Пос

БИБЛИЯ ЙЫЛЫСЬ

Дона ёрт! Тӧдан-ӧ тэ, мыйсяма небӧг Библия? Библия — тайӧ Енлӧн Кыв, чукӧртӧм вежа Гижӧдъяс. Библиясӧ гижисны сюрс во да джын. Ӧні сійӧс лыддьӧны быдлаын, и лыддьысьысьяслӧн лыдыс пыр содӧ. Библия артмӧма кык юкӧнысь: Важ Кӧсйысьӧм да Выль Кӧсйысьӧм. Важ Кӧсйысьӧмсӧ гижӧма Кристослӧн чужтӧдз, а Выль Кӧсйысьӧмсӧ — Кристослӧн чужӧм бӧрын медводдза сё вонас. Важ Кӧсйысьӧмсӧ гижӧма важ еврей кывйӧн, а Выль Кӧсйысьӧмсӧ важ грек кывйӧн, сійӧ кадся культура кывйӧн. Важ Кӧсйысьӧм висьталӧ муюгыдсӧ да медводдза мортӧс вӧчӧм йылысь, сылӧн мыжас усьӧм йылысь, йӧзлӧн мыжас кежӧм йылысь, Енлӧн бӧрйӧм Израиль войтыр йылысь, пророкъяслӧн юӧртӧмъяс йылысь. Важ Кӧсйысьӧмӧ пыртӧма тшӧтш Псаломъяс — Енмӧс ошкана сьыланкывъяс да кевмысьӧмъяс. Выль Кӧсйысьӧмын медводдза небӧгъясыс — Матвей, Марк, Лука да Иоан серти Бур Юӧръяс. Тайӧ нёль апостолыс гижисны Исус Кристослӧн чужӧм да олӧм йылысь, Сылӧн велӧдӧм да уджъяс йылысь, крест вылын кувлӧмыс да ловзьӧмыс йылысь. Апостол Лука нӧшта гижис «Апостолъяслӧн уджъяс» небӧг. Сэні висьталӧма Бур Юӧр паськӧдӧм йылысь да Кристослы медводдза эскысьяслӧн олӧм йылысь. Выль Кӧсйысьӧмӧ пырӧны тшӧтш апостолъяслӧн мӧдӧдӧм гижӧдъяс да «Иоанлы восьтӧм» небӧг, кӧні висьталӧма, мый лоӧ нэмъяс помасигӧн. Библия висьталӧ йӧзлӧн мыж вӧчӧм йылысь, Енсьыс кежӧм йылысь да локтана мыждӧм йылысь. Но оз сӧмын та йылысь. Библия висьталӧ, мый Енмыс кӧсйӧ мездыны мортсӧ. Сійӧ мӧдӧдіс му вылӧ Ассьыс Писӧ, Исус Кристосӧс, коді сетіс Ассьыс олӧмсӧ миян мыжъяс вӧсна. Исус Кристос куліс крест вылын, медым сетны миянлы помтӧм олӧм. Му вылын став мукӧд небӧгысь медводз вӧлі лэдзӧма Библия. Сэки, 1452-1455 воясӧ, Библия да сылысь торъя юкӧнъяс вӧлі вуджӧдӧма сӧмын 33 кыв вылӧ. 1804 воын, кор котыртчисны Библия паськӧдӧм могысь медводдза котыръяс, Библия вӧлі вуджӧдӧма 67 кыв вылӧ. 19-ӧд нэмын Библияысь юкӧнъяссӧ вӧлі вуджӧдӧма нин нёльсёысь унджык кыв вылӧ, 20-ӧд нэмын вуджӧдісны нӧшта 1600 кыв вылӧ. Талунӧдз вуджӧдӧма 2479 кыв вылӧ: ставнас Библиясӧ — 451 кыв вылӧ, Выль Кӧсйысьӧм — 1185 кыв вылӧ, ӧти либӧ некымын небӧг — 843 кыв вылӧ. Ӧнія кадӧ Библия вуджӧдӧны сюрсысь унджык кыв вылӧ. Весиг сэтшӧм кывъяс вылӧ, кодъясӧн сёрнитӧ сӧмын некымын сюрс, сё либӧ дас морт. Библияысь юкӧнъяссӧ сідзжӧ гижӧны дискъяс вылӧ, медым вермисны тӧдмасьны синтӧмъяс да лыддьысьны кужтӧмъяс. Синтӧмъяслы тшӧтш лэдзӧны Библия аслыспӧлӧс Брайль шрифтӧн. Йӧзӧдӧм лыд серти Библия босьтӧ став му пасьтала медводдза места. Сійӧ медся ёна лыддяна небӧг.

ВОДЗКЫВ

Коми кыв вылӧ медводдзаысь Библия юкӧнъяс вуджӧдіс Перымса Степан 14-ӧд нэмын нин. 19-ӧд нэмын Г. С. Лыткин, учёнӧй-филолог да историк, комиӧдіс Бур Юӧръяс, Апостолъяслысь уджъяс да Псаломъяс небӧг. 20-ӧд нэмын торъя йӧз тшӧтш комиӧдлісны Енлысь Кывсӧ. 2008 воын Библия вуджӧдан Институт лэдзис ӧнія коми кыв вылын Выль Кӧсйысьӧм. "Библия висьтъяс» небӧг дасьтӧма том лыддьысьысьяслы, но сійӧс лыддьӧны тшӧтш верстьӧяс. Кокньӧдӧм могысь висьтъяссӧ сэні дженьдӧдӧма. Небӧгӧ пыртӧма сэтшӧм висьтъяс, кодъясӧс челядьлы, гашкӧ, сьӧкыд гӧгӧрвоны. Но найӧ зэв коланаӧсь, медым гӧгӧрвоны Библиялысь шӧр мӧвпсӧ. Ми эскам, мый тайӧ небӧгысь тэ унатор тӧдмалан да кутан радейтны Енлысь Кывсӧ. Быд бурсӧ сиӧмӧн, Библия вуджӧдан институт, 2010

КОМИА-РОЧА КЫВКУД

буралӧм — милость Бур Юӧр, Евангелльӧ — Благая Весть, Евангелие бурвисьтавны — проповедовать бурсины — благословить вежа — святой Вежа Лов — Святой Дух вежавидзӧм — набожность, благочестие вежавны — завидовать вежӧгтыны — ревновать вежӧдны — освятить веськыда олысь — праведник веськыдлун — праведность видзавны — поститься вись — жертва висьпуктанін — жертвенник вичкоса юрнуӧдысьяс — старейшины церкви восьтӧм — откровение вот — налог вот перйысь — налогосборщик гозъя олӧм пежалӧм — супружеская неверность, прелюбодеяние грек кыв — греческий язык дзескыдін — тюрьма Енлӧн Юралӧм / Юраланін — Царство Божье ентыкӧла — космос, вселенная Енэжвыв Юралӧм / Юраланін — Царство Небесное ёрд — суд ёрдысь — судья за — стебель изкырта — скала йитӧд — союз, завет индысьпас — знамение керка кутысь — хозяин керӧс — возвышенность, гора кесйӧг — слуга, раб кесъявны — служить кесъялысь — служитель ковтыс — долина кӧрт кышӧд — броня кырныш — ворон кырта горс — пещера лача — надежда муюгыд — мир, вселенная, земля мывкыдлун — мудрость мыж — грех мыждыны — судить нимӧдӧм — честь омӧль — дьявол орс — плеть ӧксы — царь панас — начало паныд мунысь — враг пертас — образ пӧрысьяс — старейшины пыртчӧм — крещение сийӧс — хомут, ярмо тупу — дуб тшынӧдны — кадить тыр-бур — совершенный, совершенство тырдон — награда тышкайӧз — армия чужанкотыр — племя шеп — колос шы — 1) звук, 2) копьё шыпурт — меч шыпурта — солдат ыджыд — хозяин, господин Ыджыд — Владыка ыштӧдны — искушать эскана — верный эскыны — верить

КЫВЧУКӦР

Ай — праотец; юдей войтырлӧн батьяс: Ӧвраам, Исаак, Яков, Яковлӧн 12-нан пиыс да Давид ӧксы. Аминь — кывйыс артмӧма амэн еврей кывйысь, сылӧн вежӧртасыс «збыль, сідз, дзик сідзи». Андел — артмӧма ангелос грек кывйысь, сылӧн вежӧртасыс «юӧр вайысь». Анделъяс — енэжвывса вежа олысьяс, кодъяс кесъялӧны Енлы. Енмыслы паныд сувтӧм вӧсна ӧткымын андел воштіс вежалунсӧ. Аркирей — юдей попъяс вылын юралысь, ыджыд чина поп. Сійӧ вӧлі юралысьӧн тшӧтш юдейяслӧн веськӧдлан котырын. Сӧмын сійӧ вермис крамын пырны Вежасьыс-вежаинӧ. Аркирей нимсӧ сійӧ вермис новлӧдлыны аслас кувтӧдз. Важ Йитӧд — Ветхий Завет; Ен да Израиль войтыр костын кӧрталӧм йитӧд. Сійӧс вӧлі кӧрталӧма Синай керӧсын, кӧні Енмыс сетіс Израиль войтырлы дас тшӧктӧм. Тайӧ йитӧднас Ен петкӧдліс Израиль войтырлы Ассьыс буралӧмсӧ да муслунсӧ. Веськӧдлан котыр — синедрион; сэтчӧ пырисны юдейяслӧн попъяс, Индӧдӧ велӧдысьяс да пыдди пуктана йӧз. Веськӧдлан котырын юралысьнас вӧлі аркирей. Тайӧ котырыс вермис мыждыны юдейясӧс, урчитны налы вотъяс да мукӧд коланатор. Веськӧдлан котыр вермис сёрнитны римса веськӧдлысьяскӧд юдей войтырлӧн могъяс кузя. Ветымынӧд лун — юдейяслӧн гажӧдчан лун, сійӧс пасйисны Ыджыд лунсянь ветымынӧд луннас. Выль Йитӧд — Новый Завет, Новый Союз; Исус Кристос пыр Енмыс кӧрталіс йӧзыскӧд Выль Йитӧд. Тайӧ Йитӧдыс пыр Енмыс сибӧдӧ быд войтырӧс. Галилея ты — Галилея муын ыджыд ты. Тыыслӧн мукӧд нимыс: Генесарет ты, Тиверия ты. Гижӧд — юдейяслӧн пыдди пуктана вежа Гижӧд, Кристос чужтӧдз гижӧм небӧгъяс. Юдейяс Гижӧдсӧ юклӧны тадзи: 1) «Индӧд» (Мӧисейлӧн 5 небӧг) 2) «Пророк гижӧдъяс» (сэтчӧ пырӧ тшӧтш некымын историческӧй небӧг) 3) «Гижӧдъяс» (сэтчӧ пырӧны Псаломъяс, Шусьӧгъяс да мукӧд небӧгъяс) Давид — Израиль войтырлӧн ӧксы. Сійӧ чужлӧма Виплием карын, веськӧдлӧма Израиль муӧн Исус Кристос чужтӧдз дасӧд нэмын. Гижлӧма уна псалом. Давид Пи — юдейяс виччысисны, мый Мездысь локтас Давид ӧксылӧн чужанкотырысь. Та вӧсна найӧ шуисны Сійӧс Давид Пиӧн. Дзебанін — гробница; кыртаӧ кералӧм горс. Татшӧм горсъясӧ юдейяс дзеблісны кулӧмаясӧс. Пыранінсӧ тупкылісны ыджыд изйӧн. Дзирдлун — блеск, слава; грек кывйын докса кутӧ кык вежӧртас: «дзирдлун» да «ошкӧм». Евангелльӧ — грек кывйысь босьтӧм эуангелион кыв, сылӧн вежӧртасыс «бур юӧр». Илля — пророк, овлӧма Кристос чужтӧдз ӧкмысӧд нэмын. Илля ӧлӧдліс юдейясӧс, весиг ӧксыӧс, идолъяслы юрбитӧмысь. Таысь сійӧс кӧсйисны вины. Илля пророкӧс Енмыс ловйӧн босьтіс енэжас. Юдей войтыр виччысис сылысь бӧр локтӧмсӧ. Индӧд — Божий закон; Израиль войтырлы Моисей пыр Енсянь сетӧм тшӧктӧмъяс. Исус — нимыс артмӧма Ешуа еврей нимысь, сылӧн вежӧртасыс «Господьным мездӧ». Йитӧд Куд — ковчег завета; Важ Йитӧд дырйи тайӧ кудъяс видзисны из пӧвъяс, кытчӧ вӧлі гижӧма Енлысь дас тшӧктӧмсӧ. Нӧшта сэні видзисны Ааронлысь дзоридзалысь бедь да манна тыра зарни доз. Кесйӧг — слуга, раб; морт, коді кесъялӧ аслас ыджыдыслы да олӧ сылӧн кипод улын. Крам — му вылын Енлӧн оланін, юдейяслӧн вежа керка да кевмысянін. Сэні вайлісны Енмыслы мыжъяс вӧсна вись. Храмыс вӧлі сӧмын Ерусалимын. Крестӧ тувъялӧм — тадзи римсаяс виавлісны кывзысьтӧм кесйӧгъясӧс да юралысьяслы паныд сувтысьясӧс. Мортыс ӧшаліс крестын некымын лун да мучитчис сэні кувтӧдзыс. Кристос — Мессия еврей кывйысь грек кыв вылӧ вуджӧдӧм кыв, сылӧн вежӧртасыс «Енлӧн Мавтыштӧмаыс». Левит — Левий чужанвужйысь поплы отсасьысь. Левий вӧлі Яковлӧн 12 пиянысь ӧти. Мавтыштӧм — торъя морт вылӧ чӧскыд дука вый кисьтӧм. Мавтлісны Израиль войтырлы ӧксыясӧс, попъясӧс да пророкъясӧс пуктігӧн, кулӧм мортӧс дзебигӧн да висьысьлӧн бурдӧм вӧсна кевмысигӧн. Манна — енэжсянь нянь, гырысь еджыд шыдӧс, сійӧ вӧлі ма кодь юмов. Тайӧн Енмыс пӧткӧдліс Израиль войтырӧс овтӧминті 40 во чӧж ветлӧдлігӧн. Морт Пи — Даниил пророклӧн небӧгын Мездысьлӧн ним. Тадзи Исус нимтіс Асьсӧ. Моисей — ыджыд пророк, Египет муысь Израиль войтырӧс петкӧдысь. Сы пыр Енмыс сетіс Израиль войтырлы дас тшӧктӧм. Ӧвраам — юдей войтырлӧн ай. Енмыс кӧсйысис сылы, мый сысянь чужас ыджыд да вына войтыр, да тайӧ войтырыс пыр вуджас бурсиӧмыс став йӧзыслы. Поп — Мӧисейлӧн Индӧд серти попъяс вӧліны Аарон чужанвужйысь. Найӧ кесъялісны скинияын, бӧрынджык ерусалимса крамын. Проказа — лепра; сьӧкыд висьӧм, вермис вуджны. Моисей Индӧд серти проказаӧн висьысьлы эз позь овны мукӧд йӧз пӧвстын, эз позь весиг лоны на дінын матын. Налӧн сісьмыліс кучикыс, весиг усьлісны ки-коксьыс чуньясыс. Самария — Галилея да Юдея костын му, тадзи нимтісны тшӧтш юркарсӧ. Самарияса войтыр — юдейясысь да мукӧд войтырысь петӧм йӧз. Юдейяс увтыртісны найӧс да лыддисны Ентӧг олысьясӧн. Синагога — юдейяслӧн кевмысян керка. Скиния — Израиль войтырлӧн вежаин, тайӧ вӧлі дӧра чом. Израиль войтыр новлӧдліс сійӧс аскӧдыс 40 во чӧж овтӧминті ветлӧдлігӧн. Фарисейяс — юдей котыр. Найӧ бура тӧдісны Моисейлысь Индӧдсӧ. Фарисейяс чорыда кутчысисны Индӧдӧ да сы дорӧ содтӧм уна тшӧктӧмӧ. Мукӧд юдейясӧс найӧ тшӧтш велӧдісны овны на ног. Шойччан лун — юдейяслӧн шойччан лунлы миян ног лӧсялӧ пекнича рытсянь субӧта рытӧдз кадколаст. Юдейяслы эз позь уджавны тайӧ лунӧ. Найӧ сэки шойччисны да кевмысисны Енлы. Индӧдӧ велӧдысьяс зэв чорыда тшӧктісны кутчысьны шойччан лун йылысь лӧсьӧдӧмъясӧ. Ыджыд лун — юдейяслӧн тӧдчана гажӧдчан лун. Медводдзаысь Ыджыд лунсӧ юдей войтыр пасйис Ен тшӧктӧм серти Египет муысь петігӧн. Сэні найӧс чорыда нартитлісны да дзескӧдлісны. Ыджыд лунсӧ пасйӧны Ерусалимын быд во.