|
|
| Строка 1: |
Строка 1: |
| − | I. О. ТАСІН
| |
| − | КРОԈІК
| |
| − | ВІԆЫСЈАСЛЫ ІНԀӦԀЈАС
| |
| − | КОМІ ГОСІЗԀАТ
| |
| − | СЫКТЫВКАР
| |
| − | 1932
| |
| − | з.оов
| |
| − | ВОԆКЫВ
| |
| | | | |
| − | Скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧм ӧніја каԁын сулалӧ меԁԍа гырыԍ хоԅајственно-поԉіԏіческӧј могјаскӧԁ раԁыԍ. Промышԉенноԍтлӧн ӧԁјӧ кыптӧм, робочој класслон куԉтурној ԁа маԏеріаԉној бокԍаԋ бурмӧм, ӧԁјӧ лыԁнас соԁӧм, воыԍ-воӧ соԁтӧ скӧт проԁуктајас вылӧ коланлунсӧ.
| |
| − | Сувтӧ боԉшевістскӧј могӧн парԏіјно-сӧветскӧј, комсомоԉскӧј ԁа профсојузнӧј общественноԍт воԇӧ, іспоԉзујтны став поԅӧмлунсӧ, став пыщкӧсса рессурсјас.
| |
| − | Скӧтвіԇан пробԉема разрешітігӧн, оз поԅ бокӧ коԉны і кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧм.
| |
| − | Кроԉік зев регыԁја каԁӧн паԍкалӧ. Кроԉікјаслы оз ков шоныԁ оланінјас ԁа ԍојӧны зев уна ԍікаса кӧрымјас.
| |
| − | Кроԉік віԇӧм паԍкӧԁны поԅӧ ԋе сомын колхозјаслы ԁа совхозјаслы, но і быԁ столовӧјјаслы, ԉесопунктјаслы, ԉесозавоԁјаслы, быԁ робочӧјлы.
| |
| − | „Фабрік-завоԁ ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас берԁӧ аслыныс проԁовоԉственнӧј база лӧԍӧԁӧм пыр, (граԁјӧр, мӧс, порԍ, кроԉік, курӧг, ԇоԇӧг віԇӧм, чері кыјан пруԁјас лӧԍӧԁӧм ԁа с. в) завоԁјаслӧн, фабрікјаслӧн, транспортлӧн ԁа мукӧԁ препріјаԏԏӧлӧн ӧніја условіјӧјасын могыс — лӧԍӧԁны ԋе сӧмын коопераԏів ԁа столовӧј, но і аслыныс віԇму овмӧсса преԁпріјаԏԏӧјас, коԁјас еԍкӧ ԍетісны соԁтӧԁ прӧԁукта робочӧјјасӧс снабжајтӧм вылӧ“. (ВКП(б) ЦК ԍеԋԏабрса пԉенум шуӧмыԍ).
| |
| − | Кроԉік віԇӧм-паԍкӧԁӧм вӧсна коԍ, — ем коԍ робочӧј снабжеԋԋӧ вӧсна, Војвыв крајын вӧрлеԇан уҗ кыпӧԁӧм вӧсна ԁа колхозјасӧс овмӧс ԁа котыртчӧм бокԍаԋ јонмӧԁӧм вӧсна. Кулакјаслы, најӧ агентјаслы быԁ ԍікас оппорту-
| |
| − |
| |
| − | ԋізмлы чорыԁ отпор ԍетомон портам олӧмӧ ВКП(б) ЦК-лыԍ шуӧмсӧ.
| |
| − | Тајӧ җеԋыԃік ԋіганас автор петкӧԁлӧ, мыј вермӧ ԍетны кроԉік робочӧјлы ԁа промышԉенноԍтлы, інԁалӧ тујјас кроԉік віԇом паԍкӧԁӧмлы.
| |
| − | Реԁактор.
| |
| − | МЫЈ ԌЕТӦ КРОԈІК
| |
| − | 1. Кроԉік ԍетӧ економіја уҗалыԍ вынын. Уна уҗјас кроԉік віԇан-ԁӧԅӧрітан овмӧсјасын, вермасны вӧчны том ԁа порыԍ јоз, коԁјасос оз поԅ уҗӧԁны мукӧԁ ԍӧкыԁ уҗјас вылын. Том ԁа пӧрыԍ јӧз вермасны верԁны і јуктавны кроԉікјасӧс, гожӧмын уԉтурун вајавны ԁа с. в.
| |
| − | 2. Кроԉік віԇны поԅӧ быԁӧнлы, сы вӧсна, мыј кроԉіклы оз ков шоныԁ сарајјас (шоныԁ оланінјас), зев бура тӧвјыны вермӧ Комі облаԍтын 30 граԁус кӧԇыԁјас ԁырјі.
| |
| − | 3. Кроԉік ԍетӧ зев бур, шоныԁ ԁа ԁонтӧм мех.
| |
| − | 4. Кроԉік ԍетӧ зев чӧскыԁ, кокԋыԁа переварівајтчан ԁа пітаԏеԉнӧј јај, коԁӧс петкӧԁлӧны тащӧм лыԁпасјас:
| |
| − | Пітаԏеԉнӧј вешществојас:
| |
| − | Кроԉік јајын.........40,15%
| |
| − | Порԍ — „ — .............31,11%
| |
| − | Курӧг — . — ............ 37,62%
| |
| − | Кукаԋ — „ — ..... 24,61%
| |
| − | Кроԉік јајыԍ белковој вешществојас переварівајтчӧ 92 %, мӧс јајыԍ 62 %. Кроԉік јај зев бур віԍыԍјаслы, чеԉаԃјаслы, ԍӧкыԁ уҗјас ԁырјі ԁа с. в. Госԍӧԁӧм кроԉікјас сетӧны зев чӧскыԁ гос, коԁӧс зев бура поԅӧ ԍојны жаркӧјјасӧн, а сіԇ-жӧ кроԉік гос мунӧ мукӧԁ колан торјас вылӧ (апԏекарскӧј ԉекарствојас вылӧ) ԁа с. в.
| |
| − | 5. Кроԉік зев регыԁӧн быԁмӧ ԁа паԍкалӧ, ӧԏік воӧн кроԉік стаԁа вермӧ паԍкавны еща вылӧ 1800-2400 прӧцентӧԇ. 1800-2400% вылӧ стаԁа ыҗԁӧм вермӧ лоны веԍіг сек, кор лыԃԃан 5 кроԉік піӧн быԁ тырԍӧԁӧм еԋ кроԉік вылӧ, а вонас тырԍӧԁӧм лыԃԃӧма 3-ыԍ. Кроԉікјас јонҗыкасӧ вајӧны 8-12 кро-
| |
| − | ԉікӧԇ і вылӧҗык ӧтчыԁӧн тырԍӧԁӧмын, а сещӧм кроԉік віԇан овмӧсјасын, кӧнјасын јона-ԋін кроԉік віԇӧмсӧ боԍтчӧмаӧԍ паԍкӧԁны, поԅіс еԋ кроԉікјасӧс тырԍӧԁны 4-ыԍ вонас. Сіԇкӧ, міјан стаԁаӧ јешщӧ регыԁӧн вермӧ ыҗԁыны ԁа ыҗыԁҗык ԁохоԁ ԍетны совхоз, колхозлы, ԁа мукӧԁ кроԉік віԇыԍ преԁпріјаԏԏӧјаслы.
| |
| − |
| |
| − | МЫЈ КОЛӦ ТӦԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС ЛӦԌӦԁІГӦН
| |
| − |
| |
| − | Меԁым кроԉіквіԇан овмӧсјас регыԁӧн вермісны паԍкавны ԁа овмӧсыс меԁ ез ло убыткаа, кроԉікјасӧс лӧԍӧԁігӧн колӧ ԁумыштны:
| |
| − | Меԁвоԇ, кроԉікјаԍлы оланінјас вӧчавны завоԃіттӧԇ, совхоз, колхозлы ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјаслы колӧ тӧԁны, кущӧм-жӧ направԉеԋԋӧ сіјӧ кӧсјӧ боԍтны ԁа кущӧм кроԉіквіԇан овмӧс выгӧԁнӧҗык торја рајонјасын (промышԉеннӧј ԉібӧ пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧс).
| |
| − | Сіјо направԉеԋԋӧ ԍерԏі ԁа сіјӧ лыԁ вылӧ і вӧчны кроԉік оланінјас, коԁӧс асвоԇаныс сувтӧԁӧны могӧн, совхоз, колхоз ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас. Міјан Комі облаԍтын поԅӧ оргаԋізујтны кыԇ пԉеменнӧј, сіԇ-жӧ і промышԉеннӧј кроԉіквіԇан овмӧсјас. Совхоз, колхоз ԉібӧ мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас-кӧ кӧсјӧны оргаԋізујтны пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧс, сек бурҗык лоас кроԉік оланінјас вӧчавны јансӧԁӧмӧн кроԉікјасӧс віԇӧм вылӧ, ем-кӧ среԁство ԁа тырмымӧн маԏеріал. Кор пуктӧма могӧн меԁ јонасӧ боԍтны јај прӧԁукта кроԉік віԇан овмӧсјасыԍ, сек быԁ кроԉікӧс торја оланінјасын віԇӧм вывті ԁонӧн сувтӧ ԁа ԁона кԉеткајас вӧчавны абу выгоԁнӧ, понԁас сувтны ԁонӧн кроԉік јај ԁа с. в. Сыпонԁа колӧ первој каԁјаснас вӧԃітчыны тыртӧм сарајјасӧн, картајасӧн посувјасӧн ԁа с. в. Сӧмын тајӧ местајас лӧԍӧԁігӧн меԁ ез вӧв: пемыԁ, васӧԁ ԁа пыр-пыр ветлан тӧв.
| |
| − | Колхоз, совхоз ԁа ԉібӧ мукӧԁ оргаԋізаціјајас-кӧ кӧсјӧны пыр-жӧ котыртны кроԉік віԇан овмӧс ԁа боԍтны сыыԍ унҗык јај, сек колӧ лӧԍӧԁны ывла вылӧ ыҗыԁ кроԉік оланінјас& мӧԁногӧн-кӧ шуны, јӧрјас.
| |
| − | Јӧрјас улӧ ԍурас быԁ колхозлӧн сещӧм тыртӧм местајас, віԇмуӧн вӧԃіттӧм кустаінјас, а јешщӧ бурҗык лоас му пӧщваыс-кӧ песчанӧј ԉібӧ супесчаннӧј ԁа быԁмӧны гырыԍ пујас, коԁјас сајӧԁӧны војтӧвјасыԍ.
| |
| − | Мӧԁ, пыр-жӧ ԁумыштны (кормовӧј база) тырмымӧн кӧрым лӧԍӧԁӧм јылыԍ. Ԃерт, кроԉік сіјӧ абу сещӧм требоваԏеԉнӧј ԍојанјас вылӧ, коԁјас міјан оз-на тырмыны ԁа ԁонаӧԍ (іԁ, зӧр, ӧтруб, жмых ԁа с. в.). Кроԉіклӧн тӧлын шӧр (основнӧј) кӧрым лоас кос турун, суткі кежлӧ 200-250 гр. ԁа 30-40 гр. зӧр ԉібӧ іԁ, а гожӧмын ԁа тулысын шӧр кӧрымӧн лоас уԉ турун, суткі кежлӧ 450-500 гр. ԁа 25-30 гр. іԁ ԉібӧ зӧр.
| |
| − | Но колӧ боԍтны тӧԁ вылӧ, мыј кы-
| |
| − | мын унҗык ԍікас кӧрымӧн верԁан, сымын регыԁӧн быԁмӧ ԁа јонмӧ кроԉік. Омӧԉҗыка понԁасны віԍны, рӧԁыс лоӧ јонҗык, регыԁҗык велалӧ уԉіч вылын тӧвјыны (кӧԇыԁ тӧвԍа пӧраӧ). Кроԉікјаслы кӧрым тырмымӧн лӧԍӧԁӧм, ԁа бура верԁӧм котыртӧм лоӧ меԁ ыҗыԁ могӧн, кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧмын. Кӧрым запас лӧԍӧԁтӧг ԁа бура најӧс ԁӧԅӧріттӧг оз вермы лоны сещӧм ӧԁјас, кущӧмӧс требујтӧны парԏіјалӧн ԁа правіԏеԉстволӧн ԃірекԏівајас кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧм куԅа, уҗалыԍ јӧзлыԍ ԍојӧм јуӧм бурмӧԁӧм могыԍ.
| |
| − | Ыҗыԁ кроԉік віԇан овмӧсјас котыртігӧн колӧ бӧрјыны сещӧм местајас, меԁым шӧр кроԉік кӧрымсӧ поԅіс лӧԍӧԁны местајас вылын (турун, ԍвеклӧ, морков, петрушка, зӧр, іԁ і с. в.). Колхозјаслы ӧні-жӧ колӧ пуктыны бур турунјас кроԉікјас ԋім выло, зор, іԁ. Сіԇ-жӧ вічмас-кӧ, колӧ коԉны і граԁвыв пуктасјас (ԍвекла, морков, петрушка, морков ԁа с. в.).
| |
| − | Којмӧԁ, местајас бӧрјігӧн ԁа лӧԍӧԁігӧн колӧ корны агрономӧс, ԉібӧ жівотновоԁӧс ԁа ветврачӧс, најӧ інԁалӧмјас ԍерԏі і колӧ лӧԍӧԁны кроԉік оланінјас.
| |
| − | Ԋоԉӧԁ, местајасын-кӧ (рајонјасын, ԍіктјасын) абу тырмымӧн кроԉікјас, сен пыр-жӧ колӧ шыӧԁчыны рајколхозсојузјасо, рајзо ԁа заготовіԏеԉној јукоԁјасӧ, меԁым пыр-жӧ корԍасны мукӧԁ рајонјасыԍ ԁа бура ԍорԋітчыны, кор і кыԇ вајӧԁны кроԉікјасӧс ԁа колӧ вӧчны ԁоговорјас.
| |
| − | Вітӧԁ, пыр-жӧ завоԃітчыны каԁрјас лӧԍӧԁны (інструкторјас ԁа мукӧԁ). Кроԉік віԇан овмӧсјасын уҗавны кужыԍјасӧс, велӧԁнысӧ колӧ курсјас ԁа кружокјас пыр, колхозјас, совхозјас берԁын, кӧні емӧԍ кроԉік віԇан овмӧсјас. Кружокјасӧн веԍкӧԁлыны колӧ кыскыны агрономјасӧс, жівотновоԁјасӧс ԁа сещӧм војтырӧс, коԁјас тӧԁӧны ԁа кужӧны кроԉікјасӧс ԁӧԅӧрітны
| |
| − | КУЩӦМ КРОԈІК РӦԀЈАС МЕԀЈОНА ПАԌКАЛӦМА МІЈАН КОМІ ОБЛАԌТЫН
| |
| − |
| |
| − | Кроԉік рӧԁјас ем зев уна ԍікас, но тані ковмас пасјыштны сіјӧ кроԉік рӧԁјас јылыԍ, коԁјас міјан Комі облаԍтын паԍкалӧма ԁа коԁјас бура-ԋін вермӧны тӧвјыны 30 граԁус кӧԇыԁјас ԁырјі. Міјан Комі облаԍтын паԍкалӧма меԁ јонасӧ ԋоԉ ԍікас кроԉік рӧԁ: шіншілла, роч (русскӧј) горностајевӧј, аԉјаска ԁа черно-огԋеннӧј;
| |
| − | „ Шіншілла “. Ԍӧктаыс лоӧ 2-2 1/2 кгр. Тушаыс зев міча, шӧркоԃ (среԃԋӧј), кокјасыс веԍкыԁӧԍ, мехыс (гӧныс) зев сук, гӧн рӧмыс кујім пӧлӧс: жемчужнӧј, јеҗыԁ, ԁа ԍӧԁ гӧн јывјасӧԍ. Міјан Комі облаԍтын вермӧны тӧвјыны ԁа піјансӧ быԁтыны кӧԇыԁ тӧвԍа пӧраӧ. (Комі облаԍтӧ кроԉіксӧ вӧлі вајӧма 1918-29 војасын).
| |
| − | „Аԉјаска". Ԍӧктанас лоӧ 1,8-2 кгр, гӧныс ԍӧԁ (темно-синий), јона
| |
| − | југјалоны, еԋјасыс зев бура быԁтӧны піјаннысӧ, буракӧ најӧс быԁтӧны ԁа ԁӧԅӧрітӧны, а кор абу лӧԍӧԁӧма бур оланінјас ԁа ԉока ԁӧԅӧрітӧны, сек еԋ кроԉікјасыс асԍыныс піјаннысӧ віјалӧны, мукӧԁ ԁырјіс віјӧ 2 ԋеԃеԉԍа піјансо. Тајо і петкоԁлӧ, мыј колӧ кроԉікјаслы лӧԍӧԁны бур оланін ԁа бура најӧӧс ԁӧԅӧрітны, торја-ԋін, кор најо піјанаӧԍ.
| |
| − | „Р.-Горностајевӧј “. Ԍӧктаыс 1,5-2 кгр. Тушаыс јеҗыԁ, кокјасыс, нырвылыс, пеԉыс ԍӧԁ. Еԋјасыс зев бура быԁтӧны асԍыныс піјаннысӧ ԁа ӧԁјӧн быԁмӧны. 6-7 тӧлыԍ бӧрын (рӧԃітчӧмԍаԋ) поԅӧ тырԍӧԁны. Комі облаԍтын (Іжма-Печера рајонјасын) віԇӧны-ԋін 1925-26 војасԍаԋ. Зев регыԁӧн велалӧ војвыв кԉіматӧ.
| |
| − | „ Черно-огԋеннӧј". Ԍӧктаыс 1,8-2 кгр. гӧн рӧмыс кык пӧлӧс: ԍӧԁ ԁа „огԋенно-жолтӧј" гӧныс зев сук, абу јона јывмыԍ вајӧ 5-6 пі, еԋјасыс бура быԁтӧны асԍыныс піјаннысӧ. Ре-
| |
| − | гыԁон быԁмӧ, 7-8 тӧлыԍ бӧрын поԅӧ тырԍӧԁны.
| |
| − | Став інԁӧм кроԉік рӧԁыс ем Уԉјанаын (Комі ԍ/х. ԏехԋікумын) ԁа Іжма, Печера рајонјасын.
| |
| − | Уԉјанаын 1929 воԍаԋ олӧны ывлаӧ вӧчӧм навес (лебув) улын. Навес улӧ кык раԁӧн вӧчӧма кԉеткајас, а Іԅваын ԁа Печера рајонын меԁјонасӧ віԇлывлісны јірк вывјасын, пос увјасын ԁа тыртӧм оланінјасын.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІКЈАСЛЫ ОЛАНІНЈАС ЛӦԌӦԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Меԁ ыҗыԁҗык пӧԉза боԍтны кроԉік віԇан овмӧсјасыԍ ԁа меԁ регыԁја каԁӧн паԍкаліс кроԉік віԇӧм, колӧ кужны віԇны, ԉечітны ԁа верԁны јуктавны.
| |
| − | Колӧ боԍтны тӧԁ вылӧ, мыј кроԉік кӧԇыԁыԍ оз пов, но раԃејтӧ југыԁ, сӧстӧм оланін. Кроԉіклӧн куім враг: пемыԁ, пыр-пыр ветлан тӧв ԁа васӧԁ. Кроԉіклы колӧ, вӧԉнӧј сынӧԁ, југыԁ,
| |
| − | ветлӧԁлӧм (движение). Сылы колӧ јірны, четчавны, коԁјыԍны. Меԁ вӧлі і пемыԁ места сајӧԁчывны, ԇебԍывны кор лоас шум, жар ԁа с. в. Меԁ верміс војын воԁлыны, луннас котравны, гожӧмын уԉ турун вылын, тӧлын лым вылын, кујлыштны ԁа ворсыштны шонԁі воԇын, тајӧ бӧрја каԁас меԁ вӧлі ԍојны (јірны) ԉіста пу увјас ԁа с. в.
| |
| − | Кор кроԉіклы лоӧ ԍетӧма став условіјӧсӧ, ԇоԋвіԇалун сылыԍ јонмӧԁны, сек кроԉік лоас јон, ԁа регыԁӧн велалӧ војвыв кԉіматӧ.
| |
| − | Комі облаԍтын кроԉік оланінјас лӧԍӧԁны колӧ кык ԍікас. Меԁ јона шогмана лоас: Воԉјернӧј ԁа Горјернојјас&.
| |
| − | „Воԉјернӧј“. Воԉјернӧј олан інјас вӧчԍӧ таԇікӧн: бӧрјыԍԍӧ кос, вевтаса места, му пӧщваыс колӧ лоны лыа-ԉакӧԁ (супесчаннӧј ԉібӧ лыаа)&. Сы вӧсна, мыј ԍојӧԁ местајасын, кроԉік оланінјасӧ чукӧрмӧ ва, а васӧԁ места лоӧ кроԉіклӧн меԁ ыҗыԁ врагӧн, меԁым кроԉік оз коԁ-
| |
| − | јыԍ колӧ зев јона оланінсӧ трамбујтны (топӧԁны) быԁ кԉетка пыԁӧс.
| |
| − | Кос бур местајас корԍӧм бӧрын вӧчԍӧ лебув еща вылӧ 1,75 метра суԁта. Лебув улӧ колӧ вӧчны кык раԁа кԉеткајас. Быԁ кԉеткалӧн паԍтаыс 2 метра ԁа куԅтаыс 2,5 метра. Кԉетка бокјассӧ вӧчԍӧ решеткаӧн, озҗык-кӧ тырмы решеткаыс, секі колӧ быԁ бокӧ вӧчны роԅ, муԍаԋыс 15-20 см җуҗԁасӧ, 40 см суԁта ԁа 25-30 см паԍта. Решеткаа роԅјассӧ колӧ вӧчны сы понԁа, меԁ мӧԁа-мӧԁнысӧ аԁԇісны ԁа гажаҗык лоі налы. Быԁ кԉеткалы ԍујԍӧ быԁ бокԍаԋ фунԁамент, вӧчнысӧ колӧ таԇі: коԁјыԍӧ канава 20-25 см. паԍта ԁа еща вылӧ 75 см, суԁта. Тајӧ канаваас ԍујԍӧ гӧрбуш ԉібӧ ԏӧспомјас, плакапомјас ԁа ԉіста пујас, щебеԋ ԁа с. в. Ставыс тајӧ ԍујԍӧ сы вӧсна, меԁым кроԉікјас мӧԁа-мӧԁысксԁ ез вермыны ӧтлааԍны му увтіыс, а му увты — кроԉікјас мунӧны — піԍкӧԁчӧны коԁјыԍіг тырјі 6-8 метр куԅта ԁа метра суԁтаӧԇ.
| |
| − | Воԉјернӧј (кԉеточнӧј) ԍіԍԏемаӧн кроԉік оланінјас вӧчӧм сувтӧ зев ԁонӧн, быԁ кԉетка вӧчалӧм сувтӧ 23-27 шајт. Тајо ԍікас кроԉік оланінјас выгӧԁнӧјҗык і шогмана лоас сіјӧ кроԉік віԇан овмӧсјаслы, коԁјас пуктӧны шӧр могӧн паԍкӧԁны пԉеменнӧј рӧԁ, кор кроԉік віԇан овмӧс котыртчӧ сы вылӧ, меԁым боԍтны наыԍ унҗык ԁа бурҗык јај ԍојӧм-јуӧм бурмӧԁӧм могыԍ, сек воԉјернӧј ԍама оланінјас вӧчавны абу выгӧԁнӧј ԁа зев ԁонаӧн сувтӧ кроԉік јајыс.
| |
| − | „Гарјернӧј" моԁаа кроԉік оланінјас вӧчавны поԅӧ быԁ колхозлы.
| |
| − | Колхозјаслӧн ԍуралас та вылӧ прӧст местајас, коԁӧс оз уҗавны віԇму улын.
| |
| − | "Гарјерна" (јӧр) улӧ колӧ бӧрјыны: вевтас, косӧԁ местајас, муԍінмыс меԁым вӧлі лыаа, ԉібӧ лыа ԉакӧԁ, зев бур вӧлі сещӧм местајас, кытчӧ быԁмісны кустјас ԁа гырыԍ пујас, коԁјас сајӧԁӧны вој тӧвјасыԍ. „Гарјерна" улӧ бӧрјыԍӧ ӧԏі гаԍаԋ 2 гаӧԇ ԁа ыҗыԁ-
| |
| − | җыка-на, а сеԍԍа сіјӧ ыҗԁа ԍерԏі, кымын кроԉік, кӧсјӧ віԇны колхоз, совхоз ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏӧјас. Тајӧ торјӧԁӧм местасӧ гӧгӧрыс топыԁа пощԍӧ, меԁым оз петны кроԉікјас ԁінӧ, ез пырны понјас ԁа мукӧԁ пемӧсјас. Пощны колӧ 1,75 ԉібӧ 2 метрӧԇ суԁтасӧ, пощны поԅӧ пощкӧн, гӧрбушӧн ԁа мукӧԁ поԅана торјасӧн. Пыщкӧсла пощыс бокԍаԋыс колӧ ԍујны фунԁамент 0,75-1 метр суԁта, фунԁаментсӧ ԍујӧм вылӧ коԁјыԍӧ канава 25-30 см паԍта ԁа 0,75-1 метра суԁта, кытчӧ лӧԍӧԁԍӧ ԉіста пујас, щебеԋ, гӧрбушјас ԁа мукӧԁ тор фунԁамент вӧчԍӧ сы вылӧ, меԁым кроԉікјас ез вермыны петны јӧрыԍ мусӧ коԁјӧмӧн. Кроԉікјас меԁ омӧԉҗыка коԁјыԍісны пощӧс бокјасын, сыпонԁа ԍојан-јуансӧ колӧ пуктыны јӧр шӧрас. Быԁ піјана еԋ кроԉік вылӧ местаыс колӧ 3x4 кв. (3 метр паԍтаыс ԁа 4 метр куԅаыс).
| |
| − | Ыҗыԁ пощӧм јӧрјасын, коԁі шуԍӧ Гарјернаӧн, кроԉікјас олӧны тӧв і го-
| |
| − | жӧм. Быԁ 25 еԋ кроԉік вылӧ колӧ леԇны 5-6 ај кроԉікӧс, но колӧ ај кроԉікјасӧс леԇлывны сӧмын сек, кор еԋ кроԉікјасӧс колӧ тырԍӧԁны, ај кроԉікјасӧс еԋјасӧс тырԍӧԁігӧн колӧ леԇлывны 6-8 лун кежлӧ, сы бӧрын бӧр јансӧԁны. Быԁ арын колӧ бӧрјыны ԇоԋвіԇа кроԉікјасӧс тӧв кежлӧ коԉӧм вылӧ, а мукӧԁсӧ колӧ госԍӧԁӧм вылӧ јансӧԁны, коԁјас ԍетасны бур јај. Кроԉікјасӧс јӧрыԍ куталӧм могыԍ вӧчԍӧ лебув ԁа сетчӧ колӧ вӧчны ԍојанін.
| |
| − | Тӧв кежлӧ кроԉікјаслы 3-4&лаӧ колӧ пуктыны турун зорӧԁ, кытыԍ мӧԁасны аԍныс ԍојны, кроԉікјаслы тӧлын ва пыԃԃі ԍетԍӧ лым, а мукӧԁ ԍікаса верԁас, турун кӧрымыԍ ӧпріч, (іԁ, зӧр, граԁвыв пуктасјас, ԍілос, сола кӧрым ԁа с. в.) пуктыԍӧ кормушкајасӧ (верԁанінјасӧ).
| |
| − | Кроԉікјас піјаналӧны гујас ԉібӧ вевт&тувјасӧ, кӧні емӧԍ вевтувјасас іԇасјас. Сіԇ-жӧ кор најӧ вылӧ уԍлаԍӧны ракајас ԁа варышјас, сек пырӧны асланыс піԍкӧԁӧм гујасӧ ԁа вевтувса іԇас пыщјасӧ
| |
| − | КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ
| |
| − | Быԁ скӧтвіԇан овмӧсын бура најӧс віԇӧм, верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧмсӧ котыр-
| |
| − | тӧм лоӧ меԁ ыҗыԁ уҗӧн, верԁӧм котыртӧм ԍерԏі-і лоас ԁохоԁ скӧтвіԇан овмӧслӧн. Мӧсјаслы, вӧвјаслы, порԍјас-
| |
| − | лы ԁа мукӧԁ пемӧсјаслы емӧԍ-ԋін точнӧј нормајас а кроԉікјаслы абу-на точнӧј нормајас. Бӧрја выԉ ԋігајасын емӧԍ нормајас, но пӧшԏі быԁ ԋігаын-на асногнаныс інԁӧны кӧрым лыԁ, сы вӧсна меԁ јонасӧ аслыԁ віԇіг-ԁӧԅӧрітігаԁ колӧ лӧԍӧԁны быԁ ԍікас кроԉік рӧԁлы кӧрымсӧ ԁа с. в.
| |
| − |
| |
| − | МЫЈӦН ПОԄӦ ВЕРԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС
| |
| − |
| |
| − | Кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны: іԁ, зӧр, ӧтруб, жмых, кос турун, уԉ турун (кԉевернӧј, ԏімофејевка, пыреј ԁа с. в.), жуг, пыԅ, турун короб, меԉԋічаса пыԅ бусјас, картупеԉ, ԍвекла, морков, ԍоркԋі, петрушка, ԉіста пујаслыԍ увјас ԁа корјас, ԍілос ԁа сола кӧрым граԁвыв корјасыԍ вӧчӧмӧс, іԇасјас (іԁ, зӧр,) пещӧр с. в.
| |
| − | Кроԉікјаслӧн шӧр кӧрымӧн лоӧ уԉ ԁа кос турун. Гожӧмын быԁ ыҗыԁ кроԉіклы тырмана лоӧ суткі кежлӧ 450-
| |
| − | 550 гр. ԁа 25-30 гр. зӧр ԉібӧ іԁ. Тӧлын суткі кежлӧ 200-250 гр, костурун ԁа 30-40 гр. іԁ ԉібӧ зӧр.
| |
| − | Но тајӧ ԋінӧм оз віԍтав, мыј мукӧԁ ԍікас кӧрымјасӧн оз ков верԁны кроԉікјасӧс ԁа најӧлы ԋе заптыны мукӧԁ ԍікас кӧрымјас. Кроԉікјасӧс кымын унҗык ԍікаса ԍојанӧн кутан верԁны, сымын кроԉік лоӧ јон, ԇоԋвіԇа, ӧԁјӧ быԁмас.
| |
| − |
| |
| − | КӦРЫМ ԌІКАСЈАС
| |
| − |
| |
| − | Кос ԁа веж турун лоӧ шӧр кӧрымӧн, кыԇ ыҗыԁ кроԉікјаслы, сіԇ-жӧ-і ічӧт кроԉікјаслы. Та могыԍ меԁ пыр вӧлі кроԉікјаслы тӧлын кос турун, гожӧмын уԉ турун. Колӧ тӧԁ вылӧ боԍтны, мыј тӧвԍа костуруна кӧрым вылыԍ уԉ туруна кӧрым вылӧ кроԉікјасӧс ԇік пыр вуҗӧԁны оз ков, а колӧ наԇӧԋікӧн. Первојја лунјасӧ ӧԏі кроԉік вылӧ уԉ турун ԍетԍӧ 50-60 граммыԍ ԋе унҗык, 7-10 лун коԉӧм мыԍԏі суткінас-ԋін ӧԏік гырыԍ кроԉіклы колӧ
| |
| − | ԍетны уԉ турунсо 450-550 граммӧԇ. Тӧлыԍ җынԍа ԁа кык тӧлыԍԍа кроԉік піјанлы первојја лунјасӧ колӧ ԍетны 25-30 грамм.
| |
| − | Кор кроԉікјасӧс тӧвԍа кӧрым помыԍ ԁруг лоӧ верԁӧма уна уԉ турунӧн, сек најӧс боԍтӧ мыт віԍӧм ԁа мыј помыԍ частӧ кулалӧны. Оз поԅ ԍетны ԋурвыв турунјас, ԋурвыв турунјасын зев частӧ ем вреԁнӧј бакԏеріјајас, коԁјас кроԉікӧс віԍмӧԁӧны (віԍмӧ желуԁокыс ԁа с. в.). Сіԇ-жӧ оз поԅ ԍетны кујлӧм ԁа шоналӧм турунјас. Кроԉікјас јонҗыка раԃејтӧны кԉевер, ԏімофејевка, оԁуваԋчік, вӧв гум, віка ԁа пещӧр шырӧмӧн, коԁӧс колӧ верԁны мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ (ԍвеклакӧԁ, морковкӧԁ, картупеԉкӧԁ ԁа с. в.).
| |
| − | Кроԉікјасӧс кԉеверӧн верԁігӧн, колӧ ԍетны лун кежлӧ ӧԏік кроԉік вылӧ, 250-300 граммыԍ ԋеунҗык. Јона верԁӧмла кроԉіклӧн рушкуыс ԁунԁӧ ԁа завоԃітӧ віԍны.
| |
| − | Тӧв кежлӧ кос турун колӧ коԉны бурҗык віԇјас вылыԍ, кӧн унҗык пітаԏеԉнӧј вешществоыс. Гожӧмын ԁа тулысын уԉ турунӧн кроԉікјасӧс верԁӧм вылӧ колӧ лӧԍӧԁны таԇікӧн: асывја ыщкӧм турун оз ков коԉны шонԁі ԋі зер улӧ, а колӧ шонԁітӧм зертӧм інӧ воԉсавны пластјасӧн і сіԇі меԁ рытӧԇ кујлас, а рытнас-ԋін кроԉікјасӧс поԅӧ верԁны уԉ турунӧн.
| |
| − | Зӧр — ем зев бур кӧрым кроԉікјаслы, поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс косӧн і пӧжӧмӧн. Зӧр ыҗыԁ кроԉікјаслы суткі кежлӧ поԅӧ ԍетны 150 граммӧԇ, кроԉік піјанлы (2-3 тӧлыԍԍајаслы) — 60-80 гр., зӧр, ічӧт кроԉік піјанлы (6-ԁ тӧлыԍӧԇ) лушщӧ ԋе ԍетны сы вӧсна, мыј зӧрја кӧрымјасыс ӧԁԇӧԁӧны половӧј возбужԃеԋԋӧсӧ, а ічӧт кроԉік піјанӧс тырԍӧԁны оз поԅ 7-9 тӧлыԍӧԇ. Чужӧм мыԍԏіыс 7-9 тӧлыԍ бӧрын завоԃітчӧны верԁны зӧрја кӧрымӧн, сіԇ-жӧ піјалӧм ыҗыԁ еԋ кроԉікјасӧс, зӧрјыс кор абу поԅӧ ԍетны іԁ, ӧтруб, ԁа с. в.
| |
| − | Іԁ — сещӧм-жӧ бур кӧрым кыԇі-і зӧр, но сӧмын кор понԁан унаӧн ԍетны, сек кроԉікјас ӧԁјӧ госԍалӧны. Іԁ кроԉікјаслы оз поԅ унаӧн ԍетны, кор најӧ (еԋ кроԉікјас) тырԍалӧмаӧԍ, сы вӧсна мыј кор еԋ кроԉік госԍалӧ јона, сек зев ԍӧкыԁа піјаналӧ ԁа частӧ оз вермывны піјанавны, мыј помыԍ і кулавлӧны. Іԁ зев бур кӧрымӧн лоӧ сӧмын сек, кор кроԉікјасӧс госԍӧԁӧны. Ӧԏі ыҗыԁ кроԉік вылӧ поԅӧ ԍетны сутк кежлӧ 120 130 граммӧԇ.
| |
| − | Шыԁӧс — кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны косӧн, пуӧмӧн мукӧԁ ԍікаса кӧрымкӧԁ сорлалӧмӧн, кыԇ пещӧркӧԁ, ԉіста пу корјаскӧԁ. Ӧԏі кроԉік вылӧ поԅӧ ԍетны лун кежлӧ 100-140 гр.
| |
| − | Жмых — колӧ ԍетны ԁрӧбітӧмон. Ӧԏі кроԉік вылӧ суткі кежлӧ поԅӧ ԍетны 90-110 гр., ічӧт кроԉік піјанлы 40-60 гр. Жмых меԁјонасӧ колӧ верԁны, кор кроԉікјасӧс госԍӧԁӧны, но сіԇ жӧ поԅӧ ԍетны 20 гр. суткі кежлӧ кӧԏ і оз госԍӧԁны, сывӧсна, мыј ӧԏі-кӧ
| |
| − | жмых зев пӧтӧса, а мӧԁ-кӧ, бурмӧԁӧ апеԏітсӧ.
| |
| − | Ӧтруб — ӧтруб ӧԏі ыҗыԁ кроԉіклы лун кежлӧ поԅӧ ԍетны 100-150гр., воԇ-выв колӧ гуԁравны (сорлавны) картупеԉкӧԁ, ԍвеклакӧԁ, морковкӧԁ ԉібӧ уԉ турункӧԁ, ԁа мукӧԁ ԍікаса васӧԁ ԍојанкӧԁ. Сіԇ-жӧ і поԅӧ рок-моз пуӧмӧн ԍетны кроԉіклы.
| |
| − | Іԇас — іԇасјас пӧвсын меԁбур кӧрымӧн лоӧ: іԁ іԇас, зӧр іԇас, а руԇӧг іԇас кӧрым вылӧ кроԉікјаслы оз туј, сӧмын сіјӧ тујӧ налы воԉӧс вылӧ. Іԇасјас ԍетԍӧ норматӧг мыјта вермасны ԍојны. Іԇас поԅӧ ԍетны шыртӧг і шырӧмӧн. Шырӧм іԇас колӧ ԍетны граԁвыв пуктасјаскӧԁ сорлалӧмӧн.
| |
| − | Ԍвекла — кроԉікјаслӧн зев раԃејтана кӧрым (ԍојан), сіԇ-жӧ раԃејтӧны ԍвеклалыԍ корсӧ, торја-ԋін раԃејтӧм пырыԍҗык ԍојӧны кормовӧј ԍвекла. Ӧԏі кроԉіклы поԅӧ лун кежлӧ ԍетны 150-200 граммӧԇ, но тамынԁаӧн пыр верԁ-
| |
| − | ны оз поԅ, колӧ мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ ԍетны ԋе унҗык 80-100 граммыԍ.
| |
| − | Морков — граԁвыв пуктасјас пыщкыԍ меԁ раԃејтана кӧрым. Ӧԏі ыҗыԁ кроԉіклы лун кежлӧ поԅӧ ԍетны 80-120 граммӧԇ, мукӧԁ ԍікаса кӧрымӧн (ӧтрубӧн ԁа мукӧԁ.&тор) сорлалӧмӧн. Мукӧԁ граԁвыв пуктасјасӧс (ԍоркԋі, ԍвекла, картупеԉ і мукӧԁ тор) оз поԅ верԁны кынтӧмӧн, а морков поԅӧ і верԁны кынтӧмӧн, сӧмын колӧ верԁтӧԇыс 40-50° ԁыра шоныԁінын сулӧԁыштны.
| |
| − | Пу кӧрым лӧԍӧԁчыԍӧ ԉіста пујасыԍ (кыԇԇыԍ, піпуыԍ, баԃԃыԍ ԁа мукӧԁ пӧлӧс ԉіста пујасыԍ), тӧв кежлӧ заптыԍӧ сіԇікӧн: чегјавԍӧ ԉібӧ вунԁавԍӧ ԉіста пу увјас, вунԁӧм бӧрын колӧ кӧртавлыны корӧԍӧс-моз ԁа ӧшӧԁны шонԁі інмытӧмінӧ ԁа сынӧԁ ветланінӧ, кӧн коԍмас 10-15 лунӧн, коԍмӧм бӧрын чукӧртчӧ вевтулӧ, меԁым ез ԍур зер ԁа лым улӧ.
| |
| − | Сіԇ-жӧ, воԇвыв кор уԍтӧԇ, колӧ чукӧртны ԉіста пујаслыԍ корсӧ. Турун-
| |
| − | јас суԇԍытӧм каԁјасӧ тајӧ чукӧртӧм корјыс вежӧ 70-80% мынԁа турунсӧ. Коԍтыныс колӧ шонԁі ԁа зер інмытӧмінын. Кроԉікјаслӧн зев регыԁӧн быԁмӧны піԋјасыс ԁа быԁмӧм мыԍԏіыс завоԃітӧны јірны кԉеткајассӧ, кӧн олӧны. Меԁым сіјӧ ез щыкӧԁны јірӧмӧн, кроԉікјаслы кԉеткаас колӧ ԍетавны җеԋіԃіка чінталӧмӧн ԉіста пујассӧ. Ԉіста пујас (баԃ, піпу, кыԇ) колӧ заптыны арын, меԁым тырміс тӧвбыԁ.
| |
| − | Ԍілос. Ԍілос кроԉікјаслы колӧ лӧԍӧԁны граԁвыв пуктас корјасыԍ ԁа віԇвыв турунјасыԍ. Ԍілос 80-110 граммыԍ унҗык ԍетны оз поԅ, јона ԍілосӧн верԁӧмыԍ вермӧ рушкуыс ԁунԁыны. Ԍілос кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ жмыхкӧԁ, ӧтрубкӧԁ сорлалӧмӧн і сіԇі-жӧ ӧтнасӧн.
| |
| − | Сола кӧрым. Сола кӧрым кроԉікјаслы вӧчԍӧ, сіԇ-жӧ граԁвыв пуктас корјасыԍ (капуста, ԍвекла, морков ԁа с. в.). Вӧчнысӧ колӧ таԇі: солавтӧԇыс, корсӧ посԋіԁа 1,5-3 см куԅта керавԍӧ.
| |
| − | Кералӧм бӧрын пуктыԍӧ ԁозјӧ, кӧні пуԅӧм сола ваӧн 6-10 час мынԁа заварітчыԍԍӧ, ештӧм бӧрын поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс 60-70 граммӧн лун.
| |
| − | Пещӧр кӧрым кроԉікјас ԍојӧны раԃејтӧм пырыԍ. Пещӧр кӧрым лӧԍӧԁԍӧ таԇі: ԋещкӧны вужнас ԉібӧ іԁ-руԇӧгӧс-моз вунԁӧны, вунԁӧм бӧрын корӧԍӧс-моз колӧ кӧртавлыны ԁа ӧшлыны шонԁі, зер ԁа лым інмытӧм інӧ, кӧні ветлӧ сынӧԁ. Коԍмӧ 10-18 лунјасӧн (повоԃԃа ԍерԏі). Коԍтӧм бӧрԏі колӧ посԋыԁа крӧшітны пыԅӧԇ. Пещӧр пыԅӧн кроԉікјасӧс колӧ верԁны мукӧԁ ԍікаса граԁвыв пуктас кӧрымјаскӧԁ сорлалӧмӧн (ԍвекла, морков, галанка, ԍоркԋі, пуӧм картупеԉ ԁа мукӧԁ пуктасјаскӧԁ). Гырыԍ кроԉікјаслы мукӧԁ ԍікаса кӧрымјаскӧԁ сорӧн поԅӧ ԍетны 60-80 грамм лун кежлӧ. Пещӧр кӧрым зев јона бурмӧԁӧ ԍојан апеԏіт кроԉікјаслыԍ.
| |
| − | Јӧв. Јӧлӧн кроԉікјасӧс верԁны абу быԏ, но овмӧсын-кӧ ԉішалӧ поԅӧ ԍетны 30-40 грамм лун кежлӧ ӧԏі кроԉік
| |
| − | вылӧ, поԅӧ ԍетны ԍепаратор пыр леԇтӧм і леԇӧм јӧвјас. Јӧв јонҗыка колӧ ԍетны ічӧт кроԉік піјанлы ԁа ыҗыԁ еԋ кроԉікјаслы, кор піјаныс лоӧны ыҗыԁҗыкӧԍ ԁа ас јӧвнас оз кут вермыны пӧткӧԁны піјансӧ.
| |
| − | Короб. Короб артмӧ турун ԉістјасыԍ, кӧԇыԁ ԁа жар пӧраӧ. Кор оз тырмы мукӧԁ бурҗык кӧрымјас, сек поԅӧ кроԉікјасӧс верԁны мукӧԁ ԍікас кӧрымкӧԁ сорӧн, ԉібӧ поԅӧ ԋеуна ԋебԅӧԁыштны пуӧм ваӧн, сіԇ-жӧ поԅӧ верԁны куш ас кежас.
| |
| − | Кроԉік віԇан овмӧсјасын поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс коԉӧм шыбласјасӧн меԉԋіча бус, іԁ, зӧр кыԁјасӧн ԁа с. в.
| |
| − | Ва — кроԉікјаслы јонҗыка колӧ жар пӧрајасӧ гожӧмын ԁа кор еԋ кроԉікјас понԁасны піјанаԍны. Тӧлын ва пыԃԃі ԍојӧны лым, гожӧмын ԁа тулысын уԉ турунӧн верԁігӧн ва ԍетлывны пӧшԏі оз і ковлы.
| |
| − | МЫЈ КОЛӦ ТӦԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀІГӦН ԁА УНА-Ӧ КОЛӦ ԌЕТНЫ НАЛЫ ԌОЈАН
| |
| − |
| |
| − | Ӧԁјӧ рӧԁјӧм ԁа быԁмӧм кроԉіклӧн зев бура јона јітчӧ сіјӧ бура верԁӧмкӧԁ ԁа ԁӧԅӧрітӧмкӧԁ. Верԁӧм ԍерԏі лоӧ мех, јај ԁа пԉеменнӧј бур рӧԁ.
| |
| − | Кроԉікјасӧс колӧ верԁны ӧԏі каԁӧ, тӧлын кроԉікјасӧс колӧ верԁны кыкыԍ (рыт ԁа асыв)& тулысын ԁа гожӧмын кроԉікјасӧс верԁӧны кујімыԍ лун. Ічӧт кроԉікјасӧс (піјансӧ) ԋоԉ ԁа вітыԍ лун. Верԁнысӧ колӧ сӧстӧм ԁозјасын му вылӧ ԉібӧ җоҗјасӧ ԍојансӧ ԍетны оз ков, а колӧ торја вӧчӧм ԁозјасӧ. Меԁым вӧлі быԁ кроԉіклӧн аслыс ԁоз (воԉјернӧј ԍіԍԏема ԍама).
| |
| − | Кроԉік верԁыԍлы ԍојансӧ ԍеттӧԇ колӧ кісӧ мічаа мыԍкавны. Ԍојан ԁозјас кроԉікјаслыԍ колӧ мыԍкавны быԁ лун ӧтчыԁ. Турунјас колӧ ԍетны кормушкајасӧ (ԉаԍԋіјасӧ). Турун ԉаԍԋіыԍ, меԁым ез быравлы, кыԇ шӧр кӧрым кроԉіклӧн. Вој кежло кӧрым колӧ
| |
| − | ԍетны лунԍа ԁорыԍ унҗык (60-65%) мынԁа. Колӧ віԇӧԁны меԁым кроԉік быԁтігӧн ез госԍав. Јона госԍалӧм кроԉікјас піјансӧ вајӧны зев ԍӧкыԁа ԁа частӧ кулалӧны, та могыԍ колӧ лӧԍӧԁны нормајас ԁа сы ԍерԏі верԁны еԋ кроԉікјасӧс. Кор кроԉікјас госԍалӧны& сек бур кӧрымӧн верԁӧмԍыс колӧ ԁугԁыштны ԁа сы пыԃԃі соԁтыштны іԇас ԁа турун. Быԁлун ӧԏі ԍікаса кӧрымӧн верԁӧмыԍ кроԉікјас умӧны ԁа оз понԁыны ԍојны окота пырыԍ, та могыԍ колӧ кӧрымјассӧ частӧҗык вежлавны (быԁ 5-4 лун мыԍԏі). Кӧрымјас пыщкӧ колӧ пуктыны ӧԏі кроԉік вылӧ щајнӧј паԋӧн сов, сы вӧсна, мыј зев частӧ кӧрымјасын оз тырмымӧн овлыны совјас.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Кроԉікјаслы кӧрым ԍетԍӧ поԁԃержівајушщӧј і проԁукԏівнӧј. Поԁԃержівајушщӧј кӧрым ԍетԍӧ, меԁ кроԉікјас вер-
| |
| − | місны овны (аԍнысӧ поԁԃержітны). Проԁукԏівнӧј кӧрым, ԍетԍӧ еԋ кроԉікјаслы меԁым унҗык лоі јӧлыс, ічӧт кроԉікјас быԁтӧм вылӧ ԁа ај кроԉікјаслы еԋ кроԉікјасӧс пышјӧԁліг кежлӧ (во время случки).
| |
| − |
| |
| − | ПУШԌІԊԂІКАТЛӦН ВЕРԀНЫ ЛӦԌӦԀӦМ
| |
| − | НОРМАЈАС (ШӦРКОԂԂЕМА) ПОРОԀАЈАСЛЫ ГРАММӦН
| |
| − |
| |
| − | Ај ԁа еԋ кролікјаслы, — кор најӧ абу піјанаӧԍ ԁа кор оз тырԍӧԁчыны — колӧ:
| |
| − | I. Тӧлын Гожӧмын
| |
| − | Зӧр . . . 60 гр . . . 60 гр.
| |
| − | Кос турун 200 гр . . . —
| |
| − | Граԁвыв пуктас 100 гр. уԉтурун 500 гр
| |
| − | II. Еԋ кроԉікјаслы, кор најӧ піјанаӧԍ ԁа ај кроԉікјаслы, кор пышјӧԁлӧны еԋјасӧс, колӧ ԍетны:
| |
| − | Зӧр..................75 гр.
| |
| − | Уна ԍікаса кӧрым ... 50 гр.
| |
| − | Костурун........... 200 гр.
| |
| − | Граԁвыв пуктас . . . 100 гр.
| |
| − | III. Еԋ кроԉікјаслы, кор налӧн піјаныс тӧлыԍӧн җынјӧнԍа-ԋін колӧ ԍетны:
| |
| − | Зӧр ................100 гр.
| |
| − | Уна ԍікаса кӧрым . . 100 гр.
| |
| − | Костурун........... 300 гр.
| |
| − | Граԁвыв пуктасјас . . 80 гр. Леԇӧм јӧв.......... 200 гр.
| |
| − | IV. 1/2 - 2 1/2 тӧлыԍԍа кроԉік піјанлы, кор најӧс мамԁіныԍ јансӧԁӧма-ԋін (5 кроԉік пі вылӧ) колӧ ԍетны:
| |
| − | Зӧр.................120 гр.
| |
| − | Уна ԍікаса кӧрым (комбіԋірованнӧј) .... 120 гр.
| |
| − | Турун ....... 300 гр.
| |
| − | Леԇӧм јӧв, ԉібӧ шомјӧв 400 гр.
| |
| − | V. 2 1/2 - 3 1/2 тӧлыԍӧԇ 5 кроԉік пі вылӧ
| |
| − | Зӧр ...................200 гр.
| |
| − | Уна ԍікаса кӧрым . . 200 гр,
| |
| − | Турун.............. 400 гр.
| |
| − | Граԁвыв пуктас . . 250 гр.
| |
| − | Шомјӧв ԉібӧ леԇӧм јӧв 800 гр.
| |
| − | VI. 3 1/2 - 5 тӧлыԍӧԇ 5 кроԉік пілы колӧ ԍетны:
| |
| − | Зӧр............... 250 гр.
| |
| − | Уна ԍікаса кӧрым . . 250 гр.
| |
| − | Турун...................70 гр.
| |
| − | Граԁвыв пуктасјас . . 500 гр.
| |
| − | Кроԉік піјанлӧн, меԁым сӧвмісны лыјасыс, колӧ ԍетны лыыԍ вӧчӧм пыԅ (костянная мука). Віт кроԉік пі вылӧ ӧԏі щајнӧј паԋ (3,4,5 раціонјасын).
| |
| − | Комбіԋірованнӧј кӧрым вӧчԍӧ картупеԉыԍ, коробыԍ, кос пещӧрыԍ, ӧтрубыԍ ԁа с. в. Тајӧ ставсӧ сорлалӧм бӧрын колӧ пӧжны, коԁӧс поԅӧ сеԍԍа верԁны.
| |
| − | ТЫРАԀА ПІЈАНА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Меԁ кроԉік піјан вермісны мічаа быԁмыны, ԁа еԋ кроԉікјас ваісны ԇоԋвіԇа јон кроԉік піјан, најӧс колӧ бура верԁны, сӧмын колӧ вітчыԍтны, меԁым ез госԍавны, госԍалӧм еԋ кроԉікјас ԍӧкыԁа вајӧны піјаннысӧ. Тыра еԋ кроԉікјаслы кӧрым первојја кык ԋеԃеԉјасӧ оз ков соԁтыны, а колӧ соԁтыны мӧԁ кык ԋеԃеԉ завоԃітігӧн (тырԍӧԁӧмԍаԋ). Піјана еԋ кроԉікјаслы кӧрым колӧ соԁтыны кроԉік піјан быԁмӧм ԍерԏі.
| |
| − | Піјансӧ вајтӧԇ ԁа вајӧм бӧрас еԋ кроԉікјаслы колӧ ԍетны сещӧм ԍікас кӧрым, коԁјас соԁтӧны еԋ кроԉікјаслыԍ јӧвсӧ (жмых, ӧтруб, ԍвеклӧ, морков, ԁа мукӧԁ ԍікас граԁвыв пуктасјас). Кроԉік піјанлы лыјассӧ јонмӧԁӧм вылӧ колӧ ԍетны лы пыԅ. Ӧԏі еԋ кроԉіклы лун кежлӧ лы пыԅ колӧ ԍетны 3 гр.& сов 5 гр.
| |
| − | Б. А. Звоԋіков щӧктӧ тыра ԁа 5 піјана кроԉікјаслы ԍетны быԁ 1 кгр. ловја вес вылӧ:
| |
| − |
| |
| − | Піјана тыра еԋ кроԉікјаслы. Ԋоԋӧԁчыԍ еԋ кроԉікјаслы.
| |
| − |
| |
| − | Бур кӧрым (туԍ, ӧтруб, пыԅ ԁа мук.) 40 гр. 70 гр.
| |
| − | Граԁвыв пуктас (ԍвекла, морков, галанка ԁа мукӧԁ 35 гр. 50 гр.
| |
| − | Віԇвыв турун 30 гр. 40 гр.
| |
| − | Јӧв (абу быԏ, но поԅӧ) 30 гр..
| |
| − | Ԋоԋӧԁчан еԋ кроԉікјаслы кӧрым соԁтыны колӧ кроԉік піјан быԁмӧм ԁа лыԁ ԍерԏі. Ічӧт кроԉік піјанӧс-быԁтігӧн кӧрым жаԉітны оз ков, верԁӧм, јукталӧм ԁа бура ԁӧԅӧрітӧм сајын налӧн лоӧ бурмӧмыс ԁа јонмӧмыс.
| |
| − | Комі областнӧј ԍеԉхоз станціјаын ԋоԋӧԁчыԍ 6 піја еԋ кроԉікјаслы вӧлі верԁԍӧ тӧлыԍӧн җынјӧнӧԇ 2 1/2 кгр.
| |
| − | Тӧлын
| |
| − | Зӧр..................120 гр.
| |
| − | Турун................ 400 гр.
| |
| − | Леԇӧм јӧв . . . . 210 гр.
| |
| − | Тајӧ норма ԍерԏі бура вӧлі быԁмӧны кроԉік піјан ԁа сіԇ-жӧ тырмӧ вӧлі ԍетӧм кӧрымыс. Ԃерт, нӧшта-кӧ вӧлі вежлалан уна ԍікаса кӧрым, сек торја бурҗыка ԁа јонҗыка кроԉік піјанӧс поԅіс быԁтыны, но мукӧԁ ԍікас кӧрым (ӧтруб, граԁвыв пуктасјас ԁа м. т.) тырмытӧм понԁа вӧлі верԁчыԍӧ сӧмын ӧԏі ԍікас кӧрымӧн. Еԋ кроԉікјасӧс ԋоԋӧԁчігӧн колӧ верԁны-јуктавны торја-ԋін бура мукӧԁ ԍерԏі.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІК ПІЈАНӦС ВЕРԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Чужӧм мыԍԏі 13-16 лун бӧрын кроԉік піјан понԁӧны-ԋін ԍојны сещӧм кӧрымјас, коԁјасӧс ԍојӧны ыҗыԁ кроԉікјас, кыԇ кос турун, веж турун, граԁвыв пуктасјас ԁа м. т. Но тащӧм кӧрымјассӧ кроԉік піјанлы бурҗык ԋе ԍетны сывӧсна, мыј налӧн сіјӧ каԁӧ желуԁокныс зев-на ԋер ԁа тащӧм ԍојанјасыԍ вермӧны віԍмыны. Кӧн поԅӧ, еԋ кроԉікјасӧс тајӧ каԁнас бурҗык верԁны торјӧн, кроԉік оланінјас ԍерԏі, оз-кӧ
| |
| − | поԅ торјӧннас верԁны мамјассӧ, секі колӧ ԍетны ԋебыԁ ԍојанјас кыԇ: ӧтруб, зӧр, іԁ јона ԋебԅӧԁӧмӧн (пуӧмӧн), меԁым посԋі кроԉік піјанлӧн ез віԍмы гырк-пыщкӧсыс.
| |
| − | Чужӧмԍаԋ куім ԋеԃеԉ бӧрын, ічӧт кроԉік піјанлы мам јӧвԍыс оз-ԋін кут тырмыны белковӧј ԁа міԋераԉнӧј веществоыс. Сы вӧсна колӧ ԍетны сещӧм кӧрымјас, кӧнјасын јонҗыка емӧԍ інԁӧм пітаԏеԉнӧј веществојасыс.
| |
| − | Меԁвоԇԇа кујім тӧлыԍӧ кроԉік піјанӧс колӧ верԁны меԁԍа бура. Бура веԁігӧн кроԉік піјан омӧԉҗыка віԍмӧны ԁа ԇоԋвіԇаӧн ӧԁјӧ быԁмӧны. Тајӧ каԁӧ колӧ ԍетны: пыԅ, іԁ, зӧр, морков, јӧв& лыыԍ вӧчӧм пыԅ, ԍвежӧј турун, сӧмын кԉевернӧј турун оз ков ԍетны. Уԉ турун колӧ ԍетны ԋе воԇҗык тӧлыԍыԍ.
| |
| − | Уԉ турун колӧ ԍетны шырӧмӧн ԁа ӧтрубӧн сорлалӧмӧн. Кор кроԉік піјанлӧн понԁас лоны мыт, сек колӧ налыԍ чінтыны уԉ турун ԍетӧмсӧ, ԁа сы пыԃԃі ԍетны іԁјыԍ ԁа зӧрјыԍ ӧтрубјас.
| |
| − | Кӧрымјас ԍетігӧн колӧ ԍојансӧ ічӧԏіка солыштны. Став інԁӧм ԍікас кӧрымыԍ 1 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ колӧ ԍетны:
| |
| − | Турун............ 30-35 гр.
| |
| − | Јӧв...............40-50 гр.
| |
| − | Зӧр ԉібӧ іԁ . . . . 60 65 гр.
| |
| − | Леԇӧм јӧв пыԃԃі поԅӧ ԍетны шомјӧв ӧтруб сорӧн ԁа с. в. Но верԁныс тајӧ кӧрымнас оз ков ӧԁјӧ, а колӧ наԇӧԋікӧн.
| |
| − |
| |
| − | АЈ ԀА ТЫРА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Ај кроԉікјасӧс, кор тырԍӧԁӧны (пышјӧԁлыны) еԋ кроԉікјасӧс, сек налы колӧ ԍетны бурҗык ԁа унҗык кӧрым, мукӧԁ каԁ ԍерԏі. Сіԇ-жӧ і тыра еԋ кроԉікјаслы. Лунԍа норма лоас тырмымӧн 1 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ (на 1 килгр. живого веса).
| |
| − | Гожӧмын тӧлын
| |
| − | Іԁ ԉібӧ зӧр 15 гр. 20 гр,
| |
| − | Уԉ турун . 170-200 гр. —
| |
| − | Кос турун...........80 гр.
| |
| − | КРОԈІКЈАСӦС ГОСԌӦԀӦМ (ЩӦГӦԀӦМ)
| |
| − |
| |
| − | Меԁым боԍтны уна јај, гос ԁа бур ку кроԉікјаслыԍ, колӧ најӧс госԍӧԁны (щӧгӧԁны). Кроԉікјасӧс госԍӧԁігӧн колӧ ԍетны сещӧм кӧрымјас, коԁјасӧн регыԁҗык каԁӧн госԍалӧны. Кор кроԉікјас вежӧны гӧннысӧ, сек бурҗык ԋезавоԃітны кроԉікјасӧс госԍӧԁны, сы вӧсна, мыј гӧн вежігас кроԉікјас оз вермыны щӧгны ԁа сіԇ-жӧ і куыс лоӧ омӧԉік.
| |
| − | Кроԉікјасӧс щӧгӧԁігӧн најӧлы колӧ ԍетны бура шојтчанін, кӧні ез вӧв зык-ԋі шум, щӧгӧԁігас віԇнысӧ колӧ вӧчавны нарошнӧј јашщікјас.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІКЈАСӦС ԀӦԄӦРІТӦМ, КԈЕТКАЈАС ЧІԌԎІТӦМ ԀА САԊІТАРНӦЈ МЕРОПРІЈАԎԎӦЈАС НУӦԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Сӧстӧма кԉеткајас ԁа оланінсӧ кроԉікјаслыԍ віԇӧм лоӧ меԁыҗыԁ могӧн, кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧмын. Ԁурка-кӧ віԇан
| |
| − | кԉеткајассӧ ԁа кроԉік оланінјассӧ, сек кроԉікјас віԍмӧны быԁ пӧлӧс віԍӧмјасӧн.
| |
| − | Кԉеткајас ԁа кроԉік оланінјас колӧ веса&ны лун космыԍ, а бурҗык вӧлі
| |
| − | быԁлун. Жар лунјасӧ ԁа шоныԁ пӧраӧ торја-ԋін колӧ быԁлун весавны кԉеткајассӧ.
| |
| − | Кԉеткајас ԁа кроԉік оланінјас весалігӧн колӧ зев мічаа весавны кујӧԁсӧ, ԋајтсӧ, сіԇ жӧ колӧ ԃеԅінфіцірујтны гожӧм чӧжнас 3-4-ыԍ, а тӧлын 2-ыԍ. Зыравԍӧ кԉеткајасыс трапкаӧн (бонјӧн) 3% креоԉін растворӧн кӧтӧԁӧмӧн, а гожӧмын 20% мынԁа ԍвежӧј гашенӧј іԅвесткаӧн. Кроԉікјаслыԍ весалӧм кујӧԁсӧ колӧ чукӧртны ӧԏі чукӧрӧ, оланінԍаԋыс 40-50 метра мынԁа бокӧ, а бурҗык лоӧ сотны, сы вӧсна, мыј кроԉікјас зев частӧ кујӧԁјасԍаԋ зараԅіԁчывлӧны& ԁа ԁыр віԍӧны. Меԁым віԍӧмјас ез паԍкавны кујӧԁсӧ колӧ пырыԍтӧм пыр-жӧ сотны.
| |
| − | Ԋебыԁ кӧрымјасӧн верԁӧм бӧрын пыр-жӧ колӧ мыԍкавны ԍојан ԁозсӧ, а быԁ 3 лун мыԍԏі мыԍкавны пуӧм пӧԍ ваӧн став ԍојан ԁозјассӧ, а та бӧрын пожјавны чістӧј ваӧн.
| |
| − | Воԉӧс. Кроԉік оланінјас, меԁым вӧліны пыр воԉӧсаӧԍ, вогӧгӧр кежлӧ ӧԏі кроԉік вылӧ колӧ воԉӧсыс 60-70 кгр. мынԁа. Воԉӧс пыԃԃі колӧ лӧԍӧԁны
| |
| − |
| |
| − | сӧстӧм, бустӧм іԇас ԁа торф. Кроԉік оланінјасӧ ӧтԁор јӧзӧс оз ков леԇныӧ& Кроԉікјасӧс верԁны, јуктавны, а сіԇ-жы& налыԍ оланінсӧ уберітны, меԁым вӧліно& пырҗык ӧԏі ԍікаса војтыр. Кулӧм крӧ&ԉікјасӧс пыр-жӧ колӧ сотны. Куԉны-к&колӧ сӧмын ветврачјас щӧктӧм ԍерԏі.
| |
| − |
| |
| − | ТЫРА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ԀӦԄӦРІТӦМ
| |
| − |
| |
| − | Еԋ кроԉікјас, кор тыраӧԍ сек најӧ лоӧны зев полыԍӧԍ (вӧјӧԍ), меԁым вӧліны рамӧԍ (спокојнӧјӧԍ) ԁа бура быԁтіс асԍыс піјансӧ рушкуас, колӧ ԍетны спокојнӧј, сӧстӧм оланінјас, кԉеткајассӧ тыра еԋ кроԉікјаслыԍ колӧ весавны јона віԁчыԍӧмӧн, меԁым најӧ ез кутны повны. Тыра еԋ кроԉікӧс пеԉӧԁыс боԍтны оз ков, секі сіјӧ вермӧ регыԁӧн ԁојмыны ԁа рушкујасԍыс піјансӧ ԁојԁны, а овлӧ і сіԇ, мыј частӧ і кулавлӧны аԍныс.
| |
| − | Кор тыра еԋ кроԉікјас оз кутны вермыны піјанавнысӧ, сен кроԉік ԁӧԅӧ-
| |
| − | рітыԍјаслӧн аслыныс колӧ отсавны налы піјанавныс. Отсавныс колӧ таԇ: боԍтны еԋ кроԉікос ԁа сылыԍ морос увԍыс
| |
| − | шырны ԋебыԃік гӧнсӧ ԁа турун сорӧн вӧчны кроԉіклы поз, коԁі і пуктыԍӧ маточԋікӧ.
| |
| − | Унаыԍ овлӧ сіԇі, кор кроԉікјас піјалӧны, бӧрынас ԍојӧны асԍыныс піјаннысӧ, а овлӧ і сещӧм тор, віјӧны кык ԋеԃеԉ мыԍԏі піјалӧм бӧрын піјансӧ. Мыј вӧсна ԍојӧны кроԉікјас піјансӧ, тајӧ абу-на бура тӧԁмалӧма.
| |
| − | Но јонҗыкасӧ ԍојӧны ԁа віјалӧны сек, кор најӧлы абу пуктӧма бур ԁӧԅӧр ԁа абу лӧԍӧԁӧма спокојнӧј пемыԁ места піјавны, оз тырмы бур верԁӧм ԁа јукталӧм.
| |
| − | Та куԅа вӧлісны міјан Комі обл. ԂТС ХС-ын, опытјас кор кујім кроԉіклы ез вӧв ԍетӧма бур олан условіјӧјас. Сы понԁа најӧ пыр ԍојісны ԁа віјалісны асԍыныс піјаннысӧ. Ӧԏі еԋ кроԉік віјаліс вајӧм бӧрас 11 лун мыԍԏі. Сӧмын-ԋін сек, кор лоі ԍетӧма налы бур олан условіјӧ ԁа бура најӧс понԁісны ԁӧԅӧрітны, верԁны, јуктавны, сӧмын сек ԁугԁісны піјаннысо ԍојны ԁа віјавны.
| |
| − | Таԇнаԁ колӧ кроԉікјаслы тащӧм условіјӧ кор најӧ піјанаӧԍ: 1) бура верԁ-
| |
| − | ны, 2) спокојнӧј места, 3) бура ԁӧԅӧрітӧм.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІК ПІЈАНӦС ԀӦԄӦРІТӦМ
| |
| − |
| |
| − | Еԋ кроԉікјас асԍыныс піјаннысӧ 6 ԋеԃеԉ бӧрын оз понԁыны верԁны, тајӧ каԁнас-ԋін колӧ јансӧԁны кроԉік піјанӧс мамԁорԍыныс. Јансӧԁігӧн колӧ нуӧԁны мӧԁ кԉеткаӧ ԋе піјансӧ, а мамјассӧ, сы вӧсна, мыј ічӧт кроԉік піјан выԉ оланінын понԁасны гажтӧмавны. Јансӧԁӧм бӧрын колӧ на вајӧԁлыны 2-3 лун чӧж 1-2 час кежлӧ кроԉік піјанӧс мамԁінаныс.
| |
| − | Јансӧԁӧм бӧрын колӧ кроԉік піјанӧс јона ԁӧԅӧрітны, меԁым регыԁӧнҗык велалісны ԍојны-јуны ԁа лоісны рамӧԍ. Верԁны колӧ пӧтӧса кӧрымӧн, коԁі кокԋыԁҗыка гырк пыщкас пуԍӧ. Кроԉік піјанӧс 6 ԋеԃелыԍ воԇҗык јансӧԁны оз ков, најӧлӧн 7-8 ԁ ԋеԃеԉјасӧ завоԃітӧны-ԋін вежны гӧнсӧ, а сіјӧ каԁнас зев јона кулалӧны кроԉік піјан, коԁјасӧс воԇ јансӧԁӧма мам-
| |
| − | ԁіныԍ. Гӧн вежігӧн кроԉік піјанӧс колӧ бура верԁны ԁа бура ԁӧԅӧрітны.
| |
| − | Пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧсјасын, кроԉік піјанӧс јансӧԁігӧн колӧ кԉејмітавны (нумерујтны).
| |
| − | Кроԉік піјанӧс колӧ віԇны ӧтлаын 2 1/2 - 3 тӧлыԍӧԇ, а та бӧрын колӧ-ԋін јансӧԁны еԋ ԁа ајјасӧс торјӧн віԇӧм вылӧ. Ај ԁа еԋ кроԉік піјанӧс јансӧԁны колӧ сы вӧсна, мыј којмӧԁ тӧлыԍын налӧн лоӧ-ԋін полӧвӧј зрелоԍԏ, коԁјас понԁасны тырԍӧԁчыны, а тырԍӧԁны 7-8 тӧлыԍӧԇ оз поԅ.
| |
| − | Ај ԁа еԋ тӧԁмавԍӧ таԇікӧн: воԁтӧԁны колӧ гащӧн ԁа вӧԉаыԍ кутыштны ас берԁаԁ бӧжӧԁыс, а веԍкыԁ кінаԁ (чуԋјаснаԁ) колӧ вӧрӧшітыштны наԇӧԋікӧн кучіксӧ полӧвӧј орган ԁортіыс. Зелӧԁӧм бӧрын полӧвӧј органыԍ тыԁовтчас куԅмӧс тор сіјӧ і петкӧԁлӧ мыј еԋ, а гӧгрӧс-кӧ сіјӧ бара віԍталӧ, мыј ај.
| |
| − |
| |
| − | КРОԈІКЈАСӦС ТЫРԌӦԀӦМ
| |
| − |
| |
| − | Кроԉікјаслӧн меԁԍа шогмана тырԍӧԁчан каԁыс лоӧ воԇ тулыс, окԏабр тӧлыԍӧԇ. Тајӧ тырԍалӧмԍыс-ԋін поԅӧ боԍтны помет (піјан) март 15-20 лунјасӧ. Мӧԁ пріплоԁ мај 15 лунјас гӧгӧр, а којмӧԁ пріплоԁ окԏабр 5-10 лунјасӧ
| |
| − | Тырԍалӧм тӧԁмавны поԅӧ кроԉікјаслыԍ, кор најӧ кӧсјӧны тырԍӧԁчыны тащом торјас ԍерԏі: ӧтка кроԉікјас ваԉајтчӧны воԉӧс вылын, куртчалӧны посԋіԁ торјас, еԋ кроԉікјас абу спокојнӧјӧԍ, полӧвӧј органыс гӧрԁӧԁӧ абу-кӧ воспаԉеԋԋіјӧ полӧвӧј органыслӧн, сек сіјӧ віԍталӧ, мыј еԋ кроԉікӧс колӧ тырԍӧԁны.
| |
| − | Сек еԋ кроԉікӧс боԍтӧны ԁа нуӧԁӧны ај кроԉік ԁінӧ ԁа віԇӧԁӧны кор ештас тырԍалӧм. Тырԍалӧм вермас лоны ӧԏі ԍекунԁӧн, но частӧ овлӧ сіԇ, мыј еԋјасыс ԁыр оз ԍібӧԁны ас ԁінаныс ај кроԉікјасӧс ԁа ковмывлӧ віԁчыԍны мінут 5 кымын.
| |
| − | Кор тырԍалӧмыс помаԍӧ, сек ај кроԉікыс чірӧстӧ (горӧԁӧ) ԁа уԍӧ еԋ кроԉік вылыԍ. Ӧԏі ај кроԉіклы ԋеԃеԉӧн колӧ сӧмын леԇны тырԍӧԁны куіјм еԋ кроԉікӧс, таыԍ уна оз шогмы, сы понԁа мыј унҗык-кӧ лоӧ леԇӧма тырԍӧԁныс, сек зев јона омӧԉтчӧ ај кроԉікыс, а сіԇ-жӧ омӧԉтчыны понԁас рӧԁыс ԁа ај кроԉік асԍыс рӧԁсо воштӧ.
| |
| − | Еԋ кроԉік тырԍалӧ ӧтчыԁ ај кроԉік ԁінӧ леԇлӧмӧн, а зев-кӧ скӧр ԁа ԋервнӧј еԋ кроԉік& сіјӧ-жӧ луннас поԅӧ леԇлыны ај кроԉік ԁінӧ.
| |
| − | Еԋ кроԉікјасӧс тырԍӧԁӧм бӧрын 14 лун чӧж верԁԍӧ сіјӧ жӧ кӧрымӧн, коԁӧн верԁчӧ вӧлі тырԍӧԁтӧԇ. Еԋ кроԉіклыԍ тырԍалӧмсӧ поԅӧ тӧԁмавны тащӧм ногӧн: 14 лун бӧрын (первој тырԍӧԁчӧмԍаԋ) леԇлыны еԋ кроԉікӧс ај кроԉік ԁінӧ, абу-кӧ тырԍалӧма секі ај кроԉікӧс леԇӧ ԁінас, а тырԍалӧма-кӧ оз леԇ ԁінас.
| |
| − | Еԋ кроԉік, тырԍалӧм бӧрын новлӧԁлӧ 30-31 лун. Піјавтӧԇ 7-10 лун воԇвыв завоԃітӧ ԋещкыны гӧнсӧ аслас морӧс увԍыс ԁа вӧчӧ сыыԍ поз піјаналіг кежлӧ. Тајӧ каԁ кежлӧ колӧ лӧԍӧԁны сӧстӧм ԋебыԁ воԉӧс, ԁа быԁ лун колӧ јуктавны сӧстӧм ваӧн ԉібӧ јӧлӧн.
| |
| − | Піјалігӧн ԁа піјалӧм бӧрын колӧ кроԉікјаслы ԍетны бур шојтчӧг, меԁым ез вӧв ԋекущӧм зык ԋі шум, ԋі кіјӧн најӧс вӧрԅӧԁӧм. Меԁ піјансӧ верміс верԁны ԁа кроԉік піјан лоісны ԇоԋвіԇаӧԍ. Колӧ сӧмын коԉны мам ԁорӧ 5-6 кроԉік піјыԍ ԋе уна. Кроԉік-кӧ вајас 8-12 піӧԇ, сек колӧ сещӧм кроԉікјаслыԍ ԉішнӧјассӧ пуктавны сещӧм піја кроԉікјаслы, коԁјаслӧн сӧмын 5-6 пі.
| |
| − | Кроԉік піјанӧс мӧԁ мам ԁорӧ колӧ пуктавны сіԇікӧн: меԁым оз каԅавлы сіјӧ еԋ кроԉікыс пуктӧмсӧ. Сы понԁа, мыј кроԉік піјан мӧԁ выԉ оланінас завоԃітӧны гажтӧмтчыны, а та понԁа омӧԉтчыны.
| |
| − | КРОԈІКЈАСЛӦН ВІԌӦМЈАС
| |
| − |
| |
| − | Міјан Комі облаԍтын кроԉік віԇан овмӧсјасын, кыԇ Уԉԉанаын, сіԇік-жӧ-і мукӧԁлаын, меԁ јона овлӧны тащӧм зев тӧԁчана віԍӧмјас: „кокуіԃіоз", "понос“ (мыт), „насморк“ ԁа „рушку ԁунԁӧм“. Мыј понԁа тајӧ віԍӧмјаснас віԍмӧны?
| |
| − | „Рушку ԁунԁӧм“. Тајӧ віԍӧмнас кроԉікјас віԍмӧны сы вӧсна, ӧԏі-кӧ уна ԍікас кӧрымӧн ԁа норматӧг верԁӧмла, таԇ верԁӧм вӧсна гырк пыщкӧсас чукӧрмӧ уна ԉішнӧј газ, коԁјас регыԁӧн шоммӧны.
| |
| − | Мыјӧн каԅалан тащӧм віԍӧмсӧ пырыԍ пыр-жӧ колӧ ԍетны пуӧм &ԁа мӧсвӧра јӧв сорӧн, кроԉікјасӧс колӧ леԇлыны ыҗыԁҗык местаӧ, меԁым јонҗыка вермісны ветлӧԁлыны. Сіԇ-жӧ зев бур ԉекарство тајӧ віԍӧмԍыс нашатырнӧј ԍпірт, коԁі пуктыԍӧ 4 капԉа ӧԏі ԍојан паԋӧ ԁа ԍетԍӧ віԍыԍ кроԉіклы.
| |
| − | Понос (мыт). Тајӧ лоӧ норма ԍерԏі верԁтӧм вӧсна. Кын, пӧԁӧм ԁа мукӧԁ ԉок кӧрымӧн верԁӧмјасыԍ, сіԇ-жӧ кор зев куԅ каԁјасӧн веран куш уԉ турунон. Тајо віԍӧмсӧ поԅӧ тӧԁмавны асмог ԍерԏіыс, воԉӧс вылас лоӧ кіԅӧр гуԁраԍӧм ԍԉіԅјас. Ԉечітӧм мунӧ кӧрым вежлалӧмӧн ԁа сӧмын кос ԍојан ԍетӧмӧн, коԁ бӧрын регыԁ ԁугԁӧ віԍӧмыс.
| |
| − | "Кокуіԃіоз“. Тајӧ віԍӧм зев ӧпасној, јона кулавлӧны, он-кӧ боԍтчы пӧраын јансӧԁны віԍыԍ кроԉікјасыԍ, а сіԇ жӧ ӧԁјӧ паԍкалӧ тајӧ віԍӧм ԁа віԍмалӧны мукӧԁ ԇоԋвіԇа кроԉікјас.
| |
| − | Кыԇ тӧԁмавны, мыј кроԉік віԍмома "кокуіԃіозӧн". Кор кроԉік віԍмас тајӧ віԍӧмӧн, сек сіјӧ зев ԁыша ветлӧԁлӧ, оз ло веԍел ԁа омӧԉҗыка понԁас сојны.
| |
| − | Мукӧԁ пӧраас кроԉікјаслӧн желуԁокыс оз мӧԁ бура уҗавны, лоӧ ԍԉіԅістӧј ков, ԉібӧ понос (мыт), таԇі куԅа
| |
| − | віԍӧмнас кроԉікјас ӧԁјӧ омӧԉтчӧны, а бӧрԏінас і кулӧны.
| |
| − | „Насморк". Насморк віԍӧмкӧԁ зев ԍӧкыԁ вермаԍны ԁа ԍӧкыԁ ԉечітны. Тајӧ віԍӧмӧн віԍмӧм кроԉікјасӧс пыр-жӧ колӧ начкавны, а кокуіԃіозӧн віԍан кроԉікјас ԁӧԅӧрітыԍјассӧ бурҗык ԋе леԇны ԇоԋвіԇа віԍтӧм кроԉікјас берԁӧ, сы понԁа, мыј вермасны најӧ вуҗӧԁны віԍӧмсӧ.
| |
