Талун. 2017-08-01 — различия между версиями

Материал из Коми тӧданін
(→‎Видео)
(→‎Текст)
Строка 6: Строка 6:
  
 
==Текст==
 
==Текст==
 +
 +
Талун. 2017-08-01.
 +
 +
Бур асыв. Республикаса шӧр юӧръяс "Талун" программаын. Студияын Ольга Ануфриева.
 +
 +
===ВУНӦДЛЫТӦМ ЙӦЛӦГА===
 +
 +
Туялан комитет оз пан Ухтаса Заболотнӧй инын мортлысь колясъяс аддзӧм кузя уголовнӧй делӧ. Лыяс казялісны, кор гаражъяс бердын нуӧдісны муын уджъяс. Экспертъяс серти куим юр лыясын аддзисны пуляысь розьяс. Но кутшӧм ружйӧысь лыйлісны, абу тӧдса. Гуалӧмаӧсь 30 во сайын. Но вермас лоны и мӧд кад. Тані коркӧ збыльмӧдлісны Сӧвет кадся НКВД-лысь приговоръяс. Ӧд кабалаяс серти Заболотнӧйын коркӧ вӧвлӧма мыж вештан учрежденньӧ.
 +
 +
''Михаил Рогачёв (историк):''
 +
— "Заболотнӧйын видзисны ПечЛагын пукалысьясӧс, кодъясӧс бӧрынджык лыйлісны. Чибъюын стӧч лыдпасъяс серти, а вермас лоны Заболотнӧйын, лыйлісны 121 мортӧс".
 +
 +
Евгения Зеленская (УГТУ-лӧн музейӧн веськӧдлысь):
 +
 +
"Миян со эмӧсь документъяс, справкаяс, мыйлакӧ сӧмын 37-ӧд да 41-ӧд вояс серти. Гижӧма: "Лыйлӧма, лыйлӧма..." Ми весиг ог тӧдӧй, кодъяс тайӧ".
 +
 +
Историкъяс содтӧны: сэки сутуга сайын пукалысьясӧс гуалісны пасъястӧг. Ставнас муысь перйисны 30 унджык ордлы, 8 кокчӧрлы да 3 юрлы. Сэні жӧ аддзисны юрси да паськӧм. Тайӧ вӧлі апрельын. Ӧткымынъяс серти, вермас лоны тайӧ криминальнӧй 90-ӧд вояслӧн йӧлӧга.
 +
 +
===МОРТ ЛЫЯС ВЫЛЫН===
 +
 +
Лыяс вылын посёлок йылысь "Настоящее время" телеканаллӧн выль передачаын юӧртіс Вадим Кондаков. "Тӧдтӧм Россия" цикл подулын сійӧ воліс Кӧрткерӧсса Адзорӧмӧ, кӧні водзджык веськӧдлісны ЛӧкчимЛаг лагеръясӧн. Репортёр тӧдмаліс, мыйӧн ӧні олӧны сэтчӧс олысьяс. Паськыдджыка Анастасия Тюрнина.
 +
 +
Ютюбын передачасӧ видзӧдісны 25 сюрс сайӧ морт. Мича да аслыспӧлӧс Коми Республикаӧ Вадим Кондаков воис, мед висьтавны Адзорӧм посёлоклӧн история йылысь. Отсасис журналист да операторлы чужан му туялысь Анатолий Смилингис. Сійӧ и висьталіс ЛӧкчимЛаг йылысь. НКВД-лӧн торъя лагер паськӧдчыліс Лӧкчим ю берегын. Сылӧн шӧринӧн вӧлі Адзорӧм, коді 80 во нин оз вермы вунӧдны лагерлысь сьӧд лунъяс.
 +
 +
"- Мый тані вӧлі? Лагернӧй управленньӧ?
 +
 +
- Да, збыль."
 +
 +
Посёлокса олысьяскӧд программалӧн автор варовитӧ кокниа. Сылы окота тӧдмавны быд морт, быд стрӧйба йылысь. Репортёр весиг шогавлӧ, оз кӧ веськав кытчӧкӧ. Медводдзаяс лыдын тӧдмасьӧ Мария Казакевичкӧд. Сійӧ бура кутӧ тӧд вылас посёлоклысь лагер кадся олӧм.
 +
 +
Мария Казакевич: "Тайӧ зэв сьӧкыд казьтылӧмъяс. Ен мед видзас ставнымӧс".
 +
 +
Сійӧ кадӧ тайӧ муяс вылын мыждӧмаяс капуста да арбуз быдтывлісны, а тані вӧлі ыджыд аэродром.
 +
 +
Анатолий Смилингис: "Лагерлы татшӧм аэродромыс эз ков, но шуӧны веськӧдлысь быд шойччан лунӧ Москваӧ ресторанӧ ветлӧма. Сідзкӧ, тайӧ ставыс сёрнитчӧм серти вӧлі вӧчӧма."
 +
 +
Вера Кутькина 80-ӧд восянь олӧ лагерӧн веськӧдлысьяслӧн керкаын. Стрӧйбаыс пӧ зэв зумыд.
 +
 +
Вера Кутькина: "Со тайӧ ставыс сійӧ кадсянь и кольӧма. Со тайӧ пӧтӧлӧкыс и".
 +
 +
Ветлӧ журналист и Адзорӧмлӧн пожӧма ягъясӧ. Став гӧптаиныс - уна йӧзӧн гуалан шойна. Но сэні абу ни ӧти нима пӧв либӧ кулӧмлӧн номер. Медся шуштӧм кадръясыс передача помын - кулысьяслӧн лагеринын. Татчӧ ыстывлісны кувны вермытӧм мыждӧмаясӧс. Мортлӧн колясъяс кок улын сюрӧны и талун на.
 +
 +
Анатолий Смилингис: "Быд во лыа да тӧв эрдӧдӧны морт лыяс. Со тані. Позьӧ нин бара чукӧртны".
 +
 +
Передачалӧн геройяс кужисны видзны нор да шуштӧминлысь история. Висьталісны сы йылысь федеральнӧй каналлӧн эфирын. Ӧні ЛӧкчимЛаг йылысь тӧдӧны и "Неизвестная Россия" программа пыдди пуктысьяс. Анастасия Тюрнина, "Юрган" телеканал.
 +
 +
===МЕДЫМ КАЗЬТЫЛІСНЫ===
 +
 +
Вӧркутаса юршӧр мемориал дорын тӧрыт казьтывлісны 53-ӧд воын артмӧм шог. Сэки Сталинлӧн кулӧм бӧрын мыж вештан лагеръясын котыртісны забастовкаяс. Вӧркутаса РечЛагын сійӧ муніс 2 вежон чӧж. Тані пукалісны быдпӧлӧс национальносьта 40 сюрс морт. Мыждӧмъяс эз веськавны амнистия улӧ Сталинлӧн кулӧм бӧрын.
 +
 +
Татьяна Андреева (краевед): "Кор йӧз тӧдмалісны, мый Сталин куліс, найӧ кутісны корны бырӧдны пасьысь номеръяс, дженьдӧдны уджалан лун, торйӧдны уголовникъясысь. Тайӧ вӧлі медшӧр корӧмыс".
 +
 +
Гулаглӧн власьт эз босьт корӧмъяс тӧд вылӧ. Кутісны мӧвпавны, кыдзи дугӧдны бунт. А август 1 лунӧ заводитчис тыш. Доймалісны да пӧгибнитісны весиг найӧ, коді эз бырӧдчыны забастовкаясӧ. Унаӧн пӧгибнитісны. 100 унджык морт ранитчисны.
 +
 +
[9]
 +
 +
Лыйлӧмаясӧс гуалісны 29-ӧд номера шахтасянь неылын. Некымынӧс ӧтув шойнаын, мукӧдъясӧс торйӧн. Перестройка воясӧ "Мемориал" общество пырысьяс бурмӧдісны шойнасӧ. Бӧрынджык тані сувтӧдісны Вӧркутаса лагеръясын пӧгибнитӧм литовеч, немеч, украинечьяслы памятникъяс. А талун тайӧ политическӧй репрессияяслы шӧр мемориальнӧй комплекс. Татчӧ волӧны оз сӧмын Комиысь, но и суйӧр сайысь. На пиын вӧвлӧм мыждӧмаяс да налӧн челядь.
 +
 +
Гюнтер Мюллергельвик (ВӧркутЛагын вӧвлӧм пукалысь): "КГБ босьтіс менӧ. Военнӧй трибунал мыждіс 25 во кежлӧ. Ме татчӧ вола коймӧдысь нин. Да кӧсъя, медым миян челядь тӧдісны, мый тані вӧлі".
 +
 +
===МУ ПОМЫН===
 +
 +
Суйӧрсайса журналист Иф Мага снимайтіс Вӧркуталӧн история йылысь видеорепортаж. 10 воысь унджык нин сійӧ уджалӧ торъя корреспондентӧн Швейцарияса общественнӧй телевиденньӧ да радио вылын. Россияса МИД-ын аккредитация серти сійӧ воис Воркутаӧ кӧр видзысьлӧн лунӧ, медым снимайтны сюжетъяс, а тайӧ вӧлі тӧвнас. Сэтчӧс гид нуӧдӧ вӧвлытӧм экскурсия шог инъясті. История йылысь миян сюжетын.
 +
 +
Войвылын став сиктъяс артмылісны лагеръясысь. Вӧркутаса медводдза олысьясӧн лоины шахта стрӧитысьяс.
 +
 +
[12]
 +
 +
Тайӧ жыръясын нуӧдісны допросъяс. Казьтыштны кӧ война йылысь фильмъяс, йӧзӧс быд ногыс пытайтісны. А бӧрас, медым нинӧм эз инды та вылӧ, камераяссӧ тыртлісны ёгӧн да кисьталісны бетонӧн.
 +
 +
[30]
 +
 +
Сьӧкыдлунъяс йылысь казьтыштӧ Юшӧр шойна. Комплекс кыптіс 53-ӧд воын. Политзаключённӧйяслӧн забастовка бӧрын. Найӧ корисны кокньӧдыштны оласног, выль пӧв видлавны делӧяс, но бастуйтысьясӧс лыйлісны.
 +
 +
[31]
 +
 +
Тайӧ ыджыд керка местаын водзті сулаліс йӧзлӧн врагъяслы лагер. Верӧсыслы кӧ сетлісны ыджыд срок, гӧтырсӧ да челядьӧс тшӧтш ыстывлісны лагерӧ. Мыждӧмаяс пиысь пӧшти ставныс кольччывлісны Вӧркутаын. На лыдын Анна Васильевна Крикун. Сійӧс арестуйтісны 43-ӧд воын.
 +
 +
[30]
 +
 +
Военнӧй трибунал нылӧс мыждісны 15 во кежлӧ. 46-ӧд воын сійӧ веськаліс Вӧркутаӧ. 3 во уджаліс шахта вылын, а сэсся мӧдӧдісны кӧрт туй стрӧитны.
 +
 +
[31]
 +
 +
Талун том Анна Крикунлӧн портрет ӧшалӧ "Город на севере России" школалӧн музейын. Тані мыждӧмаяслӧн кӧлуй, оружие, кодӧн видзисны дзескыдінын пукалысьясӧс.
 +
 +
[16]
 +
 +
Вӧркута пыр муніс уна сюрс морт, но карын абу ни ӧти музей, кӧні эськӧ вӧлі петкӧдлӧма ставнас сӧвман туйвизьыс, кымын мортлысь олӧм сійӧ нуис да кыдзи сувтіс кок вылӧ войвыв кытш сай.
 +
 +
===ГОРТСА АРЕСТ УЛӦ===
 +
 +
Ренова овмӧсъясӧн котыр кутысь Евгений Ольховик да Т-плюс энергохолдингӧн юрнуӧдысь Борис Ванзихерӧс ёрд лэдзис гортса арест улӧ август 5 да 6 лунъясӧдз. Найӧс арестуйтісны Комиӧн вӧвлӧм веськӧдлысьлы взяткаяс сетӧмысь. Кыдзи юӧртісны Басманнӧй ёрдлӧн пресс-службаын: та йылысь корисны дорйысьяс. Казьтыштам, шоныдӧн могмӧдысьясӧс кутісны колян вося сентябрын. Следствийӧ серти, коррупция нюжаліс 2007-2014 воясӧдз. Некоді на пиысь асьсӧ оз лыддьы мыжаӧн. Коймӧд фигурант "Вымпел Коми" вӧвлӧм веськӧдлысь Михаил Слободин пышйис суйӧр сайӧ.
 +
 +
====АБУ СУДЗСЯНА ГӦГӦРТАС===
 +
 +
"Отсалӧй вермытӧмаяслы вуджны шогмытӧм оланінысь" – татшӧм корӧмӧн шыӧдчис миян редакцияӧ Койгорт районса инвалидъяслӧн обществоӧн веськӧдлысь. Сэтчӧс водзмӧстчысь морт тӧждысьӧ вермытӧма кык челядя семья понда. Ӧтиыс нэм чӧж виччысис кӧсйысьлӧм патера, а кор кагаыс быдмис, личӧдъяс вошисны. Мӧдыслы оланін сетісны, но сарай кодьӧс.
 +
 +
[10]
 +
 +
Керка стенмыс киссян выйын, розя вевт да джодж – та дорӧ Мария Копыцина велаліс нин. Выль оланін йылысь мӧвпалӧ кага чужтӧмсянь. Сылӧн пиыс оз кыв ни оз сёрнит. [11:47]??? сулалісны, кытчӧдз зонкалы эз тыр 18 арӧс, а та бӧрын налӧн личӧдіс эз ло. Но ань оз сетчы. Ӧні ветлӧ чинаяс кабинетъясӧ, медым керкасӧ шуисны аварийнӧйӧн, а олысьясӧс вуджӧдісны. Кодкӧ эз кут виччысьны выль жыръяс, муніс выльлаӧ овны. Керкаын эм сӧмын би, сэсся нинӧм абу. Васӧ босьтӧны орчча керкаысь, шонтӧны жыръяс обогревательӧн.
 +
 +
[15]
 +
 +
Пиыслы личӧд оланпас серти, дерт, эм. Тайӧ 19 метра, но вермасны-ӧ найӧ судзӧдны, ань оз тӧд.
 +
 +
Мария Копыцина: "Быд во юася, мый патеракӧд, кымын колис виччысьны. Колян во вӧлі витӧдӧн, а таво тӧдмалі, мый черӧдыс эз вӧрзьы. Деньгасӧ абу юклӧмаӧсь колян во льготникъяс вылӧ".
 +
 +
Неважӧн тӧдмалісны, налӧн керкаыс оз лыддьыссьы муниципальнӧйӧн. 2012 воын ёрд шуис, стрӧйбасӧ кӧзяинтӧмӧн. Районлы вӧлі колӧ сійӧс босьтны ас борд улӧ, но ӧніӧдз уджъяс эз помавны. Олысьясӧс эскӧдӧны, мый 6 тӧлысь мысти воас татчӧ комиссия, коді и донъялас керкасӧ.
 +
 +
Ольга Коткина (Вермытӧмаяслӧн Койгорт районса котырӧн веськӧдлысь): "Поскыс киссьӧ, тӧрыт фотографируйтім ставсӧ, а ӧд гӧгӧр вермытӧмаяс олӧны, кодкӧ весиг ветлыны оз вермы, а пӧжар кӧ лоас?"
 +
 +
Юлия Титова быдтӧ ДЦП-ӧн висьысь кагаӧс. Сылы эськӧ юкисны оланін. Ортсысяньыс керкаыс зэв мича, но кор ань пырис патера пытшкас, падмис.
 +
 +
Юлия Титова (вермытӧм кагалӧн мам): "Ме пыри патераӧ и кылі тшын дук. Ме повзи сэтшӧма, ставыс сьӧд йиджӧма стенъясас. Ӧти стен дзикӧдз вӧлі вежыньтчӧма".
 +
 +
Чинаяс вӧзйисны нывлы вӧчны ремонт ас вынъясӧн, но сы вылӧ колӧ уна сьӧм. Колӧ вежны ӧшиньяс, джоджъяс, весиг пачсӧ колӧ тэчны выльӧс. Вӧвлӧм олысьыс сы улӧ тэчӧма дозъяс, медым эз киссьы. Прокуратура весиг ныв дор, но ставыс весьшӧрӧ.
 +
 +
Александр Тебеньков (Койгорт сиктӧн веськӧдлысь): "Койгортса прокуратура кутӧ дӧзьӧр вылын, кыдзи мунӧны уджъяс, кымын донъялісны найӧс, смета вынсьӧдӧм бӧрын кутам видлавны ӧдъяс, уджаланінъяс. Кымын сьӧм кутасны юкны миянлы, сідзи и кутам ремонт нуӧдны. Висьтавны стӧч кад йылысь сьӧкыд. Ставыс мыджсьӧ сьӧмӧ".
 +
 +
Сиктӧн веськӧдлысь содтіс: прӧстмас кӧ кутшӧмкӧ оланін, нывлы сійӧс пыр жӧ сетасны. Но татшӧмыс районын шоча овлӧ. Сідзкӧ, виччысьны выль жыръяс, вермас лоны, ковмас дыр на. Татьяна Супрядкина, Таисия Жакова, Олег Жуковскӧй, "Юрган" телеканал, Койгорт район.
 +
 +
====МЕЗДЫНЫ КАГАӦС===
 +
 +
Ми водзӧ нуӧдам "Отсав кагалы" уджтас, кӧні юӧртам челядь йылысь, кодъяслы ёна колӧ тіян отсӧг. Талун ми висьталам Наргиз Уганова йылысь. 14 арӧса нывка майшасьӧ шоча паныдасьлысь висьӧмӧн. [14:42]??? синдром шусьӧ. Тайӧ, кор быд инмӧдчӧм, вывті чорыд дой. Кагасӧ эновтӧмаӧсь бать-мамыс чужӧм бӧрас пыр жӧ. Нывка ачыс велӧдчӧма тышкасьны висьӧмкӧд да дорйыны асьсӧ мукӧдъяс водзын, кодъяс тешитчӧны сы вылын висьӧм вӧснаыс. Константин Куратов стӧчмӧдас.
 +
 +
Тані "Чайка" лагерын Наргиза мӧд вежон нин. Дерт, абу курорт, но и абу гажтӧм.
 +
 +
[6]
 +
 +
Рам, авъя да кывзысьысь. Нывкаӧс быдтісны чорыда. 14 во чӧжыс оліс челядьӧс видзан керкаясын. Бать-мамыс, Узбекистанысь гозъя, вӧлі кольӧмаӧсь кагукӧс уличаын лабич вылын, кор тӧдмалӧмаӧсь сьӧкыд нёрпалӧм йылысь. Тайӧ висьӧмлӧн помкаяс йылысь абу на туялӧмаӧсь. Тӧдса сӧмын, мый оз позь песны лы-сьӧм, сёйны цитрус фруктъяс да юмовтор. Да быд лун колӧ гартчыны бинтӧн. Сійӧ видзӧ кучик выль доймалӧмъясысь да сетӧ позянлун бурдны важъяслы. Наргиза важӧн нин велӧдчӧма ставсӧ вӧчны ачыс.
 +
 +
[20]
 +
 +
Дерт, овлӧ забеднӧ, кор челядь нерсьӧны да сералӧны, мый абу мукӧд кодь. А водзын бара на сьӧкыдлун – выль челядь видзан керка.
 +
 +
[11]
 +
 +
Кад кежлӧ нывкаӧс овмӧдісны Католиков нима интернатӧ, сэтчӧ мунас лагерын смена помасьӧм бӧрын. Дерт, Наргизакӧд и мунасны тӧдса челядь да ёртъяс. Но сійӧ зэв ёна полӧ выль тӧдмасьӧмъясысь. А юрас вевтӧ мӧвп, мед эськӧ тайӧ шӧйтӧмыс помасис, аддзыны семья да кывны дзик на тӧдтӧм мелілун.
 +
 +
[16]
 +
 +
Елена Коданенко (19 номера челядь видзан керкаын воспитатель (Емдін): "Наргиза зэв шань ныв, сійӧ локтӧ воча быдӧн дорӧ. Пемӧсъясӧс радейтӧ, сы вӧсна пӧди найӧ сійӧс оз дзерӧдны".
 +
 +
Неважӧн ныв пырӧдчыліс "День ангела" федеральнӧй проектӧ. Телепрограмма отсалӧ Россия пасьталаысь челядьӧс видзан керкаясын быдтасъяслы. На лыдын вӧлі и Наргиза. Сійӧ медводдзаысь видліс оз, сьыліс Айова котыркӧд кык сьыланкыв да весиг паськӧдіс Петербургысь ӧти пос. Со тадзи овлӧ. Став кӧсйӧм пӧртчӧны олӧмӧ здукӧн. Сӧмын ӧти вӧт век на эз збыльмы. Константин Куратов, Александра Головина, Вячеслав Беспалов, "Юрган" телеканал.
 +
 +
==="ПОБЕДА" ОРГКОМИТЕТ===
 +
 +
Республикаса ветеранъяслӧн котырӧн веськӧдлысь Людмила Жукова минздрав петкӧдлысьяскӧд нуӧдісны прӧверка ӧткымын бурдӧдчанінын. Сёрни мунӧ Емдінса, Сыктывдінса, Сыктывкарсаяс йылысь. Казялісны ӧткымын торкалӧмъяс. Со, шуам, ӧткымынлаын оз тырмыны диабетикъяслы тестъяс, антибиотикъяс, весиг медицинскӧй спирт. А ӧти участкӧвӧй больничаын дугдісны вӧчны ЭКГ. Помасис кардиография улӧ кабалаыс.
 +
 +
Людмила Жукова (ветеранъяслӧн общественнӧй котырӧн веськӧдлысь): "Мытшӧдъяс эмӧсь регистратураӧ гижсигӧн. Районъясын миян тшӧктӧны гижсьыны интернет пыр, а кытысь 90 арӧсаяслы интернетыс? Тайӧ юалӧмсӧ колӧ видлавны, медым позис гижсьыны телепон пыр".
 +
 +
Жукова казьтыштіс вермытӧмаясӧс да ветеранъясӧс бурдӧдан президентлӧн торъя дӧзьӧр улын. Та вӧсна став мытшӧд колӧ венны ӧдйӧ. Та кындзи торйӧн сувтлісны олӧмаяслӧн прӧст кад коллялӧм вылын. Эм окотитысьяс пырӧдчыны спорт олӧмӧ. Шуам, Комилӧн ветеранъяслӧн спартакиадаӧ быд во пырӧдчӧны 400 морт.
 +
 +
==="МЕЧТАӦН" – ЕНЭЖӦ===
 +
 +
Август 18-сянь 21-ӧд лунӧдз Финн-йӧгра этнопаркысь гӧсьтъяс да Ыб сиктын олысьяс вермасны аддзывны вунӧдны позьтӧм лоӧмтор. Сэні медводдзаысь мунас "Живой воздух" войтыркостса фестиваль. А колян субӧтаӧ тайӧ гаж кежлӧ дасьтысигмоз сынӧдті лэбалысьяс волісны Сыктывдін районса Кӧччойягӧ. Татчӧс "Мечта" гожся лагерын челядь вермисны кыпӧдчыны енэжӧ аэростат вылын. Качӧдчӧмъяс да пуксьӧмъяс аддзыліс и Сергей Туркин.
 +
 +
Аэронавтъяс дасьтӧны колана кӧлуй, крепитӧны гезъяс, видлалӧны, ставыс-ӧ лючки кӧрзинаын да биару сетан аппаратын. Сэсся перйӧны аэростатлысь эжӧдсӧ, медым тыртны сійӧс пӧсь сынӧдӧн. Регыд шар лоас дась. Позьӧ сетны старт. И со енэжӧ медводдза кайӧм. Повтӧм лэбалысьяслӧн лыдын и миян оператор. Шарыс кыпӧдчӧ оз вылӧ. Пожӧмъясысь неуна вылӧджык. Но весигтӧ та вылна вылӧ кайӧмыс ёна воис сьӧлӧм вылӧ кӧрзинаын пукалысьяслы и му вылын видзӧдысьяслы. Лагерын шойччысь Женя Тумановлы шар вылын лэбалӧм – мойдын кодь. Шемӧсмӧдана техникасӧ сійӧ аддзӧ олӧмын медводдзаысь. Шуӧ, неуна повзи пӧ сӧмын енэжӧ кыпӧдчӧм дырйи, а бӧрынджык ставыс лои бур. Ӧні зонка ачыс кӧсйӧ лоны аэронавтӧн.
 +
 +
Женя Туманов ("Мечта" лагерын шойччысь): "Тайӧ вӧлі зэв лӧсьыд! Кор кыпӧдчан енэжӧ, гӧгӧрвоан паськыдлун, аддзан йӧзӧс, кодъяс сулалӧны му вылын".
 +
 +
Женялысь кывъяс подулалӧ и Республикаын сынӧдын медшӧр лэбалысь Павел Холод. Верстьӧяс пӧ полӧны енэжӧ кыпӧдчӧмысь челядьысь ёнджыка. Пасъям, Павел Васильевичлӧн челядь нуӧдӧны сылысь уджсӧ водзӧ. Александр да Егор пияныс да Дарья нылыс тшӧтш пилотъяс. Нималана лэбалысь висьталіс тшӧтш матыстчысь гаж йылысь, кодӧс нуӧдасны августын Ыб сиктын.
 +
 +
Павел Холод (сынӧдті лэбалӧм кузя Республикаса федерациялӧн президент): "Ми корам татчӧ 10 котыр Россиялӧн быд регионысь, медым найӧ тані лэбалісны, петкӧдлісны йӧзлы, кыдзи мунӧны ордйысьӧмъяс. Миян эм и ордйысянторъяс, медым йӧзыс ас синмӧн аддзисны, кыдзи лэбалӧ техника рультӧг да двигательтӧг".
 +
 +
Кыдзи висьталіс лагерӧн веськӧдлысьӧс вежысь Юлия Ганова, гажӧдан программаыс налӧн зэв озыр. Ӧнія коймӧд сменалӧн экологическӧй нырвизь. Лагерын уджалӧ 11 кружок. Нуӧдӧны быдсяма тематическӧй гажъяс. Шуам, регыд "Мечтаын" торъя конкурсын донъяласны вожатӧйяслысь удж. А сынӧдті лэбалысьяс тані – тшӧкыд гӧсьтъяс.
 +
 +
Юлия Ганова ("Мечта" лагерӧн веськӧдлысьӧс вежысь): "Миян лагерын тайӧ овлӧ быд смена дырйи, абу медводдзаысь. Тайӧ гажын ми сетам позянлун быд кар-районысь челядьлы ас синмӧн аддзывны сынӧд шаръяс да видлыны лэбавны. Тайӧ лоӧмтор, кодӧс челядь виччысьӧны быд смена дырйи".
 +
 +
Аэронавтъяскӧд паныдасьлӧм лоис ставныслы ыджыд козинӧн. Челядьлӧн нюмъяс тайӧс бура петкӧдлісны. Сергей Туркин, Андрей Ворожищев, "Юрган" телеканал, Сыктывдін район.
 +
 +
===ВОЙВЫВСА ЧӦСМАСЯНТОР===
 +
 +
Мырпом чукӧртан сезон мунӧ тыр ӧдӧн. Тусь позьӧ нин ньӧбны кӧнсюрӧ котыртан ичӧт рынокъяс вылын юркарын. Медся уна войвыв вотӧс Сыктывкарӧ вайӧны матысса районъясысь: Сыктывдін, Кӧрткерӧс да Кулӧмдінысь. Таво мырпомыс уна, но посни.
 +
 +
10 час асыв кӧрт туй вокзал дорын ярмарка паськӧдчӧма. Быд сикас вотӧс позьӧ ньӧбны. Медӧдйӧ мырпом разалӧ.
 +
 +
[4]
 +
 +
Вотӧсыс Кӧрткерӧс, Сыктывдін районъясысь, а видзӧдан да, нинӧмӧн оз и торъявны.
 +
 +
[15]
 +
 +
Юркар шӧрын эм ещӧ ӧткымын места, кӧні вотӧс вузалӧны. Габов площадь вылын мырпом асывсянь уна куйлӧ, вузалӧны 2-3 литраа дозъясын.
 +
 +
[10]
 +
 +
Донъясыс торъялӧны жӧ. 1 литраысь 300 шайт корӧны, но тайӧ весавтӧм кӧ мырпом. 500 шайт сувтас весалӧм вотӧс. Ньӧбасьысьяс оз тӧргуйтчыны, тӧдӧны, кутшӧм сьӧкыд чукӧртны.
 +
 +
[17]
 +
 +
Колян вояс дорысь донъяс абу вежсьӧмаӧсь.
 +
 +
[3]
 +
 +
Мырпомлӧн ӧти стӧкан – во кежлӧ витамин. Тадзи коралӧны ньӧбасьысьясӧ быд асыв вотӧс вузалысьяс. Нӧшта найӧ висьталӧны, мый войвыв ягӧдаяс томмӧдӧ мортӧс да дорйӧ быд сикас висьӧмысь. Светлана Некрасова, Любовь Лапина, Андрей Ворожищев, "Юрган" телеканал.
 +
 +
===МЕ ТАНІ ОЛА===
 +
 +
Тӧрыт Юрган вылын петіс "Ме тані ола" выль проект. Сійӧ сиӧма йӧзлы, кодъяс уджалӧны да кыпӧдӧны сиктъяс, водзмӧстчӧны спортын да наукаын. Тайӧ йӧзыс вӧчӧны Республикалысь история.
 +
 +
Александр Кузнецов ("Юрган" телеканалӧн веськӧдлысь): "Ме надейтча, мый тайӧ проектсӧ босьтчасны олӧмӧ пӧртны и мукӧд газет-журналъяс, и электроннӧй СМИ, сы вӧсна мый Комиын олысьяслы быть колӧ тӧдны тайӧ йӧз йылысь, кодъяс олӧны татӧн, миянкӧд орччӧн и вӧчӧны ставсӧ, медым миян Республиканым лоис нӧшта на вынаджык".
 +
 +
Проект пансьӧ Республика лун водзын. Роликъясын миян нималана землякъяслӧн портретъяс. Геройяс лыдын менам уджъёрт, журналист Александр Пивкин.
 +
 +
Александр Пивкин (национальнӧй вещанньӧ дирекцияӧн веськӧдлысь): "Веськалі кӧ сэтчӧ, меным и аслым окота шуны йӧзыслы, мыйла ме тані ола, мыйла ме некытчӧ эг мун и мый менӧ тані кутӧ. И ме сійӧ жӧ кадӧ кӧсъя тӧдмавны, а мыйла найӧ, и рочьяс, и комияс, и ещӧ мукӧдъяс да, тані олӧны. Мый найӧ тані вӧчӧны, мый найӧс тані кутӧ? И меным зэв, ӧт-кӧ, зэв ёна окота тӧдмавны, ӧткодявны аслам мӧвпкӧд. Гашкӧ, найӧ интереснӧйтор висьталасны, мый йылысь ме ачым на ог тӧд. И ме чайта, сы вӧсна тайӧ проектыс лоӧ интереснӧй телезрительяслы".
 +
 +
Проектсӧ мӧвпалӧны збыльмӧдны водзӧ. Ӧд медся ыджыд озырлуныс миян Республикалӧн – тайӧ йӧз, кодъяс радейтӧны чужан му.
 +
 +
☼ ☼ ☼
 +
 +
Медбӧрын казьтыштам, коді эз удит видзӧдны миянлысь петас, пыр вермас тайӧс вӧчны Юрган.рф сайт вылын либӧ Ростелекомлӧн ІP-телевиденньӧ пыр. Корӧм серти видео функция отсӧгӧн.
 +
 +
Та вылын ставыс. Аддзысьлытӧдз.
  
 
==Пасйӧд==
 
==Пасйӧд==

Версия 17:18, 19 ӧшым 2017

Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ моз т. 1ʼ лунся «Талун» уджтас.

Видео

Текст

Талун. 2017-08-01.

Бур асыв. Республикаса шӧр юӧръяс "Талун" программаын. Студияын Ольга Ануфриева.

ВУНӦДЛЫТӦМ ЙӦЛӦГА

Туялан комитет оз пан Ухтаса Заболотнӧй инын мортлысь колясъяс аддзӧм кузя уголовнӧй делӧ. Лыяс казялісны, кор гаражъяс бердын нуӧдісны муын уджъяс. Экспертъяс серти куим юр лыясын аддзисны пуляысь розьяс. Но кутшӧм ружйӧысь лыйлісны, абу тӧдса. Гуалӧмаӧсь 30 во сайын. Но вермас лоны и мӧд кад. Тані коркӧ збыльмӧдлісны Сӧвет кадся НКВД-лысь приговоръяс. Ӧд кабалаяс серти Заболотнӧйын коркӧ вӧвлӧма мыж вештан учрежденньӧ. 

Михаил Рогачёв (историк):
— "Заболотнӧйын видзисны ПечЛагын пукалысьясӧс, кодъясӧс бӧрынджык лыйлісны. Чибъюын стӧч лыдпасъяс серти, а вермас лоны Заболотнӧйын, лыйлісны 121 мортӧс".

Евгения Зеленская (УГТУ-лӧн музейӧн веськӧдлысь):

"Миян со эмӧсь документъяс, справкаяс, мыйлакӧ сӧмын 37-ӧд да 41-ӧд вояс серти. Гижӧма: "Лыйлӧма, лыйлӧма..." Ми весиг ог тӧдӧй, кодъяс тайӧ".

Историкъяс содтӧны: сэки сутуга сайын пукалысьясӧс гуалісны пасъястӧг. Ставнас муысь перйисны 30 унджык ордлы, 8 кокчӧрлы да 3 юрлы. Сэні жӧ аддзисны юрси да паськӧм. Тайӧ вӧлі апрельын. Ӧткымынъяс серти, вермас лоны тайӧ криминальнӧй 90-ӧд вояслӧн йӧлӧга.

МОРТ ЛЫЯС ВЫЛЫН

Лыяс вылын посёлок йылысь "Настоящее время" телеканаллӧн выль передачаын юӧртіс Вадим Кондаков. "Тӧдтӧм Россия" цикл подулын сійӧ воліс Кӧрткерӧсса Адзорӧмӧ, кӧні водзджык веськӧдлісны ЛӧкчимЛаг лагеръясӧн. Репортёр тӧдмаліс, мыйӧн ӧні олӧны сэтчӧс олысьяс. Паськыдджыка Анастасия Тюрнина.

Ютюбын передачасӧ видзӧдісны 25 сюрс сайӧ морт. Мича да аслыспӧлӧс Коми Республикаӧ Вадим Кондаков воис, мед висьтавны Адзорӧм посёлоклӧн история йылысь. Отсасис журналист да операторлы чужан му туялысь Анатолий Смилингис. Сійӧ и висьталіс ЛӧкчимЛаг йылысь. НКВД-лӧн торъя лагер паськӧдчыліс Лӧкчим ю берегын. Сылӧн шӧринӧн вӧлі Адзорӧм, коді 80 во нин оз вермы вунӧдны лагерлысь сьӧд лунъяс.

"- Мый тані вӧлі? Лагернӧй управленньӧ?

- Да, збыль."

Посёлокса олысьяскӧд программалӧн автор варовитӧ кокниа. Сылы окота тӧдмавны быд морт, быд стрӧйба йылысь. Репортёр весиг шогавлӧ, оз кӧ веськав кытчӧкӧ. Медводдзаяс лыдын тӧдмасьӧ Мария Казакевичкӧд. Сійӧ бура кутӧ тӧд вылас посёлоклысь лагер кадся олӧм.

Мария Казакевич: "Тайӧ зэв сьӧкыд казьтылӧмъяс. Ен мед видзас ставнымӧс".

Сійӧ кадӧ тайӧ муяс вылын мыждӧмаяс капуста да арбуз быдтывлісны, а тані вӧлі ыджыд аэродром.

Анатолий Смилингис: "Лагерлы татшӧм аэродромыс эз ков, но шуӧны веськӧдлысь быд шойччан лунӧ Москваӧ ресторанӧ ветлӧма. Сідзкӧ, тайӧ ставыс сёрнитчӧм серти вӧлі вӧчӧма."

Вера Кутькина 80-ӧд восянь олӧ лагерӧн веськӧдлысьяслӧн керкаын. Стрӧйбаыс пӧ зэв зумыд.

Вера Кутькина: "Со тайӧ ставыс сійӧ кадсянь и кольӧма. Со тайӧ пӧтӧлӧкыс и".

Ветлӧ журналист и Адзорӧмлӧн пожӧма ягъясӧ. Став гӧптаиныс - уна йӧзӧн гуалан шойна. Но сэні абу ни ӧти нима пӧв либӧ кулӧмлӧн номер. Медся шуштӧм кадръясыс передача помын - кулысьяслӧн лагеринын. Татчӧ ыстывлісны кувны вермытӧм мыждӧмаясӧс. Мортлӧн колясъяс кок улын сюрӧны и талун на.

Анатолий Смилингис: "Быд во лыа да тӧв эрдӧдӧны морт лыяс. Со тані. Позьӧ нин бара чукӧртны".

Передачалӧн геройяс кужисны видзны нор да шуштӧминлысь история. Висьталісны сы йылысь федеральнӧй каналлӧн эфирын. Ӧні ЛӧкчимЛаг йылысь тӧдӧны и "Неизвестная Россия" программа пыдди пуктысьяс. Анастасия Тюрнина, "Юрган" телеканал.

МЕДЫМ КАЗЬТЫЛІСНЫ

Вӧркутаса юршӧр мемориал дорын тӧрыт казьтывлісны 53-ӧд воын артмӧм шог. Сэки Сталинлӧн кулӧм бӧрын мыж вештан лагеръясын котыртісны забастовкаяс. Вӧркутаса РечЛагын сійӧ муніс 2 вежон чӧж. Тані пукалісны быдпӧлӧс национальносьта 40 сюрс морт. Мыждӧмъяс эз веськавны амнистия улӧ Сталинлӧн кулӧм бӧрын.

Татьяна Андреева (краевед): "Кор йӧз тӧдмалісны, мый Сталин куліс, найӧ кутісны корны бырӧдны пасьысь номеръяс, дженьдӧдны уджалан лун, торйӧдны уголовникъясысь. Тайӧ вӧлі медшӧр корӧмыс".

Гулаглӧн власьт эз босьт корӧмъяс тӧд вылӧ. Кутісны мӧвпавны, кыдзи дугӧдны бунт. А август 1 лунӧ заводитчис тыш. Доймалісны да пӧгибнитісны весиг найӧ, коді эз бырӧдчыны забастовкаясӧ. Унаӧн пӧгибнитісны. 100 унджык морт ранитчисны.

[9]

Лыйлӧмаясӧс гуалісны 29-ӧд номера шахтасянь неылын. Некымынӧс ӧтув шойнаын, мукӧдъясӧс торйӧн. Перестройка воясӧ "Мемориал" общество пырысьяс бурмӧдісны шойнасӧ. Бӧрынджык тані сувтӧдісны Вӧркутаса лагеръясын пӧгибнитӧм литовеч, немеч, украинечьяслы памятникъяс. А талун тайӧ политическӧй репрессияяслы шӧр мемориальнӧй комплекс. Татчӧ волӧны оз сӧмын Комиысь, но и суйӧр сайысь. На пиын вӧвлӧм мыждӧмаяс да налӧн челядь.

Гюнтер Мюллергельвик (ВӧркутЛагын вӧвлӧм пукалысь): "КГБ босьтіс менӧ. Военнӧй трибунал мыждіс 25 во кежлӧ. Ме татчӧ вола коймӧдысь нин. Да кӧсъя, медым миян челядь тӧдісны, мый тані вӧлі".

МУ ПОМЫН

Суйӧрсайса журналист Иф Мага снимайтіс Вӧркуталӧн история йылысь видеорепортаж. 10 воысь унджык нин сійӧ уджалӧ торъя корреспондентӧн Швейцарияса общественнӧй телевиденньӧ да радио вылын. Россияса МИД-ын аккредитация серти сійӧ воис Воркутаӧ кӧр видзысьлӧн лунӧ, медым снимайтны сюжетъяс, а тайӧ вӧлі тӧвнас. Сэтчӧс гид нуӧдӧ вӧвлытӧм экскурсия шог инъясті. История йылысь миян сюжетын.

Войвылын став сиктъяс артмылісны лагеръясысь. Вӧркутаса медводдза олысьясӧн лоины шахта стрӧитысьяс.

[12]

Тайӧ жыръясын нуӧдісны допросъяс. Казьтыштны кӧ война йылысь фильмъяс, йӧзӧс быд ногыс пытайтісны. А бӧрас, медым нинӧм эз инды та вылӧ, камераяссӧ тыртлісны ёгӧн да кисьталісны бетонӧн.

[30]

Сьӧкыдлунъяс йылысь казьтыштӧ Юшӧр шойна. Комплекс кыптіс 53-ӧд воын. Политзаключённӧйяслӧн забастовка бӧрын. Найӧ корисны кокньӧдыштны оласног, выль пӧв видлавны делӧяс, но бастуйтысьясӧс лыйлісны.

[31]

Тайӧ ыджыд керка местаын водзті сулаліс йӧзлӧн врагъяслы лагер. Верӧсыслы кӧ сетлісны ыджыд срок, гӧтырсӧ да челядьӧс тшӧтш ыстывлісны лагерӧ. Мыждӧмаяс пиысь пӧшти ставныс кольччывлісны Вӧркутаын. На лыдын Анна Васильевна Крикун. Сійӧс арестуйтісны 43-ӧд воын.

[30]

Военнӧй трибунал нылӧс мыждісны 15 во кежлӧ. 46-ӧд воын сійӧ веськаліс Вӧркутаӧ. 3 во уджаліс шахта вылын, а сэсся мӧдӧдісны кӧрт туй стрӧитны.

[31]

Талун том Анна Крикунлӧн портрет ӧшалӧ "Город на севере России" школалӧн музейын. Тані мыждӧмаяслӧн кӧлуй, оружие, кодӧн видзисны дзескыдінын пукалысьясӧс.

[16]

Вӧркута пыр муніс уна сюрс морт, но карын абу ни ӧти музей, кӧні эськӧ вӧлі петкӧдлӧма ставнас сӧвман туйвизьыс, кымын мортлысь олӧм сійӧ нуис да кыдзи сувтіс кок вылӧ войвыв кытш сай.

ГОРТСА АРЕСТ УЛӦ

Ренова овмӧсъясӧн котыр кутысь Евгений Ольховик да Т-плюс энергохолдингӧн юрнуӧдысь Борис Ванзихерӧс ёрд лэдзис гортса арест улӧ август 5 да 6 лунъясӧдз. Найӧс арестуйтісны Комиӧн вӧвлӧм веськӧдлысьлы взяткаяс сетӧмысь. Кыдзи юӧртісны Басманнӧй ёрдлӧн пресс-службаын: та йылысь корисны дорйысьяс. Казьтыштам, шоныдӧн могмӧдысьясӧс кутісны колян вося сентябрын. Следствийӧ серти, коррупция нюжаліс 2007-2014 воясӧдз. Некоді на пиысь асьсӧ оз лыддьы мыжаӧн. Коймӧд фигурант "Вымпел Коми" вӧвлӧм веськӧдлысь Михаил Слободин пышйис суйӧр сайӧ.

=АБУ СУДЗСЯНА ГӦГӦРТАС

"Отсалӧй вермытӧмаяслы вуджны шогмытӧм оланінысь" – татшӧм корӧмӧн шыӧдчис миян редакцияӧ Койгорт районса инвалидъяслӧн обществоӧн веськӧдлысь. Сэтчӧс водзмӧстчысь морт тӧждысьӧ вермытӧма кык челядя семья понда. Ӧтиыс нэм чӧж виччысис кӧсйысьлӧм патера, а кор кагаыс быдмис, личӧдъяс вошисны. Мӧдыслы оланін сетісны, но сарай кодьӧс.

[10]

Керка стенмыс киссян выйын, розя вевт да джодж – та дорӧ Мария Копыцина велаліс нин. Выль оланін йылысь мӧвпалӧ кага чужтӧмсянь. Сылӧн пиыс оз кыв ни оз сёрнит. [11:47]??? сулалісны, кытчӧдз зонкалы эз тыр 18 арӧс, а та бӧрын налӧн личӧдіс эз ло. Но ань оз сетчы. Ӧні ветлӧ чинаяс кабинетъясӧ, медым керкасӧ шуисны аварийнӧйӧн, а олысьясӧс вуджӧдісны. Кодкӧ эз кут виччысьны выль жыръяс, муніс выльлаӧ овны. Керкаын эм сӧмын би, сэсся нинӧм абу. Васӧ босьтӧны орчча керкаысь, шонтӧны жыръяс обогревательӧн.

[15]

Пиыслы личӧд оланпас серти, дерт, эм. Тайӧ 19 метра, но вермасны-ӧ найӧ судзӧдны, ань оз тӧд.

Мария Копыцина: "Быд во юася, мый патеракӧд, кымын колис виччысьны. Колян во вӧлі витӧдӧн, а таво тӧдмалі, мый черӧдыс эз вӧрзьы. Деньгасӧ абу юклӧмаӧсь колян во льготникъяс вылӧ".

Неважӧн тӧдмалісны, налӧн керкаыс оз лыддьыссьы муниципальнӧйӧн. 2012 воын ёрд шуис, стрӧйбасӧ кӧзяинтӧмӧн. Районлы вӧлі колӧ сійӧс босьтны ас борд улӧ, но ӧніӧдз уджъяс эз помавны. Олысьясӧс эскӧдӧны, мый 6 тӧлысь мысти воас татчӧ комиссия, коді и донъялас керкасӧ.

Ольга Коткина (Вермытӧмаяслӧн Койгорт районса котырӧн веськӧдлысь): "Поскыс киссьӧ, тӧрыт фотографируйтім ставсӧ, а ӧд гӧгӧр вермытӧмаяс олӧны, кодкӧ весиг ветлыны оз вермы, а пӧжар кӧ лоас?"

Юлия Титова быдтӧ ДЦП-ӧн висьысь кагаӧс. Сылы эськӧ юкисны оланін. Ортсысяньыс керкаыс зэв мича, но кор ань пырис патера пытшкас, падмис.

Юлия Титова (вермытӧм кагалӧн мам): "Ме пыри патераӧ и кылі тшын дук. Ме повзи сэтшӧма, ставыс сьӧд йиджӧма стенъясас. Ӧти стен дзикӧдз вӧлі вежыньтчӧма".

Чинаяс вӧзйисны нывлы вӧчны ремонт ас вынъясӧн, но сы вылӧ колӧ уна сьӧм. Колӧ вежны ӧшиньяс, джоджъяс, весиг пачсӧ колӧ тэчны выльӧс. Вӧвлӧм олысьыс сы улӧ тэчӧма дозъяс, медым эз киссьы. Прокуратура весиг ныв дор, но ставыс весьшӧрӧ.

Александр Тебеньков (Койгорт сиктӧн веськӧдлысь): "Койгортса прокуратура кутӧ дӧзьӧр вылын, кыдзи мунӧны уджъяс, кымын донъялісны найӧс, смета вынсьӧдӧм бӧрын кутам видлавны ӧдъяс, уджаланінъяс. Кымын сьӧм кутасны юкны миянлы, сідзи и кутам ремонт нуӧдны. Висьтавны стӧч кад йылысь сьӧкыд. Ставыс мыджсьӧ сьӧмӧ".

Сиктӧн веськӧдлысь содтіс: прӧстмас кӧ кутшӧмкӧ оланін, нывлы сійӧс пыр жӧ сетасны. Но татшӧмыс районын шоча овлӧ. Сідзкӧ, виччысьны выль жыръяс, вермас лоны, ковмас дыр на. Татьяна Супрядкина, Таисия Жакова, Олег Жуковскӧй, "Юрган" телеканал, Койгорт район.

=МЕЗДЫНЫ КАГАӦС

Ми водзӧ нуӧдам "Отсав кагалы" уджтас, кӧні юӧртам челядь йылысь, кодъяслы ёна колӧ тіян отсӧг. Талун ми висьталам Наргиз Уганова йылысь. 14 арӧса нывка майшасьӧ шоча паныдасьлысь висьӧмӧн. [14:42]??? синдром шусьӧ. Тайӧ, кор быд инмӧдчӧм, вывті чорыд дой. Кагасӧ эновтӧмаӧсь бать-мамыс чужӧм бӧрас пыр жӧ. Нывка ачыс велӧдчӧма тышкасьны висьӧмкӧд да дорйыны асьсӧ мукӧдъяс водзын, кодъяс тешитчӧны сы вылын висьӧм вӧснаыс. Константин Куратов стӧчмӧдас.

Тані "Чайка" лагерын Наргиза мӧд вежон нин. Дерт, абу курорт, но и абу гажтӧм.

[6]

Рам, авъя да кывзысьысь. Нывкаӧс быдтісны чорыда. 14 во чӧжыс оліс челядьӧс видзан керкаясын. Бать-мамыс, Узбекистанысь гозъя, вӧлі кольӧмаӧсь кагукӧс уличаын лабич вылын, кор тӧдмалӧмаӧсь сьӧкыд нёрпалӧм йылысь. Тайӧ висьӧмлӧн помкаяс йылысь абу на туялӧмаӧсь. Тӧдса сӧмын, мый оз позь песны лы-сьӧм, сёйны цитрус фруктъяс да юмовтор. Да быд лун колӧ гартчыны бинтӧн. Сійӧ видзӧ кучик выль доймалӧмъясысь да сетӧ позянлун бурдны важъяслы. Наргиза важӧн нин велӧдчӧма ставсӧ вӧчны ачыс.

[20]

Дерт, овлӧ забеднӧ, кор челядь нерсьӧны да сералӧны, мый абу мукӧд кодь. А водзын бара на сьӧкыдлун – выль челядь видзан керка.

[11]

Кад кежлӧ нывкаӧс овмӧдісны Католиков нима интернатӧ, сэтчӧ мунас лагерын смена помасьӧм бӧрын. Дерт, Наргизакӧд и мунасны тӧдса челядь да ёртъяс. Но сійӧ зэв ёна полӧ выль тӧдмасьӧмъясысь. А юрас вевтӧ мӧвп, мед эськӧ тайӧ шӧйтӧмыс помасис, аддзыны семья да кывны дзик на тӧдтӧм мелілун.

[16]

Елена Коданенко (19 номера челядь видзан керкаын воспитатель (Емдін): "Наргиза зэв шань ныв, сійӧ локтӧ воча быдӧн дорӧ. Пемӧсъясӧс радейтӧ, сы вӧсна пӧди найӧ сійӧс оз дзерӧдны".

Неважӧн ныв пырӧдчыліс "День ангела" федеральнӧй проектӧ. Телепрограмма отсалӧ Россия пасьталаысь челядьӧс видзан керкаясын быдтасъяслы. На лыдын вӧлі и Наргиза. Сійӧ медводдзаысь видліс оз, сьыліс Айова котыркӧд кык сьыланкыв да весиг паськӧдіс Петербургысь ӧти пос. Со тадзи овлӧ. Став кӧсйӧм пӧртчӧны олӧмӧ здукӧн. Сӧмын ӧти вӧт век на эз збыльмы. Константин Куратов, Александра Головина, Вячеслав Беспалов, "Юрган" телеканал.

"ПОБЕДА" ОРГКОМИТЕТ

Республикаса ветеранъяслӧн котырӧн веськӧдлысь Людмила Жукова минздрав петкӧдлысьяскӧд нуӧдісны прӧверка ӧткымын бурдӧдчанінын. Сёрни мунӧ Емдінса, Сыктывдінса, Сыктывкарсаяс йылысь. Казялісны ӧткымын торкалӧмъяс. Со, шуам, ӧткымынлаын оз тырмыны диабетикъяслы тестъяс, антибиотикъяс, весиг медицинскӧй спирт. А ӧти участкӧвӧй больничаын дугдісны вӧчны ЭКГ. Помасис кардиография улӧ кабалаыс.

Людмила Жукова (ветеранъяслӧн общественнӧй котырӧн веськӧдлысь): "Мытшӧдъяс эмӧсь регистратураӧ гижсигӧн. Районъясын миян тшӧктӧны гижсьыны интернет пыр, а кытысь 90 арӧсаяслы интернетыс? Тайӧ юалӧмсӧ колӧ видлавны, медым позис гижсьыны телепон пыр".

Жукова казьтыштіс вермытӧмаясӧс да ветеранъясӧс бурдӧдан президентлӧн торъя дӧзьӧр улын. Та вӧсна став мытшӧд колӧ венны ӧдйӧ. Та кындзи торйӧн сувтлісны олӧмаяслӧн прӧст кад коллялӧм вылын. Эм окотитысьяс пырӧдчыны спорт олӧмӧ. Шуам, Комилӧн ветеранъяслӧн спартакиадаӧ быд во пырӧдчӧны 400 морт.

"МЕЧТАӦН" – ЕНЭЖӦ

Август 18-сянь 21-ӧд лунӧдз Финн-йӧгра этнопаркысь гӧсьтъяс да Ыб сиктын олысьяс вермасны аддзывны вунӧдны позьтӧм лоӧмтор. Сэні медводдзаысь мунас "Живой воздух" войтыркостса фестиваль. А колян субӧтаӧ тайӧ гаж кежлӧ дасьтысигмоз сынӧдті лэбалысьяс волісны Сыктывдін районса Кӧччойягӧ. Татчӧс "Мечта" гожся лагерын челядь вермисны кыпӧдчыны енэжӧ аэростат вылын. Качӧдчӧмъяс да пуксьӧмъяс аддзыліс и Сергей Туркин.

Аэронавтъяс дасьтӧны колана кӧлуй, крепитӧны гезъяс, видлалӧны, ставыс-ӧ лючки кӧрзинаын да биару сетан аппаратын. Сэсся перйӧны аэростатлысь эжӧдсӧ, медым тыртны сійӧс пӧсь сынӧдӧн. Регыд шар лоас дась. Позьӧ сетны старт. И со енэжӧ медводдза кайӧм. Повтӧм лэбалысьяслӧн лыдын и миян оператор. Шарыс кыпӧдчӧ оз вылӧ. Пожӧмъясысь неуна вылӧджык. Но весигтӧ та вылна вылӧ кайӧмыс ёна воис сьӧлӧм вылӧ кӧрзинаын пукалысьяслы и му вылын видзӧдысьяслы. Лагерын шойччысь Женя Тумановлы шар вылын лэбалӧм – мойдын кодь. Шемӧсмӧдана техникасӧ сійӧ аддзӧ олӧмын медводдзаысь. Шуӧ, неуна повзи пӧ сӧмын енэжӧ кыпӧдчӧм дырйи, а бӧрынджык ставыс лои бур. Ӧні зонка ачыс кӧсйӧ лоны аэронавтӧн.

Женя Туманов ("Мечта" лагерын шойччысь): "Тайӧ вӧлі зэв лӧсьыд! Кор кыпӧдчан енэжӧ, гӧгӧрвоан паськыдлун, аддзан йӧзӧс, кодъяс сулалӧны му вылын".

Женялысь кывъяс подулалӧ и Республикаын сынӧдын медшӧр лэбалысь Павел Холод. Верстьӧяс пӧ полӧны енэжӧ кыпӧдчӧмысь челядьысь ёнджыка. Пасъям, Павел Васильевичлӧн челядь нуӧдӧны сылысь уджсӧ водзӧ. Александр да Егор пияныс да Дарья нылыс тшӧтш пилотъяс. Нималана лэбалысь висьталіс тшӧтш матыстчысь гаж йылысь, кодӧс нуӧдасны августын Ыб сиктын.

Павел Холод (сынӧдті лэбалӧм кузя Республикаса федерациялӧн президент): "Ми корам татчӧ 10 котыр Россиялӧн быд регионысь, медым найӧ тані лэбалісны, петкӧдлісны йӧзлы, кыдзи мунӧны ордйысьӧмъяс. Миян эм и ордйысянторъяс, медым йӧзыс ас синмӧн аддзисны, кыдзи лэбалӧ техника рультӧг да двигательтӧг".

Кыдзи висьталіс лагерӧн веськӧдлысьӧс вежысь Юлия Ганова, гажӧдан программаыс налӧн зэв озыр. Ӧнія коймӧд сменалӧн экологическӧй нырвизь. Лагерын уджалӧ 11 кружок. Нуӧдӧны быдсяма тематическӧй гажъяс. Шуам, регыд "Мечтаын" торъя конкурсын донъяласны вожатӧйяслысь удж. А сынӧдті лэбалысьяс тані – тшӧкыд гӧсьтъяс.

Юлия Ганова ("Мечта" лагерӧн веськӧдлысьӧс вежысь): "Миян лагерын тайӧ овлӧ быд смена дырйи, абу медводдзаысь. Тайӧ гажын ми сетам позянлун быд кар-районысь челядьлы ас синмӧн аддзывны сынӧд шаръяс да видлыны лэбавны. Тайӧ лоӧмтор, кодӧс челядь виччысьӧны быд смена дырйи".

Аэронавтъяскӧд паныдасьлӧм лоис ставныслы ыджыд козинӧн. Челядьлӧн нюмъяс тайӧс бура петкӧдлісны. Сергей Туркин, Андрей Ворожищев, "Юрган" телеканал, Сыктывдін район.

ВОЙВЫВСА ЧӦСМАСЯНТОР

Мырпом чукӧртан сезон мунӧ тыр ӧдӧн. Тусь позьӧ нин ньӧбны кӧнсюрӧ котыртан ичӧт рынокъяс вылын юркарын. Медся уна войвыв вотӧс Сыктывкарӧ вайӧны матысса районъясысь: Сыктывдін, Кӧрткерӧс да Кулӧмдінысь. Таво мырпомыс уна, но посни.

10 час асыв кӧрт туй вокзал дорын ярмарка паськӧдчӧма. Быд сикас вотӧс позьӧ ньӧбны. Медӧдйӧ мырпом разалӧ.

[4]

Вотӧсыс Кӧрткерӧс, Сыктывдін районъясысь, а видзӧдан да, нинӧмӧн оз и торъявны.

[15]

Юркар шӧрын эм ещӧ ӧткымын места, кӧні вотӧс вузалӧны. Габов площадь вылын мырпом асывсянь уна куйлӧ, вузалӧны 2-3 литраа дозъясын.

[10]

Донъясыс торъялӧны жӧ. 1 литраысь 300 шайт корӧны, но тайӧ весавтӧм кӧ мырпом. 500 шайт сувтас весалӧм вотӧс. Ньӧбасьысьяс оз тӧргуйтчыны, тӧдӧны, кутшӧм сьӧкыд чукӧртны.

[17]

Колян вояс дорысь донъяс абу вежсьӧмаӧсь.

[3]

Мырпомлӧн ӧти стӧкан – во кежлӧ витамин. Тадзи коралӧны ньӧбасьысьясӧ быд асыв вотӧс вузалысьяс. Нӧшта найӧ висьталӧны, мый войвыв ягӧдаяс томмӧдӧ мортӧс да дорйӧ быд сикас висьӧмысь. Светлана Некрасова, Любовь Лапина, Андрей Ворожищев, "Юрган" телеканал.

МЕ ТАНІ ОЛА

Тӧрыт Юрган вылын петіс "Ме тані ола" выль проект. Сійӧ сиӧма йӧзлы, кодъяс уджалӧны да кыпӧдӧны сиктъяс, водзмӧстчӧны спортын да наукаын. Тайӧ йӧзыс вӧчӧны Республикалысь история.

Александр Кузнецов ("Юрган" телеканалӧн веськӧдлысь): "Ме надейтча, мый тайӧ проектсӧ босьтчасны олӧмӧ пӧртны и мукӧд газет-журналъяс, и электроннӧй СМИ, сы вӧсна мый Комиын олысьяслы быть колӧ тӧдны тайӧ йӧз йылысь, кодъяс олӧны татӧн, миянкӧд орччӧн и вӧчӧны ставсӧ, медым миян Республиканым лоис нӧшта на вынаджык".

Проект пансьӧ Республика лун водзын. Роликъясын миян нималана землякъяслӧн портретъяс. Геройяс лыдын менам уджъёрт, журналист Александр Пивкин.

Александр Пивкин (национальнӧй вещанньӧ дирекцияӧн веськӧдлысь): "Веськалі кӧ сэтчӧ, меным и аслым окота шуны йӧзыслы, мыйла ме тані ола, мыйла ме некытчӧ эг мун и мый менӧ тані кутӧ. И ме сійӧ жӧ кадӧ кӧсъя тӧдмавны, а мыйла найӧ, и рочьяс, и комияс, и ещӧ мукӧдъяс да, тані олӧны. Мый найӧ тані вӧчӧны, мый найӧс тані кутӧ? И меным зэв, ӧт-кӧ, зэв ёна окота тӧдмавны, ӧткодявны аслам мӧвпкӧд. Гашкӧ, найӧ интереснӧйтор висьталасны, мый йылысь ме ачым на ог тӧд. И ме чайта, сы вӧсна тайӧ проектыс лоӧ интереснӧй телезрительяслы".

Проектсӧ мӧвпалӧны збыльмӧдны водзӧ. Ӧд медся ыджыд озырлуныс миян Республикалӧн – тайӧ йӧз, кодъяс радейтӧны чужан му.

☼ ☼ ☼

Медбӧрын казьтыштам, коді эз удит видзӧдны миянлысь петас, пыр вермас тайӧс вӧчны Юрган.рф сайт вылын либӧ Ростелекомлӧн ІP-телевиденньӧ пыр. Корӧм серти видео функция отсӧгӧн.

Та вылын ставыс. Аддзысьлытӧдз.

Пасйӧд

Текстуйтӧма 2017-12-07. Донса Инна.
Источник — «http://wiki.komikyv.org/index.php?title=Талун._2017-08-01&oldid=58087»