Пос

БУР СИӦМӦН - БУР ЙӦЗЛЫ / Зарни Люся

Л.З. Втюрина (Зарни Люся) ТӦВСЯ ӦШКАМӦШКА Сыктывкар ГАОУ ВПО КРАГСиУ 2013 УДК 82-1.511.1(081.2) ББК 84(6Коми)-5 В 87 © Втюрина Л.З., 2013 © ГАОУ ВПО КРАГСиУ, 2013

Олан туй йылысь Втюрина Людмила Зарниевна (Зарни Люся) чужис 1964-ӧд вося тӧв шӧр 11 лунӧ Коми республикаса Изьва районын, Кельчиюр сиктын. 8-ӧд классӧдз велӧдчис Кельчиюрса школаын, 1981-ӧд воын помаліс Красноборса шӧр школа, 1985-ӧд воын - Перымса государственнӧй культура институт. 1985-ӧд восянь уджалӧ Сыктывкарын, С.Я. Маршак нима челядьлӧн Коми республикаса Национальнӧй библиотекаын. Кывбуръяссӧ гижӧ роч да коми кывъяс вылын. Ӧткымынӧс на пиысь йӧзӧдӧма республикаса газет-журналын, «Сыктывкар», «Был у меня хороший друг», «Собрание разлук», «У камелька», «Ижемский характер», «Сьӧлэм гаже - изьва кыы», «Kuum öö» (эст кыв вылын небӧг) книгаясын. 2006-ӧд воӧ петіс Зарни Люсялӧн «Шоныд діяс» медводдза небӧг Коми небӧг лэдзанінын дасьтӧм «Шуд войт» кывбур ӧктӧдъяса чукӧрын. 2010-ӧд воын «Народная библиотека» серияын петіс «Майбыр кад» кывбур ӧктӧд.

Тӧвся ӧшкамӧшка

Кыа югӧръясысь садьми. Куйлі вольпасьын бур здук. Локті ӧшинь дорӧ, падми, шензьӧдантор аддзи друг. Енэж помын, ылын-ылын, шонділӧн кӧн зарни поз, ӧшкамӧшка вӧртас вылын ӧшйис визя мегыр моз. Гашкӧ, сэтысь гожӧм корсьӧ ӧшкамӧшка — асъя гӧсьт. Тӧлын пӧртмасьӧ да ворсӧ, быттьӧ енколалӧн нӧд. Бӧрда, бара бӧрда Бӧрда, бара бӧрда. Дзескыдінӧ йӧрта ассьым югыд думӧс, кыпыдлунӧс, нюмӧс. Тӧда, бура тӧда, еджыда да сьӧда олӧмыс, и дойӧн ойда узьтӧм войын. Ывла югдас, чечча. Лунбыд мыйкӧ вӧча, нокся, мышкӧс берта. Рытнас сисьяс ӧзта. Кыпыдлунӧс, нюмӧс, ассьым югыд думӧс дзескыдінысь мезда. Водзӧ овны мӧда. Лымбаба Садьмӧ еджыд син лысъяса лун. Шонді дзебсис руа сынӧд пытшкӧ. Кимӧститчысь чӧскыд асъя ун турдӧм мусӧ, ывла вывсӧ личкӧ. Кӧлдуйтӧма невестаяс моз кыдзьяс сулалӧны гыӧр пиын. Эзысь лапъяса, дзор тошка коз вугралӧмӧн чурвидзӧ на дінын. Тешкодь нюмӧн гажӧдӧны лов лымбабалӧн шомйысь вӧчӧм синъяс. Йизьӧм тьӧтка кӧдзыдысь оз пов, нимкодьпырысь ӧвтчӧ кос чаль-кинас. Карса гулюяс Карса гулюяс, горттӧм пемӧсъяс, ті моз корся ме шоныд пельӧсъяс тайӧ пемыд да гудыр олӧмас, тайӧ аскиа лунсьыс полӧмас. Бурсӧ, югыдсӧ сӧмын казьтыла. Пыр на эска, мый шудсӧ аддзыла, кӧть и олӧмлӧн помыс тыдовтчӧ, кӧть и висьӧмлӧн вуджӧр кыйӧдчӧ. Енлӧн лэбачьяс, кургӧй, окасьӧй, йизьӧм туй вылын пӧттӧдз кокасьӧй. Бур, мый кодлыкӧ талун колам на, сідзкӧ, ловъяӧсь, сідзкӧ, олам на. Кор руалӧны кымӧръяс ю весьтын Кор руалӧны кымӧръяс ю весьтын, и йиыс эз на вӧрзьы, олӧ чӧв, кор шонді волӧ шоча, дона гӧсьтӧн, и асывводзсянь пӧльтӧ ыркыд тӧв, сэк сьӧлӧм вылын век жӧ вывті долыд, и синъяс водзын шаньмӧ ывла выв, сэк кылан, кыдзи садьмӧ пытшкӧс лолыд, и чужӧ муслун йылысь сьыланкыв. Тувсовъя сьыланкыв Бара кӧтӧдіс менсьым чужӧмӧс долыд синванас тувсов зэр, быттьӧ казяліс лолӧн усьӧмӧс, зільӧ мичмӧдны олан сер. Бара юрсиӧс кутіс легӧдны небыд чуньяснас тувсов тӧв, быттьӧ тӧдысь моз кӧсйӧ бергӧдны кольӧм кадсӧ, кӧн лёк эз вӧв. Бара жальпырысь пондіс видзӧдны гудыр синъяснас ывлавыв, быттьӧ шоглунӧс вермас личӧдны сылӧн тувсовъя сьыланкыв. Юрси кутан Выльӧн садьмӧм парма шӧрын, сьылысь-дзольгысь тувсов вӧрын кулян сюмӧд, вӧчан пуртӧн шонді рӧма юрси кутан. Коркӧ, ягысь локтӧм бӧрын бергӧдчан кор горт гӧгӧрын, гожъялӧмыд, мӧдан бара мустӧм буса Сыктывкарӧ. Синмӧ видзӧдлан да нюмдан, козьналан мем юрси кутан. Вӧчин сійӧс тувсов вӧрын, выльӧн садьмӧм парма шӧрын. Тувсовъя Тэ меным тырмымӧн кымӧртӧм енэжын, томиник ныв-зонлӧн тӧждысьтӧм серамын, нюмъялысь шондікӧд вильшасьысь тӧвруын. Лӧнь кыа ломзигӧн. Рытъявыв пӧраын. Мичаник енгаглӧн ки вывсянь лэбзьӧмын. Тувсовъя вижъюрлӧн олӧмлы шензьӧмын. Тырмымӧн тэ меным, кӧть и эг аддзысьлӧй во чӧж нин, донаӧй... Сэтшӧма гажтӧмси! Шоныдін Арся коръяса, ниа керӧса, сӧстӧм зэръяса чужанін. Номйӧсь видзьяса, кыддза расъяса, козъя ягъяса чужанін. Зёльгысь ёльяса, бӧрдысь бадьяса, пелысь розъяса чужанін. Понӧль эрдъяса, изйӧсь шоръяса, югыд войяса чужанін. Турун кӧраса, лымйӧсь тӧвъяса, кӧдзыд тӧлыся чужанін. Посни тыяса, діа юяса, еджыд юсьяса чужанін. Бать-мам гӧлӧса, пывсян тшынъяса, гудӧк шыяса чужанін. Менам сьӧлӧмлы, ловлы, мӧвпъяслы, менам олӧмлы шоныдін. Олӧм вын Кельчиюрӧй, тэ ӧд кӧнкӧ эм! Тшынъяссяньыд ӧвтӧ пӧжас дукӧн. Сэк, кор дзикӧдз гажтӧм лоӧ мем, мӧвпӧн тэлань лэбзя ӧти здукӧн. Пӧчехасянь Матвей шорӧдз - туй. Мыйыс сӧмын оз быдмы сы пӧлӧн! Вотӧс, бонбаз, катшпомоль да пув. (Пувнас чӧсмасямӧй весиг тӧлын). Матвей шорын ваыс небыд, сӧдз. Мысся, юа пӧттӧдз. Мудзӧй бырӧ. Гортӧ шор дор дзик пыр оз на лэдз: катшасинъяс нуа сэсь ки тырӧн. Дзоля ягті шӧйтышта час джын. Ванько мусянь коса бӧр, и аддза гӧра вывсянь лӧзов пывсян тшын. Гортлань лэчча сьылігтырйи, скачӧн. Пывсян дорын быдмӧ джуджыд кыдз, лабич сэні, туйтор пышйӧ горув. Изьва сайын баддьӧн ӧвтчӧ видз, бипур гӧгӧр пукалыштны корӧ. Кельчиюрын медся мичаин - менам челядьдырся шор катыдӧй - ӧніӧдз на сетӧ ыджыд вын. Крепыд пыжын олӧм кузя кывта.

Айӧкӧд сёрни Трактсянь гортӧ лэччигӧн кежавла крест дорӧ. Муӧдз копыр сетӧмӧн тэнсьыд прӧща кора. Айӧ, мыйкӧ кылан-он сэні, кыз му улын? Висьтав меным, мыйла нӧ олысь быдӧн кулӧ? Мамӧлы лёк ӧтнасӧн, пыр на бӧрдӧ горӧн. А тэ, айӧ, вӧтъясын гӧсьт моз сӧмын волан. Керкаын ни кызӧктӧм, очсалӧм ни корскӧм. Некод оз ворс гудӧкӧн. Оз кыв бедьлӧн котшкӧм. Он нин горӧд ружтӧмӧн: «Лиза, чайсӧ пузьӧд!» Киад стӧкан кутӧмӧн он сёй кампет гусьӧн... Трактсянь гортӧ лэччигӧн кежавла крест дорӧ. Муӧдз копыр сетӧмӧн тэнсьыд прӧща кора. Тувсов рыт Дзирдӧн вильшасьӧ шонді, узьны мӧдӧдчӧ гортӧ. Яг выв кымӧръяс сывйӧ ньӧжйӧ исковтӧ сійӧ. Читкыр синъясӧн сылы нюмда вомтырӧн. Вылӧ тувсов колипӧн лэбзя. Муӧн любуйтча сэсянь. Бӧр кор воӧдча увлань, шонді вольпасьын куйлӧ: сӧмын юрдзибыс сылӧн югъялӧ вӧртас вылын. Ломзьысь ноддяӧн рытбыд кыа, чӧв-лӧнь да кыпыд: дивӧ кодь дӧра кыӧ, бур вой ставӧнлы сиӧ. Ниа пу Ниа пуӧй, шувгышт мойд. Мышку висьӧ, личӧд дой. Лолӧс ышӧд, югзьӧд вем. Мӧвпъяс кыпӧд, шоглун вен. Тэнад улӧс-вужъясыд кокньӧдасны мудзьясӧс. Чӧскыд дука лысъясыд ловзьӧдасны пытшкӧсӧс. Со и сыліс шуштӧм ру. Сё пасибӧ, ниа пу! Позьӧ на олыштны! Небыдик тӧвруӧн сынӧдкӧд сывъяся. Асъявыв пӧраӧ ниакӧд киася. Лӧсьыдик лысъясыс шонтасны киясӧс. Олӧмлысь мичлунсӧ аддзасны синъясӧй. Лунвывлань воссьӧмӧн лов пытшкӧс нюмъёвтас. Сідзкӧ тай, позьӧ на олыштны му вылас! Менам эскӧм Ог норасьлы дай ог вежав. Ог сетчы, ог ышты венны... Кӧть вичколань ог и кежав, пыр эска ме аслам Енлы. И лёкыс кор бурсӧ венӧ, кор лов вылын шуштӧм, кыла, кор олӧм вын бырӧ менам, ме юрбита сэки Сылы. Но пернапас сідзи чӧвта, мед оз казяв тайӧс некод. Кор сёрнита Енкӧд мӧвпӧн, сэк пытшкӧс дой ланьтӧ регыд. И киясӧс лэпта вывлань да шыася вежа дінӧ, мед Ен югыдыс пи-нывлань пыр видзӧдас сӧстӧм синмӧн. Ме кевмыся, кора сёысь, мед чинасны йӧзлӧн шогъяс. Мед дзоньвидза лоӧ чойӧ, мед оз висьны бать-мам, вокъяс. Ме радейта ассьым Енмӧс, кӧть пыдіын сійӧ олӧ. И веськыдлун лёксӧ венӧ. И лов вылын бара долыд. Югыд вой Югыд войыс босьтіс менсьым унмӧс, сы пыдди мем вӧзйис уна мӧвп. Висьталӧны, мортлӧн олан туйыс дженьыд, нӧшта-й джынсӧ мырддьӧ вӧт. Мырддьӧ-ӧ? Ӧд вӧтын сідз жӧ олан. Долыд овлывлӧ и гажтӧм сэн. Челядьдыр и томдыр кадӧ волан. Тӧжд и радлун - ставыс вӧтын эм. Весиг паныдасьлан дона йӧзкӧд, кодъяс эновтісны таладор. Уна сикас рӧма унмыд чӧскыд, муса мортӧс вӧтӧн аддзан кор. Суӧдас кӧ вӧтын неминуча, пыр жӧ садьман: Енмӧй, лёкысь мезд!.. Нимкодь лоӧ, руӧ пӧрӧ мудзӧм, дась нин бара нуны ассьыд крест. Сьӧлӧмӧ бӧрдӧ Сэтшӧма вой-войӧн сьӧлӧмӧ бӧрдӧ, быттьӧкӧ ойдӧма ытваӧн-кӧртӧн. Эски, мый мезда ме лёк йӧзысь ёртӧс. Весьшӧрӧ. Меддона, куйлӧ со гортйын. Мӧдарас, югыдас му вылысь лэбзис. Гашкӧ, и шудлунсӧ аддзас кӧть сэтысь. Кор дӧзмас нӧйтчыны кӧрт пытшкын сьӧлӧм, кад воас вӧтчыны сы бӧрся меным. Бурӧдӧм Оз, оз, да енэжыс письтас, кӧдзыд зэр дыр сувтса кисьтас. Мыйлакӧ верӧсыд скӧрмас, олӧмлӧн курыдмас кӧрыс. Оз, оз, да бурасяс сэсся мусаыд, видзӧдлас пӧся. Кыдзкӧ тай лӧглунсӧ венас важ моз на сывъялас тэнӧ. Оз, оз, да сьӧд кымӧр мунас. Шань ань моз нюмъёвтас луныс. Йӧз нимсянь бурсиӧм кылан. Вомгорулад мыйкӧ сьылан. Оз, оз, да лёк бӧрлань коляс. Бара на шуд кыськӧ воас! Кӧсйӧмыд виччысьтӧг збыльмас. Эбӧсыд дыр кежлӧ тырмас. Гожся асыв Асыввывсянь пӧльтӧ ыркыд тӧвру. Енэж дорыш ворсӧ кельыдгӧрдӧн. Сывтыръясысь лэдзӧ ойбыр пӧра ӧдъя пачӧн ломзьысь кыа ӧдӧн. Со нин лӧзов руа вӧртас вылын мургысь кань моз куткырвидзӧ шонді. Садьмӧм вӧр-ва нимкодясьӧ сылы. Ывла вылыс югыд шудӧн ойдӧ. Майбыр нюмӧн меліасьӧ шонді, каньысь пӧрӧ зарни рӧма колькйӧ. Повтӧг тюрӧ дзирдысь артмӧм содті, ловъя ловлысь чӧскыд унсӧ торкӧ. Асыв ӧдйӧ ладмӧ лӧньӧм тӧвкӧд, вуджӧ мича гажа гожся лунӧ... Окота, мед быдӧн ӧта-мӧдкӧд ёртасьӧмӧн олан туйті мунас! Гожся вой Тэнӧ лелькуйтӧ шоныд сынӧдыс, сьылӧ-лайкйӧдӧ мелі сывъясын, быттьӧ потанын, чӧла байкӧдӧ, турун дукъясӧн тӧждъяс ланьтӧдӧ. Войыс шойччӧдӧ мудзӧм сойястӧ. Войыс бурдӧдӧ пытшкӧс дойястӧ. Мыйкӧ шӧпкӧдӧ, ӧвтчӧ бордъясӧн. Сетӧ эбӧслун тэныд водзӧсӧн. Пелысь пу Медводдзаӧн чӧвтан коръястӧ, пелысь пу, но видзан тусь, видзан гӧрдов зумыд розъястӧ сэтчӧдз, кытчӧдз лым оз усь. Вӧрыштӧны кушмӧм росъясыд, лэбач кельӧб пуксьӧ кор. Сярвидзӧны кисьмӧм розъясыд, ловъя ловлы — чӧскыдтор. Ыркыд сынӧдсӧ ме апышта. Гӧра улын нургӧ ёль. Тэнсьыд кӧдзыд тусьяс малышта, видла юммӧм пелысь моль. Муса пуӧй, юртӧ копыртлы, козьнав уна пелысь роз, мекӧд сывйыштчӧмӧн ойбыртлы, отсав меным тыртны доз. Тэкӧд орччӧн ставыс мичаммӧ. Тӧвбыд юа чӧскыд чай. Йӧзлысь дзоньвидзалун видзӧмӧ пуктан, пелысь, ассьыд пай. Ар нин... - Кыдзьясӧй, кыдзьясӧй, мыйла нӧ гожъялан пасьясныд зарниа чутъяса? - Ар ӧд нин... Ар нин... - Вӧр-ваӧй, вӧр-ваӧй, мыйла нӧ кельдӧдісны тэнад дзоридза лудъясыд? - Ар ӧд нин... Ар нин... - Дзодзӧгъяс, дзодзӧгъяс, мыйла нӧ нора ті гогзянныд, лунвывлань лэбанныд? - Ар ӧд нин... Ар нин... - Енэжӧй, енэжӧй, мыйла нӧ киськалан видзьяссӧ гудыртчӧм синванад? - Ар ӧд нин... Ар нин... - Пипуяс, пипуяс, мыйла нӧ ыпъяланныд быттьӧ куслытӧм бипуръяс? - Ар ӧд нин... Ар нин... - Сьӧлӧмӧй, сьӧлӧмӧй, мыйла нӧ горӧн тэ бӧрдан и сералан ӧтпырйӧ? - Ар ӧд нин... Ар нин. Ягын Гожся пӧраыс тӧдлытӧг колис, кӧть и виччысим сійӧс ми дыр... Таво пелысьыс сы мында воис! Ёль дор вижъюрӧн, ельдӧгӧн тыр. Пӧттӧдз ягъясті ӧтнасӧн шӧйтан. Руа сынӧдыс медся бур ёрт. Сылы радлунтӧ жалиттӧг сетан: аслас тырмымӧн да, оз и босьт. Коръяс шӧпкӧдчӧны кокъяс улын, тэныд ас ногӧн сиӧны шуд. Ягысь петігӧн копыртчы муӧдз, «аттьӧ» мадалы сьӧлӧмсянь шу. Ӧшинь дорын Зэрасьӧ. Коръяс усьӧны. Ме восьса синмӧн узя на. Ӧшиньсянь арся пӧраын ӧвтыштас ыркыд тӧвруӧн. Тӧвруӧн унмӧс лэбӧдас. Ныр помӧй кынмас, кельдӧдас. Ӧні кӧ эськӧ сывъялін сэтшӧма жӧ, кор нылавлі! Нылавлі недыр. Ылалі. Коръяс моз шудӧй гылаліс. Верӧс сайын кӧть, ӧтнам пыр. Синваӧй матын... Тырмас дыр. Дыр тырмас медым эбӧсӧй, видзӧдлывла Ен пельӧсӧ... Водз асыв. Керка узьӧ на. Зэрасьӧ. Коръяс усьӧны. Шонділӧн козинъяс Енэж саридзын шонді уялӧ мойдысь син ёран сьӧма чериӧн. Лым чир прӧшвиӧ дзирдъяс сюялӧ. Локтысь-мунысьӧс пасйӧ беринӧн. Вӧсни лысъяса пожӧм увъяссӧ вевттьӧ яръюгыд тугъя шальясӧн. Мавтӧ вильшасигмоз кыдз пуяслысь гӧрдӧн, кольквижӧн эзысь чальяссӧ. Ворсӧ ыпъялысь пелысь мольясӧн. Гартчӧ коз гӧгӧр зарни кӧвъясӧн. Козлӧн туганӧ ӧшйӧм кольяслӧн килльыс пӧртмасьӧ кыа рӧмъясӧн. Тайӧ талунъя тувсов шонділӧн медбӧр козиныс йӧзлы, вӧр-валы... Лызьяс нуӧны менӧ гортланьӧ, а ме нюмъяла едждӧм бербалы. Асыв Арся асылыс руалӧ скӧра, гусьӧн броткӧдчӧ, тусясьӧ-зэрӧ. Бӧрдӧ яръюгыд мольяса пелысь: сылысь став корсӧ нетшкӧма тӧлыс. Быттьӧ корысьяс коньӧр пуяс, нора тірзьӧны кушмӧм увъяс. Рака чукӧрлӧн кылӧ кравзӧм, таысь нӧшта на гӧгӧр гажтӧм. Гудыр енэжкӧд ылын-ылын дзикӧдз ӧтлаасьӧ яг вылыс. Сэсянь кӧдзыдсӧ ваяс турӧб, матын, матын нин, лымйӧн дурӧ. А син дорышын бара сӧнік сыысь, мый меным долыд ӧні. Ывла вылыс во гӧгӧр муса, сыкӧд ловзьыла, сыкӧд кусла. Муслун Руа сынӧд пыр восьлала-муна. Менӧ окалӧ посньыдик зэр. Гудыр енэжӧ здук кежлӧ сунла, сэсся му вылӧ лэчча бӧр. Ола тэ йылысь мелі думӧн. А кор сьӧлӧмӧй йи кодь кын, менӧ ылісянь шонтан нюмӧн. Тэнад радейтӧм сетӧ вын. Кыдзьяс бӧрдӧны сӧстӧм войтӧн. Бӧрда ачым, и небзьӧ лов. Меным медмуса лоин мортӧн. Ов жӧ, донаӧй, дырджык ов! Локтӧ тӧв Арся нисьӧ тӧвся ывлаысь некор, буракӧ, ог пӧт! Зэра нисьӧ лымйӧсь лунъясыс мый мем ваясны, ог тӧд. Лым чир бӧрся лым чир - турӧбӧн, Кӧдзыд Пӧльысь ныртӧ видз! Бӧрлань кольччӧ арыс дурӧмӧн. Кортӧм роскӧн трачкӧ кыдз. Выль воӧн! Во помын верстьӧыс овлывлӧ кагаӧн: вӧчалӧ челядькӧд лым чир да моль, мичмӧдӧ коз пулысь лапъяссӧ чачаӧн, дзеблалӧ лыс пиӧ кампет да коль. Выль вося дукъясӧн кыпмунлӧ сынӧдыс. Дзоляник шонді кодь виж мандарин. Праздниксӧ виччӧмыс лов-виртӧ пымӧдӧ, ланьтӧдӧ дойястӧ, содтыштӧ вын. Шоглунлӧн кузьӧсь да чорыдӧсь киясыс: мынтӧдчы наысь, важ воыслы сет. Зарниӧн пӧртмасьысь выль вося кыаыс шудтор, кӧть неуна, козьналас тэд! Мед лоас енэжыс бурторсӧ сиӧмӧн! Сійӧс он пӧрйӧдлы, Енмыс кӧ эм. Мортыд ӧд быд лунся олӧмӧн-вылӧмӧн петкӧдлӧ, мый вылӧ сетӧма нэм. Выль во бара воас Выль во бара воас, ставыс бурджык лоас. Лымйыс няйтсӧ вевттяс. Лӧня шонді петас. Ньӧв моз лызьӧн лэбзя, яг борд улӧ дзебся. Дыркодь сэні шӧйта. Дойӧс лымйӧ вӧйта. Сьӧлӧмшӧрӧй, нюмда, кутшӧм жӧ ме шуда! Войвылын код олӧ, сылы кӧдзыд колӧ. Выльвося вой Выль Во вочаалігӧн долыд. Тіньгӧ часі, и кыптӧ лолыд. Повтӧг воськовтан локтан воас. Эскан, олӧмыд шуда лоас. Выль во гыалӧ таладорын. Войбыд пукалан ӧшинь дорын. Карыс шыалӧ сьылан горӧн. Аслад синваыд киссьӧ шорӧн. Лӧня казьтылан «шоныд діяс». Енэж пасьтала - мича бияс. Помтӧг усьӧны кусысь киньяс. Асьныс куньсьӧны мудзӧм синъяс. Эскан, олӧмыд шуда лоас. Повтӧг воськовтан локтан воас. Тіньгӧ часі, и кыптӧ лолыд. Выль Во вочаалігӧн долыд. Том мортлы Вежон кежлӧ волінныд миян Коми муӧ. Лӧня шлывгис сёрниныд, юммӧдӧма нюмӧн. Войӧдз, асъя кыасянь, лэбалінныд кӧнкӧ. Видзӧдласныд пыдісянь югзьӧдӧма мӧвпӧн. Тӧдмасьӧмным - вина доз, сӧмын ньӧти ковтӧм. Орис вӧсни сунис моз ӧта-мӧдкӧд ворсӧм. Тэ шуин Тэ шуин: «Шудлун - тайӧ здук, кӧть кодкӧд сійӧс тэ эн юк. Зэв недыр шуда овлӧ морт, и мыйлакӧ тай чегсьӧ борд». Эг висьтав тэныд вочакыв, но быттьӧ пемдіс ывла выв. Он эскы тэ, мый муслун эм, тэ абу шуда, жаль тэ мем. Быд мортлы колӧ муса ёрт да ловтӧ шонтысь чужан горт. Збыль майбырлуныд - помтӧм мойд, оз чегъяв бордъястӧ, оз дойд. Тӧв шӧр медводдза лун Ымралӧ выльвося шонді, нюмдӧ, но ньӧти оз шонты. Ывласӧ лӧнь кыа рӧмӧн мичмӧдӧ лун шӧрӧдз сӧмын. Дрӧгмунас кузь кока пожӧм: вӧтасьӧ, буракӧ, гожӧм. Ышловзясны лыска увъяс, лым тукта шлапкысяс увлань. Ӧгыр кодь, гӧгыльтчӧ шонді руалысь Изьва ю вомті. Чолӧмалас еджыд мусӧ, здук-мӧд - и асылӧдз кусӧ. Еджыд ывла Еджыд, еджыд, еджыд пуяс. Еджыд енэж, еджыд туйяс. Ӧшинь сайын бара тӧв, арыс быттьӧ эз и вӧв. Еджыд, еджыд, еджыд ывла вомгорулас мургӧ-сьылӧ. Тапикасьӧ лымъя лун, вӧтлӧ крепыд асъя ун. Еджыд, еджыд, еджыд думъяс вольсалӧны войвыв муяс. Гӧгӧр пуксяс еджыд чӧв. Тӧвсӧ радейтам ми зэв. Ывла Бласлӧвитіс менӧ ывлаыс, юрсянь кокъяс улӧдз лымъяліс, бур сиӧмӧн лӧня сывъяліс. Сьӧлӧм вылын лоис бур. Гажтӧмаліс, кӧнкӧ, войбыд, да паныдаліс менӧ шоныда, чолӧмаліс пӧся, долыда. Воссис вежӧр, югдіс юр. Со ывла вывсӧ лымъяліс Со ывла вывсӧ лымъяліс, но ассьыс зарни коръяссӧ оз тэрмась чӧвтны лым вылӧ лӧнь сяма статя кыдз. Октябрӧдз гожӧм шпынняліс, эз казяв арся войяссӧ, кӧть тайӧ кадӧ кынтылӧ, оз дзоридзавлы видз. Ас уджысь вой тӧв ылавліс, сёр дорис йиӧн шоръяссӧ, и вӧрыс шензьӧ-гыалӧ да видзӧ гожся мич. Лымъя рыт Шевкнитӧма пушыд бордъяссӧ еджыд лэбач — лымъя рыт, локтысь-мунысьяскӧд ёртасьӧ. А лым чирйыс! Тшӧт ни лыд. Кӧть и дзебсис пемыд енэжыс, сыкӧд йитӧдыс оз ор. Кӧнкӧ, кодзув синма, эм на жӧ, ыстӧ мулы чолӧмтор. Тӧвся серпас Алӧйюгыд вӧртас пӧлӧн асъя кыа - ваймӧм пач. Киссьӧ-шлывгӧ пӧжӧм йӧлӧн небесаыс. Шыч ни рач. Кымӧр кельӧб сёйсьӧ ылын дзоля баляпиян моз. Юрсӧ тшапа кутӧ вылын лымйӧн пырзьӧм латшкӧс коз. Шонді Асъя бушколын ломзис шонді. Лӧня синмаліс кынмӧм мусӧ. Дыша очсовтіс, ловсӧ шонтіс. Пӧся окыштіс унзіль юсӧ. Сэсся ӧддзис да ортсӧ петіс. Зарни дзирдъясӧн ставыс ловзис. Здук-мӧд нимкодясис да дзебсис. Аслас мичлунысь быттьӧ повзис. Ловзьӧ чужанін Эз на помасьны кӧдзыд лунъяс. Шоныд пасьясӧн ветлӧ йӧз. Эз на косьмыны няйтӧсь туйяс. Енэж абу на лӧзысь-лӧз. Сӧмын нявзӧны шызьӧм каньяс. Чинӧ лым толаяслӧн лыд. Сӧмын мичаммӧмаӧсь аньяс. Лунвыв тӧврукӧд ворсӧ рыт. Эз на вежӧдны ниа пуяс. Эз на мыччысьлы кыдзлӧн кор. Оз на воссьыны войвыв юяс. Оз на гажӧдчы тувсов шор. Сӧмын лэбачлӧн дзользьӧм кылӧ. Шонді югӧрысь куньсьӧ син. Сӧмын сынӧдын сьылан сылӧ. Ловзьӧ вочасӧн чужанін. Бӧрданкыв Тэд шулі уна мелі кыв. Тэ сынӧд моз жӧ меным колін. Жаль, ӧні менӧ он нин кыв. Зэв недыр му вылас тэ олін. Пыр вӧлі пызан вылад сур. А нӧшта - ма да чӧскыд чери. Мем тэкӧд орччӧн вӧлі бур. Друг ставыс казьтылӧмӧ пӧри. Тэ ыджыд из кодь вӧлін ён. Тэ радейтін став ловъя ловсӧ. Тэ тӧдін ёртасьӧмлы дон. Ас лов пыр сӧдзтін йӧзлысь дойсӧ. Тэд шулі уна мелі кыв. Тэ сынӧд моз жӧ меным колін. Жаль, ӧні менӧ он нин кыв. Зэв недыр му вылас тэ олін. Сись Сись би уна рӧма, мича, сьӧлӧм шӧрын сійӧс видза. Шобді юрсиа, зэв мелі, видзӧдласыс инмӧ чӧла. Югыд шӧвкысь лӧзов шарпа, лайкъялӧмӧн йӧктӧ тшапа. Сунис помыс ӧгыр чутӧсь, чискысь нырсӧ вылын кутӧ. Шытӧг сьылӧ, горзӧ, лӧвтӧ, рытывбыд тшӧтш мекӧд бӧрдӧ. Ӧзта, ӧзта еджыд сисьӧс, югзьӧдас мед олӧм визьӧс. Майбыр кад Кӧть кытчӧ муна, пета, ас лолӧн кыла, тӧда, туй помын тэнад синъяс - нюм койысь зарни чиръяс, и гажа сёрни гыяс, и ыджыд мелі кияс. А тӧдан, тэнад, вӧлӧм, быд чунь помын эм сьӧлӧм. Кор окала ме найӧс, сэк весиг вошта садьӧс. И ловзьӧдӧ вир-яйӧс мем сетӧм майбыр кадыс. Вой тӧв войлӧ Лымйыс сотіс чужӧмбан юӧс йыла чирйӧн. Вой тӧв войлӧ сэн и тан, асныра да ыръян. Кокни паськӧмыд оз видз кӧдзыд чизыр тӧлысь. Кор нин воас тувсов мич? Помасьӧ март тӧлысь. Поэзиялӧн лун Кор помасис Поэзиялӧн лун (мем гижысьяскӧд аддзысьлӧм оз вун), сэк тувсов рытсӧ вайис небыд тӧв. Ме татшӧм ӧтка некор на эг вӧв. Кор залысь гортас мӧдӧдчис быд морт (ас семья дорас муніс менам ёрт), сэк жугыль руӧн ойдіс доймӧм лов. Ме ловъя со, а некодлы ог ков. Кор карса туй моз йизис сьӧлӧм джын (а гашкӧ, важӧнкодь нин сійӧ кын), сэк войбыд гижи, асылӧдз эг узь. Ме шогси, быттьӧ пӧлӧс воштӧм юсь. Зэрӧ. Аски — Ыджыд лун Зэрӧ. Аски - Ыджыд лун. Ва гуранӧ видзӧдча. Пемыд паськӧм мем оз мун. Нюмъялӧмӧн мичӧдча. Олӧм гыясын эг пӧд. Радла пулы, пемӧслы. Эска, кӧть и ог на тӧд ачым, кутшӧм Енъяслы. Нинӧм вылӧ лӧг ог кут. Лёксӧ вежӧ волысьӧм. Меным усис помтӧм шуд - лоны татчӧс олысьӧн. Зэрӧ. Аски - Ыджыд лун. Ва гуранӧ видзӧдча. Пемыд паськӧм мем оз мун. Нюмъялӧмӧн мичӧдча. Тиньгӧм шыяс Ыджыд лунӧ тиньгӧм шыяс ланьтӧдісны олӧм гыяс. Ӧтнам коли Му шар вылын. Матыс рӧдвуж месянь ылын. Лунбыд куйла шебрас улын. Бергалӧны мӧвпъяс юрын. Синъяс водзын ёртъяс менам, аддзысьлӧмъяс, сёрни, серам. Тагӧсӧс оз воськовт некод. Сӧмын дзоридз олӧ мекӧд. «Кристос ловзис» шуа сылы. Киссьӧ синваӧй бур вылӧ. Матыс рӧдвуж месянь ылын. Ӧтнам коли Му шар вылын. Ланьтӧдісны олӧм гыяс Ыджыд лунӧ тиньгӧм шыяс. Воас мича олӧм Нелямынысь унджык тулыс таладорын менӧ суліс. Синъяс водзын ловзис ывла, радлун нуліс енэж вылӧ. Сьӧлӧм тіпкӧм гора кыліс, лолӧй колипкайӧн сьыліс. Кималасӧн унзіль шонді менӧ лелькуйтіс да шонтіс. Таво ваяс тувсов тӧлыс сьӧлӧмшӧрӧс, менсьым пӧлӧс. Мусмас сылӧн шоныд «чолӧм», воас выль да мича олӧм. Лым сыліс Йӧйталӧ, сьылӧ, кыпъялӧ лов, сӧстӧмысь-сӧстӧм сэні. Лым сыліс, лым сыліс! Ов да ов! Ӧд ставыс ловзьӧ ӧні. Ывлаыс шонді нюмӧн тыр. Пысталӧн тиньгӧм кылӧ. Ваасьӧ пышкай дырысь-дыр, косьмӧма горшыс сылӧн. Ныр-вомӧс нювлӧ небыд тӧв, ворсӧдчӧ чышъян сырйӧн. Тӧдан, мем некод эз на вӧв мусаджык тэысь. Кылан? Кывбуръяс Кывбуръяс, кывбуръяс — пӧсь синва мольяс, ті менам вужъяс пыр писькӧдчысь ёльяс. Дыр жӧ ті сӧдзинныд, корсинныд вынъяс, гожъялӧм асыв моз восьтінныд синъяс. Банйӧм нянь тупӧсь кодь веж петан кывъяс, дойлӧн да радлунлӧн йӧлӧга шыяс, дыр жӧ ті кисьминныд лолын да юрын, регыд ті вӧянныд олӧмлӧн нюрын. Кывбуръяс, лӧсьӧдчӧй йӧз дорӧ петны, кӧсйӧмъяс збыльмӧдны, вермӧмъяс сетны, мусмӧдны сьӧлӧмъяс, бурмӧдны мӧвпъяс, вӧвлытӧм рӧмъясӧн мичмӧдны вӧтъяс. Эн жугыляв Менам перна ныв Зоенькалы Зэв сьӧкыд гӧгӧрвоны йӧзӧс. Он тӧдмав некор ӧта-мӧдӧс. Быд мортлӧн аслас оланног и сьӧлӧм ёнтысь шуд да шог. Кор тэнӧ дойдас кодкӧ кылӧн, эн жугыляв, ӧд грекыс сылӧн. Мед войыс сетас тэныд ун, а асыв ваяс долыд лун. Сэк дзоньвидза да майбыр лоан, кор аскӧд ӧтсӧгласӧн олан. И матыслы, и аслыд бур, кор сӧстӧм мӧвпъяс чужтӧ юр. Бур вой сиӧм Тэнӧ сывъяласны менам киясӧй, тэныд нюмъёвтасны менам синъясӧй. Льӧбъяс инмӧдчасны мудзӧм сой дорад, ышӧдана сёрни чужтысь вомдорад. Бур вой, зарни тусь. Войыс кузь, бура узь. Хризантемаяс Тэнсьыд тӧждъяссӧ, мойд кодь вӧтъястӧ, сӧстӧм думъястӧ, шоныд нюмъястӧ, муслун ньӧВЪЯСТӦ, гуся мӧвпъястӧ, юмов дойястӧ, вына сойястӧ, кужысь киястӧ, мудзӧм синъястӧ, мелі гӧлӧстӧ, зарни сьӧлӧмтӧ хризантемаяс пыр на видзӧны. Меным сьӧлӧмӧдз мичнас йиджӧны. Пымалісны синъяс Пымалісны синъяс. Сотчӧ чужӧмбан. Тіралӧны кияс. Лолӧй абу тан. Радлун кыськӧ воис. Мӧвпыс чужис тшем. Мый нӧ эськӧ лоис? Триньӧбтылін мем. Югыд нима ань Важся висьтысь югыд нима ань пырис тэнад вежӧрӧ да лолӧ, шӧйтӧ парма шӧрын, быттьӧ лань. Корсян сійӧс, гортад он и волы. Тэныд звӧнитлыны весиг дыш, менам гӧлӧс шыысь пельыд полӧ. Ен да Омӧль костын помтӧм тыш вежӧ мӧвпъяс, медым, тадз кӧ колӧ. Гашкӧ, петкӧдчыла сьылігтыр тэныд кыпыд руа эзысь ёльӧн, вӧрса керкаыдлысь дзескыд жыр гажӧдышта рытнас аслам лолӧн. Важся висьтысь югыд нима ань пырис тэнад вежӧрӧ да лолӧ, шӧйтӧ парма шӧрын быттьӧ лань. Корсян сійӧс, гортад он и волы. Енэжизлы Кор тэ йӧзкӧд, ворса нюмӧн тэнад синъясын. Сыла чӧскыд кӧра думӧн олӧм шыясын. Кор тэ ӧтнад, ловзя тунӧн тэнад киясын. Суна вӧтад, ланьта унмӧн тэнад сывъясын. Зарни Ошпи Тэнад синъяс - вӧрса тыяс. Небыд тупӧсьяс кодь кияс. Восьса чужӧм ворсӧ нюмӧн. Видзӧдласыд югзьӧ думӧн. Кывбуръясад - сынӧд гыяс, шемӧсмӧдан войся шыяс, помтӧм дойлӧн джуджыд джумъяс, шудлун йылысь кыпыд думъяс. Ас кыв сӧвмӧдан да видзан, нимкодясян сылӧн мичӧн. Чужанінтӧ ловнад кылан, долыдпырысь олан-вылан. Ме зэв рад, мый аддзи ёртӧс, бурӧ эскысь шоныд мортӧс. Зарни Ошпи, тэ мем колан шонді моз, но шоча волан. Видзӧдласыд югзьӧ думӧн. Восьса чужӧм ворсӧ нюмӧн. Небыд тупӧсьяс кодь кияс. Тэнад синъяс - вӧрса тыяс. Сьӧд кымӧр Сьӧд кымӧр вевттис рытъя кыасӧ. Тэ висьтав, Сыктыв мулӧн пи, кысь корсьны меным СЭТШӦМ кЫВЪЯССӦ, мед гижны сьӧлӧм сотысь би? Сьӧд кымӧр вевттис рытья кыасӧ. Ме ӧтнам кысся сьылігтыр. Кысь корсьны меным сэтшӧм шыяссӧ, мед мича шылад оліс дыр? Сьӧд кымӧр вевттис рытъя кыасӧ, и войыс воис кань моз ньӧж. Кысь корсьны меным сэтшӧм синъяссӧ, мед налы эски олӧм чӧж? Мед сьӧлӧм висьӧм бурдӧдны Мед сьӧлӧм висьӧм бурдӧдны, мем колӧ тэнӧ вунӧдны. Но синъяс водзын сулалан да сёысь лун чӧж юалан: - Тэ радейтан на менӧ? Мед тэлань кыскӧм дугӧдны, мем колӧ вежӧр югдӧдны. Но синъяс водзын сулалан да сёысь лун чӧж юалан: - Тэ радейтан на менӧ? Мед тэкӧд йитӧд жугӧдны, мем колӧ бансӧ гугӧдны. Кор синъяс водзын сулалан, сэк менӧ ловйӧн гуалан. Ӧд радейта... ог тэнӧ. Кора кыпыд лолӧн Кора кыпыд лолӧн. Гашкӧ, коркӧ волан? Дзебсин ас ку пытшкӧ, пӧкмелитчысь лов. Ас олӧмӧн олан. Бонзьӧм паськӧм новлан. Пырӧдчӧмыд нитшкӧ. Удж ни сьӧм оз ков. Тӧдан, тэ мен колан. Вичча няньӧн-солӧн. Сьӧлӧмам нин бытшкӧ. Пыравлы. Эн пов. Ме вежӧр воштыла Поэтъясысь Ме вежӧр воштыла Поэтъясысь. Тэ абу на кодь, тэ дзик мӧд. Но тэнад чӧскыд льӧба лэчьясысь ог вермы петны и - ог мӧд. А тэнад оланногыд, думъясыд оз кажитчыны ньӧти мем. Зэв гажтӧм руа тэнад лунъясыд, и нитшсялӧма нин юр вем. Он аддзы водзӧвылысь югыдсӧ да сылань долыда он мун, но таысь серавлан на мукӧдсӧ. А аслад олӧм - шуштӧм ун. Тэ ӧд, йӧюк, том на Тэ ӧд, йӧюк, том на, та вӧсна и дона батькӧд-мамкӧд олӧм. Меным вичмӧ чолӧм. Ме вылӧ тэ видлан, ловъяснымӧс йитлан. Ньӧвъястӧ эн ёсьты. Сьӧлӧмӧс эн косьты. Сурйӧн пӧт да долыд, олан сямыд мольыд. Ӧткалун тэд муса. Радейтчӧмным кусӧ. Ме вошті ассьым музаӧс Ме вошті ассьым музаӧс. Кор мортыс оз тӧд яндзим, сэк бырӧ медся мусаыс. Ме вошті мича кывъясӧс. Кор вужйыс сісьмӧ тадзи, сэк косьмӧны и йывъясыс. Ме вошті югыд мӧвпъясӧс. Кор кос туйсӧ он аддзы, сэк уялан няйт гӧпъясас. Мича морт «Сьӧкыд мыж эм лолӧй вылын, Ӧти мыж и эм! Дзик чӧв олі, кор «тэ муса» Сійӧ шуис мем!» И. А. Куратов Бара сулалан синъяс водзын, асъя кыа кодь мича морт. Думӧн восьлала тэкӧд орччӧн. Меным лоин тэ медбур ёрт. Кыдзкӧ тӧдлытӧг меным воссин, небыд сьӧлӧма авъя тун. Шоча аддзысьлӧм - ыджыд козин, быттьӧ тӧв шӧрын гожся лун. Збодер, мелі да серамбана. Сӧстӧм видзӧдлас лӧзысь-лӧз. Сьывны радейтан, сибыд сяма. Вылӧ донъялӧ тэнӧ йӧз. Оланногтӧ тэ вежны полан, мед оз чишкӧдлы муслун би. Бур, мый свет вылас тэкӧд олам. Бур, мый тӧдсаӧсь тэкӧд ми. Сьӧлӧмӧс эн дойд Тэ менсьым сьӧлӧмӧс эн дойд скӧр видзӧдласӧн, чорыд кылӧн. Ӧд ӧтчыд овлӧ ОЛӦМ-ВЫЛӦМ, мед сійӧ лоас быттьӧ мойд. Тэ менсьым сьӧлӧмӧс эн дойд. Сьӧд мӧвпъястӧ эн восьты меным. Ӧд сёр нин сямӧс менсьым венны. Тэ важӧн меным абу ёрт. Тэ менсьым сьӧлӧмӧс эн дойд да гӧгӧрво тшӧтш тайӧс ачыд. Ми уна во нин олам тадзи. Ӧд муслун, абу кӧ, оз сод. Мича вӧт Лунъюгыд нин пырӧ синмӧ, а ме вольпасьын на пыр. Мича вӧтлӧн йӧла инмӧ, юммӧм нюмӧн лолӧй тыр. Нёдзласигтыр надзӧн сувта. Луныс - дзоридзалысь луд. Войбыд вӧлі сэтшӧм шуда, весиг ловзис сьӧлӧм куд. Сьылігтырйи олӧм ола. Кӧсйӧм збыльмас мойдын моз. Вӧтӧн сӧмын муслун волӧ, вемӧсӧн нӧ мыйла оз? Лысва войт Лысва дзирдыштас турун пӧвстын, дзоля дивӧ кодь, сӧдзысь-сӧдз. Мортыс му вылас локтӧ гӧсьтӧн. Дженьыд олӧмыс, мый кӧть вӧч. Васӧд турунсӧ шонді косьтас. Сылас сынӧдын асъя мойд. Ловтӧ тадзи жӧ Енмыс босьтас. Быран, быттьӧкӧ лысва войт. Андел лэччас Гулыд ывлаыс садьмӧ чӧла. Кыа дзирдъясӧд надзӧн кела. Синъяс водзын тэ мыйла жӧдзан? Кор нӧ ас киысь менӧ лэдзан? Кыськӧ вылісянь андел лэччас, ловлӧн лэбулӧ лӧня дзебсяс. Тайӧ радлунсӧ дыр ме видза, медым олӧмыс вӧлі мича. Удораса морт Тэнад мича сӧрӧмын - шоныд гожся вой. Содіс менам сьӧлӧмын нӧшта ӧти дой. Меліалін синъясӧс, удораса морт. Юин медбӧр вынъясӧс. Мустӧммис ас горт. Тэнад ньӧжмыд вӧрасыд думъясысь оз мун. Гым шыяс кодь гӧлӧсыд торкӧ менсьым ун. Пырин сьӧлӧмӧ Менам синъясысь корсян шоныдсӧ, збыльсӧ, югыдсӧ, медся долыдсӧ. Шогтӧ пальӧдіг менӧ гажӧдан, кӧть и мӧдӧс на думӧн радейтан. Ог тӧд, донаӧй, мыйтор думыштін. Пӧся сывтырйӧн менӧ курыштін. Пырин сьӧлӧмӧ тешкодь сёрнинад. Менсьым олӧмӧс вежны сёр нин ӧд. Вез кодь йитӧдным жеб да вӧсньыдик. Шудным кӧч бӧж кодь дзоля, дженьыдик. Гашкӧ, тырмас нин миян йӧйтавны? Майбыр кад йылысь мудзи мӧвпавны. Кӧть и мӧдӧс на думӧн радейтан, шогтӧ пальӧдіг менӧ гажӧдан. Менам синъясысь корсян шоныдсӧ, збыльсӧ, югыдсӧ, медся долыдсӧ. Юрйыв кодзув Енма-муа костын шоча югнитлывлан, пета воча. Вӧльнӧй светас ӧтнад кылан менсьым шытӧг бӧрдысь сьылан. Мусаникӧй муніс ылӧ. Видзӧдлас кӧ енэж вылӧ, сійӧ казялас жӧ ӧні, кыдзи пӧртмасян тэ сэні. Шуштӧммисны арся рытъяс. Гажӧдӧны тэнад дзирдъяс. Аддзывлытӧм эзысь мичӧн менӧ ышӧдан да видзан. Юрйыв кодзув, ӧзйы, ӧзйы, ыджыд эбӧс йӧзлы вӧзйы. Аслад кӧдзыд гуся нюмӧн кокньӧд юрӧс тешкодь думӧн. Ок, кыдзьяс, кыдзьяс... Ок, кыдзьяс, кыдзьяс, менам чойяс, зэв пемыдӧсь нин арся войяс, зэв зэраӧсь нин арся лунъяс, да сыла сьӧктаммисны думъяс. Ок, кыдзьяс, кыдзьяс, менам чойяс, эн чӧвтӧй зарниасьысь коръяс да лолӧс гажӧдыштӧ, шонтӧ, ӧд шоча мыччысьлывлӧ шонді. Ок, кыдзьяс, кыдзьяс, менам чойяс, весь майшасьӧмыс менӧ сёяс. Кор шарӧдчанныд тӧла лунӧ, сэк лёкыс паметь вылысь вунӧ. Сылы кола Сійӧ енмӧн менӧ шуӧ. Ачыс яндзим тӧдтӧг гуӧ менсьым мӧвпъяс, мичлун кылӧм, мада олӧм йылысь сьылӧм. Сылӧн сьӧлӧмыс зэв чорыд. Сёйӧм бӧрын овлӧ долыд. Веськодь видзӧдласа синъяс. Жалиттӧмӧсь кельыд кияс. Дышпыр уйӧ лунысь лунӧ. Оз тӧд ачыс, кытчӧ мунӧ. Анделӧн кор менӧ нимтӧ, ловъяснымӧс, чайтӧ, йитӧ. Сылысь гӧлӧссӧ кор кыла, сывтырйӧ кор босьтас, сыла. Мый кӧть шу, а ме ӧд ола сы вӧсна, мый сылы кола. Ставыс лоас бур Гижа первой лым вылын: «Ставыс лоас бур!», кӧть и Енмӧн сетӧм джын ӧніӧдз эз сюр. Гижа первой лым вылын: «Сиа ыджыд шуд!», кӧть и сылӧ менам вын, кӧйдӧ сьӧлӧм куд. Гижа первой лым вылын: «Радейтӧмтӧ видз!». Гудӧкасьӧ сьӧлӧмын югыд лунлӧн мич. Жугыль синъяса ар Руа сынӧдын дзебсясьӧ асъя ыркыдлӧн лов, еджыд бордъяснас шенасьӧ, шонді сылы оз ков. Ворсӧ пӧртмасьысь рӧмъясӧн жугыль синъяса ар, лунтыр мичмӧдӧ сьӧмпасӧн няйтӧсь туйяса кар. Рытъя рӧмыдын бӧрддзылас дузъялысь ывла выв, тӧвныр виччысьтӧг ӧддзылас, сэсся войбыд оз кыв. Енэж дзормӧдас эзысьӧн мулысь вижӧдӧм бан. Олӧмсӧ бурлань вежысьӧн тӧлыс петкӧдчас тан. Вӧтъяс Вильсъялі ме доймӧм каляӧн гыа сорсъяс вывті. Горзі. Чотысь понмӧн мусӧ талялі. Пӧлян вылын нора ворсі. Кӧмтӧм кока, киссьӧм паськӧма, ӧтнам шӧйті мир туй бердын. Некод некӧн абу дасьтӧма меным керка гажа эрдын. Чардӧн сотӧм пулӧн колясӧн чусми гажа веж рас шӧрын, медым лэдзны лолӧс вочасӧн, муӧ пӧрны сісьмӧм бӧрын. Татшӧм серпасторъяс ме дорӧ вӧтын волывлӧны. Мыйла? Гашкӧ, чужанінӧй ӧтдортӧ сы вӧсна, мый ола ылын? Шонді петӧ Енэж помыс быттьӧ воссьӧ, мича лунлӧн содӧ лыд. Уна рӧмӧн вӧртас ворсӧ, ӧгыралӧ асывбыд. Кыа пиысь шонді петӧ, водзвыв видзӧдчӧ зэв дыр енэжтаслӧн алӧйгӧрда югыд занавесъяс пыр. Видзӧдласыс лӧнь да мелі, нинӧм сы кындзи оз ков. Татшӧм дивӧ эз на вӧвлы. Жарӧн ыпнитыштіс лов. Медводдза лым Арыс пасьяліс дыр, шоныд, кос, гажа, тӧла. Ӧвтчис Эжва дор кыр пелысь розъясӧн чӧла. Лӧнь да шондіа лун быттьӧ туналіс лымсӧ. Войнас торкасис ун. Арыс личӧдіс вынсӧ. Лымъяліс мулысь бан, вежис ывласӧ войыс. Талун тӧв пуксис тан, кыдзкӧ виччысьтӧг воис. Олӧмлы ода «Ой, олӧм, олам! Тэнсьыд донтӧ Ме лэпта лунысь лунӧ...» И. А. Куратов Ой, ОЛӦМ, ВОДЗӦ КЫВТ, мед кань моз кургас рыт, мед мудзӧс босьтас ун, мед лӧня коляс лун. Кывт, менам олӧм, кывт, тӧжд-могъясӧн эн тырт. Мем дзоньвидзалун сет, выль вынъяс аддза мед. Ой, олӧм, водзӧ кывт, мед юргас тэнад кып, шань коми мортлысь мич ну нэмъяс пыр да видз. Кывт, менам олӧм, кывт, да кояв зарни дзирд. Мед чужан мулӧн гор пыр жургас, быттьӧ шор. Ой, олӧм, водзӧ кывт, мед шувгас ниа нырд да дзоридзалас луд, мед сьылас сьӧлӧм куд. Кывт, менам олӧм, кывт, мед содас ёртлӧн лыд, ӧд накӧд небзьӧ лов, оз бырав нянь да сов. Ой, олӧм, водзӧ кывт бур эскӧмлунӧ пырт, мед енэжыс век лӧз, мед сӧвмас матыс йӧз. Кывт, менам олӧм, кывт, став майшасьӧмӧс сывд, сӧдз ловъя ваӧн ют, мем, аньлы, козьнав шуд. Изьватас кыв вылын гижӧм стихотворенньӧяс Мада жальӧ - изьва кыв Мада жальӧ - изьва кыв, тэ топ Изьва юлӧн гы, Ӧдйӧ скӧрмысь, кӧть и рам, изьватас кодь тэнад сям. Мада жальӧ - изьва кыв, мича тэ, топ ывла выв, сэтшӧм небыд, визув, бур, тэнсьыд йӧмкӧджык оз сюр. Мада жальӧ - изьва кыв кыласны мед зон и ныв, айӧ, мамӧ, вок да чой тэнсьыд югыд вой кодь дой. Мада жальӧ - изьва кыв, шоныд шыыд мед оз сыв, челядь сёрниӧ тэ пыр, некор му вылысь эн быр. Мада жальӧ - изьва кыв, медся любӧ тэнад сыв, нэмтӧ югъяв шонді моз, кыа югӧръясын ворс. Мада жальӧ - изьва кыв, тэ эн бӧрдӧдчы, а сьыв, медым ёнмас Изьва му, мед оз косьмы Изьва ю. Ӧшиньяс, ӧбӧсъяс восьта Ӧшиньяс, ӧбӧсъяс восьта, мед нуас став лёксӧ тӧв. Ва бонйӧн пельӧсъяс босьта. Чышкыся, бус мед эз вӧв. Майтӧгӧн мыськала джоджъяс дзирдавтӧдз, пӧв бӧрся пӧв. Бутыльӧ пукта пу вожъяс, петас мед кор, кӧть и тӧв. Бушколӧн ышмалысь рытыс кар кузя довъялас дыр. Лов кылӧм тулыскӧд йитас. Сьӧлӧмӧ радлунӧн тыр. Пывсян лун Жӧлӧб улысь новла пывсянӧ небыд зэр ва, сӧстӧм ва. Гор-мӧд чӧвта, колӧ пывсьыны. Гырысь пескӧн лӧдсала. Горъя пывсяныс зэв тшынасьӧ, вӧдитчыны сьӧкыд сэн. Гӧрдӧдісны быдсӧн синъясӧ, синва киссьӧ резӧбӧн. Воймытӧдзыс дыр на ломтыся. Лабичьяссӧ мыськала. Пӧртӧ кӧтӧда выль корӧсьяс, пывсян кола чышкала. Первой жарсӧ ачым сюрӧда, полки вылын ньылӧдча, корӧсяся, сьӧлӧм бурмӧда, сякӧ сэтӧн ылӧдча. Турунъясӧн юрӧс пожъяла, йӧгыд ваӧн кисьтася. Пасьтасигӧн ӧдва пояла. «Пывси!» - гортын висьтася. Мамӧ мыччас меным пувъя ва: «С лёгким паром! Пытшкас вод. Вежсьы, нылӧ, дзоньнад вазьӧма!» Шойчча - мыськӧм сёркни кодь. Изьватас кывлы Тэ первой лым кодь сӧстӧм, небыд. Тэ вадор из кодь мольыд, крепыд. Том ижемкаяс кодь же жалькодь. Тэ дзоридзалысь льӧмлӧн чаль кодь. То бузган гора тувсов шорӧн, то лӧня шарган арся корйӧн, то лым чиръясӧн усян вывсянь, то чарда-гыма зэрӧн киссян. Но мыйла мукӧддырйи, кылан, тэ коми кывлы паныд сынан? Пыр юртӧ чатыртӧмӧн олан, но тэ и татшӧмӧн мен колан. Пым рачаӧн ме тэнӧ сёя, кор олам-вылӧм вывті доя... Ме мӧда, медым му шар вылын тэ, мада кылӧ, нэмтӧ кылін! Сьӧд вой Сьылысь Василий Рочевлы А менам выйим чой - сьӧд вой, лӧнь видзӧдласа, уна тӧдысь. Ме только сыкӧд юка дой, вӧд дзебны нинӧм ӧта-мӧдысь. А сійӧ сьӧлӧмсянь дзик пыр мен сиӧ помтэм-дортӧм муслун. Сись дорын шӧпкӧдчам ми дыр, и биным асылӧдз оз куслы. Ывлаысь он ум Алексей Ларионовлы Шагнита ме тагӧс, гортын тон ог ов. Лызьӧн ветла ягӧ, бурмӧдышта лов. Тшукӧдчӧ да сылӧ бус кодь посни лым. Лэбач дзользьӧ-сьылӧ, тулыс ӧктӧ вын. Сынӧд ва моз колӧ, сыысь югдӧ юр. Кӧнкӧ ӧмӧй овлӧ мортлы татшӧм бур? Шойчча, чышка ньылӧм, нятшка пожӧм сир. Бара банбок вылын кутчас ворсны вир. Тайӧ шуда луныс ӧзтас менсьым нюм. Оз вед прӧстӧ шуны: «Ывлаысь он ум». Видзаася ывлакӧд Сиа бур морт З. А. Каневалы Восьта ӧшиньяс да видзаася ывлакӧд. Небесаыс кымрасьыштӧ тон. Сьӧлӧм вылын сэтшӧм югыд мыйлакӧ. Асъя мичлы, майбыр, абу дон. Ордйысьӧны сивӧй тошка кымӧръяс, наысь артмӧ помтӧм-дортӧм воль. Недыр мысти небесалӧн сигӧръяс сӧстӧммасны, нинӧм сэн оз коль. Ме мозни же олӧмыслы радлӧмӧн палялӧ зэв гажа гожся лун. Ачым сійӧн любуйтчышта падмӧмӧн. Аслам муысь некытчӧ ог мун! Тэнад гӧлӧс шыяс Мыйла сэтшӧм сьӧкыд сьӧлӧм вылын, лекӧ бырис, нинӧмыс оз ков? Сійӧн, мыйла рытбыд коз пу йылын карзіс куварканлӧн пемыд лов. Мыля вата кодьӧсь кокъяс, кияс, бусьтӧ лунбыд кералӧма пес? Сійӧн, мыйла тэнад гӧлӧс шыяс гартісны, топ гутӧс черань вез. Мыйла гажтӧмала, а ог радлы сэк, кор локтӧ асыв, пуксьӧ вой? Сійӧн, мыйла сетчи майбыр кадлы, морӧспаньӧс ёнтӧ помтӧм дой. Мыйла вӧльнӧй свет вылас не овны, выйимӧсь вӧд рӧдвуж, уна ёрт? Сійӧн, мыйла тэн куш мӧда ковны, но ме сап ог ков тэн, дона морт. Ветлі войков Ветлі войков бӧрӧ-водзӧ мада Изьва му вылӧ. Ловнам сэтшӧм бура шойччи. Изьва олӧ, сулалӧ. Бура появсис мен сэтӧн, небесаыс уна да. Сэтӧн овла ме дзик мӧдӧн, лёксӧ ставсӧ вунӧда. Эг и слӧймы сюрны гортӧ, мам-айлӧн важ керкаӧ. Тадз вӧд, мадаӧ да мортӧ, олӧмным и бергалӧ. Тувсовъя рытӧ Ми тӧдмасим тувсовъя рытӧ. Лов потіс, топ пулӧн веж кор. Вӧд сьӧлӧмъяс топыда йитӧ, юр гажмӧдӧ радуйтчысь шор. И микӧдным шамрасис майыс, и жалейтчис небыдик тӧв. И петкӧдчис му вывса райыс, вӧд татшӧм бур некор эз вӧв. Ми торйӧдчим тувсовъя рытӧ. Кор польдӧ нин кыдз пулӧн гар, кор шондіыс толаяс сывдӧ, сэк мыйлакӧ пуксьывлӧ ар.