|
|
| Строка 1: |
Строка 1: |
| − | Врач Ј. Ԍ. Кокаԋін.
| |
| − | Віна јуӧм-јылыԍ.
| |
| − | Комі ԋіга леԇан-ін.
| |
| − | Сыктывԁін кар.
| |
| − | 1927 в.
| |
| − | 2500
| |
| − | Віна јуӧм-јылыԍ.
| |
| − | I. Мыј сіјӧ ԍпірта јуанторјасыс?
| |
| − | Быԁ јуантор, коԁын ем віннеј ԍпірт — аԉкогоԉ, шуԍӧ вінаа-јуанторјӧн. Кымын уна ԍпіртыс, сымын вінаыԁ јон, чорыԁ ԁа сымын јона коԁԇӧԁӧ морттӧ. Емӧԍ јуанторјасыԁ ԋебыԁӧԍ і чорыԁӧԍ. Ԋебыԃік јуанторыԁ — сур, брага, (креԍԏанскеј сур), гӧрԁ віна, кумыс (кӧбыла јӧлыԍ вӧчӧны). Крепыԁ јуанторјасыԁ — роч-віна, коԋјак, быԁ-пӧлӧс наԉівкајас, ԉікер ԁа с. в. Ԍпіртыԍ-кынԇі вінаа-јуанторјасын кыԇ-ԍурӧ вӧчӧм-вӧсна овлӧ нӧшта мӧԁ-пӧлӧс сорӧс, шуԍӧ „ԍівушнеј-выјӧн". Ԍівушнеј-выј — јаԁ. Ԍамӧкурын сіјӧ јаԁыс, мукӧԁ вінајасын-ԍерԏі, јона уна.
| |
| − | Вінатӧ вӧчӧны унаторјасыԍ. Вӧчӧны картупеԉыԍ, ԋаԋыԍ: ԍуыԍ, іԁјыԍ, зӧрјыԍ ԁа с. в. Вӧчӧны вінограԁыԍ ԁа мукӧԁ быԁмыԍ-вотӧсјасыԍ. Віна јуӧмтӧ тӧԁӧны зев-ԋін важыԍаԋ. Важ јӧз: јеврејјас, јегіпԏана, грекјас, рімԉана овлісны шоныԁ-інјасын. Шоныԁ-інаԁ быԁмӧны: вінограԁјас, грушајас, уна-ԍікас јаблӧкјас ԁа мукӧԁтор. Најс сек-ԋін вӧлі тӧԁӧны: сулӧԁӧм јаблӧк-ва-кӧ јуан, коԁԇан; тӧԁӧны вӧлі і “віна" кывсӧ. Кужӧны вӧлі јуԍыны сіјӧн саԃтӧм коԁӧԇ (бібԉіјаӧ-на гіжӧма Ној-јылыԍ). Војвывса јӧзыԁ, на-піјын щӧщ і міјан јона-важ пӧԉјасыԁ, вінасӧ вӧлі вӧчӧны маыԍ, брага вӧлі вӧчӧны ԋаԋыԍ.
| |
| − | Чорыԁ-вінајас вӧчны ԁыр ез кужлыны. Сӧмын 500-во-сајын рытыввыв госуԁарствојасын велалісны вӧчны вінатӧ шоммӧԁӧм ԋаԋыԍ. Сетыԍаԋ сеԍԍа завоԃітісны вӧчны роч-віна (русскеј горкеј).
| |
| − | Ԍорӧнҗык-ԋін Роԍоіјаын роч-віна вӧчны велалісны шоммӧԁӧм-ԋаԋыԍ віјӧԁӧмӧн.
| |
| − | Со-ԋін корԍаԋ міјан завоԃітчӧма віна јуӧмыԁ, а ӧнја каԁӧ јона-ԋін зев паԍкалӧма.
| |
| | | | |
| − | 2. Мыјла јуԍӧны вінаӧн.
| |
| − |
| |
| − | Меԁԍа јона паԍкалӧ віна јуӧмыԁ јӧз-костын олӧмԍам-вӧсна ԁа гӧԉа-озыра олӧм-вӧсна.
| |
| − | Олӧмԍам вӧсна віна јуӧм панԍӧ быԁ помкаӧ: уҗавны-кӧ меԁаԍӧны, ԃерт-ԋін вінатӧ јуыштасны. Кер-пӧрӧԁны (сортӧвӧј уҗавны) меԁаԍан, заԁаткітӧ боԍтан-ԁа, ԃерт-ԋін „кіԍкыштан“. Ыщкынытӧ-кӧ ветлан коԁлыкӧ, бара јуыштан, помечтӧ-кӧ вӧчан, бара-на „пожјыштан“.
| |
| − | Кӧԏ кущӧм уҗ завоԃітігӧн „јуыштӧг оз поԅ“, а помалігаԁ-ԋін — „быԏ“. Гӧԍԏітчігаԁ — ԋнӧм і ԍорԋітны — віна суртӧгыԁ кущӧм гӧԍԏітӧм, ԉібӧ ԋімлунјастӧ „ыҗԁӧԁлам“. Сіԇ-жӧ кагатӧ пыртігӧн, муніг-гӧтраԍігӧн, пірјас-вылын, с. в.
| |
| − | Мірскеј-уҗјас кӧ панԍӧ, ԋінӧм і шуны — „віна јутӧг тӧлк оз боԍт, јуыштан-кӧ шыԉыԁҗыка артмас“. Пітӧ-кӧ салԁатӧ мӧԁӧԁан, шогысла ԃерт-жӧ јуыштан. Локтас ԇоԋвіԇаӧн салԁатԍыԁ бӧр, — ԋімкоԃыԁла ԃерт-ԋін став рӧԁвужнаԁ гажӧԁчан
| |
| − | вежон-кымын. Морттӧ і кулӧм-бӧрын-на віна-ԁорӧ „каԅтыштан".
| |
| − | Таԇі пыр мортыԁ рӧԃітчӧмԍаԋыс ԁа кувтӧԇыс гажӧԁчӧ і шогԍӧ, уҗалӧ і шојтчӧ пыр віна-ԁорын.
| |
| − | Гортса олӧмԍамыс, гӧԉлуныс ԁа пемыԁлуныс креԍԏаԋінӧс ԁа уҗалыԍ-јӧзӧс вӧтлӧ, јӧткӧ кабакӧ, півнејӧ, ԉібӧ самӧкур пуыԍ-орԁӧ. Јенлы ескӧмыԁ, аслас важԍа-ԍамнас, щӧктӧ вӧлі віна ԁа сур јуны: кага пыртігӧн, престоԉнеј праԅԋікјасӧ, ԋім-лунјасӧ, кулӧмӧс каԅтыштігӧн ԁа с. в.
| |
| − | Тајјас-кынԇі віна јуӧмлы паԍкавнысӧ щӧщ отсалӧны: омӧԉ оланін, омӧԉ ԍојӧм-јуӧм, ԍӧкыԁа уҗалӧм, чеԉаԃӧс кыԇ-ԍурӧ быԁтӧм, — чеԉаԃ томыԍаԋ гырыԍјаслыԍ велалӧны јуны.
| |
| − | Сіԇ-жӧ госуԁарство олӧм-ног-вӧсна (міјан Сӧвет-Сојузын-кынԇі быԁлаын-на госуԁарство-влаԍтыс капітаԉістјас кіын), нывбабајаслы уҗ ԍуртӧм-вӧсна лоӧ петны вінаӧн вузаԍны, ԉібӧ вузаԍыԍјаслы отсаԍны.
| |
| − | Уҗ ԍуртӧмыс-жӧ нывбабајастӧ вӧтлӧ проԍԏітутсіја-туј-вылӧ (вузавны асԍыныс вір-јајсӧ, кыԇ-сурӧ ԁа коԁкӧԁ-ԍурӧ овны), сы-вӧсна на-піын јона паԍкалӧны „веԋеріческеј віԍӧмјас". Уҗтӧм-вӧсна ԁа віԍӧмјас-вӧснаыԁ најӧ јона јуԍӧны.
| |
| − | Віԇӧԁлам-кӧ бӧр-вылӧ, аԁԇам, — віна-јуӧмыԁ Роԍԍіјааԁ пыԁӧԇ пырӧма јӧзкост-олӧмԍамӧ ԁа чорыԁа сетчӧ кутчіԍӧма.
| |
| − | Быԁ мірскеј-уҗјасын быԏԏӧкӧ шуӧма, — колӧ віна јуны.
| |
| − | Јӧзыԁ чужӧмԍаԋыс вінатӧ пуктӧны меԁ-бур-торјӧ, лыԃԃӧны сіјӧс меԁ-ыҗыԁӧн ас-выланыс. Віԇӧԁлан-ԁа — јӧзыԁлӧн немчӧжныс: і прӧст-пӧраӧ, шогысла, і праԅԋікјасӧ, ԋімкоԃысла, веԍіг кор сіјӧс і гуавныс-ԋін коԉԉӧԁӧны, — пыр кіԍԍӧ віна і віна.
| |
| − |
| |
| − | 3. Віна јуӧмыԁ гӧԉмӧԁӧ јӧзӧс.
| |
| − |
| |
| − | Важ сар-ԁырԍа правіԏеԉство уна ԍо војасӧн паԍкӧԁіс віна пуӧм. Віна пуӧмнас сіјӧ нажӧвітчіс, чукӧртіс-пӧрјӧԁліс ԍӧкыԁ уҗӧн нажӧвітӧм грӧшјассӧ уҗалыԍ-јӧзлыԍ ԁа креԍԏаналыԍ кԋаԅјасӧс, губернаторјасӧс, ісправԋікјасӧс, пріставјасӧс, ураԃԋікјасӧс, ԅемскејасӧс ԁа попјасӧс віԇны.
| |
| − | Быԁ вӧлӧԍтын вӧлі воԍталӧма кабак, а боԉԋічајас ԁа школајас зев шоча вӧлі аԁԇан. Ԍекі озыр-јӧз-влаԍтысі ԋӧԏі ез тӧжԁыԍлы уҗалыԍ-јӧзлыԍ олӧм бурмӧԁӧм-вӧсна. Кабакјасыԁ налы вӧлі отсалӧны јонҗыка гӧԉмӧԁны креԍԏаналыԍ овмӧссӧ ԁа пемыԁӧн віԇны јӧзыслыԍ јур-вежӧрсӧ. А сек-ԁырԍа влаԍтлы сіјӧ і вӧлі колӧ, — уҗалыԍ-јӧз гӧԉлун ԁа пемыԁлун-отсӧгӧн і влаԍтујтісны.
| |
| − | Со тан ԋекымын лыԁпас петкӧԁлӧ, унаӧ ԋаԋ ԁа мукӧԁ-ԍікас ԍојантор віԇлӧмаӧԍ віна пуӧм-вылӧ.
| |
| − | 1912 воӧ ԍпірт вӧчӧм-вылӧ Роԍԍіјаын віԇӧма: картупеԉ — 182.450.000 пуԁ, кукуруза — 7.365.000 пуԁ, руԇӧг-ԍу — 12.602.000 пуԁ, шобԁі-ԍу — 1.504.000 пуԁ, патӧка — 14.930.700 пуԁ.
| |
| − | Сур пуӧм-вылӧ віԇӧма: іԁ-ԍу — 14.225.952 пуԁ, таг — 167.754 пуԁ.
| |
| − | Гӧрԁ-віна вӧчӧм-вылӧ віԇӧма 25.000.000 пуԁ вінограԁ.
| |
| − | Віна пуан завӧԁјас вӧліны — 3 000. Каԅеннеј-віна вузалан склаԁјас — 700, ԁа лавкајасыс — 29.000. Сур пуан завоԁјасыс вӧлі 1000-мынԁа.
| |
| − | Уҗалыԍјасыс віна ԁа сур пуан завоԁјасын вӧлі 100.000-сајас. Віннеј лавкајасын ԁа склаԁјасын уҗалыԍјас ԁа служашщејјас — 50.000 морт. Тајӧ уна-ԍурс-јӧзыс, тајӧ став ԁона машінаа-завоԁјасыс лӧԍӧԁӧма вӧлі, меԁым еԍкӧ бур ԋаԋјасԍыс ԁа мукӧԁ бурторјасԍыс вӧчны зев омӧԉ ԁа нӧшта-на јаԁовітеј јуанторјас — вінајас.
| |
| − | Віԇӧԁлам сеԍԍа, унаӧ віԇӧма јӧзыслыԍ ԍӧмсӧ, віна јуӧм-вылас?
| |
| − | 1911 воԍа лыԁпасјас петкӧԁлӧны: Роԍԍіјаын сіјӧ вонас вӧлі јуӧмаӧԍ ԍӧм віна-вылӧ 800 міԉԉон шајт, сур-вылӧ 118 міԉԉон шајт, вінограԁа вінаӧн 108 міԉԉон шајт. Ставыс лоӧ міԉԉіарԁ шајт-сајас. Абу еща. Міԉԉіарԁ шајттӧ-кӧ боԍтны зарԋі-ԍӧмӧн, лоӧ 16 вагон-тыр, со кущӧм „еща-ԋік" јӧзыԁ віԇісны ԍӧмтӧ віна-вылӧ.
| |
| − | Тајӧ ԍӧмыс ставыс вӧлі мунӧ Сар-правіԏеԉстволы. Ӧні став мувіԇ вотсӧ креԍԏаналыԍ Сӧветвлаԍт боԍтӧ сӧмын 235 міԉԉӧн& шајт, 4 пајыс сӧмын важ-ԁырԍа віна-вылӧ јуӧм-ԍӧм-ԍерԏіыԁ.
| |
| − | 1925-1926 војасӧ міјан Комі облаԍтӧ вајӧны роч-віна 600.000 шајт ԁон. Самӧкур пуӧм-вылӧ мыјԁа віԇӧны ԋаԋ (лыԁпасыс абу), сӧмын повтӧг
| |
| − | поԅӧ шуны — быԁ-во міјан Комі облаԍтын мунӧ віна вылӧ 1.000.000 шајт-гӧгӧр.
| |
| − | Војна војасӧ ԁа ревоԉутсіја војасӧ, — ԍӧкыԁ, гӧԉ пӧраӧ Роԍԍіјаын ԁугԁылісны роч-вінајастӧ вузавлӧмыԍ, віна јуӧмыс чінлі. Сӧмын віна јуӧмыԁ пырӧма-ԋін міјан олӧмԍамӧ важыԍаԋ-ԁа, јӧзыс јутӧгыс оз вермыны овны. Роч-вінајас ез ло-ԁа, ԍіктјасын понԁісны пуны самӧкур, карјасын кутісны јуны: ԃінатурат, канжа, лак, ԁревеснеј ԍпірт.
| |
| − | Војна помаԍӧм-бӧрын Сӧвет-Сојузлӧн овмӧсыс кыптыштіс-ԁа самӧкур пуӧмыԁ јона зев паԍкаліс. Креԍԏаналӧн 5-ӧԁ-пај ԋаԋыс вӧлі мунӧ самӧкур пуӧм-вылӧ. Оԏік Омскеј губерԋаын 1922 воӧ самӧкур пуӧмӧ віԇӧмаӧԍ 5 міԉԉон-кымын пуԁ пыԅ.
| |
| − | Сӧвет-Сојуз-паԍта 1923 воын мырԃԃалӧмаӧԍ ӧбыскјас-ԁырјі 54.000 самӧкур-пуан-завоԁ (чугун ԁа вор-ԁа), 1924 воын — 74.000 самӧкур-пуан-завоԁ. Сіјӧ-жӧ воас самӧкур-пуӧмыԍ суԁӧ вӧлі ԍетӧма 275.000 мортӧс.
| |
| − | Віна-пуан-завоԁын ӧԏі суԉіја івінатӧ вӧчӧны 4 тув руԇӧг-пыԅыԍ, а сымԁа-жӧ граԁуса самӧкур-кӧ вӧчны, ԍӧкыԁа-ԋін лоӧ віјӧԁны 10 тув руԇӧг пыԅыԍ. Сеԍԍа соԁтӧԁ, самӧкураԁ ем мӧԁ-пӧлӧс јаԁа-сорӧс, шуоӧ "ԍівушнеј-выј“.
| |
| − | Роч-віна јуӧмыԁ — омӧԉтор, а самӧкурыԁ јешщӧ ԉок. Самӧкурӧн јонҗыкасӧ ԍіктјасын міјан вузаԍӧны озыра олыԍ креԍԏана — кулакјас; пӧрјӧԁлӧны, јуԍӧԁӧны гӧԉ-јӧзсӧ, — јукталӧмнас бырӧԁӧны
| |
| − | гӧԉ-јӧзлыԍ овмӧссӧ ԁа боԍтӧны најӧс ас-кіпоԁулас. Тајӧ ставтор-вӧснаыс, меԁым бырӧԁны самӧкур пуӧмсӧ, Сӧветскеј правіԏеԉстволы ԋевӧԉа лоі завоԃітны ԋеԁыр-кежлӧ вузаԍны роч-вінаӧн.
| |
| − | Роч-віна самӧкур-ԁорыԍ ԉоксӧ вајӧ ещаҗык. Сӧвет-влаԍтлы быԏ лоі боԍтны кык ԉокыԍ ӧԏісӧ, коԁыс вајӧ ещаҗык омӧԉторсӧ.
| |
| − | Шуны — правіԏеԉство-пӧ-тај важ-моз кутіс-на вузаԍны вінанаԁ, сіԇкӧ поԅӧ-на јуны важ-моз, — ԃерт оз поԅ. Быԁ ԍікас віна вајӧ мортлы ԉок-тор. Сы-вӧсна-і кыԇ верман ԁугԁывтӧг колӧ воԇсаԍны віна-јуӧмкӧԁ.
| |
| − | Ӧні міјан быԁӧнлы аслыс колӧ шуны ԁа тӧԁ-вылас кутны — „ен ју ачыԁ, ԁа і мӧԁӧс ен јуктӧԁ“.
| |
| − | Ущіԏеԉјаслы, ԁокторјаслы, пеԉшарјаслы, комсомоллы, нывбабајаслы, быԁӧнлы, коԁі јӧз-костын уҗалӧ, колӧ јӧзӧс тӧԁмӧԁны віна-јуӧмыԍ-ԉокторјасӧн — кыԇі вінаыԁ мортыԁлыԍ вірјајсӧ (оргаԋізмсӧ) омӧԉтчӧԁӧ ԁа быԁԍама ԉоксӧ вӧчӧ. Тајӧ — меԁ-воԇԇа ԁа меԁԍа-ыҗыԁ бур-воԍков паԍкыԁа-вужјаԍӧм віна јуӧмкӧԁ воԇсаԍӧмын.
| |
| − | Коԁі оз тӧԁ, кущӧм омӧԉтор вајӧ віна јуӧмыԁ? Јуӧм-вӧсна јӧзыԁ омӧԉҗыка вермӧны уҗавны-ԁа фабрік-завоԁјасын чінӧ тӧвар леԇӧмыс. Кресԏаналӧн жебмӧ овмӧсныс. Уна ԍӧм мунӧ јуыԍ-војтырӧс ԉечітӧм-вылӧ. Уна уҗалан каԁ ԇік прӧста, уҗавтӧг коԉӧ. Коԁ-јурнас јӧз віԁчыԍтӧг вӧԃітчӧны біјасӧв& ԁа мукӧԁторјӧн-ԁа, вӧчлӧны уна пакӧԍт, частӧ овлӧны коԁ-јӧз-понԁа пӧжарјас, с. в.
| |
| − | Віна јуӧмыԁ ԇікӧԇ гӧԉмӧԁӧ креоԏаналыԍ овмӧссӧ Овмӧсын чінӧ мукӧԁ-ԍікас кӧлуј ԋӧбан выныс: мувіԇ уҗалан машінајас, ԍіԏеч, кӧрт, с. в. Унаыԍ віна јуӧм-вӧсна торкԍывлӧ ԍемја-кост олӧмјас.
| |
| − | Меԁԍа-ыҗыԁ ԉокыс віна јуӧм-помԍыԁ — вірјајтӧ (оргаԋізмтӧ) алкогоԉ ԁа ԍівущнеј-выј јаԁјаснас щыкӧԁӧмыс.
| |
| − |
| |
| − | 4. Віна јуӧм-помын уна ԉоктор вӧчӧмјас.
| |
| − |
| |
| − | Віна јуӧм паԍкӧԁӧ ԉоктор вӧчӧмјас. Ԏурмајасӧ меԁԍа-уна ԍурӧны јуыԍ војтыр. Важыԍаԋ ԋін јӧз-костын ем пӧслӧвіча — „Вино вину творит“(віна мыж вӧчӧ). Коԁ-јура мортыԁ ԋінӧм оз артав, секі сіјӧ вӧчӧ меԁԍа-омӧԉ торјассӧ: віјӧ мортӧс, вӧчӧ ранајас, уна мукӧԁтор. Мӧԁ пӧслӧвіча ем — коԁ-јура мортыԁлы пӧ-і саріԇыԁ * піԇӧсӧԇыс". Збыԉ-ӧԁ сіԇі-і ем. Коԁ-јура морттӧ ԋінӧм оз кут, сылы ԋекущӧм закон абу, ԋінӧм оз артав, мыј ԁумыштӧ, сіԇі і керӧ, вӧчӧ меԁԍа омӧԉторсӧ ас-
| |
| − | гӧгӧрса-јӧзыслы.
| |
| − | Віна јуӧм-помын быԁԍама куԉіганствоыс.
| |
| − | Тӧԁтӧм (бокыԍ) морт-кӧ воас ԍіктӧ праԅԋік-кежлӧ, ԉібӧ тујӧ мунігӧн праԅԋічајтан-ԍіктӧ веԍкалӧ, сылы зев гажтӧм, полӧ, а быԏ-ӧԁ пов: коԁ-јура јӧзыԁ ветлӧны ывлатіыԁ ԁа горзӧны, ԉок-ногӧн ԍылӧны, быԁ пеԉӧсын јортчӧны-маԏкӧны,
| |
| − |
| |
| − | *Саріԇ — море.
| |
| − |
| |
| − | ԉок-ногӧн коԍаԍӧны — пуртјасӧн, ізјасӧн ԁа зорјасӧн. Тајӧ ставторјыс-на ӧні ем міјан ԍіктјасын.
| |
| − | Ԍіктса ԁокторјас ԁа пеԉшарјас нораԍӧны, ԋекушӧм& ыҗыԁ праԅԋік-пӧ оз коԉлы морт вітӧг, ԉібӧ јурјас поткӧԁтӧг ԁа с. в. Быԁ праԅԋікӧ-пӧ вајӧны боԉԋічајасӧ ԁа пеԉшарјас-ԁінӧ: јур поткӧԁӧмӧн, рушку кырӧԁӧмон, јона сушкалӧмӧн, пыкӧсјасӧн. Мукӧԁыс ставыс вірӧн локтӧны, мукӧԁ-ԁырјі і кувтӧԇыс нӧјтӧмаӧԍ. Тајӧ ставыс віна јуӧмыԍ ԁа куԉігаԋітӧмыԍ.
| |
| − | Со лыԁпасјас — петкӧԁлӧны, кымын морт ԍурӧ ԏурмаӧ коԁ-јурӧн ԉокторјас вӧчӧмыԍ:
| |
| − | Гермаԋіјаын 7.392 суԃітӧм мортыо 3.324 мортыс ԍурӧмаӧԍ коԁ-јурӧн ԉокторјассӧ вӧчӧмыԍ.
| |
| − | Быԁ 100 суԃітӧм мортыԍ ԉокторјас вӧчӧмыԍ, нывбабајасӧс мырԁӧналӧмыԍ ԁа мукӧԁ сещӧм-нога вӧчӧмјасыԍ — 77 мортыс вӧчӧмаӧԍ коԁ-јурӧн. Быԁ 100 суԃітӧм морт-піыԍ суԃітӧмаӧԍ коԁјурӧн коԍаԍӧмыԍ ԁа пуртӧн сущкалӧмыԍ — 63 мортӧс.
| |
| − | Быԁ 100 суԃітӧм морт-піыԍ, коԁјурӧн гуԍаԍӧмыԍ — 32. Быԁ 100 суԃітӧм морт-піыԍ коԁјурӧн быԁԍама ԉоктор вӧчӧмјасыԍ — 42 морт. Нӧшта лыԁпасјас міјан Комі облаԍтыԍ.
| |
| − | 1926 во апреԉ тӧлыԍԍаԋ — 1927 во јанвар-тӧлысӧԇ (9 тӧлыԍӧн) коԁ-јурӧн ԉокторјас вӧчӧмыԍ ԁа куԉігаԋітӧмыԍ суԁын вӧлӧма со кымын ԃелӧ: морт віјӧмыс — 23; војтырӧс јона нӧјтӧмыԍ 25; мукӧԁ-пӧлӧс нӧјтӧмјасыԍ — 46; нывбабајаӧс& мырԁӧналӧмыԍ — 4; мукӧԁ мырԁӧналӧмјасыԍ — 1; быԁ-пӧ-
| |
| − | лӧс ԉоктор вӧчӧмыԍ, олӧмног ԇугӧмјасыԍ — 35; керка ԁа мукӧԁтор ӧзталӧмыԍ — 3; ставыс віна-вӧсна суԁын вӧлӧма 140 ԃелӧ.
| |
| − | Став ԃелӧас віԍталӧм ԉокторјасԍыс суԁын вӧлӧма сіјӧ каԁнас: морт віјӧмыԍ — 33 морт; мукӧԁ-пӧлӧс нӧјтӧмјасыԍ — 94 морт; нывбабајасӧс мырԁӧналӧмыԍ — 8 морт; мукӧԁ-пӧлӧс мырԁӧналӧмјасыԍ — 1 морт; ԉоктор вӧчӧмјасыԍ ԁа олӧмног ԇугӧмыԍ — 57 морт; керкајас ԁа мукӧԁтор ӧзталӧмыԍ (соталӧмыԍ) — 7 морт; ставыс ԍурлӧма суԁӧ — 242 морт.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | 5. Кыԇі віԇӧԁӧны јӧзыс віна јуӧм-вылӧ.
| |
| − |
| |
| − | Вінатӧ оз быԁӧн ӧткоԃа јуны. Вінајасыԁ-ӧԁ абу ԋаԋ, ва, ԉібӧ мукӧԁ ԍојантор-коԃыԁӧԍ, сіјӧ оз быԁӧнлы лӧԍавны, ԋаԋ-солыԁ-моз, сіјӧн-і быԁ мортлы оз ков ӧтмынԁа вінаыԁ.
| |
| − | Віна јуӧм — віԍӧм мортлӧн. Сіјӧ віԍӧмнас, ԃерт, оз віԍны став јӧзыс. Віԍыԍјасыс оз-жӧ ӧтԍамӧн віԍны: ӧԏі јонҗыка, мӧԁ омӧԉа, којмӧԁ ԋӧԏі оз і с. в. Емӧԍ јӧз, ԋӧԏі оз јуны, оз веԍіг тӧԁны віна-кӧрсӧ. Ԃерт сещӧм војтырыԁ зев шоч, унҗык јӧзыс, јона кӧԏ омӧԉа-а, јуӧны-җӧ.
| |
| − | Шуім-ԋін-тај, јуыԍјасыԁ абу быԁӧн ӧткоԃӧԍ. Ӧԏі морт јуӧ зев шоча ԁа ещаԋік, ԋӧтчыԁ оз ју коԁԇытӧԇыс. Мукӧԁ јуӧны сіԇ-жӧ шочіԋіка, сӧмын кущӧмкӧ ӧԏі-мӧԁ каԁјасӧ, праԅԋік-ԁырјі-ԁа кор-ԁа, а ԍурӧ-кӧ налы вомас вінаыԁ, сек сеԍԍа
| |
| − | јуасны-ԋін пӧттӧԇыс, он вермы најӧс ӧлӧԁны, јуасны кытчӧԇ оз сунгыԍны ныр-вылас. Којмӧԁ јӧз аԍнысӧ чајтӧны ещаԋіка іуыԍјасӧн, оз шуны аԍнысӧ пјаԋԋікјасӧн. Ԋоԉӧԁ војтыр — јуӧны јона, помала — паԉавлытӧг, тащӧм јуыԍ војтырсӧ шуӧны — алкогоԉікјасӧн. Сещӧм јӧзыс ӧԏі зԁук оз вермыны овны вінатӧг, најӧс быԏԏӧ коԁкӧ кыскӧ віна-ԁорас. Шуԁтӧм налы луныс, кор оз ԍур јуыштны. Корԍӧны быԁԍама помка, меԁ-еԍкӧ сӧмын јуыштны, а јуасны-кӧ — јуасны гачсӧ і ԁӧрӧмсӧ, ԉібӧ кытчӧԇ віԍӧмјас јуӧмыс-вӧснаыс оз воԁтӧԁны воԉпаԍӧ ԁа бӧрінас-і гуӧԇ вӧтлыны. Емӧԍ војтыр, јуӧны костјасӧн (шојтчӧмӧн): јуасны вежон віт-квајт, сы-бӧрын тӧлыԍ-мынԁа ԋӧԏі оз јуны. Тащӧм јуыԍјассӧ шуӧны запојнеј пјаԋԋікјасӧн.
| |
| − | Вінајас јуӧм-помыԍ јӧзыԁ ԋе тӧԉкӧ оз аԁԇыны ԉоксӧ, а нӧшта-на шуӧны: вінатӧ јуӧм-бӧрын-пӧ шонавлӧ став лыԍӧмыԁ, вӧтлӧ, ԋебԅӧԁӧ став муԇтӧ, ԍетӧ выԉ-вын ԁа бур-гаж мортыԁлы.
| |
| − | Со мыј шуӧны јӧзыԁ віна јуӧм-куԅаыԁ; „Віна ԍетӧ мортлы гаж, быԏԏӧ тувсов гож“, „Віна став ԁушатӧ шонтӧ, быԏԏӧ шоныԁ шонԁі“, „Вінаыԁ і пӧрыԍ јӧзлыԍ воԍтӧ ԍін“ і с. в. — со мыј шуӧны јӧзыԁ. „Муԁрејҗык“ јӧзыԁ шуӧны — „ԃерт-пӧ јона јуны абу бур, а јуны-кӧ колӧ тӧлкӧн. Муԇ-вылӧ, ԉібӧ кущӧмкӧ ԍемја-кост гаж-вӧсна, покојԋікӧс каԅтыштӧм-куԅа јуыштны — сен, ԃерт, омӧԉыс-пӧ ԋемтор абу, тајӧ сіԇі і колӧ, омӧԉіка, мічаа јуӧмԍыԁ-пӧ поԅӧ ошкыштны".
| |
| − | Ԃерт таԇі ошкігаԁ віна јуӧмыԁ быԏԏӧко бурӧн кажітчӧ, меԁ-ԉокторыԁ — вінаыԁ, јӧзԍін-воԇаԁ лоӧ „меԁ-бур ԁругӧн", коԁі отсалӧ колан каԁјасӧ, шуам-кӧԏ, кор мортыԁ пікӧ воас, кор јӧзӧс отсӧг-вылӧ колӧ ыштӧԁны. Бӧрнас, сеԍԍа кӧԏ мыј лоӧ, ԋінӧм оз ԁумыштлыны.
| |
| − | Збыԉ-ӧ вінаыԁ бур отсаԍыԍ, мі, наука віԍталӧм-ԍерԏі, корԍам сылыԍ прамеј бансӧ.
| |
| − | Віԇӧԁлам гӧгӧрбок вінатӧ ԁа сылыԍ уҗсӧ: корԍам бур і ԉок, огӧ-ӧ аԁԇӧ зев ошкана отсаԍыԍлыԍ, пеж, ԋекытчӧ тујтӧм ԉок віналыԍ бансӧ. Огӧ-ӧ аԁԇӧ, мыј вінатӧ ԉок јуныԁ ӧткоԃа: унаӧн кӧԏ, ещаӧн-кӧԏ, мыј сіјӧ бурсӧ оз вај, і оз ԉечіт јӧзӧс, кӧԏ і јӧзыԁ, ԁумнаныс, сіјӧс јуӧны кужӧмӧн, ешаԋікӧн.
| |
| − |
| |
| − | 6. Ебӧсаҗык-ӧ лоан віна јуӧмыԍ.
| |
| − |
| |
| − | Віна јуыԍ-јӧз шуӧны: вінатӧ-пӧ јуан-ԁа вынаҗык лоан. Муԇӧмыԁ-пӧ бырлӧ, ԁај јонҗыка верман уҗавны. Тащӧм шуӧмјасыԁ абу збыԉ. Ӧԏі велӧԁчӧм морт Ԁукло шуліс: вјна јуӧмыԁ-пӧ пԉеԏӧн вӧлӧс кучкалӧм-коԃ. Кыԇі пԉеԏ вӧлӧс ӧԁԇӧԁӧ, вінаыԁ-пӧ морттӧ сіԇ-жӧ. Вӧвтӧ кучкан-ԁа сылы-ӧԁ ебӧссӧ оз пԉеԏыԁ сет. Ебӧссӧ вӧлыԁ боԍтӧ ас-пыщԍыс ем-на-кӧ сіјӧ, а абу-кӧ, — аслас ԇоԋвіԇалунԍыс. Сіԇ-жӧ моԁтыԁлӧн& віна јуӧмԍыԁ ебӧсыԁ оз соԁ. Вынсӧ, вінаыс-вӧсна, морт боԍтӧ ас-пыщԍыс, ас-вірјајԍыс. Вірјајыс секі јона сотчӧ, кіԍԍӧ.
| |
| − | Ебӧстӧ мортлы ԍетӧ јӧв, выј, јај, ԋаԋ, сіԇ воԇӧ. Тащӧм ԍојанјасыԍ гырк-пыщкӧсын артмӧны вірјајлы коланторјас: жірјас, ԉібӧ белокјас, ԉібӧ угԉевоԁјас. Ԍпіртын вірјајлы коланторјыс ԋінӧм абу, сіјӧ оз ԍет ԋекущӧм вын. Ԍо јукӧн-пыщкын быԁ пунт јајын вын ԍетан-торјыс лоас — 39 јукӧныс, сакарын — 34 јукӧн, коԉкјын — 30, јеҗыԁ-ԋаԋын — 27, картупеԉын — 8, вінаын — 0 (ԋінӧм).
| |
| − | Ԍетӧ-оз віна ԁа мукӧԁ ԍпірта-јуанторјас мортлы вын, поԅӧ тӧԁны нароԍнӧ вӧчӧм машінаӧн (пріборӧн), шуԍӧ „ԍіломер" — ԍіла мерајтан. Велӧԁчӧм-јӧз вӧчӧмаӧԍ віԁлӧгјас ԁа аԁԇӧмаӧԍ: быԁ-лун-кӧ јуны сур сӧмын стӧканӧн-җынјӧн, сур вермӧ чінтыны мортлыԍ уҗалан -вынсӧ, ебӧссӧ 1 1/2-пӧв.
| |
| − | Мӧԁ віԁлӧг: ӧԏі понјӧс 1 вежон верԁісны јајӧн ԁа сакарӧн, меԁ вежон сакар-пыԃԃіыс ԍетӧмаӧԍ ешаԋікӧн ԍпірт (кујім паԋӧн лун). Понјыԁ јајнаԁ ԁа сакарнаԁ верԁігӧн вӧлі вермӧ котӧртны віԇан-інас 24 кілометрӧн. Вӧлі јонмӧ ԁа ԍӧктаммӧ. Мӧԁ вежоннас, кор понԁісны сіјӧс јуктӧԁны ԍпіртӧн, котӧртны вермыны кутіс сӧмын 18 кілометр, завоԃітіс омӧԉтчыны ԁа чінны ԍӧкталуныс.
| |
| − | Ангԉіјаын ӧԏі кірпіч-вӧчан завоԁын лыԃԃӧмаӧԍ: сур јуыԍ уҗалыԍјас вонас вӧчӧны 35.131 кірпічӧн ещаҗык ԋӧԏі віна јутӧм уҗалыԍјас-ԍерԏі.
| |
| − | Тащӧм опытјассӧ поԅӧ зев уна вӧчлыны. Став опыт (віԁлӧгыс) вісталӧ ӧԏітор — вінајас оз јонмӧԁ
| |
| − | ны мортӧс, оз бурмӧԁны ԇоԋвіԇалунсӧ, оз отсавны сылы, а жугӧԁӧны сылыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ.
| |
| − |
| |
| − | 7. Шонтӧ-оз віна.
| |
| − |
| |
| − | Шуӧны: вінатӧ-пӧ јуан-ԁа быԁӧн гӧгӧр шоналас. Сӧмын сещӧм шоналӧмыԁ кык-пома беԃ-коԃ. Ӧԏі помсӧ аԁԇӧны, мӧԁсӧ оз аԁԇыны. Ԃерт, кор ԍпіртыс віраԁ веԍкалӧм-бӧрԏі вежԍӧ (переобрабатывается), мыјкӧ-мынԁа шоныԁыԁ артмӧ, сӧмын зев еща. Румка віна шоныԁсӧ ԍетӧ ічӧԏік сакартор-ԁорыԍ ещаҗык-на.
| |
| − | Ԍпіртыс, јуӧм-бӧрын, мортлыԍ паокӧԁӧ кучікса посԋі вірсӧнјассӧ. Паԍкалӧм вірсӧнјасӧ локтӧ унҗык вірыс. Сы-вӧсна морт чајтӧ аԍсӧ шоналӧмӧн. Мі зев тӧԁам кӧрт пачлыԍ шоналӧмсӧ. Сіјӧ ӧԁјӧ шонавлӧ, сӧмын ӧԁјӧ-жӧ кӧԇалӧ. Сіԇі-жӧ ԍпіртыԁ морткӧԁ вӧчӧ: ортсіыс шонавлӧ, пыщкӧсыс сы-пыԃԃі јонҗыка кӧԇалӧ. Тајӧ поԅӧ тӧԁны коԁ-мортлы граԁуԍԋік пуктылӧмӧн.
| |
| − | Міјан Комі облаԍтын боԉԋічајасын лыԃԃӧмјас-ԍерԏі тӧԁам, — кі-кок кынтӧм, ԇікӧԇ кынмӧм ԁа сіԇ воԇӧ, овлывлӧ тӧвјасын меԁԍа-јонасӧ коԁ-јӧзкӧԁ. Тајӧ віԍіалӧмјасыԍ тыԁалӧ — коԁ-мортлӧн шоныԁыс ещаҗык ԍаԃјура-ԁырјіыс-ԁорыԍ.&
| |
| − |
| |
| − | 8. Віна ԁа ԇоԋвіԇалун.
| |
| − |
| |
| − | Ме шулі-ԋін, міԍа, ԍпіртыԁ — јаԁ. Јаԁыԁ, мі тӧԁам, мортӧс віјӧ, щыкӧԁӧ сылыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ,
| |
| − | Ԍпіртыԁ сіԇі-жӧ мортлыԍ ԁај быԁ ловја-ловлыԍ щыкӧԁӧ ԇоԋвіԇалунсӧ. Сіјӧ зев бура тӧԁчас, кутан-кӧ ԍетавлыны ԍојан-піын ԁа јуан-піын віна, шуам, понпілы. Понпілӧн быԁмӧмыс ԁа јонмӧмыс вінаӧн сорлалӧмӧн ԍојанӧн верԁігӧн омӧԉҗык лоӧ. Ӧшіԋвыв чветјасӧс-кӧ понԁан кіԍкавны ԍпірт-сора ваӧн, најӧ жебҗыка-ԋін кутасны быԁмыны. Мортыԁлы ԍпіртыԁ јешщӧ-ԋін уна омӧԉсӧ вӧчӧ. Коԁјура мортыԁ јурсӧ ӧшӧԁӧма, ԁуԉсӧ леԇӧма, оз ӧшјы кок-вылас, восӧ. Мӧԁ лунас сылӧн јурыс віԍӧ, кіас ԋекущӧм уҗ оз пыр. Меԁ-јонасӧ ԍпіртыԁ, мортлы, јуӧм-бӧрԏіыс, шыбытчӧ јур-вемас.
| |
| − |
| |
| − | 9. Віна ԁа гыркпыщкӧс.
| |
| − |
| |
| − | Вінатӧ јуыштасны ԁај шуӧны: гӧгӧр-пӧ візјӧԁлыны кутіс. Сіјӧ візјӧԁлӧмсӧ поԅӧ шуны кӧԇыԁ ва-піӧ ԁон кӧрт ԍујӧм-коԃӧн. Гыркпыщкӧс віна-вӧсна, јуӧм-бӧрԏіыс пырыԍ-пыр, јона гырԁмӧ. Сы-ԁінӧ (ԍпірт-ԁінас) шыбытчӧ уна вір. Ԃерт, сеԍԍа гыркпыщкӧс уҗыԁ (пищеварение) вежԍӧ. Коԁлӧн чорыԁаҗык вывті ԍојԍас, коԁлӧн ԇік ԋем-тор оз ԍојԍы. Кӧԏ коԁ-ногыс, мортлы сіјӧ абу шаԋ. Быԁлаӧ колӧ бурещ — гыркпыщкӧслы јешщӧ-ԋін. Щӧкыԁа, куԅа (ԁыр) вінатӧ јуӧм-бӧрԏі мортыԁлӧн ԍӧлӧмыс сотӧ, горԁԇӧԁлӧ, пагӧԁӧ, восӧԁӧ. Јона віна-јуыԍ јӧзлӧн овлӧны гыркпыщкӧс-са віԍӧмјас, кынӧм-віԍӧмјас (хроническое воспаление желудка).
| |
| − | Унаӧн шуӧны, вінатӧ-пӧ румка-мӧԁ колӧ јуыштлывлыны, меԁ ԍојԍасҗык ԁа меԁ-пӧ гырк-пыщкаԁ бурҗыка ԍојаныԁ разалас. Збыԉ-ӧ сіјӧ? Наука віԍталӧ: ԍпірт јуӧмыԁ-пӧ і ԍојӧм-воԇвылаԁ бур ԁорԍыс унҗык омӧԉсӧ ԍетӧ.
| |
| − |
| |
| − | 10. Віна-вӧсна вежԍӧны мус ԁа вӧркјас.
| |
| − |
| |
| − | Ԍпіртыԁ гыркпыщкӧсԍаԋ јіҗӧ вірӧ. Вірԍаԋ сеԍԍа меԁ војԁӧр веԍкалӧ мускӧ. Мускыԁ мортлӧн куталӧ морт-пыщкӧсԍыс (вірԍыс) став ковтӧм-торјассӧ, быԁԍама јаԁсӧ ԁа ԉоксӧ, сіјӧн сіјӧ віԇӧ вірӧс сӧстӧмӧн, кущӧм колӧ лоны ԇоԋвіԇа вірлы.
| |
| − | Ԍпіртыԁ веԍкалӧ мортлы мускас. Мускыԁ ԍпірт-вӧсна меԁвојԁӧр пыктыштӧ, сеԍԍа госԍалӧ. Сы-бӧрԏі сіјӧ чорԅӧ, тураснас (ыжԁанас) чіныштӧ, чукыртчыштӧ. Вылысыс лоӧ сарӧга-моԁаа "шыԁӧса-коԃ“. Бура уҗалӧмыс муслӧн сы-вӧсна торкԍӧ. Мортлӧн лоӧ аслыс-пӧлӧс мус-віԍӧм. Тащӧм мус віԍӧмԍаԋыс мортлӧн лоӧ воԃанка. Щӧкыԁа тащӧм віԍӧмԍыԁ мортыԁ кувлывлӧ.
| |
| − | Вӧркјасыс мортлӧн вӧчӧны муслӧн-коԃ-жӧ уҗ. Віна-вӧсна, мус-моз-жӧ, вежԍӧны, торкԍӧны, завоԃітӧны уҗавны омӧԉа. Омӧԉа ужалӧмнысла вірын пыр-ӧтарӧ чукӧрмӧны вірыслы-ковтӧм-торјас ԁај сы-вӧсна мортлӧн ԇоԋвіԇалуныс бара-жӧ торкԍӧ.
| |
| − | 11. Щӧщ вежԍӧны ԍӧлӧм ԁа вірсӧнјас.
| |
| − |
| |
| − | Јона віна-јуыԍјаслӧн ԍӧломыс торкԍӧ ԁа вежԍӧ: ыҗԁӧ тураснас, госԍалӧ. Госԍалӧмыс-вӧсна віԍмӧ. Морт оз вермы уҗавны ԍӧкыԁ уҗјас. Сылӧн ԍӧлӧмыс четчӧ, боԍтӧ пӧԁӧм-віԍӧм. Бурԁӧԁны сещӧм віԍӧмтӧ зев ԍӧкыԁ. Унҗыкыԍсӧ віԍӧмыс помаԍӧ ԍӧлӧм-параԉічӧн, ԍӧлӧм потӧ, — мортыԁ ԁруг кулӧ.
| |
| − | Вірсӧнјасыс віна-јуыԍ-јӧзлӧн лоӧны рӧшкыԁӧԍ ԁај рушӧԍ. Рӧшкыԁысла ԁа рушысла ԁа уна вір чукӧрмӧмла јурвем-пыщкӧсса вірсӧнјасыс пӧтлӧны: вірыс петӧ јурвем-пыщкӧсас. Сы-вӧсна мортӧс шыбытӧ параԉіч: уԍкӧԁчӧ кіјасаԁ, ԉібӧ кокјасаԁ — најӧ коԍмӧны. Унҗыкыԍ та-вӧсна мортыԁ кувлӧ.
| |
| − |
| |
| − | 12. Віна ԁа јурвем.
| |
| − |
| |
| − | Јурвем — інԁалыԍ. Јурвемԍаԋ кі-кокјасӧ, паԍтала став тушаӧ, — быԁлаӧ мунӧны ԋервјас (везјас). Сіјӧ ԋервјасӧԁыс јурвемԍаԋ мунӧны быԁлаӧ (морт вірјајӧ) став щӧктӧмјасыс, інԁалӧмјасыс. Ԋервјасӧԁ мунӧ јурвемӧ ставтор-јывԍыс ортсыԍаԋ: кок-ԍаԋ, быԁлаԍаԋ. Кынмӧ-кӧ, шуам, кок, — ԋервјасыс нуӧны јуӧр јурвемӧ кӧԇыԁ-јывԍыс, кынмӧм-јывԍыс, сіԇі воԇӧ. Јурвемыԁ мортлӧн меԁ-ыҗыԁ колан-тор.
| |
| − | Ԍпіртыԁ морт-пыщкын меԁ-јона інмӧ јурвемӧ. Јурвемлы віна јуӧмыԁ ԇік нӧшкӧн кучкӧм-коԃ.
| |
| − | Віна јуӧм-бӧрын мортлӧн памеԏыс чінӧ, пеԉыс (кылӧмыс) ԍӧктаммӧ, ԍінјасыс паԁмӧны, нырлӧн ԁук-тӧԁӧмыс, нырасыс& чінӧ. Омӧԉҗык лоӧ јај-кучік-выв кылӧм. Сы-вӧсна коԁ-јӧз јона кынмавлӧны, јона сотчывлӧны, — овлӧ мукӧԁ-ԁырјі кувтӧԇыс.
| |
| − | Јона віна-јуыԍјаслӧн торкԍывлӧ јурвем-уҗыс. Секі морт віԍмӧ уна-пӧлӧс јӧјталан віԍӧмјасӧн, меԁ-щӧкыԁа белӧј-горачкаӧн. 1902-ӧԁ воын тӧԁмавлӧмаӧԍ кущӧм помкаыԍ (мыј-вӧсна) јӧјтавлӧмаӧԍ јӧзыс ԁа каԅалӧмаӧԍ: віна јуӧм-вӧсна — 37% став јӧјталыԍ-піԍыс, ԁруг кущӧмкӧ ԋемуԉіча лоӧм-вӧсна (ыҗыԁ шог ԁруг лоӧма-ӧ, повԅалӧма-ӧ, сіԇі воԇӧ) — 20%, ԁојмӧмӧн — 7%, уҗалӧмыԍ вывті муԇӧмла (переутомление) — 5%, пӧрыԍла-ԋін — 7%.
| |
| − |
| |
| − | 13. Унаӧ кулӧ јӧз віна јуӧмыԍ.
| |
| − |
| |
| − | Віна јуыԍ јӧзлӧн немыс җеԋыԁҗык во 10-кымын. Бара-жӧ, віна јуыԍјас-піыԍ унаӧн кулӧны томӧн ты віԍӧмыԍ. Јуыԍ-јӧз-піыԍ тӧмӧн кулӧ 1 1/2-пӧв унҗык, мукӧԁ-пӧлӧс-віԍӧмјасыԍ кулыԍ јӧз-ԍерԏіыс. Віна јуӧмыԍ јӧз кулӧны 5-мынԁа уна коԉераӧн віԍӧмӧн-ԁорыԍ.
| |
| − | Наука сіԇ-жӧ тӧԁӧ: віна јуыԍјас-піыԍ кулыԍјас унҗык, јутӧм-јӧз-ԁорыԍ.
| |
| − | Лыԁпасјас петкӧԁлӧны, унаӧ кулӧны јӧз віна јуӧм-помыԍ ԁа јутӧм-јӧз-піыԍ.
| |
| − | 25 арӧсԍаԋ 35 ар. быԁ 1000 мортыԍ кулӧ јутӧмыс 5 морт, јуыԍ 15
| |
| − | 35 „ 45 ,, ,,.,, ,, ,, 6 „ „ 23
| |
| − | 45 „ 55 ,, ,, ,, ,, ,, 11 ,, ,, 35
| |
| − | 55 ,, 65 ,, „ ,, ,, ,, 23 ,, ,, 53
| |
| − | Тӧԁмалӧм-ԍерԏі, Роԍԍіјаын куш віна ԁа мукӧԁ ԍпірта-јуанторјасыԍ 18 воӧн віна јуом-вӧснаыс кулӧма 84.277 морт. Профессор Ԍікорскіј лыԃԃӧм-ԍерԏі, коԁ-јурӧн ԅверјас ԍојӧмаӧԍ — 1.246 мортӧс, кынмӧмаӧԍ — 2.215, сотчӧмаӧԍ — 16.280 морт, віјӧмаӧԍ — 51.200 мортӧс, гым-ԋӧв (чарԁ-бі) віјӧма, віԁчыԍтӧмланыс — 9.909 мортӧс.
| |
| − | Ставыс, ԁоктор Геԉеԋіус лыԃԃӧм-ԍерԏі, віна јуӧм-вӧсна быԁво кулӧ:
| |
| − | Ангԉіјаын................ 40.000 морт
| |
| − | Франтсіјаын.............. 40.000 „
| |
| − | Гермаԋіјаын.............. 40.000 ,,
| |
| − | Швејтсаріјаын............ 10.000 „
| |
| − | Сканԃінавіјаын........... 10.000 ,,
| |
| − | Беԉгіја ԁа Голланԃіјаын . 2.000 „
| |
| − | Роԍԍіјаын................ 100.000 „
| |
| − | Татыԍ тыԁалӧ, міјан Роԍԍіјааԁ віна јуӧм-вӧсна кулыԍјасыԁ меԁ-уна, мукӧԁ госурарствојасын-ԍерԏі.
| |
| − |
| |
| − | 14. Віна јуӧмыԍ јӧзыԁ јывмӧ (жебмӧ).
| |
| − |
| |
| − | Віна, јуыԍ-јӧзыԁ — пјаԋԋікјасыԁ асԍыс-еԍкӧ ԇоԋвіԇалунсӧ воштӧны-ԋін ԁа і чеԉаԃыслыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ жебмӧԁӧны.
| |
| − | Јуыԍ-јӧзлӧн ԇоԋвіԇа чеԉаԃыԁ овлӧ сӧмын 18 прӧчент. Франтсузкеј ԁоктор Ԉенгрен тӧԁмалӧма олан-ногсӧ чеԉаԃјаслыԍ 215 віна јуыштны раԃејтыԍ баԏ-мамлыԍ. 819 чеԉаԃ-піыԍ (тајӧ баԏ-мамлӧн) со кущӧм ԇоԋвіԇалунјасыс: 145 морт абу
| |
| − | тыр вежӧраӧԍ, 121 морт — регыԁ кулӧмаӧԍ, 55 — віԍӧны чакоткаӧн, 38 — уҗ-вылӧ оз шогмыны, 37 — воԇҗык чужӧмјас, 16 — шојӧн-чужӧмјас. Ԇоԋвіԇа јӧз на-піыԍ ԍурӧма сӧмын 407 морт, җынԍыс ещаҗык.
| |
| − | Ӧԏі ԍіктын, міјан Комі облаԍтын, ӧԏі ныв-баба мунӧма верӧссајӧ јуыԍ,& морт-сајӧ. Налӧн вӧлӧма віт чеԉаԃ, — 4-ыс рӧԃітчӧм-бӧрас регыԁ кулӧмаӧԍ, 10-15 лун-мыԍԏі. Меԁ-бӧрја кагаыс сіԇ-жӧ кулӧма 5 арӧсӧн. Мужікыс тајӧ нывбабаыслӧн, сотчытӧԇыс віна-јуӧмысла, кулӧма. Ԍіјӧ мунӧма мӧԁ мужік-сајӧ — јутӧм-морт-сајӧ, ӧні сы-бӧрын вӧлӧма 2 чеԉаԃ, кыкнаныс ԇоԋвіԇаӧԍ.
| |
| − | Баԏ-мам коԁјура-ԁырјі лоӧм чеԉаԃ нем-чӧж-кежлас лоӧны омӧԉ ԇоԋвіԇалунаӧԍ. Баԏ-мамыс ас-гӧгӧрвотӧмлаыс нем-чӧж-кежлас чеԉаԃсӧ ԋемортӧ воштӧны. Тащом чеԉаԃыԁ унҗыкыс овлывлӧ абу тыр тӧлкаӧԍ, рӧԃімечаӧԍ, ԋемејӧԍ ԁа сіԇі воԇӧ.
| |
| − | Ԁоктор Ԉіпԏек віԁлалӧма 97 чеԉаԃӧс јуыԍ баԏ-мамлыԍ. На-піыԍ 83 чеԉаԃыс лоӧмаӧԍ віԍыԍјас, урӧԁјас, абу тыр вежӧраӧԍ ԁа сіԇі воԇӧ.
| |
| − | Мыј-понԁа-нӧ баԏ-мам јуӧмысла чеԉаԃыс лоӧны віԍыԍӧԍ? Мыјла налӧн торкԍӧ ԇоԋвіԇалуныс? А со мыј-вӧсна. Вінаса ԍпіртыс ӧтлааԍӧ јуыԍ-морт вірыскӧԁ. Вірыскӧԁ сіјӧ ԍурӧ зароԁышевӧј кԉеткајасӧ, коԁјас артмӧны мужскеј ԁа женскеј полӧвеј органјасын (чеԉаԃ рӧԁмӧԁанінјасын), — сеԍԍа, ӧтлаԍӧм-бӧрас (нывбаба ԁа мужік кԉеткајас) мам кынӧмын завоԃітӧ быԁмыны морт. Сіјӧ зароԁышевӧј кԉеткајассӧ ԍпіртыс і віԍмӧԁӧ (отравԉајтӧ). Ԃерт
| |
| − | сеԍԍа ԇоԋвіԇа морттӧ оз-ԋін поԅ віԁчіԍныԁ. Збыԉ-ӧ тајӧ, — тыԁалӧ со мыјыԍ: боԍтам ӧткоԃ кӧјԁыс-туԍ — іԁ-ԍулыԍ ԉібӧ руԇӧг-ԍулыԍ. Ӧткоԃ кӧјԁыссӧ пуктам кык ԁозјӧ чужтыны. Ӧԏі ԁозјас понԁам кіԍкавны ԍпірт-сора ваӧн, мӧԁас куш сӧстӧм ваӧн. Ӧԏі ԁозјас, кӧні кіԍкалім ԍпірт-сора-ваӧн, быԁмыны понԁас омӧԉа, вынтӧма, регыԁӧн бӧр коԍмас — кулӧ. Мӧԁ ԁозјас быԁмыны кутас бура ԇоԋ-віԇаа. Сіԇ-жӧ і мортыԁ.
| |
| − | Мамјас-кӧ јуӧны, вајӧны чеԉаԃыслы ԉоксӧ кык-мынԁа. Ӧԏі-кӧ, јуыԍ-мамјаслӧн кынӧм-пыщԍаԋыс-на кагаыслы ԍурӧ вірыскӧԁ ԍпіртыс. Мӧԁ-кӧ, рӧԃітчӧм-бӧрас кагасӧ верԁӧ морӧс-јӧвнас-ԁа, јӧлыскӧԁ сіԇ-жӧ ԍурӧ вірԍаԋыс ԍпіртыс. Тајӧ петкӧԁлӧ, поԅӧ-оз јуны вінајастӧ нывбабалы — мамјаслы.
| |
| − | Ӧԏі ԇоԋвіԇалун-кутан јукӧԁ-берԁса журнал лыԃԃӧм-ԍерԏі, віна јуӧм ӧԏі ԁас воӧн Амерікаын со мыј вӧчӧма:
| |
| − | 1. Віԇӧма куш ԃеԋгаӧн віна-вылӧ 1.180 міԉ. шајт.
| |
| − | 2. Бӧкысӧн ԉок-тор вӧчӧма . . 1.180 міԉ. шајт.
| |
| − | 3. Віԍмӧԁӧма жугӧԁӧма . . . 300.000 мортӧс.
| |
| − | 4. Лоӧма ԍетны быԁтыԍан керкајасӧ 100.000 чеԉаԃӧс.
| |
| − | 5. Ԏурмаӧ ԍурӧмаӧԍ .... 150.000 морт.
| |
| − | 6. Јӧјмӧмаӧԍ.................... 1.000 „
| |
| − | 7. Аԍнысӧ аԍныс віјӧмаӧԍ . . . 2.000 .
| |
| − | 8. Віна јуӧм-вӧсна сотчӧма ембур (пӧжарјас-ԁырјі) 19.5 міԉ. ш.ԁон
| |
| − | 9. Віјӧмаӧԍ .................... 1.500 мортӧс,
| |
| − | 10. Ԁӧвајасӧн коԉӧмаӧԍ . . . 200.000 нывбаба.
| |
| − | 11. Баԏ-мамтӧг чеԉаԃ коԉӧмаӧԍ 1.000.000 морт.
| |
| − | Тајӧ лыԁпасјасԍыс ԁа-і став гіжӧԁјасԍыс тыԁалӧ, віна јуӧм-вӧсна, алкогоԉізм-вӧсна, — јӧзыс ԋӧжјӧԋікӧн пыр жебмӧ, омӧԉтчӧ ԁа чінӧ.
| |
| − | Гіжӧԁбӧр.
| |
| − |
| |
| − | Тајӧ став віԍталомԍыс мі аԁԇам — ԍпірта јуан-торјас јуӧмыԍ мортлы бур ԋӧԏі ԋекор оз овлы. Ԍпірта јуанторјас — јаԁа-јуанторјас, жугӧԁӧны мортлыԍ вірјајсӧ, лыԍӧмсӧ, меԁ-кӧԏ і кор ԁа мыјԁаӧн-кӧԏ сіјӧс јуан.
| |
| − | Віна јуӧмыԍ јӧзыԁ вочасӧн пыр віԍмӧны. Чінӧ налӧн уҗавны вын-ебӧсыс, (бӧрынас ԋӧԏі оз понԁыны вермыны). Унаӧн кулӧны томӧн, пӧратӧг-каԁтӧг Со мыј најӧ мортыԁлы віна ԁа мукӧԁ ԍпірта јуанторјастӧ јуӧмыԁ. Нӧшта-на уна ԉоктор вајӧ віна јуӧмыԁ, кор јуӧны быԁӧн, кызвын јӧзыс. Секі, віна јуӧмла, став јӧзыслӧн омӧԉтчӧ ԇонвјԇалуныс. Щыкӧ ԇоԋвіԇалун быԁмыԍ том-војтырлӧн, чеԉаԃлӧн. Соԁӧ, паԍкалӧ јӧз-костын быԁ-ԍама ԉок вӧчӧмјас. Та-вӧсна-жӧ омӧԉтчӧ овмӧсыс јӧзыслӧн, ԁа-і став госуԁарствоыслӧн. Тајӧ ставыс сулалӧ паныԁ выԉ олӧмлы, — кутӧ, торкалӧ строітны выԉ-нога, ԇоԋвіԇалуна, міча-гажа олӧмсӧ уҗалыԍ-јӧзыслы.
| |
| − | Кор-нӧ ԇікӧԇ бырас тајӧ немӧвӧјја ԉокыс, тајӧ ԉок, важ, зывек олӧмыс — віна јуӧмыс јӧз-костԍыс? Кор-нӧ јӧзыс бертыштасны вужԍаԋыс віна јуӧмсӧ, ӧніја сіјӧн ԉечітчӧм-пыԃԃіыс, сылыԍ гаж корԍӧм-пыԃԃіыс? Кор-нӧ вермас лоны тајӧ выԉ-нога, ԇоԋвіԇалуна, прамӧј-гажа олӧмыс? ԁырӧ оз быр віна јуӧмыс?
| |
| − | Тӧԁны тајӧс абу ԍӧкыԁ: віна јуӧм бырӧ сек, кор бырӧ јӧз-костыԍ ԉок олӧмыс, коԁі вӧтлӧ уҗа-
| |
| − | лыԍ јӧзсӧ вінасӧ јуны, кӧр уҗалыԍ јӧзыс аԁԇасны бурҗык гаж ԁа шог паԉӧԁантор, віна јуӧм пыԃԃі. Ӧні уҗалыԍ-јӧз віна јуӧмлы јона-на отсалӧ пемыԁлуныс ԁа ԍӧкыԁ олӧмыс, став олӧмԍамыс.
| |
| − | Мыјла фабрік-завоԁса уҗалыԁԍ-јӧз шӧјтчан-лунјасӧ клубјасӧ-пыԃԃі мунӧны півнејӧ?
| |
| − | Мыјла креԍԏана праԅԋіклунјасӧ нарԁомјасӧ-пыԃԃі ԁа лыԃԃыԍан керкајасӧ-пыԃԃі мунӧны јуыштны суԍеԁыс-орԁӧ, ԉібӧ кабакӧ, ԉібӧ самӧкур-пуыԍ-орԁӧ?
| |
| − | Уҗалыԍ јӧзыԁ ԁа креԍԏанаыԁ ӧні оз на кужны бурҗыка коԉԉӧԁны асԍыныс шојтчан-каԁсӧ, оз-на кужны кӧрԍны аслыныс выԉ-нога ӧлӧмыслыԍ гажјассӧ. Чорыԁа-на кутӧ ас-кабырнас важ олӧмԍамыс, пемыԁлуныс, — оз вермыны ԋекыԇ мезԁыԍны. Татыԍ оз поԅ мыжԁыны уҗалыԍ јӧзӧс, колӧ жаԉітны најӧс сыыԍ. Тајӧ-ӧԁ ставыс коԉі міјанлы важ-ԁырԍа нарԏітана-олӧмыԍ. Мыјԁыра-ӧԁ најӧс нарԏітісны озыр јӧзыԁ, — ез леԇлыны најӧс мӧвпыштнысӧ каԁ-вӧснаыс. Віна јуӧм-кынԇі ԋекущӧм гаж уҗалыԍ јӧз ез аԁԇывны. Сещӧм олӧм-бӧраԁ, ԃерт, сеԍԍа ԁруг он вермы вежны оломԍамтӧ.&
| |
| − | Меԁ бырӧԁны јӧз-костыԍ віна јуӧм, воԇвылас колӧ кыпӧԁны јӧзыслыԍ ԍуԍлунсӧ, паԉӧԁны налыԍ вежӧрсӧ, велӧԁны најӧс, меԁ-еԍкӧ најӧ аԍныс аԁԇісны ԉоксӧ віна-јуӧмыԍ ԁа велӧԁчӧм-помыԍ бурсӧ. Сек уҗалыԍ јӧзыԁ аԍныс каԅаласны выԉ-ног олӧмыслыԍ бурсӧ ԁа шыбытасны важ коԉасјассӧ.
| |
| − | Мӧԁ отсаԍыԍ віна јуӧмлы — ԍӧкыԁ олӧм-ног ԁа олӧмԍам. Віԇӧԁлам, кыԇі олӧ креԍԏаԋіныԁ. Лун і вој во-гӧгӧр сіјӧ ԍӧкыԁа уҗалӧ, мырԍӧ ас-овмӧс-берԁас ныр-вылас уԍтӧԇыс. Сіјӧ веԍіг прамеј кынӧмпӧт оз аԁԇыв, олӧ пемыԁіԋік ԉок керкаын, велӧԁчытӧм. Оз ԍурлы бурҗык шојтчан каԁ сылы. Ԃерт, сещӧм пемыԁа олігаԁ, ԍӧкыԁа уҗалігаԁ-ԁа немтӧ тырмытӧм-вӧснаыԁ раԁ лоан, бура шојтчӧм-пыԃԃі, вунӧԁлыны асԍыԁ шогтӧ віна суԉіја-ԁорын, вунӧԁны став тырмытӧмсӧ, став ԍӧкыԁ уҗсӧ.
| |
| − | Ԃерт, еԍкӧ креԍԏаԋіныԁ ез мун віна јуны, а муніс-еԍкӧ шојтчан каԁас ԋіга-гаԅет лыԃԃыны, вӧлі-кӧ сылӧн олӧмыс кокԋіҗык, ещаҗык-кӧ поԅӧ вӧлі сылы уҗавны кынӧмпӧт-вӧснаыс ԁа унҗык-кӧ вӧлі коԉӧ сылы шојтчан каԁыс.
| |
| − | Меԁым бырӧԁны віна јуӧм, колӧ вермаԍны со кущӧм тујјасӧн: колӧ кыпӧԁны јӧзӧс велӧԁан-уҗӧ ԁа паԍкӧԁны, воԍтавны јӧз-піас унҗык школајас, лыԃԃыԍан-керкајас, гӧрԁ-лыԃԃыԍан-пеԉӧсјас, нарԁомјас, боԉԋічајас, сіԇі воԇӧ. Сеԍԍа быԁ-ногӧн зіԉны кокԋӧԁны уҗалыԍ-јӧзлыԍ ԁа креԍԏаналыԍ олӧмсӧ, кыпоԁны став овмӧссӧ госуԁарствоыслыԍ, јӧзыслыԍ-і.
| |
| − | Бурҗык, ԁолыԁҗык, гажаҗык, кокԋіԁҗык олӧм, выԉ-нога-олӧмԍам, вӧтлас, помалас јӧз-костыԍ віна јуӧмлыԍ гаж.
| |
| − | Колӧ, ԃерт, јӧзсӧ велӧԁны, меԁ најӧ кутасны кужны уҗсӧ лӧԍӧԁны кокԋіҗыка ԁа унҗык вӧчны. Кымын-ӧԁ бурҗык овмӧс, сымын ещаҗык ԍӧ-
| |
| − | кыԁ уҗ ԁа унҗык шојтчан каԁ. Сымын унҗык пӧра ԍурӧ велӧԁчыны, — сымын гажаҗык, кокԋіҗык олӧм, ещаҗык јуӧмӧн — шог-паԉӧԁӧм.
| |
| − | Меԁ-јона колӧ віԇны ԇоԋвіԇалун том-јӧзлыԍ, чеԉаԃлыԍ, — колӧ ӧлӧԁны најӧс віна јуӧмыԍ. Ӧні міјан том-јӧз-піас щӧщ јона паԍкалӧма віна јуӧмыԁ.
| |
| − | Ԁоктор Коровін лыԃԃӧм-ԍерԏі Мӧскуа губерԋаын 18.134 морт велӧԁчыԍ ԃеԏінка-піыԍ (первӧј ступеԋын) — 12.152 мортыс јуӧны, ԉібо јулӧмаӧԍ-ԋін віна ԁа мукӧԁ ԍпірта-јуанторјас. Сен-жӧ велӧԁчыԍ 10.404 нывкајас-піыԍ — сіԇ-жӧ јуӧны віна.
| |
| − | Міјан Комі облаԍтын том-јӧз-піын віна-јуӧмыԁ нӧшта-на унҗык. Віна јуӧмкӧԁ міјан чеԉаԃыԁ тӧԁмаԍӧны 10 арӧсӧԇ-на. Унаӧн сещӧм чеԉаԃыԁ коԁԇылӧмаӧԍ-ԋін саԃтӧм коԁоԇ. Став том јӧзыс-ԋін тӧԁӧны кӧрсӧ самӧкурыслыԍ, віналыԍ-і. Быԁмыԍ, нер вірјајтӧ том јӧзыԁлыԍ віна јуӧмыԁ јешщӧ јонҗыка ԁа ӧԁјӧҗык жугӧԁӧ.
| |
| − | Чеԉаԃ вінајуӧмкӧԁ колӧ став вынтӧ пуктӧмон& вермаԍны. Ԃерт, тајӧ уҗӧ меԁ-воԇ колӧ боԍтԍыны баԏ-мамыслы.
| |
| − | Меԁ віԇны чеԉаԃӧс віна јуӧмӧ велалӧмыԍ, баԏ-мамлы аслыныс оз ков петкӧԁлыны чеԉаԃ-воԇас віна јуӧмсӧ, оз ков леԇны најӧс віна јуан-інјасӧ. Чеԉаԃыԁ-ӧԁ велалӧны быԁ ԉоксӧ вӧчны гырыԍјаслыԍ, баԏ-мамлыԍ-і. Колӧ ԍетны чеԉаԃлы сещӧм гаж меԁ-еԍкӧ најӧ оз велавны ԉок-вылас.
| |
| − | Тајӧ-уҗын зев-ыҗыԁ отсӧг вермас ԍетны школа ԁа мукӧԁ јӧзлыԍ-вежӧр-кыпоԁан&-уҗ-нуӧԁан-інјас: комсомол, нывбабајаслӧн оргаԋізатсіја, піоԋер чукӧр і сіԇі воԇӧ. Тајӧ оргаԋізатсіјајас отсӧгӧн колӧ лӧԍӧԁны чеԉаԃлы ԁа том јӧзлы быԁԍама выԉнога ворсан-торјас, ывлавылын вӧчавны бура шојтчан-лунјас, праԅԋікјас, ԍпектакјас, комі рытјас — ԍылӧмӧн, ворсӧмӧн, гӧрԁ војпукјас, ԁа мукӧԁ выԉ-нога міча гажјас. Тащӧм уҗсӧ колӧ нуӧԁны быԁ ԍіктын, быԁ грезԁын-і. Кужан-кӧ чукӧртны том-јӧзӧс, чеԉаԃӧс тајӧ уҗ-ԁнас, најӧ регыԁ вунӧԁасны, ԉок-зывек важ гажјастӧ, налӧн ӧԁјӧ понԁас кыптыны вежӧрыс, лоӧны јона ԇоԋвіԇаӧо. Гӧгӧрвоасны-кӧ, мӧԁыԍ најӧ оз ԋін ԍурӧԁчыны самӧкур ԁа віна гаж-улаԁ. Сіјӧ гажтӧгыс најӧ понԁасны кужны корԍны аслыныс бур выԉ-нога гажјас. Віна јуӧмкӧԁ вермаԍігӧн тајӧ уҗ-ԁінас меԁ-воԇ ковмас кутчіԍны. Вермаԍны со кущӧм тујјас: Віна пуӧмыԍ ԁугԁӧм-могыԍ колӧ суԃітны віна пуыԍјассӧ ԁа віна вузалыԍјассӧ. Шуасны, мыјла леԇісны сіԇ-кӧ вінасӧ? — Мі шуам налы: вінатӧ леԇісны регыԁ-кежлӧ. Ԍамӧкуртӧ пуӧмыԍ ԁа гуԍӧн вінатӧ вузавлӧмыԍ, ԃерт, колӧ суԃітны. Вермаԍны сещӧм јӧзыскӧԁ колӧ ӧтвылыԍ став јӧзыслы щӧщ.
| |
| − | Пыр ԁугԁывтӧг јуыԍ јӧзсӧ колӧ став јӧзыслы віԁны, оз ков леԇны сіјӧс мірскеј уҗ-вылӧ бӧрјыԍны, — колӧ вермаԍны сещӧм јӧзыскӧԁ бурӧн і ԉокӧн. Ԉок-торјассӧ вӧчӧмыԍ ԋӧԏі оз ков мілујтны, колӧ чорыԁа, жаԉіттӧг најӧс суԃітны.
| |
| − | Колӧ шуны: тајӧ став уҗ-нуӧԁӧмнаԁ, вермаԍӧмнаԁ мі ог-на вермӧ ԇікӧԇ бырӧԁны јӧз-піыԍ віна јуӧмсӧ.
| |
| − | Меԁ-ыҗыԁ уҗыс ӧні віна јуӧмкӧԁ вермаԍігӧн: кыпӧԁны вежӧрсӧ став јӧзыслыԍ. Сы-могыԍ колӧ паокыԁҗыка јӧз-піас разӧԁны ԇоԋвіԇалун віԇӧм-вӧсна ԍорԋіјас, лыԃԃыԍан керкајасын, школајасын, гӧрԁ пеԉӧсјасын ԁа сіԇі воԇӧ. Унҗык воԍтавны школајас, лыԃԃыԍан керкајас, быԁ ԍіктјасӧ. Ԍтав Комі му-паԍталаыс разӧԁны ԋігајас ԇоԋвіԇалун кутӧм-јылыԍ. Тајо уҗ-ԁінас колӧ кутчіԍны быԁ гӧгӧрвоана мортлы, а меԁ-воԇ — ԁокторјаслы, пеԉшарјаслы, бабкајаслы, ущіԏеԉјаслы, комсомол-чукӧрлы, ԃеԉегаткајаслы ԁа сіԇ воԇӧ.
| |
| − | Јӧртас.
| |
| − | Лістбок.
| |
| − | 1. Мыј сіјӧ ԍпірта јуанторјасыс . . . 3
| |
| − | 2. Мыјла јуԍӧны вінаӧн . ............4
| |
| − | 3. Віна-јумыԁ гӧԉмӧԁӧ јӧзӧс..........6
| |
| − | 4. Віна јуӧм-помыԍ уна ԉоктор вӧчӧмјас 10
| |
| − | 5. Кыԇі віԇӧԁӧны јӧзыс віна јуӧм-вылӧ 12
| |
| − | 6. Ебӧсаҗык-ӧ лоан віна јуӧмыс& ... 14
| |
| − | 7. Щонтӧ& оз віна . . ; . . .... 16
| |
| − | 8. Віна ԁа ԇоԋвіԇалун................ —
| |
| − | 9. Віна ԁа гыркпыщкӧс ....... 17
| |
| − | 10. Віна-вӧсна вежԍӧны мус ԁа вӧркјас . 18
| |
| − | 11. Щӧщ вежԍӧны ԍӧлӧм ԁа вірсӧнјас . 19
| |
| − | 12. Віна ԁа јурвем ................... —
| |
| − | 13. Унаӧ кулӧ јӧз віна јуӧмыԍ ... 20
| |
| − | 14. Віна јуӧмыԍ јӧзыԁ јывмӧ (жебмӧ) . . 21
| |
| − | Гіжӧԁбӧр ........................25
| |
| − | ЕМӦԌ
| |
| − | комі ԋіга леԇан-інын комі ԋі-гајас ԇоԋвіԇалун кутӧм-јылыԍ:
| |
| − | Ԍперанскіј. Пер Чеусова. Быԁтыԍыԍ мамјаслы. Азбука матери. Леԇӧма 1925 воӧ. 23. ԉіст-бок ԁоныс 20 ур.
| |
| − | Роԍԍіјскіј. Пер Кеԁровскаја. Гут разсԁӧ віԍӧмјас. Муха разносит болезни. 1926 в. 19 ԉістбок, 7 ур.
| |
| − | Ԁоктор Глоба. Пер. Поԉешщікова. Ԍін віԍӧм. Трахома. 1925 в. 26 ԉістбок. 15 ур.
| |
| − | Горбов. Пер. Выборов. Сӧстӧм олӧм — ԇоԋвіԇа олӧм. Чистота — залог здоровья. 1925 в. 21 ԉіст-бок. 20 ур.
| |
| − | Роԍԍіјскіј. Пер. Булышев. Нывбаба віԍӧмјас. Беселы о женскнх болезннх. 1926 в. 39 ԉіст-бок. 24 ур.
| |
| − | Ԃмітріјева. Пер. Жіжова. Енӧ ескӧј ԋінӧмабуӧ. Как люди болеют и мрут от невежества и суеверия. 1926 в. 18 ԉістбок. 7 ур.
| |
| − | Быркова. Пер. Наԃејева. Віԁчіԍӧј ԁа бурԁӧԁчӧј ԉоквіԍӧмыоԍ. 1927 в. 43 ԉістбок. 30 ур.
| |
| − | Кокаԋін. Ԉоквіԍӧм. 1927 в. 35 ԉістбок. 12 ур.
| |
| − | Ԁоктор Крустаԉов. Пер. Булышев. Скӧтԍаԋ мортлы вуҗыԍ віԍӧмјас. Зараза от животных к людям 1927 в. 35 ԉістбок.
| |
