тюп-тяп мунны: Тюп-тяп рака нюрӧд мунӧ тури ордӧ корасьны. (Кур.)
Тюп-тяп сёйыштны ↔ неуна, тэрмасьӧмӧн.
Тюпки-ляпки вӧчны ↔ кыдзсюрӧ, лёка (тяп-ляп).
Тюрма пельӧс сісьтыны ↔ тшӧкыда, либӧ дырӧн пукавны тюрмаын.
Ув и бадь сёйны ↔ ставсӧ. Йӧзыс увсӧ и бадьсӧ сёйӧны, а сісь рушкулы мыйкӧ век крук.
Увйӧн-баддьӧн оз жӧ коль тіянтӧг (тійӧ быдлаті видланныд).
Увлань мӧдӧдчыны ↔ пӧрысьмыны. Ми вокыс увлань мӧдӧдчим, нитшкассьыны пондім, а том йӧз, со, тувсов дзоридз моз кыптӧны. (Фед.)
Ув ни парч ↔ ув ни жельӧб ↔ ставыс шыльыд и мольыд.
Увтӧм пу йылӧ катӧдны ↔ ылӧдлыны. Увтӧм пу йылӧ эн катӧд, эн пӧрйӧдлы.
Удӧрӧбйӧ кодь ↔ омӧль, слаб. Удӧрӧбйӧ кодь кышасьӧма-кӧмасьӧма, абу прамӧй кышӧд, уджавныс абу жӧ прамӧй, удӧрӧбйӧ кодь.
Удж бертысь ↔ мырсьысь. Мӧдарӧ: уджавны сійӧс бертӧ — уджавны сылы дыш.
Уджйӧзӧ вӧйны ↔ уджйӧзвыв вӧйны ↔ уна водзӧсаӧн лоны.
Удж ни рӧбӧта ↔ абу уджыс либӧ оз уджав. Лунтыр мӧчласи-ветлі, удж ни рӧбӧта. Удж ни рӧбӧта, петӧма да ветлӧ-гуляйтӧ.
Удж ни тӧжд овны ↔ тӧждысьтӧг.
Удж люкаліс: уджыс талун кежлӧ люкаліс миянӧс (эг эштӧдчӧй).
Удж эштӧма ↔ уджтӧм. Миян тай уджыд пыр эштӧма.
Уджыс юр вывтыр ↔ уна.
Удзмӧм дитя ↔ слаб, висьлӧс. Удзмӧма дитяыс, зэв омӧлик.
Узьлан мӧс кодь (кытчӧ веськалӧ, сэтчӧ и водӧ) ↔ шуасны, коді узьлӧ бокын.
Узьлыны-овны ↔ лун и вой. Узьлӧ-олӧ пӧдруга ордас.
Узьӧм вылын овны ↔ помтӧг узьны. Узьӧм вылас и олам.
Узьӧм ни олӧм (век йӧз).
Узьӧмлы сетчыны ↔ велавны узьны. Мый нӧ тэ сідз узьӧмлы сетчӧмыд?
Узьӧ нисьӧ олӧ (он гӧгӧрво).
Узьны сы ни садь ↔ чӧскыда.
Узян висьӧмӧн висьӧ ↔ велалӧма уна узьны.
Узян ун шыбитны: ичӧтика узян унтӧ шыбитышт, зэв ёна узян улӧ сетчӧмыд.
Уйки-майкиӧн нуны ↔ гусьӧн.
Укӧрба туйын овны ↔ син пыкӧд туйын.
Улі гусьӧн и вылі мырдӧн овны ↔ кор гусьӧн, кор мырдӧн ↔ сьӧкыда. Улі гусьӧн и вылі мырдӧн ставсӧ нылыслы новлӧ.
Улӧ тувччӧ — вылӧ воӧ, вылӧ тувччӧ — улӧ воӧ ↔ ставыс мӧдарӧ артмӧ.
Улыс изки моз бергалӧ (коді дыша вӧрӧ).
Уль вый небыд кыв ↔ мелі кыв. Кывнас лысьыд вемтӧ гудралас.
Улльӧв гӧлӧса, кӧр задъя ↔ мелі кывъя да сир пиня.
Ульдӧ и кисьтӧ ↔ мый вынысь леститчӧ.
Уль ку кодь ↔ суклясьӧ.
Уль кучик кодь ↔ кодарӧ тӧв, вежласян дума.
Ульӧн ньылыштны ↔ пӧръявны.
Ульӧн сёйны ↔ немӧ воштыны, вӧйтны.
Ульӧн усьны ↔ уль дойясӧн вевттьысьны. Эн ӧд ульӧн усь татшӧмнас пывсьыныс.
Уль чипан кольк кодь ↔ рыж, нежнӧй. Невестаыд свадьба дырйиыд уль чипан кольк кодь.
Уна вома гымга кодь ↔ паськыд вома, сӧрысь.
Уна вылӧ: уна вылӧ дас шайт сулалӧ.
Уна пачысь няньсӧ сёйлӧма ↔ унатор аддзывлӧма.
Унаысь-уна ↔ лыдтӧм-тшӧттӧм.
Унзіль босьтӧ ↔ ун локтӧ.
Унмӧй веськаліс ↔ узьсис. Абу на унмыс веськалӧма. Ньӧти на эз веськав унмӧй ↔ эз на узьсьы.
Ун личкӧ ↔ ун локтӧ. Унмыд локтӧ ёна? Тэныд тайӧ ун сувтас вывті дона, кувтӧдзыд он вун. (Кур.)
Ун бырис ↔ ун вошис ↔ ун пышйис ↔ оз узьсьы.
Ун пальӧдысь ↔ садьмӧдысь (перен.) Сьӧлӧм косьтысь.
Ун пӧжны ↔ узьны.
Ун пӧт шедӧдны ↔ бура узьны.
Урки-варки: бабаӧс вайӧмыд урки-варки ↔ омӧликӧс.
Ур кодь топыд ↔ запаслив.
Ур моз: вуджан ур моз воліс, места вылӧ эз ӧшйыв ↔ недыр кежлӧ (пыралӧма).
Ура пу вылӧ моз уськӧдчисны ↔ шуасны, кор ставӧн ӧтиӧс кутасны видны.
Ур поз кодь керкаыс ↔ шоныд.
Ус гыжйӧд ↔ гӧснеч.
Ускӧй лудӧ ↔ гӧснеч сюрас (примета).
Ускӧттьӧ суис ↔ неминуча лоис ↔ шог суис.
Ус ни тош ↔ том. Ӧд тэнад ус ни тош на ↔ ӧд тэ том на.
Усур помысь усьны ↔ усур помысь петны ↔ усур пом орны ↔ жаявтӧдз мудзны. Усур пом петтӧдз уджавны, усурысь усьтӧдз уджавны ↔ вын-эбӧсысь усьтӧдз уджавны.
Уськӧдны дум вылӧ ↔ казьтыштны.
Усьны сьӧлӧмӧн ↔ дзугыльмыны.
Усьӧм гач ↔ челядьлы. Мый нӧ гачтӧ кутігтырйи локтін? (мыйкӧ вунӧдӧма кӧ).
Усьпаньвыв пуксьыны ↔ раммыны, тӧлксявны.
Усьпаньвыв пуксьӧдны ↔ раммӧдны, тӧлксьӧдны. Арлыдыс воас да ачыс усьпаньвыв пуксяс, оз ков йӧзлӧн велӧдӧм.
Утильӧ сдайтны ↔ шыбитны, эновтны.
Утка пиян кутавны (перен.): кужтӧг веськӧдлыны пыжӧн.
Чаг дона ↔ ичӧт дона ↔ донтӧм.
Чаг чуктӧдны ↔ отсавны. Ӧти чаг эз чуктӧдлы стрӧйба вылас.
Чагйӧ кутчысян пон кодь ↔ лёк морт, кӧртасьысь.
Чагныс поті (ёрта-ёрт вылӧ лӧгасисны, зыкӧ воисны). Ӧти чаг вылын олӧны ↔ лӧсялӧны.
Чагъя пу кодь (нёль чагъя пу кодь) ↔ асныра, лӧсьӧдчытӧм морт.
Чай-сакар ↔ чай да сакар ↔ чолӧм.
Чаль дон ↔ нинӧм дон. Тэнад дедыд менам водзын чаль дон оз сулав. Тэ пӧ со (чаль дон он сулав), а ме пӧ со (пев).
Чаль пыдди пуктыны ↔ ичӧтӧ.
Чаль чуньӧн эз вӧрзьӧдлы ↔ эз нӧйтлы.
Чаль чунь ыджда ↔ ичӧт.
Чаль чунь гыж помкӧд воча оз сулав ↔ нинӧм оз сулав.
Чань кокӧн ветлыны ↔ вылын каблука кӧмкотӧн.
Чань кокӧн вундыны ↔ вомӧн пилитны (кер, пес).
Чань моз гӧрдлыны ↔ серавны (гораа).
Чар вома ↔ пинясьысь.
Чард моз ↔ ӧдйӧ.
Чардби кодь: скӧрмас, да чардби кодь.
Чарла син: скӧрмӧма, да синмыс чарла кодь.
Чарӧм вывса ош кодь ↔ скӧр.
Часыс тырӧма ↔ пом воӧма.
Чатӧр усьны: муртса чатӧр эз усь (шензьӧмла, повзьӧмла).
Чатӧр юра ↔ вылын юра ↔ вылӧ пуксьысь.
Чача кодь ↔ мича. Ыджыд тай чача сійӧ. Поводнӧй чача сійӧ (наян).
Чашка-лӧжка кымны ↔ помавны. Менам чашка-лӧшка кымсьӧма.
Чегны кодарӧкӧ ↔ шуны, решитны.
Чегӧм, лы йитны ↔ бурӧдны. Мелі кывнас сійӧ чегӧм лытӧ йитас.
Чегсьӧ-бертчӧ: 1. Уджалӧ. 2. Ыдждалӧ.
Чегсьӧ-бӧрдӧ ↔ ёна бӧрдӧ. Кагаыс чегсьӧ-бӧрдӧ.
Чегсьыны удж вылын ↔ мудзтысьны. Сійӧ удж вылад оз чегсьы.
Чегъясьтӧдз новлыны ↔ дыр. Дӧрӧм-паськӧмыс чегъяссьӧ нин няйтысла.
Чежим чужӧм ↔ унзіля.
Челядьвыв вӧйны — челядьӧн тырны.
Челядь руӧн овны ↔ челядь сер кутны ↔ челядь сямӧн овны. Тэ дзик на челядь руа. Челядь руыс на сійӧс вӧдитӧ.
Чепӧль абу ↔ ньӧти. Турун чепӧль абу. Нянь чепӧль абу.
Чера уджъяс ↔ кыз удж. Чера уджъясыс эштісны ↔ кыз уджсӧ вӧчӧма.
Чер дор моз сулавны: чер дор моз сулалӧ ас кыв вылас. Чер дор моз сы дор сулалӧ.
Чер мунны ↔ чур-чер мунны ↔ усьны гатшӧн.
Чер ни пурт (сылы) оз мӧрччы ↔ чер ни пурт сійӧс оз босьт. (Кӧть мыйта лёксӧ вӧчас, а мыждыны оз вермыны).
Черын-пуртынӧсь ↔ лӧгасьӧмаӧсь. Волысисны, волысисны, лӧгасисны да ӧні черын-пуртынӧсь.
Черыс-пуртыс абу: мед косясьӧны, черыс-пуртыс абу.
Чер пу помысь: чер пу помысь батьыд вердліс.
Честь корсьысь ↔ честь вылӧ горшасьысь ↔ ошкӧм радейтысь.
Честьӧ пырысь ↔ честьӧ уськӧдчысь ↔ нювсьысь.
Честьӧ пуктыны ↔ ошкыны, донъявны.
Честь тӧдтӧм: честь тӧдтӧм пон.
Чеччавны куйӧд выв катша моз ↔ кокни руа йӧз йылысь.
Чиган додь тыр ↔ уна (кор унаӧн мунӧны доддьын ли, телегаын ли).
Чиган доддьысь усьӧм (ирон.) ↔ мугов чужӧма морт йылысь.
Чиган олӧм ↔ юрсюянінтӧм олӧм ↔ местаысь местаӧ ветлӧм.
Чигарка гартыштігкості ↔ чигарка песовтігкості ↔ ӧдйӧ. Чигарка гартыштӧм кості и эштіс уджыс, а мый дыра нин ышнясисны.
Чикиля-микиля юрси ↔ кудриа.
Чикля бӧжасьны ↔ ылӧдчыны. Чикля бӧж кодь нылыс ↔ ылӧдчысь, мудер.
Чики-ляки ↔ поснитор. Чики-лякиӧн и быри деньгаӧй. Удждас да чики-лякиӧн мынтас. Чики-лякиӧн вузасьны.
Чикыш бӧж ↔ збой, визув ныв.
Чиньчи-бриньчиасьны ↔ дурны, ворсны.
Чиныс усьӧ ↔ яндзим. Кыдз нӧ ведра найӧ петкӧдасны, чиныс ӧд усьӧ.
Чипан моз: бордтӧм чипан моз эн чеччав.
Чипанлы бӧж улӧдзыс, порсьлы лекйӧдзыс ↔ ичӧт тушаа.
Чипанлы кокыштмӧн ↔ этша (сёяныс).
Чипыш-кокыш сёйыштны ↔ ичӧтика, тэрмасьӧмӧн.
Чира-винякывны ↔ чирзыны (оз ӧти кылӧ кӧ воны челядь).
Чирк моз чеччавны: Пеша гӧгӧр чирк моз чеччалӧ тай ӧгыр. (Кур.) Чирк моз эн чеччав.
Чирк чуль кодь ↔ ичӧт, омӧлик.
Чирӧй вӧрзьӧдны: сылы важсӧ казьтылӧмыд чирӧй вӧрзьӧдӧм кодь жӧ.
Чирей кывъяд ↔ шуасны, кор кодкӧ висьталас лӧсявтӧмтор да сэк кӧ ещӧ сьӧвзяс. Мед тэныд чирей петас кыв вылад.
Чирук нырад ↔ сійӧ жӧ. Чирук нырад пӧ оз ков. (Юшк.)
Чис ни пис ↔ лӧнь. Пачыд чис ни пис, али кусі?
Чишка-пушка овны ↔ лӧгавны.
Чишкалан кӧдзыд ↔ веж мороз.
Чодзув кодь ↔ лёк, мудер. Сійӧ кокӧ пыран чодзув кодь.
Чолӧм ни видза ↔ туйын аддзысигӧн кодыскӧ оз кӧ шыась.
Чом костыд тыри ↔ шуасны, кор кодкӧ усяс туйын.
Чомӧр перйыны ↔ чомӧр шедӧдны ↔ помавны удж (вундӧм, турун пуктӧм). Талун чомӧр перйим ↔ удж помалім (удж помалӧмъяссӧ пасйывлісны ӧтувъя сёйӧм-юӧмӧн, «чомӧрӧн»).
Чомӧр туис чужи (перен.) ↔ ныв чужи (шуӧ мамыс: гӧтрасигӧн зятьыс вайліс тьӧщаыслы чомӧр туис).
Чорыда чотавны ↔ кӧртвомавны. Сійӧс колӧ чорыда чотавны.
Чорыда горзьӧдас ↔ тӧдчас. Таысь тэнӧ коркӧ чорыда горзьӧдас (коркӧ казьтыштан да каитчыны кутан).
Чорыд синма морт (важ) ↔ тшыкӧдчысь.
Чошкӧдны пельяс ↔ сюся кывзыны. Чошкӧдӧм пель ↔ сюся кывзысь.
Чӧв бур вылысь ↔ нинӧмысь, мыжтӧг (ӧбидитны).
Чӧв овны: тэныд медся бур чӧв овны. Чӧв олӧм пыдди сійӧ тяльснитас (висьталас).
Чӧв-чӧв-чӧв! (Шуасны шензьӧдана юӧр кылӧм бӧрын.)
Чӧвтны пернапас ↔ юрбитны. Сэсся пернапас пӧрысь гӧстьяс чӧвталісны. (Кур.)
Чӧв усьны ↔ ланьтны. Ми ставӧн чӧв усим (ланьтім).
Чӧкрень сыкӧд ↔ чӧрт сыкӧд.
Чӧскӧдны вом ↔ сёйыштны. Чӧскӧдісны вомсӧ, бара виччысь помсӧ. (Кур.)
Чӧскыд вомтырыд аслыд, мича вывтырыд аслыд ↔ ӧткӧннад олігӧн.
Чӧскыд вома ↔ чӧскыда сёйысь.
Чуалан ош кодь ↔ скӧр.
Чугун юр ↔ йӧй.
Чуд кодь: чуд кодь полысь; чуд кодь сьӧд.
Чужӧм ни рожа ↔ мисьтӧм. Аслас чужӧм ни рожа, а корсьӧ мича нывъясӧс.
Чужӧм тыр вир, кучик тыр яй ↔ ён, дзоньвидза морт.
Чужӧмыс вирысла потӧ ↔ чужӧмыс ӧзйӧ, гӧрд, вира чужӧма.
Чук мыччыны ↔ чук лэптавны: чуксӧ мыччӧма, льӧбсӧ ӧшӧдӧма ↔ дузгӧдчӧма, скӧрмӧма.
Чукля бӧж ↔ мудер. Чукля бӧжа кодь нылыс ↔ мелі, мудер.
Чукля морт ↔ мудер, чорыд. Конӧыд — мортыс тожӧ чукля: небыда вольсалӧ да узьлыны чорыд.
Чукыльӧн да вежыньӧн ↔ кыдзи сюрӧ, тӧлктӧг-ладтӧг.
Чукыль-мукыль: ак, тэ, кутшӧм чукыль-мукыль ↔ кутшӧм мудер.
Чукыльӧн висьтавны — ылӧдчыны. Веськӧдныс и чукыльтныс кужас, зэв варов.
Чуман вом ↔ бӧрдысь.
Чуман моз вом вежыньтны ↔ чуман моз вешкыртчыны ↔ чукрасьны, вом пӧлыньтны. Мый нӧ чуман моз вомтӧ вежыньтін? (оз кӧ мыйкӧ кажитчы).
Чунь гозъя: чунь гозъя олӧны, кага ни баля абу.
Чунь ӧти ↔ ӧтка. Гортас чунь ӧтнас мужикыс. Ӧти чунь кодь вӧлӧма (ӧтка ныв либӧ зон йылысь).
Чунь коласт пыр видзӧдны (видзӧдчыны) ↔ гусьӧн, полӧмӧн. Он кӧ кут вермӧдчыны горт гӧгӧртӧ кытшовтны, моньыдлысь лоӧ чунь коласт пырыд видзӧдчыны.
Чунь кост пыр шыблавны ↔ лотайтны. Оз на шыблав чунь кост пырыс (абу прӧст, скуп).
Чунь нёнявны: он кӧ уджав, чуньтӧ лоӧ нёнявны (ош моз).
Чунь ни чаль оз тӧр ↔ чунь сутшкыны некытчӧ ↔ дзескыд. Чунь ни чаль шӧтӧма новобранецъясӧн. (Фед.)
Чунь помӧн вӧрзьӧдны (печиктыны) ↔ чуньӧн вӧрзьӧдны. Менӧ мамӧ чунь помнас на весиг эз печиктыв. А тэнӧ, Степуш, чуньӧн весиг некор ог вӧрзьӧд. (Сав.)
Чунь петкӧдлыны: чунь петкӧдлы сылы, серавны кутас.
Чунь пом кодь: гырысь либӧ посни. Чунь пом кодь пувйыс (гырысь); Чунь пом кодь картупельыс (посни).
Чунь помсьыс зӧлӧта киссьӧ ↔ мастер, быдтор бура вӧчӧ.
Чуть да дивӧ: чуть да дивӧ эг кӧ аддзы бисӧ, став грездсӧ нӧбӧдіс-няръяліс.
Чуша кукань (чуш — намордник, мед мамсӧ оз нёняв) ↔ асныра, ыдждалысь. Чуша кукань моз дузъялан.
Чуш нюжӧдны ↔ чуш ӧшӧдны ↔ льӧб ӧшӧдны ↔ дузъявны, дӧзмыны.
Чуш-плеш ветлыны ↔ дузгысьӧмӧн. Мый нӧ чуш-плеш ветлан, ныртӧ нюжӧдӧмыд.
Чуш-чаш овны ↔ (перен.) йирсьӧмӧн, зыксьӧмӧн. Чушкан семья ↔ ыджыд.
Шай-пай воштыны ↔ шемӧстыны.
Шай-пай мунны ↔ шай-пай усьны ↔ шемӧсмыны.
Шаньга ныр (шутк.) ↔ паськыд ныр.
Шапкаыд пӧлӧс: аслад шапкаыд пӧлӧс, а йӧзсӧ сералан.
Шапкаӧн чужӧма (пи кӧ) ↔ шудаӧн.
Шапкаыд усьӧ: Пуяс сулалісны гырысьӧсь, ёнӧсь, видзӧдлан — шапкаыд усьӧ. (Фед.)
Шваньгун кодь ↔ век нюмдӧма.
Швачкакылан кӧдзыд ↔ веж мороз.
Шева сетны ↔ тшыкӧдны. Мый пыркъялан, кодкӧ шева сетіс али мый? (Н. Поп.)
Шева поз ↔ шева доз ↔ шева чуман ↔ тшыкӧдчысь. Шева чумансӧ мед шыбитас ёльӧ (энькаыс шуӧ, мед невестаыс оз вай гортсьыс ассьыс ныв модасӧ). Шева чуман кодь мисьтӧм.
Шег кодь челядь ↔ посниӧсь. Челядьыс ставыс на шег кодьӧсь.
Шегъясьны-вежласьны ↔ тшӧкыда вежласьны.
Шедтӧм вӧв кодь ↔ асныра. Шедтӧм вӧвъяс гожӧмнас тшапӧсь, да тӧвнас раммӧны, нянь кусӧктӧг шедӧдчӧны. (Юхн.)
Шемела песны ↔ жӧдзны, немуйтны. Шемела песӧ, оз бура вермы овны, шемела (тшемилӧ) песі лунтыр, дышӧс песі.
Шемӧс босьтіс ↔ шензьӧдіс.
Шензьыны он вермы ↔ сё дивӧ ↔ шензьӧмӧн-шензьыны.
Шеп пуктыны ↔ вӧчны убытӧк, урон.
Шеп сувтіс ↔ дона лоис. Тайӧ мен поводнӧй шеп сувтіс.
Шеп пырӧма ↔ ем пырӧма. Задъяс шеп пырӧма, оз вермы пукавны места вылас.
Шердын кодь вомыс (мый синмас, сійӧ и вомас) ↔ паськыд вома.
Шер мыччӧдлыны (петкӧдлыны) ↔ нӧйтны. Петкӧдлам ми налы шер.
Шлячкун кодь нянь ↔ уль, пӧжасьтӧм.
Шог босьтӧ ↔ шогӧдӧ. Сійӧс оз босьт шог. Уджалам ми, керам, сылы тайӧ серам. (Кур.)
Шог вылӧ шог ↔ биысь да ваӧ ↔ помтӧм шог.
Шогӧ воны ↔ шогӧ-лёкӧ воны ↔ шогавны.
Шог шогны ↔ шог шогавны. Ставыслӧн изйӧн ваӧ вӧйӧма, ставыс шог шогӧны. Абутӧм шог шогавны ↔ нинӧмысь шогсьыны. ↔ Юр шог шогны ↔ шогыд юр бӧрад ӧшалӧ. Пукалӧ зэв шогын, мусӧ-васӧ вузалӧма.
Шог кылаліс ↔ вошис. Важӧн ёна шогсьылім, а ӧні визув ва став шогсӧ кылӧдіс.
Шог ни гӧре (мукӧдыдлы) ↔ шог ни мог. Няньсьыд тэнад шог ни мог.
Шог пальӧдны ↔ гажӧдчыны; шог пальӧдысь ↔ гажӧдысь.
Шог петӧ (видзӧднысӧ) ↔ ог вермы.
Шог пыкны ↔ шогавны, шогсьыны.
Шог пытшкӧ вӧйи ↔ шогӧ вӧйи ↔ шогӧн тыри.
Шоглы сетчыны ↔ шогӧ усьны ↔ шог улӧ сетчыны ↔ шогӧ вӧйны.
Шог шогӧс корсьӧ ↔ шогыд ӧтнас оз ветлы.
Шогӧс горйӧ сюйны ↔ бырӧдны, мездысьны.
Шогыс ичӧт ↔ могыс ичӧт. Тэд да мем шогыс ичӧт ↔ абу миян делӧ.
Шой кодьӧдз мудзны ↔ вынысь усьны, жаявны.
Шойччӧм оз аддзыв ↔ оз шойччыв (пессьӧ век).
Шома морт ↔ кокни шома морт ↔ кокни руа. Абу дзик шома (йӧйджык). Олӧма-вылӧма да абу-й пырлӧма юрас шомыс.
Шом пож кодь (гырысь синма пож) ↔ тадз шуасны вывті лышкыд да прӧст морт йылысь.
Шоммыны да нитшкасьны ↔ бакшасьны. Пӧчинӧкад олігӧн тэ дзикӧдз нин шоммӧмыд да нитшкасьӧмыд. (Юхн.)
Шомӧс кӧтны ↔ босьтчыны. Шомӧссӧ кӧтны колӧ заводитны найӧс котыртӧмсянь да вооружитӧмсянь. (Роч.)
Шондісӧ эн вошты ↔ эн скӧрмӧд.
Шонді банӧй: шонді банӧй олӧмӧй, том олӧмӧй, том гажӧй. Но, шонді банӧй, весиг татчӧ удачаыд оз тырмы.
Шонді бан, тӧлысь гуг ↔ тадз шуасны дыш морт йылысь.
Шондіа зэр ↔ тшак петан зэр ↔ кулӧмъяслы зэр.
Шондісӧ йӧткӧ ↔ кадсӧ коллялӧ (дыш морт йылысь).
Шоныд би ва дорӧ эн нин казьтыв да (сёрниыс кӧ лёк морт йылысь).
Шоныд вомӧн кӧсйысис ↔ ловъя дырйиыс. Шоныд вомнас эз и вермы прӧщайтчыны ↔ ловъянас.
Шоныд киӧн ↔ ас киӧн. Аслас шоныд киӧн на и сетіс ↔ ловъянас.
Шоныд питшӧга ↔ озыр.
Шоч пиня (либӧ: вит пиня) сынанӧн сынавны ↔ киӧн юрсиӧдыс тогйӧдлыны.
Шӧвка-паличаӧн вурсьыны: огӧ на шӧвка-паличаӧн вурсьӧй, оз на ков югыд би (паличаӧн вурсьыны — рочӧн лоӧ: — «шить на пяльцах»).
Шӧвк тугйӧй ↔ дона нылӧй. Туг кодь ↔ мича, авъя ныв. Ме пӧ ӧд шӧвк туг да оз тусь.
Шӧйӧвошны ↔ падмыны; шӧйӧ эз вош ↔ эз падмы.
Шӧри чегны ↔ вины. Морттӧ сійӧ шӧри чегас (шуас быд лёк кывнас).
Шӧрӧ вошны ↔ падмыны. Шӧрӧ вошис, ӧтарӧ ни мӧдарӧ эз лысьт шуны.
Шӧрӧ-бӧрӧ вошны: шӧрӧ-бӧрӧ вошӧма, комиӧ ни рочӧ абу воӧма.
Шӧрӧвыйӧ вошны ↔ кык би костын лоны. Юркутысьнас сійӧ на лыддьысис, а кодарлань сійӧ ордымасис, тӧданныд нин. Шӧрӧвыйӧ вошӧмӧн и олі ме. (Юшк.)
Шӧрӧд кылавны ↔ шӧрӧд кывтны. Менсьым шыӧс кӧ он кывзы, нэмтӧ шӧрӧд кылалан. Шӧрӧд кывтны, помсӧ-дорсӧ не аддзывны, пыжтӧг-пелыстӧг кылавны, ӧтар ва дорсьыс мынны, мӧдар ва дорас не воны.
Шӧрӧ ни дорӧ эз во ↔ нинӧм эз шедӧд, некытчӧдз эз воӧдчы.
Шӧрӧ-водзӧ веськавны: ме шӧрӧ эн веськӧдчы (эн лӧсьӧдчы); сы шӧрӧ-водзӧ эн лӧсьӧдчы (сыкӧд эн паныдась).
Шӧрттӧм дӧра панны ↔ тӧлктӧг, немас удж.
Шӧрыштӧм шӧрӧм ↔ пельӧм чаг. Тэ шӧрыштӧм шӧрӧм, кытчӧ мунін, сэні и ов (батьыс — нылыслы). Шӧрыштӧм шӧрӧмтӧ бӧр он йит.
Шӧр ылӧсӧ кутчысьны ↔ шӧр туйӧдыс мунны, шӧрӧдыс.
Шӧтӧм кольта мында ↔ шӧтӧм рыныш мында йӧзыс ↔ уна.
Шуан вома: оз тувсав шуӧмсьыд, веськыда шуас, шуан вома ↔ оз яндысь.
Шуан да он шу ↔ кӧть мый сэсся вӧч.
Шуан да шуӧма лоӧ, а он шу да терпитны он жӧ вермы.
Шуд вылӧ шуд, здоровье вылӧ здоровье (сиам). (Юхн.)
Шум да зык: век сэн шум да зык, быттьӧ кар босьтӧны.
Шуны теш улӧ ↔ серамвыв.
Шуӧм кежсьыс коли ↔ эз збыльмы.
Шуӧмӧн ӧд шуис ↔ веськыда, яндысьтӧг.
Шуӧма и гижӧма ↔ тадзи и лоас.
Шурган кока ↔ тэрыб.
Шурк бергӧдчис ↔ ӧдйӧ. Шурк бергӧдчис, саяліс ӧдзӧс сайӧ. (Пыс.)
Шурк-шарк ↔ ӧдйӧ. Мисьтӧм чужӧм кулӧм кысь и босьтсяс, шурк-шарк сы водзын со ӧдзӧс воссяс. (Кур.)
Шурыд кыв ↔ сёрниын колана, ньылыд кыв.
Шутка да серам овны ↔ гажаа.
Шутка лэптыны ↔ гӧгӧрвоны. Тэ тай шуткасӧ он лэпты.
Шутӧг шуны: тэнӧ век шутӧгыс шуӧма, кертӧгыс керӧма (шуасны, коді вывті полӧ вомдзалӧмысь да тшыкӧдӧмысь).
Шыбитӧм шыблас ↔ ковтӧмтор. Шыбитӧм шыблас нин сійӧ, быдлаысь нин вӧтлӧмаӧсь.
Шыбитны пельӧс пыр да курич пыр (наян мортӧс).
Шы да би: 1. ӧдйӧ. Шы да би ветлӧдлӧ. Шы да би уджалӧ (тэрыба). 2. Ёна. Шы да би скӧрмӧма.
Шыд-рок пусис ↔ овсис. Пӧрысьми, став олӧмысь коли, шыд-рокӧй пусис.
Шыдыс шоммӧ ↔ томлуныс кольӧ, пӧрысьмӧ. Сашуклӧн шыдыс шоммӧ.
Шыла син (быдтор аддзӧ) ↔ ёсь син.
Шыла йылын моз пукавны ↔ педзны.
Шыльча йылын моз бергавны ↔ немуйтны-овны.
Шылльӧ-мылльӧ чукӧртны ↔ посниторъяс чукӧртны.
Шылльӧ-мылльӧ керны — посни уджъяс вӧчны.
Шыльӧдны-мольӧдны ↔ мичаммӧдны. Шыльӧдӧма-мольӧдӧма юрсисӧ да кай кӧ пуксяс — вильдас.
Шыльыд да вильыд: сылы ставыс шыльыд да вильыд ↔ сійӧ век прав.
Шыльыд и мольыд: менам ставыс шыльыд и мольыд (кутчысьны, крукасьны некытчӧ).
Шы ни гу ↔ лӧня. Петас шы ни гу. (Кур.)
Шы ни ру ↔ шы ни тӧв ↔ лӧнь, лӧня. Шы ни ру олӧны. Шы ни ру, быдӧн узьӧны. Шы ни ру керкаас.
Шы ни ша: мед шы ни ша вӧліс!
Шынякылӧ олӧны ↔ лӧня.
Шырби: шырби кодь лампаыд (омӧля югдӧдӧ). Шырбиӧн биасян, тшак тшынӧн тшынасян (омӧль олӧм йылысь).
Шыр гольгӧ горшас ↔ киргӧ.
Шыр гӧрӧд ↔ аслыспӧлӧс гӧрӧд, бантӧн.
Шыр гыж ыджда ↔ ичӧт. Шулі ме, мися нитшкысь тӧлкыс шыр гыж ыджда лоӧ. (Фед.)
Шырйӧдтӧм розь моз ↔ оз и пуксьыв, пыр гыӧ (шырйӧдтӧм розь — мешӧкын вуртӧм розь) ↔ дугдывтӧг, помавлытӧг.
Шыр кулӧм дыра ↔ регыд. Шыр кулӧм дыра водліс узьнысӧ.
Шыр куліс ↔ шуасны, кор ставныс ланьтасны. (Летка) ↔ Немӧй чужис ↔ попаддя вердчӧ (Ижма) да с. в.
Шырлы яй пинь, меным лы пинь (нимкыв, шуасны пинь усигӧн).
Шыр оз пов ↔ шырӧс оз ви ↔ рам морт йылысь.
Шырӧм вотяк ↔ шырӧм юра морт ↔ рекрут.
Шырӧн-каньӧн ворсны: шыра-каня кодьӧсь.
Шыр пи кодя кӧтасьӧма ↔ брӧд ва.
Шы сетны ↔ шыасьны.
Шыч ни рач ↔ лӧня. Эня-ныла кутісны овны шыч ни рач.
Щелльӧ йӧртны ↔ щелльӧ сюйны ↔ жмитны, топӧдны. Ме йӧрта тэнӧ щелльӧ да желльӧн тупка.
Щелльӧ пырны ↔ дзебсьыны. Кӧть щелльӧ пыра, сэтшӧма пола.
Щӧть сувтӧдны ↔ мый вынысь дорйысьны, пинясьны.
Ыбалӧ-олӧ, ыб ыбалӧ олӧ ↔ бура, озыра (Эжва кывтыд).
Ывлаас вый войталӧ ↔ мича лун, мича поводдя.
Ыджыд вытя ↔ уна, азыма сёйысь.
Ыджыд и ичӧт, джуджыд и паськыд ↔ ачым кӧзяин. Ме ачым ыджыд и ичӧт, мый колӧ, сійӧ и ньӧба.
Ыджыд из мышку вылысь уси ↔ мездми.
Ыджыд кывйӧн: ыджыд кывйӧн сёрнитны колӧ (оз ков тётькӧдчыны челядькӧд).
Ыджыд лэбач ↔ ыджыд чери. Ыджыд тай тэ кылан лэбач.
Ыджыд мат, ыджыд матӧн: Шаньджык пасяд ныртӧ сюй, доддяд пукав ыджыд матӧн. (Кур.)
Ыджыдӧ пуксьыны: вывті нин ыджыдӧ пуксьӧ.
Ыджыд сьӧлӧма ↔ бур морт либӧ повтӧм.
Ыджыд чери: тэ тай ыджыд чериысь на ыджыд. Ыджыд тэ чери да бӧжтӧм.
Ыджыд шомӧс ↔ сійӧ жӧ. Ыджыд шомӧс тай сійӧ, ыдждаа кӧтсьӧ, суктынысӧ оз ло.
Ыж висьӧм ↔ кызӧм. Кутшӧмкӧ ыж висьӧм кӧласис.
Ыж не меж оз тӧд ↔ нинӧм оз тӧд.
Ыж пас (важ) ↔ кырымпас. Пукты ассьыд ыж пастӧ.
Ыж шег вылӧ оз ышты ↔ оз ылав.
Ыж шег кодь ↔ дзоля, ичӧт тушаа.
Ызӧ-базӧ кодь, ызӧбай кодь ↔ сӧрысь, сэтшӧм-татшӧм.
Ылӧг кодь ↔ век ылалӧма ↔ ылалысь.
Ылӧ оз мун: Арлыд менсьым вынӧс венӧ, олӧм оз нин ылӧ мун. (Кур.)
Ылӧдлӧмӧн ылӧдӧ ↔ пӧръявлӧ.
Ылӧс гӧгӧрыс висьтавны ↔ ылӧсас. Ылӧс гӧгӧрыс тай висьталі-а.
Ылӧсас овны ↔ сідз-тадз. Сідз ылӧсас и олӧ.
Ылӧ сідз оз ло ↔ тадз оз ло.
Ылын синма ↔ ылӧ аддзысь.
Ылын туй помӧ мӧдӧдны ↔ ылӧ мӧдӧдны.
Ылысь муысь-ваысь ↔ йӧз муысь.
Ын би моз ӧзйыны ↔ ызӧнӧ моз ӧзтыны ↔ ёна скӧрмыны.
Ыргӧн синма атаман ↔ сорстӧм петук, пинясьысь.
Ыстыны мӧдаръюгыдӧ ↔ дзебны (кулӧмаӧс).
Эбӧсысь усьны ↔ унежитчыны, жаявны.
Эжӧн-куӧн овны: ӧти эжӧн-куӧн тіянлы (гозъялы) овны нэмыд (свадьба дырся шуанкыв) ↔ бура овны.
Эж вывтіыс бӧрдӧ (улыс Эжва) озырлунсьыс бӧрдӧ (нинӧмысь).
Эз и тӧдчы: пывсяныд эз и тӧдчыв (этша жарыс вӧлӧма). Кучкӧмыс эз и тӧдчы (эз дойд).
Эз кивыль керлы ↔ эз кивыль сидзлы. Синнас эз лапнит, быттьӧ эз и кывлы.
Эз пусьы ↔ эз артмы. Бара нинӧм эз пусьы. Мыйкӧ нӧ пусьӧ оз тіян?
Эз рочав ↔ эз кор (праздник ли свадьба вылӧ).
Эк-ма, чӧскыд ма! (Фед.) ↔ вӧвлӧма и бырӧма.
Эма вылысь абу тунавны ↔ озырлы тунавны гӧльмӧм.
Эма-бура пырысь овны ↔ бура, озыра.
Эм нисьӧ абу ↔ этша.
Эм нисьӧ абу кодь: эм нисьӧ абу кодь отсасьысь (омӧль).
Эмӧн сёрнитіс ↔ шуис, мый эм.
Эмсӧ и абусӧ висьтавны (сӧрны, кыскавны). Быд эмсӧ и абусӧ висьталіс.
Эмыс и абуыс эрд вылын ↔ озырлунӧй син водзад.
Эмсьыс абу вӧчны ↔ материал тшыкӧдны.
Эмтӧм абу ↔ дерт, эм, кытчӧ сійӧ лоис.
Эн ошйысь, ошкӧ пӧран.
Эрдӧ лэдзны ↔ эрдӧ петкӧдны ↔ эрд вылӧ петкӧдны ↔ йӧзӧдны.
Этша босьтас ↔ оз ло, оз сюр.
Этша ваӧн изӧ ↔ ӧдйӧ дӧзмысь.
Этша ваӧн кӧтасьӧ ↔ шутка оз радейт, дӧзмӧ.
Эрдӧ-явӧ петны ↔ йӧзасьны; эрдӧ-явӧ петкӧдны ↔ йӧзӧдны.
Этша вывті ↔ вывтіджык.
Этша вылӧ: этша вылӧ тайӧ уджсьыс колӧ дас шайт.
Этша мунӧ ↔ неуна ӧткодь.
Этша на босьтан: этша на сэтшӧм мудер мортыдлысь босьтан (он босьт).
Этша на роктӧ сёйӧмыд ↔ ичӧт на.
Этша олан: этша йӧз труднад олан жӧ.
Этш кыскыны ↔ дӧзмӧдчыны. Став этшӧс нин тайӧ менсьым кыскис.
Этш тӧдны ↔ мера тӧдны. Сійӧ этшсӧ оз тӧд.
Этш тӧдтӧм ↔ вывті ышнясьысь.
Этш тӧдтӧг ↔ вывтіджык (дорйыны либӧ мыжавны). Этшысь петны ↔ юр садь воштыны (скӧрмӧмла).
Этшысь петкӧдны ↔ терпениеысь петкӧдны.
Этшысь петӧмӧн (радлыны) ↔ вывті ёна.
Эштіс тай! Эштіс олӧм! (шутл., ирон.): кор вывті уна кӧсйысьӧны мыйкӧ вӧчны.
Эштӧм морт ↔ вошӧм морт.
Югыд банӧн грӧзитны ↔ черӧн.
Югыд бугыль ↔ дзирыд син.
Югыдін да шоныдін (сылы мӧдаръюгыдын) ↔ шуласны кулысьӧс колльӧдігӧн.
Югыд кизя (важ) ↔ чиновник. Быд югыд кизяысь садьтӧг ме повлі. (Леб.)
Югыд синма ↔ лэчыд синма (бугыля). Бугыльыс сылӧн югыд, оз ков сылы ӧчки.
Югыд сись: югыд сисьӧй да муса пиӧй! ↔ донаӧй.
Югыдтӧм пемыдӧ мунны ↔ водз, югдытӧдз.
Югыд шонді, роч акань (нывъяслы шуласны).
Югыд шондіӧс моз виччысьны ↔ ёна.
Юж вылын видзны ↔ стрӧга. Миянӧс юж вылын видзлісны.
Юксьӧй да эн пурсьӧй ↔ шуасны, кор мыйкӧ неокотапырысь сетӧны юксьӧм вылӧ.
Юмова видзӧдны ↔ меліа. Кутшӧм юмова сійӧ тэ вылӧ видзӧдӧ.
Юра кымӧр: юра кымӧр улӧ кӧ пуктін, юра кымӧр улысь и босьт.
Юра пу ↔ (перен.) кӧзяин. Юра пуыс пӧри ↔ кӧзяиныс кулі.
Юр бӧжыд кокни ↔ семьяыд абу.
Юрбитӧм юр ↔ поклон. Юрбитӧм юр ыстыны ↔ поклон ыстыны. Юр вывсянь кок улӧдз поклон мӧдӧдны.
Юр вем жугӧдны: ёна думайтны, мӧвпавны: юр вем ог на жӧ жугӧд тэ вӧсна.
Юр вемсӧ катша эз кокав ↔ тӧлка. Юр вемсӧ катша-рака кокалӧма ↔ тӧлктӧм.
Юр вундысь кодь ↔ яндысьтӧм, скӧр.
Юр вывті ↔ вывті уна, ёна. Юр вывтіыс сеті. Юр вывтыр долга (водзӧса). Юр вывті вӧйи уджйӧзӧ. Ыджыд уджйӧзӧ пырим юр вывті. (Кур.)
Юр вывтыр ↔ уна. Юр вывтыр удж, а уджтуй оз тӧдчы. Юр вывтыр шог — юр вывтіыс шогӧн тырӧма.
Юрнас и кокнас ↔ ставнас. Юрнад и кокнад тэнӧ вузалӧмаӧсь. Юрнас и кокнас сета, толькӧ босьт.
Юр гӧгӧр гӧгӧртантор, ни юр гӧгӧр петавлантор эз вай ↔ некутшӧм гӧснеч эз вай.
Юр гыжйыштны некор ↔ кадыс абу. Сылы весиг юрсӧ гыжйыштны некор вӧлі. (Роч.)
Юр доныс мынӧма (кӧть и жугаліс). Ичӧт юр доныс (шуӧны вошӧ кӧ межыд).
Юр и бӧж ӧтвылнаын (радысла).
Юр кушмытӧдз ↔ ёна. Юр кушмытӧдз корси ↔ ёна корси. Юр кушмытӧдз думайті.
Юр-лов пудъявны ↔ юрӧн-лолӧн пудъясьны ↔ мунны ӧпаснӧй удж вылӧ. Тайӧ уджыд юрӧн-лолӧн пудъясьӧм кодь.
Юр лэптыны ↔ медводзӧн шыӧдчыны. Некод юр лэптыны оз лысьт (ставыс чӧв олӧны).
Юр ни бан: талун ме юр ни бан, ог эшты ветлыны некытчӧ (кадыс абу).
Юрныс сӧмын вожа ↔ юрнысӧ оз янсӧдлыны ↔ гӧга сюрӧсныс йитчӧма ↔ век ӧтлаынӧсь.
Юр невеста ↔ главнӧй невеста (сиктас). Юр невеста моз вӧччыны, юр бурлак моз тшӧгӧляйтны.
Юрӧ оз ӧшйы (пыр и вунӧда) ↔ вунӧдчысь.
Юрӧс янӧдны ↔ юр усьтӧдз янавны. Ныл юрӧс янӧді, синмӧ меным сьӧлзьы. (Кур.)
Юр пӧв петалӧ ↔ кодкӧ казьтылӧ (примета).
Юр пӧла олӧм овны ↔ омӧля.
Юр пуктывны ↔ водлыны. Юрӧс пуктыштла (водла).
Юрси кучикӧд шыбитны ↔ вӧтлыны.
Юрси-на-юрси кутчысьны ↔ Юрси-на-юрси пачесайтчыны ↔ тышкасьны.
Юрси оз вӧрзьы: ыджыд тӧвтӧг юрсиыс оз вӧрзьы ↔ рам, лабутнӧй.
Юрсиыд сувтлас (кор повзян).
Юр сийӧсавны ↔ кӧртасьны, босьтчыны. Оз сійӧ сийӧсӧ сюй юрсӧ Елизар. (Из.)
Юр сиравны ↔ кутчысьны (босьтчыны) кутшӧмкӧ уджӧ, коді мортыслы абу сьӧлӧм сертиыс, оз лӧсяв.
Юр сюянін ↔ оланін, керка. Юр сюянін вӧчны ↔ керка стрӧитны. Юр сюянін корсьны ↔ патера корсьны. Кытчӧкӧ юртӧ сюйны лоӧ.
Юртӧг-бӧжтӧг чеччавны ↔ юр ни бӧж котравны ↔ юртӧг-садьтӧг чепсасьны ↔ ӧдйӧ.
Юртӧм катша ↔ кокни руа.
Юртӧм петук моз чеччавны ↔ ӧдйӧ, но тӧлктӧг.
Юр усьтӧдз ↔ ёна. Гӧриг-кӧдзиг юр усьтӧдз янӧдіс. (Лыюр.)
Юрыд оз усь ↔ юав, мый полан, юрыд оз усь.
Юсь кодь ↔ еджыд, дзор.
Юсь пӧлян моз пӧлясьны ↔ гажаа, мичаа ворсны (сьывны).
Ягарма кодь ↔ збой, нырщикавны радейтысь нывбаба.
Яг выв рыжик кодь ↔ ён, мича.
Яй бугыль кодь ↔ кыз, ён кага. ↔ Яй тупыль кодь.
Яй быгӧр быгӧртны ↔ быдтыны, вердны.
Яй вор (шутл.) ↔ яй ноп ↔ шуасны яя, сьӧкыд вӧраса нывбаба йылысь.
Яй гӧрӧд абу ↔ косьмӧма, омӧльтчӧма.
Яй кылыд небыд ↔ позьӧ шунытӧ.
Яйӧс пон оз сёй: яйӧс пон оз сёй, кӧть шыбитан, сідз видін.
Яйӧс сёйны ↔ омӧльтчӧдны, косьмӧдны. Тэ эськӧ менсьым яйӧс сёйин нин, лы пытшкысь вемӧс някалін.
Яй пач ↔ вывті кыз морт.
Яй пырыс лыыс, лы пырыс вемыс тыдалӧ (шуасны мича нывбаба йылысь). Ӧмидз ва кодь вир! Шонді яй-лы пыр нылыслӧн тыдалӧ. (Кур.)
Яйсӧ тэчӧмаӧсь ↔ шуасны ён да кыз морт йылысь.
Яйыс гилялӧ: 1. Гажӧдчыны кӧсйӧ. 2. Яйыд гилялӧ ли мый, нӧйтӧм ковмис?
Яндзимыс тырмас ↔ вӧчас, оз яндысь.
Яндысьтӧм бугыль ↔ яндысьтӧм син.
Яран кодь зіль ↔ зэв уджач.
Яран пуртӧс, пасьтӧм яран ↔ шуасны кизясьтӧм дӧрӧмӧн либӧ пальтоӧн ветлысьӧс.