|
|
| Строка 1: |
Строка 1: |
| − | Госстрахлӧн Комі облаԍтувса контора.
| |
| − | Скӧт-ԁӧԅӧрітӧм-јылыԍ
| |
| − | Роч-вылыԍ лӧԍӧԁіс Молоԁсова М А.
| |
| − | (6 ԍерпаса)
| |
| − | СЫКТЫВԀІНКАР
| |
| − | 1929-ӧԁ во.
| |
| − | 2000.
| |
| − | Кывпырӧс.
| |
| | | | |
| − | Унаыԍ скӧтыԁ віԍлӧ, кулӧ омӧԉа віԇӧмла, ԁӧԅӧрітны кужтӧмла-ԁа. Быԁ креԍԏаԋінлы, креԍԏанкалы колӧ тӧԁны, кыԇі ԁӧԅӧрітны скӧтӧс, кыԇі колӧ верԁны-јуктавны, меԁым скӧтыԁ ез віԍмы, меԁым ԋекущӧм ускӧԏԏӧ ез су овмӧстӧ. Сеԍԍа колӧ велӧԁчыны тӧԁмавны, &ԇоԋвіԇаӧ-ӧ скӧтыԁ, віԍӧ-ӧ. Колӧ кужны віԍмӧмԍыс скӧтсӧ віԇны, &віԍміскӧ-ԋін — ԉечітны, меԁым віԍӧмыс воԇӧ ез паԍкав, меԁым скӧт-ԉекарӧс вајтӧԇ ез кув скӧтыԁ.
| |
| − | Уна-ԍікас-віԍӧмјасыԍ поԅӧ віԇны скӧттӧ бура ԁӧԅӧрітӧмӧн. &Віԍміскӧ-ԋін скотыԁ, — бура ԁӧԅӧрітӧмӧн-жӧ сӧмын поԅӧ віԇны сіјӧс кулӧмыԍ.
| |
| − | Кужӧмӧн, бура ԁӧԅӧрітӧмӧн креԍԏаԋіныԁлы поԅӧ скӧттӧ віԇны віԍмӧмԍыԁ, кулӧмԍыԁ, ускӧԏԏеԍыԁ. Важ-јӧз шулӧмаӧԍ: „Сӧстӧма скӧттӧ віԇны — җын кӧрым"; ,мӧскыԁлӧн јӧлыс вомас“, „Вӧвтӧ зӧрјӧн вӧтлы, ен пԉеԏӧн". Скӧтыԁлӧн бурлуныс ԁӧԅӧрітӧм-сајын, віԇӧм-сајын.
| |
| − | Бура-кӧ скӧттӧ віԇан, бурҗык і овмӧсыԁ лоӧ, вынаҗык, озырҗык; омӧԉа, кужтӧма віԇігӧн, скӧтыԁ віԍмӧ, омӧԉтчӧ, јӧлыԁ мӧскыԁлӧн чінӧ, вӧлыԁ лоӧ вынтӧм — сы-понԁа ԃерт жебмӧ і овмӧсыԁ.
| |
| − | Меԁԍа јонасӧ скӧтыԁ кулӧ віԍӧмјасыԍ. Сӧмын-ӧԁ віԍӧмјасыс ԁӧԅӧрітӧм сајын-жӧ. Бура-кӧ віԇны, ԉучкі ԁӧԅӧрітны, віԍӧмјасыԁ озҗык боԍтны скӧттӧ. Овлӧны кокԋіԃік віԍӧмјас, — шуам, вӧлыԁлӧн гыжјыс кытчӧкӧ ԁојмыштӧма, сущкыԍӧма, — еновтчан-кӧ, он-кӧ каԁын бурԁӧԁ ԁојсӧ, вӧлыԁ вермас јона віԍмыны, кокыс вермас пыктыны, орԁны, — вӧлыԁ оз кут вермыны уҗавнытӧ. Каԁын-кӧ ԁојсӧ мыԍкавны, кіԍкавны јоԁӧн, кӧртавны — ԁојыԁ регыԁӧн і бурԁас, кыкыԍ-кујімыԍ кӧртавлӧмӧн і поԅӧ бурԁӧԁны. Еновтчан-кӧ, он-кӧ каԁын бурԁӧԁ ԁојтӧ, пыктас-кӧ ԁојԍаԋыс вӧлыԁлӧн гыҗјыс — ковмас-ԋін куԅа ԉечітны, регыԁӧн оз-ԋін бурԁ секі. Ԉечітӧмнас-на нӧшта гыжјыс вермас уԍны, вӧвтӧг верман коԉны.
| |
| − | Пӧԍ вылыԍ-кӧ вӧвтӧ јукталан кӧԇыԁ ваӧн, вӧлыԁ віԍмас, ковмас бура ԁыр ԉечітны. Унаыԍ вӧлыԁ ԇікӧԇ ԇоԋвіԇалунсӧ воштывлӧ сы-понԁа. Пӧԍалӧм вӧлӧс кӧԇыԁ ваӧн ԋӧтчыԁ оз ков јуктавны, колӧ нӧрӧвітыштны, меԁым вӧлыԁ ыркалас, вӧԉіԍԏі сеԍԍа і јуктавны, секі і віԍӧмыԁ оз боԍт сіјӧс.
| |
| − | Вуҗан-віԍӧмӧн-кӧ віԍмас пемӧсыԁ, пырыԍтӧм-пыр-жӧ колӧ јансӧԁны сіјӧс ԇоԋвіԇа-скӧтԍыс, віԍӧмыс оз вуҗ на-вылӧ. Ӧтлаын-кӧ кутан віԇны віԍыԍ пемӧстӧ ԇоԋвіԇајасыскӧԁ, віԍӧмыс вермас вуҗны, став скӧтыԁ вермас віԍмыны.
| |
| − | Кокԋіԁҗык віԁчіԍны віԍӧмԍыԁ, ԍӧкыԁҗык бурԁӧԁны віԍӧмтӧ. Віԍмӧмԍыԁ скӧттӧ поԅӧ віԇны кужӧмӧн-кӧ најӧс ԁӧԅӧрітны.
| |
| − | Овлӧны вуҗан-віԍӧмјас (віԍыԍ-пемӧсԍаԋ віԍӧмыс вуҗӧ мукӧԁ пемӧсјас-вылӧ, мортлы щӧщ-і), овлӧны вуҗтӧм-віԍӧмјас; овлӧны нӧшта кущӧм-ԍурӧ віԍӧмјас, шуам ԁојмӧмыԍ, сотчӧмыԍ і сіԇ воԇӧ.
| |
| − | Віԍӧмыслы оз ков леԇны паԍкавны, колӧ пемӧстӧ ԉечітны каԁын. Ԍормӧԁчан-кӧ ԉечітӧмнаԁ, віԍӧмыс воԇыԍ-воԇӧ паԍкалӧ, ӧԏі-віԍӧмԍаԋ мӧԁ-ԍікас віԍӧм кыптӧ, секі і ԉечітӧмнас-ԋін ԋінӧм он отсав, пемӧсыԁ вермас кувны.
| |
| − | Вуҗан-віԍӧмјасԍыԁ скӧтыԁ јона кулӧ, ԉечітӧмнас веԍіг. Кущӧм-ԍурӧ вуҗан віԍӧмјасыԍ мукӧԁ-ԁырјі җын скӧтыс уԍлӧ, ԋекущӧм ԉечітӧм оз отсав. Секі сӧмын-ԋін колӧ віԁчіԍны, меԁым віԍӧмыс оз паԍкав, меԁым оз вуҗ ԇоԋвіԇа скӧт-вылас.
| |
| − | Мукӧԁ-ԁырјі, кор скӧтыԁ віԍмӧ вывті-ԋін вуҗан віԍӧмјасӧн (шуам, чумаӧн, сапӧн), віԍӧмсӧ бырӧԁӧм-куԅа скӧт-ԉекарјас щӧктывлӧны віԍыԍ-скӧттӧ начкавны. Секі Віԇму-уҗ-лӧԍӧԁан јукӧԁԍаԋ скӧт-кӧԅаіныслы (коԁлыԍ лоі начкыны скӧтсӧ) ԍетԍӧ скӧт-ԁоныслӧн кујім-ԋоԉӧԁ-јукӧныс. Шуам, мӧслӧн ԁоныс 80 шајт, сіԇкӧ начкӧм мӧсԍыԁ ԍетасны 60 шајт ԍӧм. Сіјӧ-ԋін бур отсӧг ԍетас креԍԏаԋіныԁлы: ԋеуна соԁтыштӧмӧн поԅас ԋӧбны выԉ мӧс.
| |
| − | Вуҗтӧм віԍӧмјасыԍ скӧтыԁ јона-жӧ кулӧ-і, вуҗан віԍӧмјасԍыс-на веԍігтӧ унҗык кулӧ. Пасјӧԁјас-ԍерԏі, 100 кулӧм скӧт-јур-вылӧ вуҗан-віԍӧмјасыԍ кулӧ 15-20 пемӧс, 80-85 кулӧны вуҗтӧм віԍӧмјасыԍ.
| |
| − | Скӧттӧ колӧ пеԉка, сӧстӧма віԇны.
| |
| − |
| |
| − | Скӧттӧ колӧ сӧстӧма віԇны, меԁым кучікыс сылӧн ез вӧв ԋајт. Кучік-пырыс ԋылӧмыскӧԁ щӧщ петӧны кущӧм-ԍурӧ ковтӧм (вреԁнеј) газјас. Сеԍԍа весалігас, сыналігас скӧтыԁлӧн бурҗыка ветлӧ вірыс, кучікыс весаԍӧ бусыԍ, ԋајтыԍ, кущӧм-ԍурӧ гагјасыԍ (параԅітјасыԍ — на-понԁа кучікас овлӧны кущӧм-ԍурӧ віԍӧмјас). Весалӧм, — сӧстӧм-кучіка пемӧсыԁ ԇоԋвіԇаҗык весавтӧм, ԋајт кучіка-пемӧсԍыԁ. Шуӧны-тај, весалӧмас-пӧ, сӧстӧмлунас — җын-кӧрымыс.
| |
| − | Скӧттӧ весалӧны нароԍнӧ сы-вылӧ-лӧԍӧԁӧм щӧткајасӧн, сынанјасӧн, рузумјасӧн, іԇасӧн. Кыз ԋајтсӧ весалӧны щӧткаӧн, іԇас-вӧԋӧн, вӧсԋі-кучіка-інјассӧ сӧстӧм ԋӧрторјӧн, рузумторјӧн. Комӧкӧн ԍібԁӧм ԋајтсӧ оз ков ԋещкыны, меԁым ԋајтыскӧԁ щӧщ оз ԋещыштчы гӧныс. Сещӧм комӧка-ԋајтсӧ војԁӧр колӧ кӧтӧԁыштны. Сынанӧн-кӧ весавны ԋајт-комӧкјастӧ, колӧ віԁчіԍны, меԁым кучікыс оз ԁојмав. Меԁԍа-бур-нӧ сынанӧн ԇік ԋе весавны. Сынаннас колӧ весавны щӧткасӧ ԋајтԍыс, бусԍыс, — сы-вылӧ сӧмын і лӧԍӧԁӧма-ӧԁ сынансӧ.
| |
| − | Пемӧсјастӧ бурҗык весавны ывла-вылын, ортсын, меԁ, еԍкӧ, ԋајтыс, бусыс ез пукԍы карта-ԍтенјасаԁ, ԉаԍԋіјасаԁ. Ԉок-повоԃԃа-ԁырјі, кор скӧттӧ оз поԅ леԇны ывлавылаԁ, ԃерт, лоӧ-ԋін весавны картааԁ, ӧԇӧс-ԁорасҗык, ԉаԍԋіјасԍыԁ ылынҗык сӧмын-а. Весалӧм-бӧрын пемӧстӧ колӧ
| |
| − | чышкыны васӧԁ нојторјӧн, рузумторјӧн-ԉі. Весавны колӧ щӧкыԁҗыка. Кымын щӧкыԁа весалан, кымын пеԉка, сӧстӧма віԇан пемӧстӧ, сымын бур, сымын ԇоԋвіԇа, сымын ԁолыԁ лоӧ скӧтыԁ. Ԍојіганыс, шојтчіганыс скӧттӧ оз ков весавны.
| |
| − |
| |
| − | 1-ӧԁ ԍерпас. &Скӧтԇ-есалан торјас: а) щӧтка, б) сынан, в) гартӧм &івас, г) кок-гыж весалан крук.
| |
| − |
| |
| − | Вӧвјастӧ весалігӧн колӧ віԇӧԁлывлыны налыԍ нырсӧ, ԍінјассӧ, асмогаԍанінјассӧ, піԋјассӧ. Колӧ віԇӧԁлывлыны, кыԇі вӧлыԁ ԍојӧ, јуӧ, кыԇі уҗалӧ гырк-пыщкӧсыс, кыԇі асмогаԍӧ — тӧԁмавны ԇоԋвіԇа-ӧ вӧлыԁ. Каԅаланныԁ-кӧ нырԍыс ва-петӧм, пыкӧсјас кучік-вывԍыс, асмогаԍанінјасԍыс віԍӧмјас, абу-кӧ быԁлаті ԉучкі-лаԁнӧ, пырыԍтӧм-пыр-жӧ колӧ петкӧԁлыны вӧвтӧ скӧт-ԉекарлы.
| |
| − | Скӧттӧ весалігӧн оз ков вунӧԁны віԁлыны, весавны гыжјассӧ щӧщ-і, — весалӧны нароԍнӧ сы-вылӧ-лӧԍӧԁӧм крукӧн. Том-вӧвјаслыԍ гыжјассӧ віԁлалігӧн, весалігӧн колӧ кокԋіԃіка кучкыштавны гыжјасас, меԁым велаласны ԁорігаԁ сулавны.
| |
| − | Жар-ԁырјі вӧвјасто колӧ купајтны, меԁым ваыс ез-жӧ вӧв вывті кӧԇыԁ-а. Оз ков купајтны скӧттӧ верԁӧм-бӧрын, вывті ԁебыԁ ваын оз-жӧ ков купајтны.
| |
| − | Вӧвјасыԁ уҗ-вылаԁ јона пӧԍавлӧны. Ԋылӧмсӧ гӧн-вывԍыс колӧ чышкыштны пу-пуртӧн, сы-бӧрԏі нојторјӧн чышкыны косӧԇ. Сеԍԍа мыјӧнкӧ колӧ вевԏԏыны ԁа мыјкӧԁыра новлӧԁлыштны. Пӧԍалӧм вӧвјасӧс оз ков јуктавны-ԋі, верԁны-ԋі, кытчӧԇ оз ыркавны, коԍмыны.
| |
| − | Тыра-мӧсјасӧс, вӧвјасӧс колӧ быԁлун петкӧԁлыны ывлавылӧ паԉӧԁчыштны. Кујім-ԋоԉ вежон чаԋаԍтӧԇыс-војԁӧр вӧвтӧ колӧ ԁугӧԁны уҗалӧмԍыԁ.
| |
| − | Ԍіјӧсзавоԁыԁ вӧлыԁлӧн меԁым вӧлі быԁлаті ԉучкі-лаԁнӧ, меԁым ԋекыт ез зырт, ез ԁојԁ. Вӧвтӧ ԋӧтчыԁ оз ков ԁоԃԃавны мӧԁ-вӧв ԍіјӧсзавоԁӧн, — мӧԁа мӧԁ-вылас вермасны вуҗны віԍӧмјас (віԍыԍ вӧв-вылӧ-кӧ паԍтӧԁан ԍіјӧсзавоԁтӧ, сеԍԍа сы-бӧрԏі ԇоԋвіԇа-вӧв-вылӧ, мӧԁыс вермас щӧщ , віԍмыны, віԍӧмыс вуҗас-ԁа). Сеԍԍа і ԍіјӧсзавоԁыс оз быԁ вӧвлы лӧԍав: мӧԁлы сіјӧ вермас лоны ыҗыԁҗык ԉібӧ ічӧтҗык, сы-понԁа вермас зыртны вӧлыԁлыԍ кучіксӧ, вермас вӧвтӧ ԁојԁны. Ԍіјӧсзавоԁтӧ колӧ щӧкыԁҗыка пеԉкӧԁны, кучіка-інјассӧ мавтлыны ԃӧгӧԃӧн.
| |
| − | Кыԇі тӧԁмавны, ԇоԋвіԇа-ӧ пемӧсыԁ.
| |
| − |
| |
| − | Мыј-ԍерԏі поԅӧ тӧԁны, ԇоԋвіԇа-ӧ, віԍӧ-ӧ пемӧсыԁ (вӧлыԁ, мӧскыԁ, ыжыԁ, мукӧԁ пемӧсјас)? Ԇоԋвіԇа пемӧсыԁ азыма ԍојӧ, ԍојӧ помӧԇ ԍетӧм-верԁассӧ. Бура јуӧ. Ԍінјасыс ԇоԋвіԇа пемӧсыԁлӧн југыԁӧԍ (абу гуԁыр), гӧныс шыԉыԁ, воԉалӧ; лолалӧ пемӧсыԁ кокԋіа, асмогаԍӧ каԁын. Ԇоԋвіԇа пемӧсыԁ ԁолыԁа олӧ.
| |
| − | Ԇоԋвіԇалунтӧ пемӧсыԁлыԍ поԅӧ тӧԁмавны нӧшта шоныԁ&кӧԇыԁлун-&ԍерԏісӧ (ԏемпература-ԍерԏіыс), лолалӧм-ԍерԏіыc, вір ветлӧм ԍерті (пуԉс-ԍерԏі)-ԁа.
| |
| − | Ԏемпературасӧ пемӧсыԁлыԍ тӧԁмалӧны граԁуԍԋікӧн. Граԁуԍԋіксӧ ԍујӧны ыҗыԁ-асмԍгаԍан-роԅас (ртуԏа іннас пыщлаԋ), кујім-ԋоԉӧԁ-јукӧныс граԁуԍԋікыслӧн меԁым пырӧ веԍкыԁ ԍувјас. Меԁ граԁуԍԋікыс оз уԍ, сіјӧс кӧрталӧны пемӧсыслы бӧжас, — граԁуԍԋік-помас сы-вылӧ лӧԍӧԁӧма коԉча-ԉі, щупӧԁ-ԉі.
| |
| − | Меԁԍа бур граԁуԍԋікӧн лыԃԃыԍԍӧ кыз-ԍԏеклӧыԍ вӧчӧм щупӧԁа-пома граԁуԍԋік, — мукӧԁԍыс сіјӧ јонҗык-ԁа, озҗык жуглаԍ. Граԁуԍԋік-пыщкас ем вӧсԋіԃік кԉаԋіча-трубка, помас сіјӧ ԋеуна паԍкалыштӧ, сетчӧ кіԍтӧма ртуԏ. Граԃуԍԋік-вылас емӧԍ јукӧԁјас, шуԍӧны "граԁусӧн“ — 85 граԁусԍаԋ 42-43 граԁусӧԇ. Быԁ граԁус нӧшта-на јукӧма ԁас-јукӧԁӧ. Лыԁпасјасыс граԁуԍԋік-вылас ԍӧԁӧԍ, ӧԏі лыԁпасыԍ-кынԇі — сіјӧ гӧрԁ. Гӧрԁ-рӧмнас пасјӧны 39-ӧԁ јукӧԁ. Ртуԏыс-кӧ граԁуԍԋікаԁ
| |
| − | кајас гӧрԁ-віԅԍыс вылӧҗык, пемӧсыԁ сіԇкӧ абу ԇоԋвіԇа — біалӧма.
| |
| − | Граԁуԍԋіктӧ пемӧс-веԍкыԁ-ԍувјаԁ колӧ віԇны 5-10 мінут-гӧгӧр. Сы-бӧрԏі сеԍԍа перјыны, віԇӧԁны, — кымынӧԁ лыԁпасӧԇ кајӧма ртуԏыс, — колӧ віԇӧԁны граԁуԍԋіклыԍ ԁасӧԁ јукӧԁјассӧ щӧщ-і. Сувтӧма-кӧ ртуԏыс 39 граԁусԍаԋ квајтӧԁ ԁасӧԁ-јукӧԁӧ, пасјӧны: „39 граԁус ԁа 6 ԁасӧԁ-јукӧԁ“.
| |
| − |
| |
| − | 2-ӧԁ ԍерпас. Пемӧсјаслыԍ ԏемпература тӧԁмалан граԁуԍԋікјас.
| |
| − |
| |
| − | Абу-кӧ ртуԏыс кајӧма 39-ӧԁ граԁусӧԇыс, сувтӧма-кӧ, шуам, 38 граԁусԍаԋ 5-ӧԁ ԁасӧԁ-јукӧԁӧ, секі шуӧны: ԏемператураыс-пӧ лаԁа, пемӧсыԁ-пӧ ԇоԋвіԇа. Ԏемператураыс-кӧ 39 граԁусыԍ вылынҗык, пемӧсыԁ абу ԇоԋвіԇа, віԍӧ.
| |
| − | Колан-ԏемператураыс абу ӧткоԃ быԁ-ԍікас пемӧслӧн — вӧвлӧн 38 ԁа 5 ԁасӧԁ-јукӧԁ граԁус, гырыԍ скӧтлӧн (мӧслӧн, ӧшлӧн) — 39 граԁус; ыжлӧн, кӧзалӧн, порԍлӧн — 40 граԁус; понлӧн 39 граԁус, чіпанлӧн — 42. Сіԇкӧ, 89 граԁусыԁ оз быԁ-ԍікас пемӧслыԍ петкӧԁлы віԍӧм. Ыжлӧн, кӧзалӧн
| |
| − | порԍлӧн 40 граԁус, чіпанлӧн веԍігтӧ 42 граԁус оз-на петкӧԁлы біалӧм, налӧн сіјӧ лоӧ колан-ԏемператураыс-на; вӧвлыԍ-нӧ 39 граԁус колӧ-ԋін лыԃԃыны колан-ԏемператураԍыс вылынҗыкӧн.
| |
| − | Ртуԏыԁ граԁуԍԋікаԁ, кајас-кӧ, ачыс оз-ԋін бӧрсӧ летчы. Граԁуԍԋіктӧ, пемӧсыԁлы асмогаԍан роԅас ԍујтӧԇ-војԁӧр колӧ віԁлыны — улын-ӧ, вылын ртуԏыс. Вылын-кӧ ртуԏыс, граԁуԍԋіктӧ колӧ пыркԋітны, меԁым сіјӧ летчаԍ увлаԋ, кытчӧԇ поԅӧ.
| |
| − | Пыркԋітны колӧ со кыԇі: боԍтны граԁуԍԋіксӧ вылыс-помӧԁыс веԍкыԁ кінаԁ, сеԍԍа вывԍаԋ-увлаԋ кінаԁ јона шеныштны, меԁым ртуԏыс летчас увлаԋӧ; ӧтчыԁ шеныштӧмӧн-кӧ оз помӧԇ летчы, колӧ шеныштны мӧԁыԍ, којмӧԁыԍ, кытчӧԇ ртуԏыс оз летчы.
| |
| − | Мортлӧн-і, пемӧсјаслӧн-і вірыԁ вір-сӧнјасаԁ веԍкалӧ ԍӧлӧмԍаԋ. Вірсӧ вір-сӧнјасаԁ вӧтлігӧн ԍӧлӧмыԁлы лоӧ вынԍӧԁчывны — тојыштны вірсӧ. Кі-улаԁ тӧԁчӧ, кыԇі ԍӧлӧмыԁ ԏіпкӧ, топавлӧ-паԍкавлӧ. Топавлігаԁ вірыс тојыштчӧ ԍӧлӧмԍыԁ, сеԍԍа вір-сӧнјас-куԅа став вірјај-паԍтаыԁ візывтӧ; паԍкавлігас мукӧԁ ԍікас вір сӧнјас-куԅа вірыԁ бӧр локтӧ ԍӧлӧмаԁ. Тырас ԍӧлӧмыԁ локтан-вірнас, бара топӧԁчас — тојыштас віртӧ вір-сӧнјасӧ. Кі-улаԁ тӧԁчӧ, кыԇі вір сӧнјасас тіпкӧ, візывтӧ вірыс, — нач сіԇі-жӧ тіпкӧ і ԍӧлӧмыԁ. Сӧнјасас вір-ԏіпкӧмсӧ шуӧны пуԉсӧн. Пуԉс-ԍерԏіыс поԅӧ тӧԁны, кыԇі уҗалӧ ԍӧлӧмыԁ.
| |
| − | Пуԉссӧ тӧԁмалӧны кущӧмкӧ вір-сӧн чуԋӧн ԉічкыштӧмӧн. Бурҗык, ԃерт, кучік-берԁсаҗык вір-сӧныԍ тӧԁмавны пуԉстӧ, — јонҗыка тӧԁчӧ ԏіпкӧмыс. Вӧвлыԍ пуԉс тӧԁмавны лӧԍыԁжык щӧка-увса вірсӧн-ԍерԏі, мӧслыԍ, ӧшлыԍ пуԉссӧ тӧԁмавны поԅӧ щӧка-увса вірсӧн-вылын-жӧ, ԉібӧ бӧж-вуж-ԁінса сӧн-ԍерԏісӧ.
| |
| − | Пуԉссӧ арталӧны ӧԏі мінутын ԏіпкыштӧм-лыԁ-ԍерԏі. Пуԉсыԁ абу-жӧ быԁ пемӧслӧн ӧткоԃ: вежлаԍӧ сіјӧ пемӧс-ыҗԁа-ԍерԏіыс-і, арлыԁ ԍерԏі-і, еԋ-ај-ԍерԏі-і. Вӧвјаслӧн овлӧ 28-ԍаԋ 46 ԏіпкыштӧмӧԇ ӧԏі мінутас; гырыԍ скӧтлӧн (ӧш-мӧслӧн) — 40-ԍаԋ 50-ӧԇ; ыжјаслӧн, кӧзајаслӧн, порԍјаслӧн — 70-ԍаԋ 80-ӧԇ. Овлӧ тыр-пуԉс, кі-улаԁ бура тӧԁчана пуԉс, овлӧ і слабыԋік пуԉс, кі улаԁ омӧԉа кылана пуԉс. Бур пуԉсӧн лыԃԃыԍӧ тыр пуԉс, ӧтырышјӧ кор ԏіпкӧ вірыс. Віԍыԍ пемӧсјаслӧн мукӧԁ-ԁырјіыс муртса кылыштӧ пуԉсыс, овлӧ ԉібӧ вывті щӧкыԁ ԉібӧ вывті-гежӧԁ. Абу-кӧ тыр пуԉс, абу-кӧ ӧтырышјӧ, сіјӧ-ԋін петкӧԁлӧ: пемӧсыԁ абу ԇоԋвіԇа.
| |
| − | Ԍӧлӧмыԁлыԍ уҗсӧ поԅӧ тӧԁмавны нӧшта ԍӧлӧмсӧ &кывзӧмон-і. Пеԉтӧ колӧ пуктыны пемӧс морӧсас, шујгала-ԁорԍаԋыс, сіԇі ԍӧлӧм-ԏіпкӧмыс бура кылӧ. Кывзігаԁ пемӧсыԁлыԍ коксӧ колӧ ԋужӧԁны воԇӧ, сіԇі лӧԍыԁҗык кывзынысӧ.
| |
| − | Лолалігӧн сынӧԁсӧ кыскан пыщкаԁ сеԍԍа сіјӧс бӧр леԇан — сещӧм сынӧԁ кыкӧм-леԇӧмыс-і шуԍӧ лолалӧмнас. Ԇоԋвіԇа пемӧ& лолалӧ ӧты&рышјӧ, кокԋіа.
| |
| − | Лолалӧмсӧ арталӧны ӧԏі-мінутын сынӧԁ-кыскӧм-леԇӧм-лыԁ ԍерԏіыс. Лолалігас пемӧсыԁ ты-пыщԍыс леԇӧ шоныԁ сынӧԁ. Лолалӧм-лыԁсӧ поԅӧ тӧԁмавны кіпыԁӧстӧ ныр роԅјасас пуктӧмӧн, тӧлын-кӧ — ныр-роԅјасыԍ петан ру-ԍерԏіыс.
| |
| − | Ԇоԋвіԇа вӧвјаслӧн лолалӧм-лыԁыс ӧԏі мінутын овлӧ 6-ԍаԋ 16-ӧԇ, гырыԍ скӧтлӧн (ӧшлӧн, мӧслӧн) — 12-ԍаԋ 25-ӧԇ, порԍјаслӧн — 15-ԍаԋ 20-ӧԇ.
| |
| − | Пемӧсјасыԁлыԍ віԍмӧмтӧ петкӧԁлӧны нӧшта со кущӧм тӧԁчӧсјас: віԍыԍ пемӧсыԁ жугыԉ, гӧныс оз воԉав, ԍојны оз чӧсты (гырыԍ скӧт — мӧсјас, ӧшјас оз рӧміԇтыны), оз ју, туша-тырнас тіралӧ, кытԍурӧ тушаыс ԉібӧ вывті жар, ԉібӧ вывті кӧԇыԁ: куԇсӧ кутӧ, мыԏітӧ ԉібӧ ас-могсӧ пыкӧ (запор), јона ԋылӧԁӧ, нырԍыс петӧ зырым, мукӧԁ-ԁырјі вір-сора, ор-сора; вомԍыс летчӧ ԁуԉ, овлӧны пыкӧсјас, с. в.
| |
| − |
| |
| − | Скӧтыԁкӧԁ колӧ меліа, ԍібыԁа овны.
| |
| − |
| |
| − | Зев колӧ кужны пемӧсјас-берԁаԁ ԍібӧԁчыны. Бура-кӧ ԁа меліа мортыԁ пемӧсјасыԁкӧԁ вӧԃітчӧ, најӧ аԍныс лоӧны меліӧԍ. Ԉокавны-кӧ понԁан, пемӧсјасыԁ лоӧны ԉокӧԍ, оз лоны ԍібыԁӧԍ.
| |
| − | Пемӧс-ԁінаԁ колӧ локны повтӧг, лӧԋа, веԍкыԁа (оз ков гуԍӧԋік). Оз ков горзыны, меԁым пемӧсыԁ оз повԅы. Колӧ малалыштны, сеԍԍа меліа пыр ԍорԋітны сыкӧԁ: шенаԍны, горзыны оз
| |
| − | туј. Повтӧм мортыԁлы пемӧсыԁ ескӧ, полыԍлы оз ескы, ачыс сыыԍ полӧ-ԁа. Поліг-тыр локтыԍтӧ сіјӧ оз ԍібӧԁ ас-ԁінас, куртчӧ, чужјӧ. Вӧв чужјӧ воԇ-кокнас воԇлаԋ, бӧр-кокнас бӧрлаԋ, гырыԍ скӧт (мӧс, ӧш) чужјӧ бӧр кокнас бокӧ; сіԇкӧ вӧв-ԁінаԁ колӧ локны бокԍаԋыс, — мӧс-ԁінӧ — мышԍаԋыс, бӧрԍаԋыс. Сеԍԍа вӧлыԁ нӧшта вермас куртчыны, а мӧскыԁ ԉібӧ ӧшкыԁ ԉукыштны-ԁај. Ԉок вӧвјасыԁ пеԉјассӧ чошкӧԁӧны, віԇӧԁчӧны куртчыны, бӧрнас бергӧԁчӧны локтыԍ мортыԁлы.
| |
| − |
| |
| − | 3-ӧԁ ԍерпас. Збој вӧвјасӧс раммӧԁан торјас.
| |
| − |
| |
| − | Колӧ-кӧ віԁлыны сещӧм ԉок вӧвјастӧ, колӧ-кӧ отсӧг ԍетны налы, најӧс раммӧԁӧны „бергачӧн“. Сіјӧ вӧчԍӧ со кыԇі: 25-30 саԋԏіметр (6-7 вершӧк)-куԅа беԃ ԍујӧма кучік-петԉаӧ, ԉібӧ кӧв-петԉаӧ, ԉібӧ беԃԃас ԍујӧма петԉасӧ (віԇӧԁ ԍерпассӧ). Веԍкыԁ кіас боԍтӧны беԃсӧ, шујгаас петԉасӧ, сеԍԍа петԉасӧ ԍујӧны пемӧсыԁлы вылыс-
| |
| − | ԉӧбјас. Сы-бӧрԏі шујга-кінас кутӧны ԉӧбсӧ, петԉаас ԍујӧны беԃсӧ, веԍкыԁ кінас бергӧԁлӧны беԃсӧ — петԉаыс гартчас, ԉӧбсӧ вӧлыԁлыԍ топӧԁас. Топӧԁансӧ-кӧ вӧчӧма беԃ-пырыс — мунан-петԉаӧн, секі веԍкыԁ-кінас боԍтӧны беԃсӧ, шујга кінас петԉа-пырыс кутӧны вӧлыслыԍ ԉӧбсӧ, чунјасԍыԁ ԉӧб-вылас леԇӧны петԉасӧ, сеԍԍа бергӧԁлӧны беԃсӧ, кытчӧԇ оз топӧԁ ԉӧбјассӧ.
| |
| − | Беԃсӧ колӧ бергӧԁлыны вывԍаԋ увлаԋӧ, оз ков бергӧԁлыны увԍаԋ-вывлаԋӧ, сіԇітӧ верман ԉӧб-кучіксӧ ԋещыштны. Петԉаыс меԁым ез вӧв ԉӧбԍыс ічӧтҗык, меԁ кокԋіа поԅіс ԍујны сіјӧс ԉӧб-вылас. Бергач-пыԃԃіыс поԅӧ боԍтны „топӧԁан". Топӧԁансӧ вӧчӧны кык беԃԃыԍ, куԅтаыс 25-30 санԏ. (6-7 вершӧк)-гӧгӧр; ӧтар помјассӧ кӧрталӧны бечевкаӧн, артмас кԉін-моԁаа. Тащӧм топӧԁансӧ ԍујӧны ԉӧб-вылас, ԉӧбјыс меԁ лоас беԃјас-костас. Сы-бӧрԏі матыԍмӧԁӧны, топӧԁӧны беԃјасыслыԍ кӧртӧԁтӧм-помјассӧ. Ԉӧбјыԁ сіԇнаԁ топалӧ. Беԃ помјассӧ сеԍԍа кӧрталӧны кӧвјӧн. Меԁым топӧԁаныс оз віԉскӧбты, беԃјас пыщла-ԁорас вӧчӧны щупӧԁјас.
| |
| − | Бергачыԁ вӧвтӧ чујмӧԁӧ, ԁојԁыштӧ-ԁа. Песԍыны-кӧ понԁас вӧлыԁ, сіјӧ нӧшта јона ԁојмӧ, сы-понԁа вӧлыԁ бергачнаԁ сулалӧ лӧԋа, оз песԍы. Вывті-кӧ збој вӧлыԁ, песԍӧ-кӧ, бергачсӧ нароԍнӧ поԅӧ ԋещкыштны, меԁым јонҗыка ԁојԁас вӧвтӧ, секі сеԍԍа вӧлыԁ ԇікӧԇ-ԋін раммас.
| |
| − | Бергачтӧ вывті ԁыр оз ков віԇны, — вермас сувтӧԁны вір-ветлӧмсӧ. Бергач боԍтӧм-бӧрын
| |
| − | ԉӧбсӧ колӧ зыравны, меԁым вірыс кокԋіа мӧԁас ветлыны. Ԍіктјасын вӧвтӧ унаыԍ раммӧԁӧны прӧстеј куԅԋечнеј щіпсыӧн, топӧԁӧны сіјӧн ԉӧбсӧ. Таԇітӧ вӧчны колӧ віԁчыԍӧмӧн, — верман ԁојԁны вӧлыԁлыԍ ԉӧбсӧ.
| |
| − |
| |
| − | 4-ӧԁ ԍерлас. Гырыԍ скӧтӧс раммӧԁан щіпсы.
| |
| − | 5-ӧԁ ԍерпас. Гырыԍ скӧттӧ раммӧԁны пӧԅӧ кык-ныр-роԅ-костсӧ чуԋјасӧн топӧԁӧмӧн.
| |
| − |
| |
| − | Гырыԍ скӧтӧс, мӧсјасӧс, ӧшјасӧс, раммӧԁны ем бара-жӧ аслыс сама щіпсы (4-ӧԁ ԍерпас). Сещӧм щіпсынас топӧԁӧны нырвывсӧ, поԅӧ і кіӧн тӧпӧԁны нырвывсӧ.
| |
| − | Чужјаԍӧмыԍ вӧлӧс поԅӧ кутны коксӧ лептӧмӧн ԉібӧ гартӧмӧн, ԉібӧ станӧ ԍујӧмӧн, ԉібӧ вӧвтӧ поԅӧ уԍкӧԁны ԁа кӧртавны. Таԇітӧ вӧчны зев кокԋі, сӧмын уԍкӧԁнытӧ ԍӧкыԁҗык. Уԍкӧԁігас, кужтӧг-кӧ, вӧвтӧ і аԍтӧ поԅӧ ԁојԁны.
| |
| − |
| |
| − | Скӧт-віԇан-ін.
| |
| − |
| |
| − | Скӧт віԇан інлы колӧ лоны југыԁ, кос, бур сынӧԁа; колӧ лоны сынӧԁ вежан інјас (форточкајас). Скӧт віԇан інјастӧ оз ков вӧчны увсӧԁ местајасын, гурана-інјасын& ԋурјас-берԁын, сулач вајас-ԁінын. Ӧшіԋјаԍтӧ колӧ вӧчны гырыԍӧс, лунӧбанӧн — шонԁі-југӧрыԁ віјӧ віԍӧмјас — новлӧԁлыԍ-гагјасӧс (мікробјас). Ԃерт, шонԁі-вылӧ ԍӧмын оз-жӧ поԅ наԃејтчыны. Заразатӧ колӧ бырӧԁны скӧт віԇан-інтӧ пеԉкӧԁӧмӧн, чышкӧмӧн-мыԍкӧмӧн, шонԁіыԁ-нӧ отԍалас віны коԉас-заразасӧ (ԍтенјассыс, җоҗԍыс, ԋајтԍыс, бусԍыс, — кыті он вермы мыԍкыны, чышкыны).
| |
| − | Вывті југыԁ шонԁі-југӧр скӧтыԁлыԍ ԍінјассӧ јорӧ. Сы-понԁа скӧттӧ скӧт віԇан-інаԁ колӧ сувтӧԁны сіԇі, меԁым шонԁі-југӧрыс ез веԍкыԁа уԍ налы ԍінмас; ӧшіԋјасыԁ меԁ вӧліны ԉібӧ вылынҗык скӧт-јурԍыс, ԉібӧ мышла-ԁораныс. Бокла-ԁорԍаԋыс меԁым ӧшіԋјасыс оз лоны, — секі југыԁыс оз ло быԁлаын ӧткоԃ, сы-понԁа скӧтыԁ лоӧ полыԍ. Ошіԋјастӧ колӧ вӧчны ԇірјӧн ԉібӧ петԉаӧн, меԁым кокԋіа поԅӧ воԍтывлыны сынӧԁсӧ-вежӧм-куԅа.
| |
| − | Сынӧԁыс скӧт-віԇан-інаԁ меԁ вӧлі век сӧстӧм, бур. Кујӧԁыԍ, куԇыԍ колӧ щӧкыԁҗыка весавны, — наԍаԋ сынӧԁыԁ јона щыкԍӧ.
| |
| − | Меԁым куԇыс візывтіс бокӧ, җоҗсӧ скӧт сулалан-інас колӧ вӧчны ԋеуна пӧлӧнҗык, ічӧԏік канава-коԃӧн, кыті куԇыс вермас візывтны скӧт олан-інԍаԋыс ылӧҗык. Кујӧԁтӧ оз ков чукӧртны скӧт олан-інаԁ матӧ, колӧ ылӧҗык нуны.
| |
| − | Җоҗсӧ скӧт віԇан-інаԁ поԅӧ вочны уна-ԍікас кӧлујыԍ: кірпічыԍ, тсементыԍ, пуыԍ, ԍојыԍ. Креԍԏана-овмӧсын бурҗык вӧчны вӧвјас олан-інын ԍојыԍ вартӧм җоҗ ԉібӧ пу-җоҗ; гырыԍ-скӧт віԇан-інын — пу ԉібӧ кірпіч җоҗ. Җоҗас меԁ ез вӧвны роԅјас, щеԉјас, гуранјаԍ, куԇыс меԁым ез веԍкав сетчӧ. Сувтас-кӧ сещӧм-інаԁ куԇыс, оз-кӧ візывт, понԁас сіԍмыны, щыкӧԁас сынӧԁсӧ скӧт олан-інаԁ. Җоҗыԁлы колӧ лоны мышвыв пӧката: мӧсјас, кӧбылајас сулалан-інын 4-6 санԏіметрӧԇ, мукӧԁ скӧтлӧн — 6-7 санԏіметрӧн. Јона-кӧ пӧла җоҗыԁ, скӧтыԁлӧн щыкӧны кокјасыс, кука-мӧсјас вермасны сы-понԁа веԍіг каԁтӧг кукаԋаԍны.
| |
| − | Пемӧсыԁ олан-інас меԁым шојтчӧ. Сы-понԁа колӧ гӧгӧрбок вӧчны ԉучкі-лаԁнӧ, меԁым сіјӧ сбыԉ вермас шојтчыны. Оз ков жаԉітны воԉӧстӧ, щӧкыԁҗыка сіјӧс вежлавны. Шоча-кӧ воԉӧстӧ вежны, скӧтыԁлы лоӧ сулавны, кујлыны кујӧԁӧԍ-куԇӧԍ воԉӧс-вылын.
| |
| − | Іԇасыԁ воԉӧс-вылаԁ меԁым вӧлі век кос. Вӧв воԉӧс-вылӧ колӧ суткінас 4-5 тув іԇас јур-&ылӧ, гырыԍ скӧтлы — 6-7 тув јур-вылӧ.
| |
| − | Креԍԏанаыԁ унҗыкыԍсӧ кујӧԁтӧ ԁыр-кежлӧ коԉӧны скӧт віԇан-інаԁ, шуӧны: ԋебыԁҗык-пӧ скӧтыԁлы кујӧԁ воԉӧс-вылаԁ кујлыныныс. Сіјӧ скӧтыԁлы зев абу лӧԍыԁ. Ӧԏі-кӧ, сынӧԁыс сіԍ-кујӧԁ воԉӧсԍаԋыԁ скӧт віԇан-інаԁ щыкԍӧ; мӧԁкӧ, скӧтыԁлӧн кокјасыс вермасны віԍмыны пыр ԋајтын-ваын сулалӧмысла.
| |
| − | Міјан Комі облаԍтаԁ тӧвјасыԁ кӧԇыԁӧԍ, куԅӧԍ. Сіԇкӧ комі креԍԏаналы нӧшта-ԋін колӧ бурҗыка вӧчны скӧт віԇан-інтӧ: шоныԁ ԍтенјаса (ԋіщ-вылын), бур-ӧԇӧса, ӧшіԋа, топыԁ-җоҗа, вевта гіԁ-картајаԍ. Воԉӧстӧ оз ков жаԉітны-ԋі, колӧ кызҗыка воԉсавны іԇастӧ, меԁым скӧтыԁлы шоныԁҗык вӧлі; сеԍԍа ԋајтчытӧԇыс оз ков віԇны, щӧкыԁҗыка колӧ вежлавны воԉӧстӧ. Сынӧԁыс скӧт олан-інаԁ меԁым вӧлі век бур, кокԋі, — колӧ щӧкыԁҗыка воԍтавлыны сынӧԁ-пыран-інјастӧ (венԏіԉаторјастӧ), колӧ сӧмын віԁчыԍны-а, меԁым скӧтыԁ оз прӧстуԃітчы, меԁым пыр-пыр ветлан-сынӧԁ (сквоԅԋак) ез ло.
| |
| − | Щыкԍӧм сынӧԁыслы петнысӧ, ывлавыв сынӧԁсӧ леԇны скӧт віԇан-інјасаԁ јіркас лӧԍӧԁӧны трубајас.
| |
| − | Меԁԍа бур сынӧԁ вежанӧн лыԃԃӧны Муірлыԍ трубасӧ (6-ӧԁ ԍерпас а). Трубасӧ вӧчӧма пӧвјасыԍ. Пыщкӧсас кык пӧв, вомӧналӧма (пеԉӧсԍаԋ-пеԉӧсӧ), јукӧма трубасӧ ԋоԉ-пеԉӧ (6-ԁ ԍерпас б). Трубаыслыԍ кыкнан помсӧ тупкӧма; ԋоԉнан-бокас, выліас і уліас вӧчӧма роԅјас. Вылыс-роԅјасыс воԍсаӧԍ, улыс-роԅјасас вӧчӧма вевтјас
| |
| − | (заԃвіжкајас (6-ԁ ԍерпас в). Трубасӧ сувтӧԁӧны сіԇі, меԁым вылыс-помыс роԅјаснас вӧлі јірк вевԁорас, улыс-помыс вевтаса роԅјаснас јірк-увԁорас.
| |
| − | Сынӧԁсӧ тӧлӧԁӧм-куԅа воԍтӧны улысса роԅсӧ, коԁарԍаԋ локтӧ тӧлыс, ԁа сыкӧԁ паныԁасӧ (вој-тӧла-кӧ — лунвывса роԅсӧ, рытыв тӧла-кӧ — рытывԍасӧ ԁа асывԍасӧ). Секі ывлавывса сӧстӧмсынӧԁсӧ тӧлыс кутас пыртны трубаас вевԁорса роԅӧԁыс, коԁарԍаԋ тӧлыс, трубаԍаԋыс сеԍԍа увԁорса воԍса роԅӧԁыс сынӧԁыс веԍкалас скӧт олан-інаԁ. Щыкӧм сынӧԁыс уԍкӧԁчас паныԁа увԁорса-роԅас сеԍаԋ петас ортсӧ. Скӧт віԇан-інтӧ поԅӧ бура тӧлӧԁны ӧшіԋ-ӧԇӧсјассӧ воԍталӧмӧн-і. Сӧмын колӧ віԁчыԍны, пыр пыр ветлан-тӧв меԁым ез ло-а, меԁым скӧтыԁ ез прӧстуԃітчы. Ӧшіԋ-ӧԇӧс воԍтӧмнаԁ тӧлӧԁігӧн, меԁԍа бур скӧттӧ сек-кежлӧ ортсӧ леԇлыны.
| |
| − | Сынӧԁыԁ скӧт віԇан-інаԁ меԁ ез вӧв вывті шоныԁ, меԁ ез-жӧ вӧв кӧԇыԁ-а: меԁԍа бур ԏемператураӧн гырыԍ скӧт віԇан-інын колӧ лыԃԃыны 10-14 граԁуса шоныԁ; том скӧтӧс віԇан-інын ԋеуна шоныԁҗык колӧ лоны — 14-15 граԁусјас-кымын.
| |
| − | Скӧт віԇан-інтӧ колӧ вӧчны сіԇі, меԁым скӧтыԁлы ез вӧв ԇескыԁ, меԁым мӧԁа-мӧԁыслы ез мешајтны шојтчыныс. Сулалан-інјасые меԁ вӧліны ԉічыԁӧԍ, меԁым пемӧсыԁлы поԅӧ вӧлі воԁнысӧ, — пастаыс метрӧн-җынјӧн (2 арш.)-гӧгӧр, &уԅтанас кык ԁа җын — кујім метр (3-4 арш).
| |
| − | Верԁан ԁозсӧ (ԉаԍԋісӧ) колӧ лӧԍӧԁны улӧҗык, меԁым пемӧсыԁ верміс ԍојны, кыԇі сіјӧ велалӧма јірԍігӧн, — јурԍӧ увлаԋ копыртӧмӧн. Верԁан-ԁозсӧ колӧ щӧкыԁа пеԉкӧԁны, меԁым сіјӧ пыр вӧлі сӧстӧм, — меԁым ԍојігас ез веԍкав пемӧсыԁлы бус-ԋајтыс горшас, ԍінмас — сы-понԁа пемӧсыԁ вермас віԍмыны.
| |
| − |
| |
| − | 6-ӧԁ серпас. Муірлӧн труба: а) ортсыԍаԋыс, б) пыщкӧсыс, в) улыс тупкан-воԍтан роԅ.
| |
| − |
| |
| − | Ԍтенјас, пӧтӧлӧкјас скӧт віԇан-інын меԁ вӧліны топыԁӧԍ, ез вӧвны щеԉаӧԍ, меԁым ԉок-повоԃԃа-ԁырјі тӧлыс ез ветлы пырыс, меԁым ез кӧтӧԁ пемӧстӧ. Ԍтенјасын, верԁан-ԁозјасын меԁ ез вӧвны јоԍ-пеԉӧсјас, кӧрттувјас, — сещӧм торјаснаԁ пемӧсјасыԁ вермасны ԁојԁны аԍнысӧ.
| |
| − |
| |
| − | Ԍтенјастӧ, пӧтӧлӧкјастӧ скӧт олан-інаԁ колӧ щӧкыԁҗыка весавны, чышкыны буссӧ, ԋајтсӧ, чераԋвезјассӧ. Весалігас, чышкігас скӧттӧ колӧ леԇлыны ортсӧ, меԁым јогыс, бусыс оз веԍкав ԍінманыс, горшаныс. Кыкыԍ кӧԏ вонас скӧт-олан-інтӧ колӧ мыԍкавны кунваӧн ԉібӧ мавтны іԅвесткаӧн. Му-җоҗа-кӧ скӧт-олан-іныԁ весалігас колӧ боԍтны вевԁор-мусӧ 1-2 вершӧк-кызта, вежны сіјӧс сӧстӧм муӧн.
| |
| − | Ӧԇӧсјасыԁ меԁ вӧліны җуҗыԁӧԍ, паԍкыԁӧԍ, меԁым скӧттӧ поԅӧ вӧлі леԇлывлыны скӧт віԇан-інԍыԁ. Сещӧм ӧԇӧсјасыԁ нӧшта ԋін колӧны пӧжарјас-понԁа, секі-ӧԁ &бӧбјавнытӧ ԋекор, скӧттӧ терыба лоӧ петкӧԁны картаԍыԁ. Ӧԇӧсјастӧ колӧ бура вӧчны, меԁым ез вӧвны щеԉјас, меԁым тӧлыс, кӧԇыԁыс ез пыр. Кӧԍакјассӧ колӧ вӧчны гӧгрӧсӧн, меԁым пеԉӧсјасас скӧтыԁ оз ԁојмав.
| |
| − | Жар повоԃԃа-ԁырјі, кор сынӧԁыс вывті кос, лолавны кор ԍӧкыԁ, җоҗјассӧ, ԍтенјассӧ скӧт-олан-інԍыԁ колӧ кіԍкавлыны ваӧн. Поԅӧ-кӧ, сещӧм жар-ԁырјіыԁ скӧттӧ бурҗык віԇны ортсын гож-сајын.
| |
| − |
| |
| − | Кыԇі колӧ верԁны скӧттӧ?
| |
| − |
| |
| − | Скӧттӧ верԁны колӧ кужны. Кужтӧгыԁ верԁӧмла овлӧны быԁԍама віԍӧмјас.
| |
| − | Скӧтыԁлы колӧ ԍетны сӧмын бур ԍојан-јуан. Креԍԏанаыԁ-нӧ унҗыкыԍсӧ скӧтыԁлы сетӧны шогмытӧм ԍојанјас, картупеԉ, бакшаԍӧм ԋаԋ-ԁа, мыј-ԁа, „шыбытны-нӧ жаԉ-а, скӧт ԍојас“.
| |
| − | Сіԇі ԋӧтпыр оз ков вӧчны. Сещӧм верԁаснаԁ скӧттӧ поԅӧ ԋемӧ-воштыны, убыткавыв ачыс-жӧ креԍԏаԋіныс воас, — жаԉітас грӧш — воштас шајт. Быԁԍама віԍӧмјасыс овлӧны скӧтыԁлӧн кужтӧгыԁ верԁӧмла, шогмытӧм кӧрымӧн верԁӧмла-ԁа. Кӧрымыԁ-нӧ вермас щыкԍыны, он-кӧ куж сіјӧс бура віԇны (васӧԁ-інын кӧрымыԁ бакшаԍӧ, сіԍмӧ), веԍкалас-кӧ кӧрым-пыщкаԁ бус-јог ԉібӧ кущӧм-ԍурӧ шогмытӧм мубыԁтасјас. Оз ков віԇны кӧрымтӧ скӧт јур-вевԁорын-ԋі, пощјаԍ-вылын, скӧт сулалалан вевԁорын-ԋі, пӧтӧлӧкас-кӧ емӧԍ щеԉјас, — ӧԏікӧ бусыс, јогыс турун-іԇаԍԍыԁ вермас веԍкавны пемӧсыԁлы ԍінмас; мӧԁкӧ, ачыс кӧрымыс васӧԁ сынӧԁысла вермас щыкԍыны, бакшаԍны.
| |
| − | Верԁан-ԁозјасыԁ (ԉаԍԋіыԁ) меԁым пыр вӧліны сӧстӧмӧԍ. Коԉас-сојансӧ колӧ сетыԍ зев бура чышкыны, меԁым сіјӧ сені ез сіԍмы, ез ԁукмы, меԁым пемӧсыԁлы сещӧм коԉасыс ез ԍур бур ԍојаныскӧԁ щӧщ. Колӧ јона ԁӧԅӧрітны, бура пеԉкӧԁны верԁан-ԁозјастӧ, меԁым ԋекущӧм вреԁ сеԍаԋ ез вермы лоны пемӧсыԁлы.
| |
| − | Оз ков верԁны пемӧсјастӧ ӧԏі ԁозјыԍ, — мӧԁа-мӧԁыслы вермасны вуҗны віԍӧмјас. Быԁ пемӧслы колӧ лӧԍӧԁны торја верԁан-ԁоз (ԉаԍԋі).
| |
| − | Пемӧсјастӧ верԁӧны ԍӧкыԁ кӧрымӧн: іԇасӧн, турунӧн, граԁвыв-пуктасјасӧн; сыыԍ-кынԇі нӧшта јона пӧтас-кӧрымӧн-ԁај: зӧрјӧн, іԁјӧн, жмыкӧн барԁаӧн. ' ' ........
| |
| − | Кыԇі-нӧ колӧ верԁны скӧттӧ? Ӧԏі-ԍікас верԁассӧ поԅӧ уна-нӧг ԍетны& Кужӧмӧн-кӧ ԍетны кӧрымтӧ, пемӧсыԁ чӧскыԁҗыка ԍојас, пӧԉзаыс унҗык лоӧ.
| |
| − | Колӧ тӧԁны кӧрымыԁлыԍ бур-омӧԉ лунсӧ&. Мукӧԁ-ԍікас кӧрымыс омӧԉа куртчаԍԍӧ, пемӧс кынӧмаԁ ԉока пуԍӧ. Мукӧԁыс кынӧмас поԉԁӧ, пемӧсыԁ ԁунԁӧ. Овлӧны і сещӧм-ԍікас кӧрымјас, ԍојас пемӧсыԁ ԁај кулӧ.
| |
| − | Ԍӧкыԁ ԍојантӧ (турун-іԇастӧ) мӧслы, ӧшлы, поԅӧ ԍетны мыјԁа колӧ, мыјԁа вермасны ԍојны. Вӧвјаслӧн кынӧмыс, гырк-пыщкыс ічӧтҗык: налы ԍӧкыԁ ԍојантӧ колӧ ещаҗык ԁа щӧкыԁҗыка ԍетны.
| |
| − | Начкӧм-вылӧ скӧттӧ верԁӧны мӧԁ-ногӧнҗык.
| |
| − | Турунтӧ скӧтыԁлы ԍетӧны ԇоԋнас, кыԇі ем. Іԇастӧ колӧ-ԋін вунԁӧмӧн ԍетны, вершӧкыԍ җеԋыԁа оз ков вунԁавны. Җеԋыԁҗык-кӧ лоӧ, пемӧсыԁ оз вермы бура куртчавны. Іԇастӧ скӧтыԁлы ԍетігӧн сорлалӧны туԍа-кӧрымӧн. Сеԍԍа ԍеттӧԇыс колӧ нӧшта кӧтӧԁыштны іԇастӧ, меԁым посԋіԃік-торјасыс, бусыс пукԍасны, — кӧтӧԁтӧгыԁ најӧ вермасны веԍкавны лолалан-горшас скӧтыԁлы, кызӧԁӧм боԍтас. Меԁым пемӧсыԁ чӧскыԁҗык-пырыԍ ԍојіс, іԇастӧ колӧ кӧтӧԁыштны солалӧм ваӧн.
| |
| − | Турунын, іԇасын овлӧны вреԁнеј мубыԁтасјас. Сещӧм мубыԁтасјасԍыс пемӧсјасыԁ унаыԍ віԍмывлӧны. Турун-іԇастӧ лӧԍӧԁігӧн, ԋӧбігӧн-ԉі колӧ ԍуԍа віԇӧԁны, меԁым сещӧм ԉок мубыԁтасјасыс ез вӧвны.
| |
| − | Пемӧсјасыԁ, еԍкӧ, аԍныс нырыснаныс јансӧԁӧны ԉок вреԁнеј мубыԁтасјастӧ-ԁа, — јірԍігӧн најӧс коԉӧны, кос-туруныԍ шыбытӧны бокӧ. Мукӧԁ-ԁырјі-нӧ, кор пемӧсыԁ ԉокыԍ уԍкӧԁчӧ кӧрым-вылаԁ, сіјӧ ставсӧ ӧтгуԁыр ԍојӧ, јаԁа мубыԁтасјассӧ шӧщ-і, сеԍԍа віԍмӧ.
| |
| − | Сещӧм інјасӧ, кӧні быԁмӧ јаԁа-турунјас, скӧттӧ оз ков леԇны. Јаԁа турунјассӧ колӧ ԋещкыны ԁа коԍтыны, сеԍԍа сотны. Кӧрымԍыԁ колӧ бура бӧрјыны јаԁа турунјассӧ, нӧшта-ԋін бура колӧ торјӧԁны вунԁалан кӧрымыԍ (іԇасыԍ), — посԋіԃік торјасԍыԁ скӧтыԁлы зев-ԋін ԍӧкыԁ лоӧ торјӧԁны, шыблавны посԋіа-вунԁыԍӧм јаԁа-турун-торјастӧ.
| |
| − | Картупеԉ, ԍоркԋіјас колӧ ԍетны вунԁалӧмӧн, вунԁӧм іԇаскӧԁ сорӧн, меԁым пемӧсыԁ ез віԋԁы, меԁым бурҗыка куртчаліс-ԁа.
| |
| − | Картупеԉ лыԃԃӧны бур кӧрымӧн. Сӧмын кужӧмӧн колӧ верԁны картупеԉнаԁ. Уна-кӧ вывті верԁан, пемӧстӧ вермас мыт боԍтны. Картупеԉӧн ԇік оз ков верԁны, мыԏітӧ-кӧ-ԋін пемӧсыԁ. Меԁԍа бур картупеԉтӧ верԁны пуӧмӧн ԉібӧ кӧтӧԁӧмӧн. Вӧчӧны со кыԇі: картупеԉсӧ пуӧны ԋебԅӧԁтӧԇыс, кӧԇӧԁӧны, сеԍԍа нырӧны шырӧм іԇаскӧԁ-ԉі, кыԁкӧԁ-ԉі, вӧԉіԍԏі сеԍԍа ԍетӧны скӧтыԁлы; ԉібӧ таԇі: војԁӧр вунԁалӧны картупеԉсӧ, сеԍԍа віԇӧны ва-пыщкын суткі.
| |
| − | Картупеԉтӧ суткінас поԅӧ верԁны кос-кӧрымԍа җын-мынԁасӧ сӧмын (шуам, 10 тув турун-вылӧ 5 тув картупеԉ — 10 тув турун-іԇас-кӧ
| |
| − | ԍетны пемӧсыԁлы суткінас, картупеԉтӧ поԅӧ ԍетны 5 тув). Оз поԅ верԁны картупеԉӧн куԅа-каԁ.
| |
| − | Кука-пемӧсјас картупеԉӧн верԁӧм-понԁа &коссті кукаԋаԍӧны. Сы-понԁа кука-пемӧсјаслы җын-кукԍаԋыс картупеԉтӧ ԇік оз ков ԍетны.
| |
| − | Оз ков верԁны картупеԉӧн том-пемӧсјасӧс, ԋоԋаԍыԍ кукаԋјасӧс і. Налы картупеԉ-пыԃԃі поԅӧ ԍетлывлыны ԍоркԋі, ԍвеклӧ, морков. Нырԍалӧм картупеԉӧн ԋекущӧма оз ков верԁны пемӧсјастӧ. Пуктасјастӧ (картупеԉ, морков, ԍвеклӧ, с. в.) скӧтыԁлы ԍеттӧԇ-војԁӧр, колӧ бура мыԍкавны, весавны муԍыс.
| |
| − | Туԍа кӧрымыԁ, ԃерт, меԁԍа пӧтӧс кӧрым. Сещӧм кӧрымсӧ скӧтыԁлы поԅӧ ԍеԏны ещаҗыкӧн ԍӧкыԁ кӧрым-ԍерԏітӧ (іԇас-турун-ԍерԏі).
| |
| − | Верԁӧны скӧттӧ быԁса туԍнас-і, тојӧм туԍнаԍ-і. Тојӧмнас, ԃерт, бурҗык: кокԋіԁҗыка куртчаԍԍӧ, сеԍԍа бурҗыка пуԍӧ гыркас. Тојӧм-пыԃԃіыԁ туԍтӧ поԅӧ кӧтӧԁны, пуыштны, меԁым ԋебԅыштас.
| |
| − | Іԁтӧ, ԍутӧ ԇік-ԋін колӧ кӧтӧԁны ԉібӧ тојны. Сіԇ-кӧ ԍетны ԇоԋнас, ԋекущӧм пӧԉза оз ло: чорыԁысла најӧ омӧԉа куртчаԍԍӧны, гыркас пемӧсыԁлӧн оз пуԍыны, асмогаԍігас петӧны бӧр ԇоԋнас. Сыыԍ-кынԇі-ӧԁ ԍуыԁ, іԁјыԁ поԉԁӧны нӧшта. Поԉԁасны-кӧ најӧ пемӧс-гыркаԁ, пемӧсыԁлӧн рушкуыс ԁунԁӧ, сіјӧс кочӧг-віԍӧм боԍтӧ.
| |
| − | Бур кӧрымӧн лыԃԃыԍӧ жмык, пӧтӧслуныс сен уна ем. Жмыкыԁ артмӧ кӧјԃысјасыԍ выј-вӧ-
| |
| − | чігӧн. Сук-коԉассӧ ԉічкӧны (прессујтӧны), сіјӧн сеԍԍа верԁӧны скӧтӧс. Шабԁі-жмык, поԁсолԋечԋік жмык-ԁа пыш-жмык-ԍерԏі пӧтӧсҗык, скӧтыԁ чӧскыԁҗыка најӧс ԍојӧ — пыш-жмыкыԁ курыԁ-кӧра, сы-понԁа скӧтыԁ озҗык і раԃејт сіјӧс.
| |
| − | Жмыктӧ ԍетӧны соԁтӧԁ-ԍојан-тујӧ, ԋеунаӧн: вӧвјаслы, лыԍтан мӧсјаслы-ԁа — 1 1/2 кілограмм (4 тув), ыжјаслы — 1/2 кілограм (1 1/4 тув), порԍјаслы — 3/4 кілограм (2 тув) суткінас. Ԍеттӧԇыс жмыктӧ колӧ посԋіԃіка торјӧԁлыны, крӧшітны, сеԍԍа кӧтӧԁны, меԁым пемӧсыԁлы кокԋіԁҗык вӧлі куртчавнысӧ, меԁым ез віԋԁы ԍојігас.
| |
| − | Оз ков верԁны пемӧсјастӧ курԁӧм, бакшаԍӧм жмыкӧн. Сещӧм щыкԍӧм жмыкԍыԁ пемӧсјасыԁ віԍмӧны кынӧмнас. Лыԍтан-мӧсјаслӧн сещӧм жмыкԍыԁ щыкԍӧ јӧлыс.
| |
| − | Жмыктӧ боԍтігӧн колӧ віԇӧԁны, меԁым сіјӧ вӧлі бура, лӧԍыԁа ԉічкӧма, меԁым ез вӧв курыԁ. Омӧԉа ԉічкалӧм жмыкын коԉӧ выјыс; ԁыр-кӧ жмыкыԁ кујлас, выјыс курԁӧ. Сеԍԍа жмыктӧ колӧ віԇны кос-інын, васӧԁ сынӧԁа-інын сіјӧ бакшаԍӧ.
| |
| − | Кука пемӧсјастӧ оз ков јона верԁны вывті пӧтӧса кӧрымјаснаԁ, сыыԍ најӧс біја-віԍӧм боԍтӧ (саԃныс бырӧ, параԉіч кутӧ). 10-15 лун-војԁӧр кукаԋаԍтӧԇыс мӧсјастӧ колӧ верԁны ещаҗык, јона пӧтӧс кӧрымӧн ԇік оз верԁны секі.
| |
| − | Скӧттӧ поԅӧ верԁны нӧшта рабјӧн (сур-віна пуігӧн коԉасыс). Уна-кӧ верԁны рабнаԁ, пемӧстӧ мыт боԍтӧ. Сы-понԁа мыԏітыԍ скӧтлы, том-скӧт-
| |
| − | лы-і рабтӧ ԇік оз ков ԍетны. Гырыԍ мӧсјаслы поԅӧ ԍетны суткінаԍ 30-50 ԉітр (кружка)-гӧгӧр, порԍјаслы, ыжјаслы — 3 ԉітрӧԇ, вӧвјаслы 15 ԉітрӧԇ суткінас.
| |
| − | Пӧԍ рабјӧн ԇік оз поԅ верԁны, пемӧсјасыԁ вермасны прӧстуԃітчыны. Рабјӧн, мукӧԁ кіԅер-кӧрымӧн верԁігӧн, верԁан ԁозсӧ колӧ бура весавны коԉасԍыс, меԁым најӧ сені оз шуԅыны, оз сіԍмыны. Сещӧм жоԇмӧм, сіԍмӧм коԉасыԁ-кӧ ԍурӧ скӧтыԁлы мукӧԁ кӧрымкӧԁ щӧщ, најӧ вермасны віԍмыны. Рабнаԁ верԁігӧн щӧкыԁҗыка колӧ вежлавлавны воԉӧстӧ ԁај унҗык колӧ воԉсавны.
| |
| − | Тулысын скӧттӧ оз ков ԁруг леԇны ывлавыв кӧрым-вылӧ. Тӧвԍа кос-кӧрымԍаԋыԁ пырыԍтӧм-пыр веж-турун-вылаԁ вуҗӧмԍыԁ скӧтыԁ вермас віԍмыны мыт-віԍӧмӧн.
| |
| − | Асывнас, пӧскӧԏінаӧ леԇтӧԇ пемӧстӧ колӧ верԁыштны, меԁым сіјӧ ез вӧв щыг, меԁым ез горша уԍкӧԁчы веж турун-вылаԁ. Воԇԇа кык-лунсӧ колӧ леԇлыны сӧмын 2-3 час-кежлӧ, којмӧԁ-ԋоԉӧԁ лунјасас — 4-6 час-кежлӧ, вітӧԁ-квајтӧԁ лунас — 7-8 часӧн і унҗык. Таԇі-жӧ ԋӧжјӧԋік, колӧ велӧԁны скӧттӧ арнас тӧвԍа кос-кӧрымаԁ.
| |
| − | Картаын віԇігӧн пемӧсыԁлы оз ков ԍетны ԋарԅӧм-турун. Меԁым туруныԁ оз ԋарԅы, вывті уна ӧтпырјӧ оз ков ыщкыны. Турунтӧ колӧ заптыны сӧмын 12 чаԍ-кежлӧ, — ԁырҗык-кӧ туруныԁ кујлас, сіјӧ кутас шуԅыны.
| |
| − | Том турунтӧ, вотӧм турунтӧ скӧтыԁ зев азыма ԍојӧ; сещӧм турунԍыԁ, зерјас-бӧрын меԁԍа-ԋін, скӧтыԁлӧн ԁунԁӧ рушкуыс, віԍмӧны мыт-віԍӧмӧн. Сы-понԁа воԇ тулысын оз ков леԇны скӧттӧ јірԍыны, ва-кӧ туруныс.
| |
| − |
| |
| − | Кыԇі колӧ јуктавны скӧттӧ.
| |
| − |
| |
| − | Скӧттӧ колӧ каԁын јуктавны. Ваыс меԁ вӧлі сӧстӧм, меԁ ез вӧв ԁука. Ԋекущӧма оз ков јуктавны скӧттӧ ва-гуранјасыԍ, ԋурјасыԍ, бӧчкајасыԍ - оз ков јуктавны сулач ваӧн. Сулач ваыԁ сіјӧ век-ԋін овлӧ ԋајт, ԋекытчӧ шогмытӧм, сещӧм ваԍыԁ скӧтыԁ вермас віԍмыны. Јукмӧс-ԁінаԁ-кӧ матын емӧԍ кујӧԁ-чукӧрјас, сещӧм јукмӧс ванаԁ оз-жӧ поԅ јуктавны скӧттӧ, — кујӧԁ ваыс вермас веԍкавны јукмӧсас, щыкӧԁны васӧ. Ԋајт-вајаснаԁ јукталӧмԍыԁ скӧтыԁ унаыԍ віԍмывлӧ. Скӧттӧ колӧ јуктавны сӧстӧм, міча ваӧн.
| |
| − | Ԋекор оз ков јуктавны скӧттӧ пӧԍ-вылыԍ, — вермас боԍтыы прӧстуԁа-віԍӧм. Оз ков јуктавны скӧттӧ кӧԇыԁ ваӧн-ԋі: кӧԇыԁ јуанԍыԁ скӧтыԁ віԍмӧ мытӧн, кочӧгӧн. Тыра мӧсјаслӧн, вӧвјаслӧн кӧԇыԁ јуанԍыԁ овлӧны веԍіг каԁтӧг кукаԋаԍӧм, чаԋаԍӧмјас. Вывті ԁебыԁ ваӧн оз жӧ ков јуктавны: сещӧм ванаԁ горшыс оз веԍкав. Скӧттӧ колӧ јуктавны 9-15 граԁуса шоныԁ-ваӧн. Вывті-кӧ горша јуӧ пемӧсыԁ, ваас колӧ шыбытыштны турунтор, меԁым сіјӧ наԇӧнҗык јуас.
| |
| − | Скӧттӧ колӧ јуктавны 2-3-ыԍ луннас (гожӧмын унҗыкыԍ, тӧлын ещаҗыкыԍ). Јуктавны колӧ верԁӧм-воԇвылын, а оз ков верԁӧм-бӧрын. Вӧлӧс уҗалӧм-бӧрын колӧ јуктавны часӧн җынјӧн-мыԍԏі сӧмын, воԇҗык оз поԅ. Уҗалігас поԅӧ јуктавны, јукталӧм бӧрас-кӧ пырыԍ-пыр жӧ бара уҗӧԁны сіјӧс.
| |
| − | Тыра мӧсјасӧс лун-кујім кукаԋаԍтӧԇыс-војԁӧр колӧ ещаҗык јуктавны. Кукаԋаԍӧм-мыԍԏіыс 12 час ԋекущӧма оз ков јуктавны, сеԍԍа мыјкӧ-ԁыра колӧ ещаҗыкӧн јуктавны. Оз еԍкӧ, ков јуктавны скӧттӧ ӧԏі ворјыԍ, ӧԏі веԁраыԍ ставсӧ. Быԁ пемӧслы колӧ кыԇкӧ-мыјкӧ лӧԍӧԁны торја јуан-ԁоз. Ӧԏі ԁозԍыԁ јукталігаԁ мӧԁа-мӧԁыслы вермасны вуҗны віԍӧмјас. Меԁԍа-ԋін јона колӧ віԁчіԍны ӧԏі ворԍыԁ јуктаԍнытӧ, вуҗан віԍӧмјас кӧні ветлӧны.
| |
| − | Бура ԁа каԁын јукталӧмыԁ зев колӧ скӧт-ԇоԋвіԇа луныԁлы: уна-ԍікас- віԍӧмјасыԍ віԇас скӧттӧ.
| |
| − | Бура ԁӧԅӧрітӧмӧн, бура віԇӧмӧн поԅӧ віԇны скӧттӧ уна-ԍікас віԍӧмјасыԍ, ускӧԏԏејасыԍ, еԍкӧ-ԁа, сӧмын-ӧԁ бура віԇӧмнас-на вермас лоны кущӧм-ԍурӧ &ускӧԏеыԁ-а. Сіԇ-кӧ, колӧ нӧшта тӧжԁыԍны скӧттӧ стракујтӧм понԁа.
| |
| − | Скӧттӧ-кӧ стракујтӧма, кулӧ-ԉі, вошӧ-ԉі сіјӧ, ԍетчӧ стракӧвеј ԍӧм. Ԁорвыв стракујтӧмӧн стракӧвеј ԍӧмсӧ ԍетӧны пемӧс ԁонԍыс којмӧԁ-јукӧн-мыԋԁасӧ (шуам, мӧскыԁ-кӧ сулалӧ 60 шајт, стракӧвејсӧ ԍетӧны 20 шајт). Соԁтӧԁ стракујтӧмӧн-кӧ,
| |
| − | стракӧвејтӧ ԍетӧны-ԋін пемӧс-ԁоныслыԍ кујім-ԋоԉӧԁ јукӧнсӧ шуам, мӧс ԁоныԁ-кӧ 60 шајт, стракӧвејсӧ ԍетасны 45 шајт).
| |
| − | Сіԇкӧ ԁорвыв-стракујтӧм стракӧвеј ԍӧм-вылаԁ креԍԏаԋіныԁлы ԍӧкыԁ лоӧ выԉ пемӧстӧ ԋӧбны, — ічӧԏік отсӧгтор, ԃерт, лоӧ еԍкӧ-ԁа. Соԁтӧԁ стракујтӧмнаԁ, ԋеуна соԁтыштӧмӧн, поԅӧ кокԋіа-ԋін ԋӧбны выԉ мӧс-ԉі, вӧв-ԉі. Стракујтӧмыԁ віԇӧ креԍԏаԋінтӧ рӧзӧрітчӧмыԍ — отсалӧ сылы бӧр кок-јыв сувтны, ускӧԏԏесӧ вуҗны.
| |
| − | Мыјла скӧттӧ поԅӧ стракујтны кујім-ԋоԉӧԁ јукӧн ԁонас сӧмын, мыјла оз стракујтны став ԁонас? Став ԁонас-кӧ-ӧԁ стракујтны, кӧԅаіныслы ԋінӧмла, еԍкӧ, і тӧжԁыԍны вӧлі сы-понԁа: кулӧ-ԉі, вошӧ-ԉі пемӧсыԁ, сіјӧ боԍтас стракӧвеј ԁа ԋӧбас выԉ пемӧс, — сымԁа і вӧлі.
| |
| − | Кујім-ԋоԉӧԁ јукӧн-ԁонаԁ стракујтӧмнаԁ-нӧ кӧԅаіныԁлы быԏ лоӧ тӧжԁыԍны скӧт-понԁаыԁ, ԁӧԅӧрітны, віԇны бура, меԁым сіјӧ оз віԍмы, оз кув, — кулӧ-кӧ куш стракӧвеј ԍӧм-вылаԁ выԉ пемӧсыԁ оз шеԁ.
| |
| − | Коԁ-ԍурӧ креԍԏана-костԍыԁ шуаԍлӧны. „Мыјла-нӧ-пӧ ме кута стракујтны, кута мынтыны страковка, менам-пӧ гашкӧ, скӧтӧј оз і кув-а?“
| |
| − | Ԋінӧм-ӧԁ воԇвыв он тӧԁ. Коԁі вермас воԇ-выв шуны, мыј сы-скӧткӧԁ лоӧ.
| |
| − | Бура скӧттӧ ԁӧԅӧрітӧмыԁ — сіјӧ җын-уҗ-на.
| |
| − | Скӧттӧ стракујтӧмыԁ — сіјӧ мӧԁ-җынјыс.
| |
| − | Скӧттӧ колӧ бура віԇны і, колӧ сіјӧс стракујтны-і.
| |
| − | Јуӧртас
| |
| − | Ԉістбок
| |
| − | Кывпырӧс . . . 3
| |
| − | Скӧттӧ колӧ пеԉка, сӧстӧма віԇны .... 6
| |
| − | Кыԇі тӧԁмавны, ԇоԋвіԇа-ӧ пемӧсыԁ .... 9
| |
| − | Скӧтыԁкӧԁ колӧ меліа, ԍібыԁа овны ... 13
| |
| − | Скӧт-віԇан-ін..............................17
| |
| − | Кыԇі колӧ верԁны скӧттӧ....................22
| |
| − | Кыԇі колӧ јуктавны скӧттӧ..................29
| |
| − | Комі ԋіга леԇан-ін
| |
| − | Сыктывԁінкар. Ваԁорвыв, 41
| |
| − | Емӧԍ ԋігајас скӧт - ԁӧԅӧрітӧм јылыԍ.
| |
| − | Н. I. Ԏемнојев. Кыԇі ԁа мыјӧн мӧскӧс ԉучкі верԁны. 1926 во. 38 ԉістбок. Ԁоныс 15 ур.
| |
| − | П. Ԏітов. Кыԇі бурмӧԁны татчӧс скӧт. 1926 во. 32 ԉістбок. Ԁоныс 20 ур.
| |
| − | С. П. Фріԁолін. Скӧтлы шоныԁ карта. Коміӧн лӧԍӧԁіс Ԃеԋісова 1926 во. 28 ԉістбок. Ԁоныс 20 ур.
| |
| − | М. Іванов. Гортса-кывтӧм-пемӧсјастӧ бура віԇ. Роч-вылыԍ лӧԍӧԁіс Ԃеԋісова. 1927 во. 38 ԉістбок. Ԁоныс 35 ур.
| |
| − | Агроном Щеԏіԋін. Бур порԍыԍ ыҗыԁ пӧԉза. Роч-вылыԍ лӧԍӧԁіс Попова. 1927 во. 32 ԉістбок. Ԁоныс 10 ур.
| |
| − | А. Бранзбург. Вужана-віԍӧмјас гортса-кывтӧм пемӧсјаслӧн. 1927 во. 60 ԉістбок. Ԁоныс 50 ур.
| |
| − | Ԋігајассӧ поԅӧ суԇӧԁны поштаӧн Комі ԋіга леԇаніныԍ, ԉібӧ Комі ԋіга леԇанінса агентјас-пыр.
| |
