Талун. 2017-08-09

Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ моз 09ʼ лунся «Талун» уджтас.

Текст

Бур асыв. Кыдзи и пыр тайӧ здукъясӧ ті видзӧданныд «Талун» программа. Юӧръяс йылысь висьтала ме, Анастасия Тюрнина.

ГЕНЕРАЛЛӦН ВОЛӦМ

Регионса юралысь Сыктывкарын паныдаліс Россияса национальнӧй гвардиялӧн рытыв-войвыв кытшын веськӧдлысьӧс. Генерал-полковник Сергей Захаркин республикаса юркар да Воркутаын прӧверитіс росгвардиялысь юкӧнъяс. СМИ-кӧд аддзысьлігӧн генерал аттьӧаліс журналистъясӧс службалысь удж нимӧдӧмысь да чолӧмаліс 12-ӧд номера школаын велӧдчысь Илья Полинӧс «Моя росгвардия» серпасалан ставроссияса конкурсын вермӧмысь. Висьталас Константин Куратов.

Юралысь аддзысьліс росгвардияса рытыв-войвыв кытшлӧн веськӧдлыськӧд аслас резиденцияын. Генерал-полковник пасйис, войскаясын пӧ реформа мунӧ тыр ӧдӧн. Регионын котыртісны управление, сылӧн структура паськӧдчӧ, да силӧвикъяс виччысьӧны регионса власьтсянь уна юалӧмын отсӧг.

Сергей Захаркин, росгвардияса  рытыв-войвыв кытшын веськӧдлысь:

— [21]

Сергей Гапликов, Коми республикаса юралысь:

— [45]

Сергей Захаркин воліс Воркута да Сыктывкарын росгвардиялӧн подразделениеясӧ. Ачыс федеральнӧй службаыс том на, апрель 5-ӧд лунӧ пасйис медводдза чужан лун. Сійӧс котыртісны пытшкӧс войскаяс подулын. Сэтчӧ пырисны нӧшта СОБР да ОМОН, лицензияяс сетысь юкӧн да внемедомственнӧй охрана; найӧ водзті вӧлісны МВД-ын. Локтан вося январӧдз ОМОН да СОБР-ын зільысьясӧс вуджӧдасны военнослужащӧйяс лыдӧ. Войвывса подразделенеяслысь удж росгвардиялӧн генерал-полковник донъяліс миян каналкӧд торъя сёрниын.

Сергей Захаркин, росгвардияса  рытыв-войвыв кытшын веськӧдлысь:

— Ме уна служиті уна регионын, нёль регионын вӧлі штабӧн  веськӧдлысьӧн да буретш Коми республикаысь локтысь  военнослужащӧйяс торъялӧны мукӧдысь асланыс шаньлун да авъялуннас. Тайӧн торъялӧны татчӧс право доръян став структура. Налӧн уджын ӧнія вылын тшупӧдыс тайӧс петкӧдлӧ. Найӧ ёна зільӧны уджавны тыр-бура, таысь налы ыджыд аттьӧ.

Республика телеканаллӧн жыръясын росгвардиялӧн рытыв-войвыв кытшын веськӧдлысь чукӧртліс гӧгрӧс пызан сайын аддзысьлӧм. Волісны медшӧр юӧртан средствояслӧн юрнуӧдысьяс. Генерал аттьӧаліс найӧс ӧтувъя уджысь да пасйис смелысь ӧнія кадӧ тӧдчанлун, торйӧн нин том йӧз костын. Та понда росгвардиялысь удж тшӧтш пӧ колӧ юӧртны колана ногӧн да паськыда.

Сергей Захаркин, росгвардияса  рытыв-войвыв кытшын веськӧдлысь:

— Миян зэв бур да топыд йитӧдъяс, аддзысьлігӧн юргисны бур вӧзйӧмъяс. Ми ӧні корсям выль уджаланног да методъяс, тайӧ ӧтувъя удж, тайӧс быть колӧ вӧчны. Колӧ юӧртны олысьясӧс сійӧ удж йылысь, мый вӧчӧны подразделениеяс. Кутшӧм государствоса могмӧсъяс сетӧны лоӧмторъяс да миян зільысьяслӧн вӧчӧмторъяс йылысь, йӧз долженӧсь тӧдны.

Росгвардиялӧн рытыв-войвыв кытшлӧн веськӧдлысь аддзысьліс и Сыктывкарса 12-ӧд школалӧн 5-ӧд классын велӧдчыськӧд. Илья Полин вермис «Менам росгвардия» ставроссияса творческӧй конкурсын. Наталья Болотова, велӧдысь, висьталіс, сылӧн велӧдчысь тшӧкыда петкӧдчӧ быдсяма конкурсъясын, пырӧдчӧ творчество да наукаӧ, кӧсйӧ лоны ваувса быдмӧгъяс да ловъя лов туялысьӧн. Сюжет вылӧ мӧвпъяс корсьӧмаӧсь ӧтвылысь ӧтуввезйысь, а со девизсӧ бӧрйӧма Илля.

— [23]

Росгвардияысь веськӧдлысь сетіс Илья Полинлы серпасъяс кузя конкурсын медводдза местаысь диплом да козинъяс. Вежон мысти зонкалӧн чужан лун. А сылӧн серпас да девиз ӧні кутасны ӧшавны службалӧн быд подразделениеын, мичмӧдны сайт да пырасны «Росгвардия челядь синъясӧн» буклетӧ.

Константин Куратов, Павел Фетисов, Юрган телеканал, Сыктывкар.

СТЕНИНЛӦН ДЕЛӦ

Россияса следственнӧй комитет водзӧ туялӧ «Россия сегодня» войтыръяскостса юӧртан агенствоын зільысь фотокорреспондент Андрей Стенинӧс вийӧм. Казьтыштам, Печораын чужлысь морт, Украинаын пӧгибнитіс куим во сайын. Беженечьяскӧд автоколоннаӧн сійӧ муніс Снежное - Дмитровка туйті. Ӧні (???)са йӧзкостса республика. Россияса туялысьяс серти, 2014 воын неылын вӧлӧма Украинаса армия, коді танкысь лыйлӧма йӧзӧс да машина. Некымын морт удитӧмаӧсь пышйыны. Лыйлӧм бӧрын, свидетельяс серти, машинаяс шобӧмаӧсь, а сы бӧрын сотӧмаӧсь.

Светлана Петренко, Россияса следственнӧй комитет официальнӧя петкӧдлысь:
 
— [48]

Следственнӧй комитетын юӧртісны, мый налӧн артмис туявны сэні лоӧмторсӧ. Лоины туялӧмаӧсь да вынсьӧдӧмаӧсь Андрей Стенинлысь да СМИ петкӧдлысь Сергей Кореченков да Андрей Мячовлысь ополчение петкӧдлысь Артём Аверьянов да Андрей Хорунжийлысь колясъяс.

ЙӦЗЛӦН ДОНЪЯЛӦМ

Комиын пансис «Народная оценка качества» ставроссияса йӧзкостса фронтлӧн программа. Сиӧма сійӧ йӧзлы отсӧг сетанінъясын удж бурмӧдӧм да общественнӧй контроль сӧвмӧдӧмлы. Тайӧысь ветлісны Гӧрд затонса бурдӧдчанінӧ. Кывкӧртӧдъяс йылысь менам уджъёрт.

Подӧн мунны оз позь ни машинаӧн он прӧдит. Гӧрд затонса больничаӧ волысьяс велалӧмаӧсь нин та дорӧ. Туйыс гӧгӧрбок киссьӧма, а кильчӧ водзын ыджыд ва гӧп, коді некор оз косьмыв.

— [8]

Общественникъяслӧн вотӧдз серпасыс вежсьӧма. Уджалысьяс кодйӧмаӧсь неыджыд гуранъяс, медым ваыс лэччис водзӧ.

— [20]

Елена Иванова, йӧзкостса фронтлӧн коми исполкомӧн веськӧдлысь:

— Мортыс воӧ больничаӧ, сылӧн и сідз эм кутшӧмкӧ мытшӧд, прӧста оз мун бурдӧдчанінӧ. А кытчӧдз мунан татшӧм туйяс кузя? Нӧшта омӧльджык вермас лоны. Колӧ ӧтув кыпӧдны мытшӧдъяс да венны найӧс.

Абу бур матыстчаніныс и Сыктывкарса травпункт дорӧдз, омӧль туйяс и Эжваса больнича гӧгӧр. Став йылысь юӧртӧны общественникъяслы асьныс олысьяс. Норасьӧны, дерт, оз сӧмын туйяс вылӧ — медикъяс дорӧ пӧ веськавны сьӧкыд. Канму могмӧсъяс сетан портал дорӧ йитчӧмаӧсь сӧмын регионса нёль больнича. Став вӧзйӧмсӧ общественникъяс ыстісны дзоньвидзалун министерствоӧ.

Елена Хозяинова, Таисия Жакова, Вячеслав Беспалов, Юрган телеканал, Сыктывкар.

ВИДЗТЫСЯМ НЕМИНУЧАЯСЫСЬ

Виччысьтӧм лоӧмторъяс кузя республикаса комиссия дырйи Воркутаын сёрнитісны ыджыд ойдӧм, пӧжар да уна мусир киссьӧм йылысь. Лоӧмторъяслӧн помкаясӧн лоӧны веськӧдлысьяслӧн лёк удж. Светлана Некрасова стӧчмӧдас.

Дыр нюжалӧм ытва петкӧдліс уна мытшӧд, кодъяскӧд паныдасьлӧны районъяс. Кӧть синоптикъяс ӧлӧдісны ставнысӧ ыджыд ва йылысь, век жӧ уна муниципалитетлы тайӧ лоис виччысьтӧмторйӧн. На лыдын Усинск да Чилимдін. Бӧръя олысьяс заводитісны пыр жӧ дасьтысьны ытва кежлӧ, а со Усинсксаяслы эз мойви.

Виталий Поправка, республикаса МЧС-ӧн веськӧдлысьӧс вежысь:

— Йӧзкӧд водзвыв абу сёрнитӧмаӧсь. Кыдз ва содны кутіс, сы мында шыӧдчӧм йӧзсянь кутіс воны. Юасисны, мый налы колӧ вӧчны, кытчӧ шыӧдчыны. Йӧзлы дзик нинӧм абу висьталӧмаӧсь.

Станислав Хахалкин, Усинскса мэр:

— Эмӧсь сэтшӧм йӧз, кодъяс сӧмын норасьӧны да радейтӧны тайӧс вӧчны, сӧрӧны тшӧкыда, мый оз ков.

Чуймӧдіс ставнысӧ аслас докладӧн регионса медшӧр синоптик. Ӧткымынлаын пӧ выль керкаяс стрӧитӧны сійӧ инъясын, кытчӧ быд во волӧ ва.

Олег Козел, регионса гидрометеорология шӧринӧн веськӧдлысь:

— Пожӧгдінын ваыс волӧ сикт шӧрӧдз. Таво нӧшта ылӧджык мунӧма, - юӧртісны чинаяс.

Ытва дырйи и мусир перйысьяс падмӧдлӧны. Киссянінъяссӧ оз тэрмасьны бырӧдны, оз вежны и важмӧм оборудование.

Роман Полшведкин, промышленность да вӧр-ва министрӧс вежысь:

— [26]

Эм тырмытӧмтор и кос поводдя кежлӧ дасьтысьӧм кузя. Медшӧрыс — абу ладмӧдӧма ас кӧсйӧм серти водзмӧстчысь дружинаяслӧн удж.

Александр Бурцев, виччысьтӧм лоӧмторъяс комитетӧн веськӧдлысь:

— Кык вежонӧн мый тыдовтчис. Эмӧсь спасательяс, пӧжарнӧйяс,  десантникъяс, парашютистъяс. Найӧ веськӧдлӧны уджнас. А ставыс сэсся муниципалитетлӧн кывкутӧмын. Налы колӧ лоны дасьӧн.

Сӧмын Воркуталӧн мӧд мытшӧд. Воркута-сервис-холод овмӧс тупкӧм бӧрын сынӧдӧ иетӧма уна аммиак. Сійӧ вӧлӧма кӧдзӧдан установкаясын, тайӧ лёка вермис мӧрччыны вӧр-валы.

Людмила Глушкова, республикаса медшӧр санитарнӧй врач:

— [37]

Медшӧр санитарнӧй врач тшӧктіс прокуратуралы туявны лоӧмторсӧ, торйӧн нин чинаяслысь удж. А веськӧдлысьяс асьныс кӧсйисны сёрнитны тупкӧм овмӧс петкӧдлысьяскӧд, медым на тшӧтш весьтӧ туявны вӧр-валы вӧчӧм ускӧттьӧ.

Светлана Некрасова, Наталья Литкевич, Олег Юшков, Юрган телеканал, Сыктывкар.

Реклама бӧрын ті тӧдмаланныд, мый вылӧ лача кутӧны Озёл да Сёйтыса олысьяс да уна мукӧдтор юӧр. Недыр кежлӧ сувтлам.

ЛОАСНЫ-Ӧ ЛИЧӦДЪЯС

Мӧдлапӧвса Озёл да Сёйтыын олысьяс кутӧны лача, мый лоас Эжва ю вомӧн вуджанін. Тайӧ Сыктывдінса посёлокса олысьяслӧн личӧдъяс абуӧсь. Кыдзи и Сьӧдкыркӧтш да Трёхозёркаяслӧн. Ӧні быд ветлӧмысь олысьяслы колӧ мынтысьны. Юль 28-ӧд лунӧ госсӧветын чукӧртлісны сӧвещанньӧ да аддзисны петан туй. Кутшӧм, тӧдӧ Татьяна Супрядкина.

Гортӧдз воӧдчӧны озёлсаяслы вывті дона артмӧ. Паромӧн вуджӧдчӧмысь колӧ вештыны 400-600 шайт. Елена Лыткина, ас вылӧ уджалысь, Сыктывкарӧ машинаӧн ветлӧ зэв унаысь. Сійӧ видзӧ скӧт, а юркарысь ваялӧ вердас.

Елена Лыткина, Озёл сиктса олысь:

— Асьныд арталӧй, кымын сьӧм видзсьӧ. Менам машинаӧ тӧрӧ тонна комбикорм. Тӧлысь вылӧ колӧ куим пӧв унджык. Со и ветлам ӧтарӧ-мӧдарӧ, ӧні со бара мунам комбикормла. А вуджӧдчӧмысь деньга вылӧ ме верми эськӧ содтӧд вердас ньӧбны.

Теплоходӧн вуджӧдчӧмыс абу жӧ донтӧм. Озёлысь олысьяс пӧшти ставныс уджалӧны Сыктывкарын, быд лун ковмӧ ветлыны.

Людмила Лыткина, Озёл сиктын олысь:

— Ӧтарӧ мунӧмысь 67 шайт, та мында жӧ бӧр воӧм вылӧ. Нӧшта карын автобусӧн ветлам, туйыс зарни дон артмӧ, а артавны кӧ — орччӧн олам.

Сыктывкарса олысьяслы теплоход да паромӧн вуджӧдчӧмысь сетӧны личӧд, а Сыктывдінса администрация оз вермы вичмӧдны субсидия овмӧслы, код вӧсна кывкутӧ Сыктывкар. Таысь вермасны кыскыны кывкутӧмӧ бюджетысь ковтӧма сьӧм видзӧмысь.

Дмитрий Лыткин, Озёл сиктӧн веськӧдлысь:

— Тайӧ мытшӧдыс важӧнсянь нин кыссьӧ, воысь-во нинӧм оз вежсьы, юалӧмыс места вылысь оз вӧрзьы. Йӧз юасьӧны, вензьӧны. А мый ми вермам вӧчны.

Госсӧветын юалӧмсӧ кыпӧдлісны. Сыктывдінлы тшӧктісны видлавны туйвизьяс, код отсӧгӧн позяс олысьяслы вичмӧдны личӧд. Вӧзйисны татшӧм туй: олысьяс мынтысьӧны, а налы бергӧдӧны тайӧ видзӧм сьӧмсӧ став билетъяс сдайтӧм бӧрын.

Наталья Долингер,  Сыктывдін районса  администрацияӧн веськӧдлысьӧс вежысь:

— Артмыны вермас ӧні ставыс, сӧмын ӧтитор колӧ венны — пасйыны урчитӧм лыдпас, мый позяс бергӧдны мортлы, медым артавны стӧча, кымын сьӧм та вылӧ ковмас бюджетын.

Лыддьыны кӧ став олысьӧс, бюджетлы тайӧ лоас ыджыд сьӧм. Сиктъясын олӧ 287 морт.

— [25]

Тайӧ тӧлысьын районса администрация видлалас проект, ??? прокуратура, а бӧръя кыв сэсся лоас депутатъяс сайын.

Татьяна Супрядкина, Любовь Филиппова, Олег Жуковский, Юрган телеканал, Сыктывдін район.

МИЧА СИКТЪЯС

Ношуль да Ыб сиктъяс мичаӧсь и вылісянь. Квадрокоптерсянь тайӧ аслыспӧлӧс кадръяс йӧзӧдісны ӧтуввезйын. Роликын юргӧ иеромонах Феофан питерса котырлӧн шылад, Тӧлын - коскӧдз лым, гожӧмын — нюръясын турипув, сӧстӧм ва. Ставсӧ тайӧс паныдалӧма карса олӧмлы, кӧні ставыс дзугсьӧма. Помасьӧ роликыс храмъясӧн: Ношульын — первомученик Степан вичко, Ыбын — господьлӧн вознесение енкерка. Кыкнанныслӧн 200 во мында история.

БУР ВӦЧАН ВО

Сыктывкарса «Строитель» хоккей котыр водзӧ нуӧдӧ «70 бур вӧчантор» уджтас. Сійӧ сиӧма клублӧн 70 вося юбилейлы да бур вӧчан волы. Ворсысьяс отсалісны нин 88-ӧд номера челядь видзанінлысь мичмӧдны ӧшинь ув, а тӧрыт волісны мӧд детсадӧ — 43-ӧдӧ. Висьталас Сергй Туркин.

Места вылӧ воӧм бӧрын пыр жӧ спортсменъяс босьтчисны уджӧ. Кыдзи збыльвывса матч заводитчытӧдз, тренеръяс сетӧны, позьӧ шуны, тактическӧй индӧд. Быд ворсысьлӧн площадка вылын аслас позиция. Сӧмын клюшкаяс пыдди зыръяс, лӧмъяс да пилаяс, уджыс ӧд сӧгласа збыльысь, кыдзи йиа арена вылын. Клубын выль голкипер Денис Гутаренколӧн кывъяс серти, буртор вӧчӧм тренировкаясысь прӧст кадӧ сӧмын радлун вылӧ, ӧд «Строительын» том ворсысьяслӧн челядь кадыс вӧлі дзик на неважӧн.

Денис Гутаренко, «Строитель» командалӧн вратарь:

— Ме тӧда, мый миян эм нӧшта 68 бур вӧчантор. Кӧсъям найӧс збыльмӧдны. Пасъя, мый миянлы тайӧ абу сьӧкыд, тренировкаяс костын ми окотапырысь отсалам челядьлы. Кута лача, мый найӧ да налӧн бать-мам тӧвнас воласны стадион вылӧ, медым ышӧдны миянӧс.

«Строительӧн» веськӧдлысь Константин Агафонов висьталіс, клублысь уджтассӧ ошкис Сыктывкарса администрация да тшӧтш и мэр Валерий Козлов. Местаыс, кӧні вӧлі вӧчӧма 70 урчитӧмаысь медводдза буртор, зэв петкӧдлана.

Константин Агафонов, «Строительӧн» мача хоккейӧн ворсысь клубӧн  веськӧдлысь:

— Сыктыкарса микрорайонлӧн да клублӧн нимъяс дзик ӧткодьӧсь, и такӧд йитӧдын ми ӧні уджалам 43-ӧд номера детсадын. Ас кӧсйӧм серти мичмӧдам ӧшинь увсӧ, кодъялам сюръяяс, новлам му да лыа. Тайӧ дзик татшӧм удж, кутшӧм миян челядьлы зэв тӧдчана да колана, медым налы вӧлі лӧсьыд челядь видзанінын.

«Строитель» дась дон босьттӧг отсавны оз сӧмын детсадъяслы, но и школаяслы, а сідзжӧ и мукӧд социальнӧй котыръяслы, ставыслы, кодлы тайӧ отсӧгыс ковмас. И 70 буртор — тайӧ абу бӧръя тшупӧд.

Сергей Туркин, Антон Ворожищев, Юрган телеканал, Сыктывкар.

ДОРЪЯМ ВӦР-ВА

Вуктылысь нималана видеоблогеръяс, Приходько вокъяс, выль путешествиеысь воисны аслыспӧлӧс видеоӧн. Кылым ю вылӧ экспедицияӧн найӧ мунлісны лӧп-ёгла. Сійӧ инъяссӧ ёна радейтӧны чери кыйысьяс да вуграсьысьяс, но вӧр-васӧ ниӧти оз видзны. Кыв сета Надежда Бушеневалы.

Дась кык машина да и прицепъяс эмӧсь. Татчӧ ставыс тӧрас. Приходько вокъяс аслас ёртъяскӧд да челядьныскӧд петӧны талун ыджыд туйӧ. Найӧ мунӧны весавны лӧп-ёгысь вӧр-ва. Кылым юӧдз 100 км кымын. Туйыс кузь да и абу кокни.

— [10]

Туйлы сьӧкыд юкӧн медводдза машина кокниа веніс, мӧдыс чорыда пуксис няйтӧ. Ковмӧ кыскыны. Но век жӧ татшӧм сьӧкыдлунъяс ньӧти оз повзьӧдны вӧр-ва дӧзьӧритысьясӧс. Найӧ стӧча тӧдӧны, мыйла мунӧны: колӧ весавны Кылым ю дор. Татчӧсінъяс озырӧсь вотӧс, чери да пӧткаӧн, та вӧсна кыйсьысь-вотчысь век тырмӧ. Ас бӧрсьыс воысьяс тшӧкыда уна лӧп-ёг кольӧны.

— [16]

Ӧтияс дасьтӧны инструментъяс, мӧдъяс заводитӧны весавны-идравны гӧгӧрбок. Ыджы мешӧкъяс ӧдйӧ тырӧны жугалӧм бутыльяс, жӧч банкаяс да мукӧд быдсяма колясъясӧн. Стеклӧ торъясӧн позьӧ вундысьны, но тайӧ оз повзьӧд весасьысьяӧс, ӧд кымын лёксӧ тайӧ лӧпыс вӧчӧ пармалы.

— [22]

Ӧтияс весасьӧны, мӧдъяс пуктӧны плакатъяс. Найӧс вӧр-ва дӧзьӧритысьяс дасьтісны водзвыв и уна. Гижӧдъяс найӧ кӧсйӧны меститны оз сӧмын ю доръясын, но и туй вожаланінъясын.

— [15]

Тасянь медылыс сувтланінӧдз кык км мында. Ӧні тані ставыс весалӧма. Приходько вокъяс шензьӧны, кыдзи эськӧ позьӧ кольны та мында лӧп-ёг, ӧд ставӧн воӧдчӧны татчӧ машинаясӧн. А сідзкӧ абу сьӧкыд босьтны став лёк колясъяс аскӧд. Рӧмдӧ нин, а сідзкӧ воис кад шойччыштны да кыйсьыштны. Талун озыр кыйдӧс: ёкыш, кельчи, сын да весиг ком. Бур юква артмас. Асыв кежлӧ на тырмас, медым вын-эбӧс тыртны. Мӧд луннас уджыс этшаджык, нӧшта ӧтилаын колӧ ставсӧ уберитны, тэчны пасъяс да петкӧдны татысь лёк колясъяс.

— [6]

Кык прицеп тыр, колӧ мунны бӧр гортлань. И бара сійӧ жӧ поскыс.

— [19]

И нӧшта ковмӧ бураника уджалыштны: ректыны прицеп, а сэсся и йӧткавны.

— [5]

Сцепление весиг сотчӧ. Сьӧкыда сӧвтӧм машинаӧн он ёна голлясь. Но котыр тӧдӧ: тайӧ кык лунсӧ найӧ эз весьшӧрӧ овны. И гашкӧ, тайӧ геройяслӧн подвиг йылысь оз унаӧн тӧдмавны, но видео видзӧдӧм бӧрын лӧп кольысьяслӧн, чайтсьӧ, бергӧдчас мыйкӧ вежӧрас.

Надежда Бушенева, Любовь Лапина, Юрган телеканал, Вуктыл район.

☼ ☼ ☼

И коді эз удит видзӧдны миянлысь выпуск, вермас тайӧс вӧчны юрган.рф сайтын либӧ ростелекомлӧн IP-телевидение пыр. Та вылын ми тіянкӧд янсӧдча. Аддзысям рытнас.

Пасйӧд

Текстуйтӧма 2017-12-21. Коваль Катя.