Пос

Михайлова З. В. Килля-лыска пуяса чужанін. Сыктывкар, 2010. 112 лб.

Зоя Михайлова

Килля-лыска пуяса чужанін Кывбуръяс

Сыктывкар, 2010

<>

Килля-лыска пуяса чужанінӧс радейтны велӧдіс менӧ ыджыд батьӧй. Ичӧтысянь сыкӧд ми кыкӧн ветлывлім вӧрӧ. Сійӧ бура тӧдмӧдіс менӧ вӧр-ваыскӧд, и вӧр-валысь коланлунсӧ гӧгӧрвоӧмыс, сылысь мичсӧ казявны кужӧмыс чужтісны менам сьӧлӧмын олӧмсӧ пӧся радейтӧм. Зоя Михайлова.

Чужан кыв

Чужан кывйӧй меным вежа. Кыдз нӧ мӧд кыв вылӧ вежа? Эг на вошты ассьым вежӧр Чужан кывлы корсьны вежӧр. Аслас кывйӧн мортыд вына, Чужан кывйыд сыла-вына. Нимкодь — озырмӧдны-вежны, Яндзим вузавны да вежны. Роч кыв донъяла зэв вылӧ,

Ог жӧ веж ме нинӧм вылӧ. Кывъяс оз позь лотны - видзны, Колӧ дӧзьӧритны - видзны.

• Вежӧр - йир, вабергач.

<>

Менам сиктӧй

Садьмӧ-чеччӧ асъя кыа, Шонді мыччӧ чужӧмбан. Сиктлысь шудсӧ асьным кыам - Тані чужлім, олам тан. Шойнатыӧй - чужанінӧй! Мортыд, кӧні кӧть оз ов, Сӧмын тані сьӧлӧм инӧ, Сӧмын тані югзьӧ лов. Шонді шлывгӧ Эжва весьтті, Меным югӧр койигмоз, Мортлы нинӧм абу веськодь - Олӧм ладмас либӧ оз. Мелі синсӧ шонді сиптӧ, Вӧр-ва лӧньӧ, пуксьӧ вой; Шойнатыӧй - менам сиктӧй - Менам олӧм, сьӧлӧм дой.

<>

Радейта тэнӧ

Чужан сикт быдӧнлы муса да дона, Радейта сійӧс ме ёнасьыс-ёна. Радейта сиктӧс лӧз тувсовъя кадӧ, Эжваті пуръясла катер кор катӧ. Радейта сійӧс, кор пуксяс жар гожӧм, Некор тэ мустӧмӧн, сиктӧй, он ло жӧ. Радейта шойнатыдоръясса видзьяс, Арнас кор кольӧны турунлӧн идзьяс. Радейта сиктӧс, кор уджыслӧн горыс Кылӧ и тыдалӧ пыдысь кӧть дорысь. Радейта, сиктӧй, ме тэнӧ бур йӧзысь, Кодъяслӧн киясыс зарни да эзысь. Радейта тэнӧ ме арнас и тӧвнас, Шуа ме тайӧс тэд уна сё пӧв на. Кӧрткерос районса му Кӧрткерӧсса видзьяс, муяс, Килля-лыска пашкыр пуяс, Варов-визув ёльяс, юяс, Чукля-веськыд ордым-туйяс - Тайӧ миян чужан му. Осипов да Виктор Савин- Кодзувъяс, ми тӧдам ставӧн. Аддзис унаӧс бур слава. Казьтылӧны сійӧс явӧ, Нимӧдӧ код чужан му. Зіля уджалӧй, ныв-пиян, Шудсӧ тэчӧй кужан киӧн, Сьӧлӧмныд мед ӧзйӧ биӧн... Кӧрткерӧс - юрсиктным миян, Коми муным - чужан му. Шойнаты сиктса шӧр школа Школаын велӧдчан вояс, Вежӧрын оланныд дыр. Радейтчан тувсовъя войяс, Сьӧлӧмын колянныд пыр. Шойнаты сиктса шӧр школа, Некор тэ менам он вун. Кӧні кӧть уджала, ола, Кытчӧ кӧть сиктысь ог мун. Тані ме ёртъясӧс аддзи, Радейтан зон менам эм, Зонмыс тшӧтш радейтӧ менӧ. Радейтӧм оз кус, дерт, нэм. Шойнаты сиктса шӧр школа, Менам и томлун, и шуд. Тӧда, мый уналы колан, Тайӧс ме дзебны ог кут Школаын велӧдчи овны, Шедӧдны тӧдӧмлун вуж, Сьӧкыдлун венны не повны - Лёк вылӧ мортыд он чуж. Шойнаты сиктса шӧр школа, Мам кодьӧн лоан тэ век. Видлыны тэнӧ пыр вола, Казьтывны томлунӧс сэк. Кӧрт яг, Кӧрт Айка Эжва юлӧн керӧсӧ Кыпӧдчӧмыд тэ, Валӧн югыд веркӧсыс - Видзӧдчыныд эм. Кӧрт Яг, Кӧрт-Айка - Кӧрткерӧс! Кӧрт Ты, Кӧрт Виям - Кӧрткерӧс! Олӧмыд тэнад, Кӧрткерӧс, Сьӧлӧмшӧр менам, Кӧрткерӧс! Мелі нюмӧн вашъялан, Менам дона сикт. Эжва юкӧд вашкӧдчан Рӧмыдӧдзыс дзик. Дзоридз моз тэ паськалан, Менам чужанін. Нималан тэ паськыда. Тӧдан ассьыд ин! Ой, олӧм, кӧть кутшӧм ТЭ, ОЛӦМ... Ой, олӧм, кӧть кутшӧм тэ, олӧм, Пыр меным ёна жӧ муса, Кор асывнас гӧрд бана шонді Чуксалӧ-садьмӧдӧ мусӧ. Кор жар луныс пӧжӧмӧн шонтӧ Став ловсӧ, вӧрсӧ и юсӧ, Кор сӧдз рытӧ алӧйгӧрд кыа, Мичаа пӧртмасиг, кусӧ. Кор шондіыс саялӧ лӧня, Шымыртӧ войыс вӧр-пусӧ. Ой, олӧм, кӧть кутшӧм тэ, олӧм, Меным тэ дона да муса. Батьястӧг Батьясӧс, батьясӧс тыш вылӧ нуӧны... Сюрс лыда сёясӧс шог лунъяс суӧны. Пузчужӧм кагаӧн, мамъяслӧн кынӧмын, Батьяслӧн мунігӧн кольӧны кымынӧн... Кось муніс сьӧкыда, вир киссян дойясӧн, Му вылыс тшӧкыда тырлывліс шойясӧн. Весьт кузя кагаяс кольлісны батьтӧгныс, Бӧрдлісны дӧваяс, усьлісны садьтӧгныс. Олӧмыс оліс пыр, быдмисны быдмысьяс, Сӧмын тай батьястӧг няньыд на кыдйӧссис. Батьястӧг ёна жӧ тшыглунтӧ пыкисны, Гырк пытшъяс челядьлӧн нэм кежлӧ тшыкисны. Этш петмӧн сьӧд уджсӧ челядь ӧд мыркисны... Войнаыслысь йӧласӧ кутам на дыр кывны. Кымын во нин он пет меным воча Эн лок, менам батьӧй, война вылысь бӧр тэ: Ас чужан му вӧсна том ловтӧ водз сетін. Эн тӧдмавны удит ни быдтысян кӧрсӧ, Ни кутшӧмджык мортӧн ме йӧз пӧвстӧ петі. А кадыд оз кынмы, пыр восьлалӧ водзӧ, Бать отсӧгтӧг ачым ме олӧмӧс вӧча. Ог помнит ме, батьӧй, кыдз пуксьӧдлін водзад, Ӧд кымынӧд во нин он пет меным воча. Тэ куйлан кӧть ӧні зэв ылысса муын, Век сьылӧны медым тэд гудорса бадьяс, Да шӧпкӧны гыяс сяльӧдчысь юлӧн: «Ой, узьӧй жӧ лӧня ті, дорйысьысь батьяс!» Дӧва-мам Дӧва ки помысь Быдтысин тэ: Колим ӧтнадлы Ӧтторъя нёльӧн. Уна сьӧкыдлун Вичмыліс тэд: Зэв на томӧн ӧд Дӧваӧн колин. Тэ эн новлывлы Кокни, бур кӧм, Тэ эн пасьтавлы Зэв дона платтьӧ, Тэ пыр судзсьӧдін Ставнымлы сьӧм. Аттьӧ, муса мам, Ставсьыс тэд аттьӧ.

Ӧдйӧ пӧрысьмин, Донаӧй, тэ. Частӧ висьвлывлан, Мамукӧй, ӧні, Но дзик некор, Он норасьлы тэ... Но-а шудлуныд Аслад нӧ кӧні? Быдмӧм ныв-пиыд - Шудлуныд, дерт, Найӧс кок йылӧ Сувтӧдны вермин. Лоас нэм помыд Шудаджык мед, Ставсӧ вӧчам сы могысь, Мый вермам. Ожманлӧн дӧваяс Кызь ӧти арӧса мамук, Потанын арджынъя ныв Мам вылӧ видзӧдӧ рама, Бӧрдӧм шы сылӧн оз кыв. Мамукыс нёньӧдіс-вердіс, Водтӧдіс узьны нин со. Воюйтӧ радейтан верӧс, Окыштны татчӧ оз во.

• Ожман - война.

Верӧслӧн медбӧръя кывъяс: «Велӧдчӧм нывнымлы сет». Кагуксӧ дзигӧдіг сывъяс, Мӧвпавліс батьыс дзик век. Быдтіс мам, велӧдіс нывсӧ, Отсаліс бӧрйыны туй. Мусалысь эз вунӧд кывсӧ, Йи кудйӧ сійӧс эз сюй. Мамукъяс, донаяс, мамъяс, Ожманлӧн дӧваяс ті, Быдлаӧ тырмывліс сямныд. Копыртлам юрнымӧс ми. Пасьмунӧм муслун Сюрс ӧкмыссё нелямын ӧти, Июньыслӧн кызь кыкӧд лун, Дерт, нэм джынйысъ унджык нин кӧть и, Но ловъялӧн некор оз вун. Батьӧйлы сё арӧс тырис - Нэм чӧжыс мича да том,

Ён тышын олӧмыс бырис, Корсюрӧ олӧмыд - ком. Мамуклӧн дзормӧма юрыс, Тырис ӧд ӧкмысдас ар. Сюрліс ӧд лёкыс и бурыс, Тӧдліс ӧд кӧдзыд и жар. Кымынлӧн пасьмуніс муслун, Батьястӧм кымын ныв-пи... Сьӧлӧмын некор оз куслы Бать-мамӧс казьтылан би.

• Ком - здук

Спас да Пречистая, Вайӧй жӧ миянлы Сы мында шудсӧ, Мында эм кодзулыс Енкола енэжас, Сы мында вайӧй Дзоньвидзалунсӧ да, Мында эм дзоридзыс Туруна видз вылас. Асъя дай петан, Югыд шондіӧй, Отсав жӧ миянлы Коллявны лунсӧ. Отсав жӧ аслад Дитяясыдлы! Эжва дай Матушка, Сет Коми муыслы Вынсӧ да эбӧссӧ, Шлывгӧдлы-новлӧдлы Пыжӧн и поскӧн. Чӧсмӧдлы-верд тэ Быдсяма чериӧн. Вӧрӧй да батюшко, Сет коми йӧзыслы Тшаксӧ да вотӧссӧ.

• * * Ломзьысь пач водзын

Радейта пукавны: Би кыв паськалӧ, Трачкӧдчӧ пес. Курыд тшыныслысь Кӧрсӧ ме дукала, Синмӧн колльӧда Шлывгысь сьӧд вез. Юрын олӧмӧй Тшын моз жӧ бергалӧ. Аддза сылысь ме Нюжӧдчӧм визь. Эськӧ унатор косӧді, Верми кӧ, Эськӧ унатор Вӧчи не сідз. Арыд оз юав Арыд оз юав, Тӧдлытӧг воас, Сы бӧрти тӧлыд, Еджыдыд лоас. Во лыдыд, тӧдан, • • Одйӧ зэв содӧ, Дзор юрси унджык Лунысь-лун водӧ. Думыштныд он куж: Пӧрысьлун суас, Томдырся мичлунтӧ Аскӧдыс нуас. Арлыдыд, сійӧ,

Ӧдйӧ зэв содӧ.

Киссьӧм ватӧ он курав,- Татшӧм йӧзкостса шусьӧг.

Ӧтка олӧмыд курыд - Ставыс ас вылад усьӧ. Нинӧм бӧртӧ он бергӧд, Тадзи ковмас нин овны.

Ӧтнад быдтор он вермы, Кӧть и унатор ковлӧ. Пелысь да жов пу Пелысь бердӧ топӧдчӧма жов пу, Быттьӧ сылӧн муса дзоля чой: Ӧтлаынтӧ кокньыдджыка овсьӧ, Вильыш тӧв ныр озджык найӧс дойд. Сӧстӧм дзоридз козьнавлывлӧ тулыс Сымда-мында, лыддьыныд он куж. Едждӧдланныд вылісяньныд улӧдз, Жальысла оз кынты весиг пуж. Би гӧрд мольяс ӧшалӧны арнас,

Ӧзйысь розйӧн тырӧма быд вож. Ывла кӧть оз ышмӧд пӧсьнас-жарнас, Кӧдзыдысла мичлунныд оз вош. Еджыд шальяс плавганныд ті тӧвнас, Дзебыштанныд лым улӧ тыр роз. Пемыдгӧрдӧдз тусьныд кисьмис-сӧвмис, Вежны рӧмсӧ вын оз судзсьы, оз. Тулыс-арнас, гожӧмнас и тӧвнас, Кыпӧданныд усьӧм-доймӧм лов. Шудыс, шогыс - быдторйыс нин вӧвлі, Натӧгыд тай олӧмтӧ он ов. Лов личӧдан кад Тувсов кадӧ ойдӧм пуяс. Ваыс кокчӧрӧдзныс туис. Юлӧн рӧмпӧштан кодь веркӧс - Чуймӧдана мича серпас. Рытнас, шонді лэччандорыс, Сявкйӧ зарниӧн вӧр дорыс. Вӧр-ва ланьтӧ узьны лӧня, Кусӧ кыа чим гӧрд вӧньӧн. Сьӧлӧм вылын кокньыд, лӧсьыд, Лунсӧ казьтыла ме пӧся. Войвыв мулӧн авъя мичысь Менам лолӧй лоӧ личыд. Гожся серпас Рӧмпӧштан-тыясӧй, Кузь ласта видзьясӧй... Гожӧмнад видз вылыд - Мичлунсьыс-мич. Гожӧмӧй-майбырӧй, Веж коръя пуясӧн, Сук йӧла турунӧн Тырлывлан видз. Югыдлӧз ю пытшкын Шондіыс купайтчӧ, Пуясыс быттьӧкӧ Ваынӧсь тшӧтш. Енэжсянь вашъялӧ Вӧр-вакӧд шондіыс, Зарниа югӧрнас Югзьӧдӧ кӧдж. Пыдӧстӧм енэжыс Кельыдлӧз чышъяна, Видзӧдлан вывланьӧ - Кыпалӧ лов. Сё пӧлӧс дзоридзӧн Видз вылыс пӧртмасьӧ... Гожӧмӧй-вердысьӧй, Кузьджыка ов. Нывбаба гожӧм Нывбаба гожӧм, нывбаба гожӧм - Сьӧлӧмтӧ вӧрзьӧдан мич, Тырӧма важӧн пӧртмасьысь гажӧн Висер юпӧлӧнса видз. Видзвывса кыдзьяс, сё муса кыдзьяс, Зарниӧн вӧччӧмныд ті, Сявкйӧмӧн кыдзкӧ, сявкйӧмӧн кыдзкӧ Югзьӧдад пасьтала ді. Сё сикас рӧмӧн, быд сикас рӧмӧн Пӧртмасьӧ Гыбадса вӧр, Апав да-й сӧмын, апав да-й сӧмын Вӧрыслысь тшак дука кӧр. Арся скуп шонді, ваймӧдчысь шонді, Жалиттӧг югӧртӧ кой: Водз пӧра пондас, тӧдлытӧг пондас Му-васӧ шымыртны вой.

Арся рӧмъяс Вижыс да гӧрдыс Ньӧжйӧник мырддьӧ Вӧрыслысь вежсӧ. Ӧзйӧны би моз Льӧм пу да пипу, Сэтӧркӧд пелысь. Вӧр-ваыс бара Еджыд тӧв кежлӧ Лӧсьӧдчӧ-вежсьӧ. Кымӧръяс пӧвстті Скуп арся шонді, Кыйкъяліг келӧ.

• * *

Лэбӧны, лэбӧны коръяс, Кӧдзӧдӧ лов шысӧ ар. Килля пу, код тэнӧ доръяс, Ывлаыд - Енмыс и Сар. Зарниа кышӧдтӧ тэнсьыд Пӧрччӧдас вильышмӧм тӧв, Юасьны мӧдас-ӧ менсьым, Ме сылӧн абу ӧд пӧв. Швичкана тӧлыдлысь сямсӧ Ме моз жӧ тӧдан тэ, пу. Этшсӧ вед сылысь он яммӧд, Мый сэсся сылы кӧть шу. Арыслӧн быгыдмӧм мичыс Сьӧлӧмӧс нюкыртмӧн жаль. Ачымӧс такӧда: видзас Кыдз пусӧ Войпельлӧн шаль.

• * * Кӧть ывлавылын

Ыджыдалӧ ӧшым, Но таво гыӧр Эз на вевттьыв ӧшинь. Оз шебрӧд-поньтав Мусӧ лымъя эшкын, А Эжва йисӧ бӧр нин Йӧткис-вештіс. А лун тӧв быд лун Небыдика пӧльтӧ, Но виччысям ми

Тӧвтӧ-пӧльтӧ. Дерт, локтас, Сійӧ, кӧнкӧ, туйын: Лымйӧн, турӧбӧн Да пашлякъясӧн уйӧ. 1996 вося ӧшым 3 лун. Тӧвся кыдзьяс Войтӧв эзысьтіс вугралысь кыдзьясӧс, Вӧчис пуяссӧ чуймӧдан мичаӧн. Шензя, вермасяд тӧлыскӧд кыдзи нӧ, Йиа кӧдзыдыс дыркодь оз личав ӧд. Еджыд чӧв-лӧньын кыдзьясыс узьӧны, Найӧс гартӧма прӧшвиа гыӧрӧн. Тӧлыд войвылад нюжалас кузя на: Кыдзьяс лым сырйысь кӧсаяс кыӧны. Венеч улӧ ті лӧсьӧдчад быттьӧкӧ, Ковмас, ӧні жӧ вичкоӧ мунанныд. Кыдзьяс, гажӧдад менсьым ті жытник дор, Дивӧ-мичлунсӧ некор не вунӧдны. Майбыръяс Лымйӧн тырӧм ыджыд сиктын, Нимсӧ сылысь огӧ ликтӧй, Воймӧм керка, южмӧм ордым, Туйыс пыртӧ Петыр ордӧ. Асывводзнас мужикулов, Коді пӧкмелляысь кулӧ, Петыръясӧ мисьтӧм думӧн Локтіс корсьны сьӧмтор юмӧн. Коляс картупельсӧ гусьӧн, Петыр гӧтырысь на сюсьӧсь, Вузалісны лавка дорын: Горшныс кӧтӧдыштны корӧ. Курыдторйыд ӧні уна, Весиг кыдзи шусьӧ вунӧ. Юыштісны Петыр ёрткӧд: Лӧсялӧны шань, бур морткӧд. Лун шӧр гӧгӧр котыр надзӧн, Некод некодӧс оз аддзы, Мир туй вылӧ люзьгӧ-петӧ, Матьыс налӧн кылӧ сэтӧн. «Майбыръяслы» лӧсьыд овны, Некӧн уджавны оз ков ни.

• * * Асьным ог бӧрйӧй,

Миянӧс бӧръяд. Мыйлакӧ бӧрвылас Крапнитад: «Бӧръя!» Юанныд быд лун, Лёклунныд быдмӧ. Янӧдад быдлаын Видчанныд быд ног. Садьмас-ӧ бурлун? Ставыс-ӧ бурмас? Сяммас-ӧ бур ногӧн Сьӧлӧм дой бурдны?

Ӧктӧмъяс

• * *

Олӧмӧ могтӧ Шуасьтӧг пӧрт: Енмыслысь шуӧм Водзвыв он тӧд.

• * *Мортыдлӧн колӧмыс

Помтӧм ни дортӧм. Колӧмыд полӧмсӧ Вермас на коркӧ.

• * *Скӧрмытӧдзыд лыддьы сёӧдз,

Кучкытӧдзыд - даса сёӧдз.

• * *Морттӧ кӧ радейтан ёна,

Муслуныд другӧн оз кус. Ыдждӧ да содӧ быд во на, Ылавны сьӧлӧм оз куж.

• * *Авъя лэбач аслыс позтӧ

Оз на быд пу вылӧ вӧч, Бӧръяс кыдзтӧ либӧ козтӧ, Кодыс колӧ, тӧдӧ стӧч.

• * *Ёсь кывйыд - енби,

Кузь кывйыд - веськыда мат.

• * *

Мортлы асьсӧ тӧдны колӧ, Кутшӧм ӧбича да сям. Сэки лоас ладӧн олӧм, Сэки йӧзкӧд лоан рам.

• * *

Кӧсъян тӧдмавны кӧ морттӧ, Унджык сёрни сыкӧд пан. Ачыд ланьтӧдышт кыв-вортӧ: Вомъёртыдлӧн вӧля тан.

• * * Лӧглунтӧ дзебны, дерт,

Абу зэв сьӧкыд. Муслунтӧ, сійӧс, тэ Некыдз он дзеб. Йӧз дорӧ веськодьлун Дзебны медсьӧкыд, Мортыдлӧн та вылӧ Выныс зэв жеб..

• * *

Енмыд матыстчӧ, дерт, сылань, Гылыд серам кӧні кылӧ.

• * *

Инаас кӧ яндысьтӧм, Ылӧдлас жӧ яндысьтӧг. Тима Веньлы Эжвайывса колипӧн Ыдждӧдлӧны ӧні... Тӧдны эськӧ, донаӧй, Гуыд тэнад кӧні. Вайны видз выв дзоридзьяс, Копыртлыны юрӧс. Гутӧ тӧдысь-индысьяс Мыйла нӧ оз сюрны? Эжвайывса сьылысьӧй, Сьӧлӧмъясын олан, Мича кывбур-висьтъяснад Век на йӧзлы колан. Тэнад кывъяс - вир тусьяс - Помтӧм сьӧлӧм дойяс, Тырӧмаӧсь муслунӧн, Ставныс быттьӧ ловъя-сь. Помӧсдінса пожӧмъяс Радейтлін тэ ёна. Кыдз нӧ эськӧ, колипӧй, На улӧ тэд водны? Виктор Савинлы Коми мулӧн югыд кодзув, Нёбдінсалӧн зарни пи, Ылӧдз нималан пыр водзӧ, Сявкъян гижӧдъяслысь би. Вӧлі енбиыд зэв ыджыд, Сӧмын лӧг кутӧмыд эм, Бырӧдісны мыжтӧм мыжысь, Вынӧн дженьдӧдісны нэм. Куйлан кӧнкӧ ылі муын, Гортад бӧрсӧ эн и во. Тӧдмавтӧм на, кӧні гуыд: Сус пу дорад он тай вод. Сьылысь-гижысь Виктор Савин, Помтӧг сьӧлӧмъясын ов. Прӧстит, ошкам ӧні ставӧн, Казьтылам кор Тэнсьыд лов! Поэт Ананий Размысловлы Усьысь кодзув моз дзирыштіс олӧм, Дугдіс тіпкыны сьӧлӧм зэв водз. Кӧть и унатор вӧчны на колӧ, Инмысь пулякӧд нинӧм он вӧч. Чужан му вӧсна сетін тэ ставсӧ: Ассьыд томлун, и вежӧр, и мич. Бӧръя кывбурын казьтылін мамтӧ, Гажа Осьникысь туруна видз.

Ӧні куйлан тэ гортсьыд зэв ылын. Украинаыд - бокӧвӧй му. Ассьыд олӧмтӧ сетін тэ сылы, Сэтчӧс шойнаӧ кодйисны гу. Ми ог вунӧдӧй тэнӧ дзик некор, Тэнад сьыланъяс юргасны пыр. Ас йӧз памятьын куслытӧг век ов, Ӧзйысь кодзув моз, югъяв тэ дыр. Коми композитор Александр Осиповлы Петін Шойнаты сиктысь Ыджыд олӧмас тэ. Югыд бикиня сямлун Тэныд сетлӧма ен. Мича сьыланъяс шыӧн Ылӧдз нималан пыр, Век на юргӧны найӧ, Йӧзсӧ гажӧдігтыр. Гожся лунъясӧ тырас Катшасинъясӧн видз, Тэнад медмуса дзоридз - Миян войвывлӧн мич. Кылӧ клуб шӧрын сьылӧм, Тэнсьыд казьтылӧ ним, «Катшасинъяслӧн» юргӧм Пыр на содӧ, оз чин. Зёльгысь шор кодь жӧ небыд Мыла шыяслӧн гор: Тэнад сьыланлӧн олӧм, Эска, некор оз ор. Коми композитор Алсксандр Осиповлы

Ӧльӧксан Осипов - Нималысь мортӧй, Бара на гӧстьясӧс Чукӧртін гортад... Колипӧн юралӧ Шыладыд тэнад, Лэбачлысь тувсовъя Сьылӧмсӧ веніг. Быттьӧкӧ скрипканад Тані тшӧтш сьылан, Небыдик шыясыс Лэбӧны вылӧ. Ас мулысь рӧмъяссӧ Ясыда кыліг, Сьӧлӧмсянь сьыланкыв Тэнсьыд ми сьылам. Кымын нэм сулалас Таладор олӧм, Сы дыра-й шыладыд Тэнад пыр олас. Мыла да, мича да, Босьт, мыйта колӧ, Мамлӧн кодь мелілун Йиджтысяс лолад. Каракчиева Нина Фёдоровналы Челядь сьӧлӧмын чужтад Коми му дінӧ муслун, Кывны велӧдад найӧс Ай-мам кыв-ворлысь мичсӧ. Тіян велӧдан морттуй Ӧзйӧ яра да кустӧг - Оз на быдӧн тай сяммы Вӧчны-артмӧдны сідзсӧ. Сиктныд ланьтӧма, узьӧ. Тіян ӧшиньныд биа. Уджныд век на эз помась, Сійӧ водзӧ на мунӧ. Гашкӧ, кывбуръяс чукӧр Восьсӧн кутанныд киад. Гашкӧ, челядьлысь уджсӧ Колӧ лыддьыны уна. Школа помалӧм ныв-зон, Накӧд йитӧдыд топыд. Пыр на, велӧдысь, найӧс Мелі шаньлуннад кыскад... Ыджыд аттьӧ дзик ставсьыс Да и муӧдзыс копыр! Бур, мый Тіян кодь мортыс Чужӧ Му вылас кыськӧ.

• * * Муслунтӧ он пӧдты,

Муслунтӧ он ви.

Ёнджыка на ӧддзӧ, Кыдзи пестӧм би.

• * * Муслуныд - зэв мича шудлун,

Муслуныд - сьӧлӧмлӧн дой. Шуда, кор топыда кутлӧ, Радейтысь пӧлыд быд вой. Медводдза муслун Тувсовъя тӧвруыс льӧм корӧн ӧвтӧ - Ывлаын ловзьӧдан-томмӧдан кад. Шоналӧм сынӧдсӧ лов тырӧн кӧвта, Гӧрддзасьӧм муслунысь меным зэв рад: Медводдза кутчысьлӧм, Медводдза окасьӧм, Медводдза муслун Сьӧлӧмын кута ме, Олас ме бокын мед,

Ӧзъялас куслытӧг. Медводдза муслун - Медмича муслун. Льӧм вылысь гылалӧм еджыдик дзоридз Висьталіс: помасис велӧдчан во. Сулалім тэкӧд кор ми потшӧс дорын, Ньӧжйӧник шӧпкӧдіс тэд менам вом: Медводдза кутчысьлӧм, Медводдза окасьӧм, Медводдза муслун Сьӧлӧмын кута ме, Олас ме бокын мед,

Ӧзъялас куслытӧг. Медводдза муслун - Медмича муслун. Льӧм пуыс вӧччӧма, мича да пашкыр, Вӧрзьытӧг чӧв олӧ вежӧдӧм кор. Мусалы быттьӧкӧ гусятор вашка, Сьӧлӧмлы сӧмын тай талун зэв нор: Медводдза кутчысьлӧм, Медводдза окасьӧм, Медводдза муслун Сьӧлӧмын кута ме, Олас ме бокын мед,

Ӧзъялас куслытӧг. Медводдза муслун - Медмича муслун.

• * *

Мортыд шуда, Кор радейтӧ мӧдӧс. Кык пӧв шуда, Кор кодлыкӧ муса. Сетан вороп - и Бергӧдас мусӧ. Шуда сьӧлӧмыд Кылӧ и тӧдӧ. Шуда муслун Вӧлі кӧдзыдӧн да няйтӧн Тэкӧд паныдасян ар. Асьным весиг эг и чайтӧй, Муслун лоас кутшӧм жар.

Ӧта-мӧдлӧн висьмис сьӧлӧм, Сӧмын тайӧ мича дой, Кодӧс тэ ни ме эг ӧлӧд, Тӧдӧ мусукасян вой. Кутшӧм югыд рӧма муслун, Кутшӧм долыд рӧма шуд! Муслун биным ӧзйӧ кустӧг: Сэтшӧм сылы уси пуд. Муслун - сійӧ ыджыд шудлун, Муслун - сійӧ сьӧлӧм дой. Шудлун - сійӧ кыклӧн муслун, Шудлун - шогыс абу войт.

• * * Эжва юлӧн нӧрысын

Аддзысьлывлам ми, Шоныд югыд тулысын Ӧзйис муслун би. Эжва юӧй, тулысӧй, Берегдорса бадь, Радейта ме сэтшӧма, Муртса оз быр садь. Ваыс туӧ, паськалӧ Эжва юлӧн от. Муслун биным ломалӧ, Пола, мед оз сот. Эжва юлӧн гыясӧн Ворсӧ тувсов тӧв. Мелі сывъяд кутӧмӧн Окалан сё пӧв. Кутшӧм тэкӧд шуда ме, Тӧдӧ Эжва ю. Муслуннымӧс ёнмӧдӧ Ловзьӧм тувсов му.

• * *

Лышкыда дзордзалысь Лым еджыд льӧмйыс Тыртӧма сынӧдсӧ Кольмӧдан кӧрӧн, Олӧмным быттьӧкӧ Луныслӧн сьӧмӧс, Видзӧдлан меліа - Сьӧлӧмӧй вӧрзьӧ. Кудринад ворсӧдчӧ, Мусаӧй, тӧлыс, Вуджӧма синъясад Лӧз енэж рӧмыс. Томӧсь да долыдӧсь Тэкӧд ми вӧлім Кыкнанным кызь арӧс Тыртім на сӧмын.

• * * Волывлывла тэкӧд

Эжва кыркӧтш йылӧ, Шӧпкӧдлывлан пӧся Аслад муслун йылысь.

Ёна окалӧмсьыд Сьӧлӧм чеччӧ-бытшкӧ - Гӧрдов рытъя кыа Ворсӧ Эжва пытшкын. Кутчысьлӧмӧн войыс Кольӧ, ог и тӧдлӧй. Мыйта мелілунсӧ Сетам ӧта-мӧдлы. Эжва, дона Эжва - Паськыд ӧта юӧй. Кокни руа гыяс, Шуднымӧс эн нуӧй. Югыд войяс Югыд войяс - гожся войяс, Муслун войяс - кыа-чойяс, Войбыд кыа дзирдсӧ кояс, Тӧдлас менсьым сьӧлӧм дойӧс. Сьӧкыд узьны татшӧм войӧ, Висьӧ сьӧлӧм муслун дойӧн, Коллям войсӧ зонкӧд кыкӧн, Шонді петтӧдз лоа сыкӧд. Югыд войяс - шуда войяс, Лӧньӧданныд сьӧлӧм дойӧс, Муса зонлӧн шоныд сывъяс Кывза медся мелі кывъяс. Югыд войяс - кыпыд войяс, Сьылі гӧгӧр небыд сойяс, Окалан тэ менӧ пӧся, Радейтчӧмнад овны лӧсьыд.

Сьӧлӧм морӧсын Тіркъялӧ-чеччӧ, Быттьӧ лэбач моз Шедӧма лэчкӧ. Юрын вежӧрӧй Вошлыны кутӧ, Кор тэ сывъясад Дзигӧдан-кутлан. Кор тэ окалан, Сулаліг воча, Тагъя сурсӧ эг юӧй, А коддза. Муслун Лэччӧ шонді вӧр-пу сайӧ, Локтӧ небыд гожся вой. Ыбъясланьӧ зонкӧд каям, Менам коскын сылӧн сой. Водзӧ нуӧ мелі сёрни. Енэж шӧрын тӧлысь джын. Кадыс кӧть и бура сёр нин, Бергӧдчыны абу вын. Асыввылын зарни шонді Мыччис ассьыс югыд бан, Мулы выль лун вайны пондіг, Кымынысь нин суліс тан. Талун, асъя шонді петіг, Воссис муслунӧйлӧн сыв. Зонмӧй ассьыс сьӧлӧм сетіс, Шуис медся колан кыв.

• * *

Радейтӧмӧн сьӧлӧмъясным ойдӧма Морӧс кудным мелілунӧн тыр. Кыкнаннымӧс ӧти дой тай дойдӧма: Кыдз нӧ гажыд лунтырнад оз быр? Топӧдӧмыд ас бердад тэ сэтшӧма, Ыджыдджыка лолыштны он сет. Рытыс-войыс, аддза, тэныд этша на, Кыдз нӧ сэсся тэ сайӧ он пет?

• * * Узьсяс ӧмӧй татшӧм войӧ -

Туӧ сьӧлӧм муслун дойӧн. Войсӧ дженьдӧдам ми кыкӧн, Кодлы дела, овлам кытӧн... Югыд войяс, шуда войяс, Бурдӧданныд сьӧлӧм дойяс. Муса зонлӧн шоныд сывъяс Кывза медся мелі кывъяс.

• * *

Менам муслунӧй Истӧгӧн чиркнитіс, Сэсся паськаліс Ыпъялысь бипурӧн. Югыд кодзув моз Нэмыс нин дзирдалӧ, Капля вын абу Чинтыны-сиптыны. Сиктӧ локтӧм зонмыс Кельдӧдӧма, лӧзӧдӧма Мӧдлапӧвса вӧрыс. Вылӧ-вылӧ качӧдчӧма Енэжыслӧн шӧрыс. Вом тырнас дзик вашъялӧ нин Тувсовъя пӧсь шонді, Лышкыдджыка югӧръяссӧ Меным койны пондіс. Сьӧлӧм вылӧ воис меным Сиктӧ локтӧм зонмыс. Ойдӧм ю моз пытшкын менам Муслун туӧ-ёнмӧ. Зёльӧдчигтыр паськалӧ пыр Тулысыслӧн горыс, Радейтӧмӧй ӧзйӧ биӧн, Шудӧн тырӧ морӧс. Вежӧдӧма, вижӧдӧма Мӧдлапӧвса вӧрыс. Сынӧд тырыс разалӧма Дзоридзьяслӧн кӧрыс... Бӧр нин ӧтнас шогсьӧ чӧла Пелысьяса керӧс. Сиктӧ локтӧм муса зонмыс Ӧні менам верӧс. Козьнав меным Козьнав меным асывсӧ Би гӧрд югыд кыаӧн, Енкайыслӧн сьылӧмыс Тшӧтш мед матын шыалӧ. Козьнав меным лунсӧ тэ, Шоныдӧс да мичаӧс, Лышкыд шонді югӧрыс Муслуннымӧс видзас мед. Козьнав меным рытсӧ тэ Лӧня кусысь кыаӧн, Шудсӧ небыд сывбордйын Кыкӧн тэкӧд кыам ми. Козьнав меным войсӧ тэ, Пемыдӧс да юмолӧс, Мелілунсӧ позяс мед Ыджыд кӧшӧн гумовтны. Аттьӧ Лунся тӧждсьыд Ыджыд аттьӧ. Войся мелілунсыд Аттьӧ. Быд во содтӧд Арлыд каттьӧ - Кустӧм радейтӧмсьыд Аттьӧ. Муслунӧс оз вермы кынтыны Пуяссӧ гартлісны Гыӧръяс-прӧшвияс, Эзысь кодь лым сыръяс Чукӧрӧн ӧшйисны. Алӧйгӧрд гӧгыльӧн Шондіыс кыптыліс, Йи кӧдзыд югӧрӧн Ру пырыс ыпмунліс. Йӧв еджыд ывлаыс, Сук руа кӧдзыдсьыс, Лун шӧрнас сӧмын тай Здук кежлӧ сӧдзтысьлас. Сьӧлӧмӧс йизьӧдны Ывлаыс вынтӧм на, Кӧдзыдыс муслунӧс Оз вермы кынтыны.

• * * Яръюгыд шондіӧй,

Пӧся и шонтан тэ. Дзирдалысь кодзулӧй, Пыр мунан водзвылын. Алӧйгӧрд кыаӧй, Шуд тэкӧд кыам ми. Сё муса верӧсӧй, Видзысьӧй-вердысьӧй, Муслунным бердлытӧм Ӧта-мӧд берданым. Акростих Жов пу вылын ӧшалӧны тусьясыс, Ичӧт мольяс вашкӧдчӧны гусьӧник. Жытник дорӧй ӧзйӧ арся мичлунӧн, Енэжыслы лӧзӧв чышъян вичмӧма. Вывсянь, майбыр, ставыс сылы тыдалӧ. Кымӧртӧгыд видзӧдлас дзик быдлаӧ. Истӧг тувъяс оз ков луннад ӧзтыны, Мольяс жовлӧн куслытӧг на ӧзйӧны.

Зарниӧн коялӧм вӧр, Быдсяма мӧвп юрын чужтан. Мичлунныд сывйӧ оз тӧр - Овны вот пужтӧг он куж тэ. Пужйыдлӧн ыджыдкодь вын, Дойдалас, кынтӧмӧн сотас, Сыысь ӧд бурӧн он мын: Бырӧдас вӧрсьыд тшак-вотӧс. Олӧмыд татшӧм жӧ тшук, Козьналас яръюгыд шудӧн. Югъялас, кажитчӧ, здук, Кватитчан - лоӧма рудӧн.

• * * Мыйла мен югъявны тэтӧг?

Дзирдыс ӧд аслым оз ков. Кодлы нӧ югыдсӧ сета, Мусаӧй, тэ кӧ он ов? Тэтӧг мен овны зэв сьӧкыд. Помасьтӧм овлывлӧ вой. Кажитчӧ, шондіыс луннас Югӧрсӧ меным оз кой. Кодзув моз югъявны долыд, Муса морт дінад кор эм. Кыпавлӧ вылӧ зэв лолыд, Окота дзирдавны нэм.

• * *

Истӧг тув моз ӧзйылі, Шомӧдз сотчи, кусі. Кӧть и сьӧлӧм вӧзъян тэ, Мен тэ абу муса. Сьӧлӧмшӧрӧс вунӧдны Некыдзи ог вермы. Вояс водзӧ мунӧны, Ог тӧд, мый и керны. Радейтчан лунӧн Асъя кыаӧн лоа - Ӧзта муслунлысь би. Небыд тӧвруӧн воа Тэнсьыд малыштны ки. Югыд шондіӧ пӧра, Тэнӧ окыштны мед. Менам сьӧлӧмлӧн шӧрын Олан, мусаӧй, тэ. Чужан лунӧн Чолӧмалам чужан лунӧн, Сиам шудсӧ уна-уна, Дзоньвидзаӧн медым вӧлін, Долыда мед тіпкис сьӧлӧм; Радейтісны медым пӧся, Тӧдсаяскӧд бура лӧсяв. Дзоридз кодь тэ ачыд мича, Мед жӧ Енмыс тэнӧ видзас.

• * * Гожся йӧзыс небыдӧсь да шаньӧсь -

Тырмӧ тэын тайӧ, дона аньӧй. Чужан луннад чолӧмалам тэнӧ, Кӧсъям, медым висьӧмъястӧ венін. Мича дзоридз сетӧ тэныд ывла, Лэбач сьылӧ мыла сьыланкывъяс. Сиам тэныд лӧнь да шуда олӧм, Ставыс медым лоӧ сідз, кыдз колӧ. Чужан лунӧн Сиа шонділысь югӧрсӧ Тэныд асывсянь рытӧдзыс, Медым дзирыда югзьӧдӧ Сэті, олан тэ кытӧні. Сиа тӧлыслысь пӧльтӧмсӧ Шоныд лунвывсянь сӧмын тэд, Небыд юрситӧ пӧлявны Медым вермӧ сук рӧмыдӧдз. Сиа овны сьӧд кымӧртӧг, Медым лоны тыр шудаӧн, Сэки чардыслы-гымыслы Сӧстӧм ловтӧ не рудӧдны.

• * *

Лӧсьыдик статя, Варов да мича, Шуӧны йӧзыс Пыр нимӧн да вичӧн. Чужан лун пасъян Ӧшымлӧн помын, Му-ва кор узьӧ Лым-йилӧн домын. Сьӧлӧмсянь сиам Дзоридзлысь мичсӧ, Гажӧдӧ коді Гожӧмнас видзсӧ. Сины тшӧтш кӧсъям Мелі пӧсь муслун, Сэтшӧмӧс, медым Некор оз куслы. Олӧмыд медым Шудаӧн вӧлі, Пӧлыдкӧд пасйӧй Уна выль кӧлысь. Юбилейӧн Еджыд бисерӧн мичаммӧ юрыд, Арся зарниӧн восьлалӧ кад, Сійӧ овлывлӧ юмов и курыд, Сійӧ абу нин дзордзалысь сад. Сӧмын сьӧлӧмыд пыр кольӧ томӧн, Некыдз пӧрысьлун сійӧс оз босьт. Овны - абу вуджны ю вомӧн, Паныд сувтлывлӧ изъяса косьт. Сиа коллявны нэмтӧ шань лунӧн, Медым лёкыслы эз коль и войт. Медым олӧмыд шыльыда муніс; Некод нинӧмӧн некор эз дойд. Эзысь кӧлысьӧн Медся мусаӧй, медся мичаӧй, Сьӧкыд уджысь тэ менӧ видзан век. Менам сьӧлӧмшӧр, менам олӧмӧй, Ӧтнад нэм помӧдз меным колан тэ. Эзысь кӧлысьӧн ӧтув олӧмын! Уна кӧлысь на миян волас мед! Сиа став бурсӧ тэныд, донаӧй, Кута радейтны водзӧ ёна на. Зарни кӧлысьӧн Пӧлудь рӧма синъясад Вашъялӧ сӧдз нюм, Мелі, мича видзӧдлас Пальӧдлывлӧ ун. Мусаӧй да донаӧй, Менам сьӧлӧмшӧр, Тӧда тэкӧд олігӧн Мелілунлысь кӧр. Олам тэкӧд ӧтлаын Ми нин нэмлысь джын. Аттьӧ сыысь: тӧдмалі Муслуныслысь вын. Мусаӧй да донаӧй, Менам сьӧлӧмшӧр, Муслун ӧдсӧ донӧдін, Путшкин шудлысь шӧрт. 45 вося кӧлысь Александритовӧй кӧлысь - Ӧтув нелямын вит во. Муслун оз пов жарысь, тӧлысь, Ӧдыс содӧ воысь-во. Муса мамук, дона батьӧй, Гижсиганыд вӧлі тӧв. Кад эз кынты авъя садьтӧ, Пыдди пуктід ассьыд пӧв. Сиам водзӧ овны тадзи, Водзӧ кыны долыд шуд. Шуда сьӧлӧм ставсӧ аддзӧ, Югзьӧдыштас, кыті руд. Аканьлы сьыланкыв Маша аслас кагалы, Веж юрсиа аканьлы, Веж юрсиа аканьлы, Сьыліс сьыланкыв - Узь жӧ, менам кагаӧй, Сьӧд сикыма аканьӧй, Сьӧд синкыма аканьӧй, Унмовсь, ичӧт ныв. Узьӧ нин со каньпиӧй, Вод жӧ, дона аканьӧй, Вод жӧ, дона аканьӧй, Матыстчӧ сьӧд вой. Лэччис югыд шондіыс, Дугдіс сійӧ шонтыны, Дугдіс сійӧ шонтыны, Югӧрсӧ 03 кой. Узь жӧ, менам кагаӧй, Лӧз синъяса аканьӧй, Лӧз синъяса аканьӧй, Баюшки — бай-бай. Понпи ланьтіс-унмовсис, Менӧ сідзжӧ ун босьтіс, Менӧ сідзжӧ ун босьтіс, Унмовсь зіля вай.

/-V •• •• •• V Овво, овво Лэччӧ шонді вӧртас сайӧ, Мича вӧтъяс войыс вайӧ. Чачаяслӧн локтӧ унмыс. Дона пиук миян, унмовсь. Ӧввӧ, ӧввӧ, Пиук узь. Муса шӧвктуг, Зарни тусь. Кодзувъяслӧн садьмӧм бӧрын Петіс тӧлысь енэж шӧрӧ. Локтіс шоныд гожся войыс, Шонді югӧрсӧ оз кояв. Ӧввӧ, ӧввӧ, Пиук узь. Гожся войыд Абу кузь. Небыд ошпи важӧн узьӧ, Каньпи нюжӧдчӧма кузя. Синсӧ кунис мудзӧм акань, Дзолюк миян, узь тшӧтш накӧд. Ӧввӧ, ӧввӧ, Синтӧ кунь. Шондіыскӧд Муніс лун. Сӧдз мич Тӧлыс пышйис-лэбыштіс, Гӧгӧр тувсов кӧр. Саридз сайысь лэбачьяс Тэрмасьӧны бӧр. Ставыс тырис гажлунӧн: Вӧр и ва, и ю. Тӧвнас дзикӧдз лажмыліс, Шойччис-узис му. Лышкыд тулыс, аттьӧ тэд, Ловзьӧдін кын му. Нюдзвиж рӧма платтьӧӧн Пасьтӧдін быд пу. Сырчик бара воӧма - Чегъялӧ кыз йи. Кӧч бӧж кузя гожӧмлы Тулыс мыччӧ ки. Менсьым лолӧс кыпӧдӧ Тулыслӧн сӧдз мич. Веж турунӧн кыпӧдчӧ Эжвасайса видз. Войвыв гожӧм Войвыв гожӧм, кутшӧм тэ! Пӧлӧзнича юркытша, Баситнытӧ кужӧмыд Орӧсіник юрситӧ. Оз тусь вомнад висьталан: «Гажа миян быдманін!» Шоныд зэрнад киськалан, Быдтор зіля быдмас мед. Воййыв рӧма ковтаыд, Лежнӧг тусьяс сикӧтшад. Тэрмасян тай ковтӧгыс, Олышт, олышт сиктсакӧд. Чӧдлач синмыд нюмӧн тыр, Кӧса помад - маръямоль, Кокад нинкӧм - сюмӧдысь, Котӧрт, сӧмын жарсӧ коль. Кыддзӧй, кыддзӧй Кыддза раскӧ волывлам Ветлӧдлыштны ми, Муса кыдзлы мыччывла Ассьым дзоля ки. Кыддзӧй, кыддзӧй, копыртлы Пашкыр коръя юр. Тӧда, тэысь мичаджык Пуыс тан оз сюр. Сӧстӧммӧдан сынӧдсӧ, Таысь долыд мен. Тэ бердын ми шойччыштам: Лӧсьыд жӧ нин сэн. Пучертӧ ме малышта, Садйӧ мӧдам кор; Вом дорӧ ме матыстла Тэнсьыд небыд кор. Кыддзӧй, кыддзӧй, копыртлы, Пашкыр коръя юр. Волам бара, виччысьлы, Тӧлыскӧд эн дур.

• * * Сизим рӧма ӧшкамӧшка

Мӧдлапӧлӧ вуджӧма. Мырпом кӧра паськыд нюрӧ Улыс помсӧ сутшкӧма. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка, Кунӧрыскӧд ветлан тэ. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка, Колян шонді али зэр? Сизим рӧма ӧшкамӧшка - Визьӧб мусянь енэжӧдз Уна пӧлӧс мичлун вылад Видзӧдыштны менӧ лэдз. Тӧда, тӧда, ӧшкамӧшка, Рытнас петкӧдчан кӧ тэ, Колян татчӧ югыд шонді, Нуан мӧдлаӧ кузь зэр. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка, Сулалышт на, эн кӧ мудз. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка. Мыйла тэӧдз ме ог судз? Сизим рӧма ӧшкамӧшка, Тӧдлытӧг и вошин тэ. Колӧ вӧлі, ӧшкамӧшка, Кывзыштны на ошкӧмӧс. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка, Бара, чайта, волан на. • • Ӧшкамӧшка, ӧшкамӧшка, Юам юсьыс небыд ва. Льӧм пу да пелысь Льӧм пулы вашкӧдӧ пелысь, Гӧлӧсыс небыд да мелі: «Мыйла нӧ дзоридзтӧ восьтан, Кӧдзыдыс мичлунтӧ босьтас», Льӧм пуыс шӧпкӧдӧ воча: «Шоныдыс овлӧ зэв шоча, Окота гажӧдны мусӧ, Сьӧлӧмлы коді зэв муса», Пелысьыс льӧм пулы шуис: «Меным ӧд дона жӧ муыс, Аръявыв кыкнанным вӧзъям Козинъяс - тусьяс бур йӧзлы». РУ

Ӧшинь дорын тӧрыт рыт Чойкӧд пукалім час кык. Ылӧдз тыдаліс шор сай. Ставсӧ казьтыштлам ми вай: Дас кык керка, дас вит пу, Кӧдзӧм туруна веж му. Талун чеччим асывводз, Весиг шондісьыс на водз: "Мый нӧ тайӧ? Кӧні му? Кӧні керка? Кӧні пу? Эз жӧ найӧс войыс ну?" - Ставсӧ дзебӧма сук ру. Кӧрткерӧс Эжва юлӧн керӧсӧ Кыпӧдчӧмыд тэ, Валӧн югыд веркӧсыс - Видзӧдчыныд эм. Кӧрт Айкаӧс казьтылан, Вунӧдныд он куж. Лебедев, дерт, разьліс нин Айка рӧдлысь вуж. Паськыд юлӧн вомӧныс Нюжӧдчӧма пос. Коркӧ Айка домавліс,

Ӧні вудж, эн кос. Шогсьысь мамлы казьтӧдыс Берег йылас тшук. Ожман синтӧ вазьӧдӧ, Сулыштан кӧть здук.

• Казьтӧд - памятник;
• Ожман - война.

Шусьӧг «Коді нянь уджалӧ, сылӧн нэм нюжалӧ» Мый эм вынаджык на няньысь? Нинӧм абу ни оз ло. Нянь быдтысьяс абу ваньӧсь - Няня овлӧ оз быд во. Няньлы колӧ югыд шонді, Няньлы колӧ шоныд зэр. Няньтӧ вундыны кор пондан, Ньӧти мед эськӧ эз зэр.

• * * Пач под вылӧ ид нянь тэча,

Листын - картупеля сӧчӧн. - Пачӧй уджсӧ тӧдӧ-вӧчӧ,- Шуӧ меным Ӧксинь пӧчӧй,- Пачӧй тӧдӧ менӧ, пӧчӧс.

• * * «Ас пӧсьӧн перйӧм нянь

Медся на чӧскыд», - Шулісны важӧн нин Нянь быдтысь йӧзыс. «Ас косьтӧм сукарыд Медся на рӧшкыд», - Шулывлӧ ыджыд мам, Сукарсӧ вӧзйиг.

• * * Ворсӧ югӧръяснас шонді,

Лымйыс зіля сывны пондіс. Садьмис вӧр-ва тӧвся унмысь, Воас тулыс гоз-мӧд лун мысьт.

• * *

Сӧстӧм дзоридз - катшасин, Енэжланьӧ катан син. Дзорган вывлань, шонділань, Кадсӧ вештан шоныдлань.

• * *

Арыс таво зэв нин мисьтӧм, Быд пельӧсын няйтсьыс-няйт. Лун-лун сьӧд зэр шлявгӧ-кисьтӧ, Мичаммӧмсӧ он и чайт.

• * * Лымйыс посни тусьясӧн

Усьӧ кын му вылӧ. Важ нин кӧлысь юсьяслӧн Лэбӧма зэв ылӧ.

• * *

Талун Владлы тырис арӧс, Олӧ бать-мамыскӧд карын. Плюшысь понпи ньӧбис бабыс, Чача-телепонсӧ - папыс. Чӧвтіс понсӧ Владик джоджӧ, Батьлысь козин сэтчӧ тожӧ.. Мырддьӧ мамлысь телепонсӧ: Пиук тӧдӧ тӧлксӧ-донсӧ. Дурпоп Дженыд кок пӧв йылас Бергалас да сьылас. Мудзас, усяс шнёп Владиклӧн дурпоп. Часіяс Пӧрысь баблӧн стенмас Точкӧ кӧка часі.

Ёна-ӧ на венас, Тӧдмала ме аски. Кори батьлысь сотик: Кадсӧ индӧ стӧча. Лыдпасъяныс ӧтик! Мый нӧ сэсся вӧча?! Капитанӧн кӧсъя лоны Шондікӧд ме ӧттшӧтш чечча, Мысся, пасьтася и лэчча Чери кыйны Эжва дорӧ, Лӧня пукавны рытсёрӧдз. Кӧнкӧ, кылӧ, истан горзӧ, Ыджыд каля чери корсьӧ, Шлывгӧ Эжва Сыктыв дорӧдз, Аскӧд увлань кывтны корӧ. Ва моз визувтасны вояс, Кад и уджавны мем воас. Капитанӧн кӧсъя лоны, Школа помавтӧдз дас во на. Мӧвпала ме саридз йылысь Тэрыб крейсер нуны ылӧдз. Тӧлӧй, нинӧм тэ он кер Лымйыс дугдӧма нин усьны, Мыччасьӧ со тэрыб зэр. Войыс дженьдӧ, луныс кузь нин. Тӧлӧй, нинӧм тэ он кер. Регыд-регыд юлань пышъяс Эзысь ванас варов шор. Лэдза кабалаысь пыжъяс, Чукӧстас кор шорлӧн гор. Чоя-вока Яша кӧть и ичӧт мортыс, Сылы гудӧк - медбур ёртыс. Яша ворсӧ, чойыс сьылӧ, Сьыланкывйыс юргӧ ылӧдз. «Шань жӧ челядь», — йӧзыс шуӧ. Таысь шуда чужан муӧй. Валя да баля Борйысь турун нетшкӧ Валя, Вайӧ гортӧ дзик быдлун. Небыд турун сёйӧ баля, Быдмӧ сійӧ лунысь-лун. Мамкӧд-батькӧд тшӧтш и Валя Заптӧ турун — веж да кос. Нигӧн вурун сетас баля, Артмас уна кепысь гоз. Васька кань Налим сера, еджыд кыса, Войнас кыйӧ шыр да крыса. Луннас узьӧ диван вылын, Кӧні медся лӧсьыд сылы. Маша нывлы Васька каньыс — Медся мусаыс да шаньыс. Урок Школабердса варов шорыс Сьылӧ тувсов сьыланкыв. Дыр нин классысь петны корис, Да ӧд урок — коми кыв. Эзысь шорлӧн гажа сьылӧм Тувсов енэж кодьыс сӧдз. Сӧмын классын водзӧ кылӧ: «Тулыслань» да «тулысӧдз». Мам Мамыд — сійӧ шонді, Пӧсь сьӧлӧмнас шонтӧ. Мамыд — югыд кодзув, Туйтӧ индӧ водзӧ. Мамлысь мелі кывсӧ, Ныв-пи, шаня кывзӧй. Вуграсьӧм Вугыр шатин менам кузь, Чӧвта юӧ да ог узь. Табйӧй вӧйӧ, оз коль здук - Тайӧ йӧршыд босьтіс тшук. Яша-шофёр Ыджыд батьыс Яшалы Ньӧбис мича «МАЗ». Ворсӧ, оз и янсӧдчыв, Вомнас содтӧ газ. Кузолас со чачаяс Сӧвтӧма дзик тыр. Ывлаӧ кӧ петалас, Бурӧн оз и пыр. Ыджыд бать моз Яшаыд Лоас жӧ шофёр, Сылысь сідзжӧ кывзысьны Кутас ён мотор. Ворсӧм Ичӧтик ручпилӧн Пыктӧма горш. Бурдӧдны висьӧмысь Локтӧма ош. Урпикӧд ӧтвылысь Кузь пеля кӧч Видлыны ручписӧ Пырӧма тшӧтш. Видлаліс гӧгӧрбок Ручпиӧс ош, Ма юны велӧдіс, Бурдас мед горш. Ручпиыс бурдӧма, Некыт оз вись... Маша да Яша Ворсісны сідз. Шонді да Машук - Машук, Машенька, шань нылӧй, - Гӧлӧс шондіыслӧн кылӧ, - Перкаль синъястӧ тэ восьт нин, Небыд шебрастӧ тэ босьт нин, Татчӧ видзӧдлы тэ мелань, Кутшӧм шоныд ме да мелі. Лӧзов енэжсянь со, кылӧ, Шонді садьмӧдӧ шань нылӧс. Курӧгпиян Кольквиж рӧма курӧгпиян Талун чужисны со миян. Мамыс тшӧктӧ Машӧс, шаньӧс, Видзны найӧс наян каньысь. Ӧшинь улын чипанпиян, Пушыд ёкмыльясыд миян, Радейтам ми ёна найӧс, Видзам лунтыр варыш-кайысь. Чикыш Менам муса сьылысь, Чикыш - вожа бӧж, Виччыси ме тэнӧ Уна лун-вой чӧж. Жбыръялан со, сьылан Гажа сьыланкыв: «Гожӧм регыд воас, Кылан, дзоля ныв!» Дадь Джуджыд лымъя тӧлын Медбур ёртӧй - дадь. Выль во кежлӧ сійӧс Меным вӧчис бать. Дадьлы паськыд нырас Кӧрталӧма кӧв. Дадь пыдӧсас батьӧ Пуктӧма кык пӧв. Гылыд чойсянь даддьӧн Ислалам ми дыр. Кӧть и чизыр вой тӧв Кынтӧ пель и ныр. Турипув Гыбад нюрӧд собалім,

Ӧктім турипув. Гортын тшӧктам мамӧлы: «Шома кисель пу». Нюрысь петім радлігтыр, Енэж — мича лӧз. Мыйла тадзи вотӧссӧ Шулӧмаӧсь йӧз? Сьӧлаоз Яша да Маша Ёльдорса вӧрысь Вотісны чуман тыр Гӧрд сьӧлаоз. Чӧскыдысь-чӧскыд Вотӧслӧн кӧрыс, Мыйла тадз шусьӧ: «Сьӧла да оз»? Мырпом Кисьмӧм мырпом Кольквиж юра Лыдтӧм сюсьвидзӧ Со нюрас. Ыджыд мамкӧд Лунтыр ӧктам, Юмов вотӧс дозйӧ лӧдам. Сӧмын мыйла «Мырпом» нимыс Тайӧ вотӧсыслы вичмис? Кор тайӧ овлӧ? Лӧзӧдӧма гӧгӧрбок, Енэжыс и шор. Мыччысьӧма нӧрыс бок, Чепӧсйӧ веж кор. Шонді пӧся вашъялӧ Енэж шӧрын дыр. Лэбач сьылӧм шыясӧн Чужан муӧй тыр. Уна рӧма биясӧн Ӧзйӧма ю сай. Муяс вылысь сиктса йӧз Босьтам урожай. Ыбъяс бара еджыдӧсь, Кыз йи улын ю. Вӧрӧ менӧ кежӧдӧ Тола вомӧн туй.

Мазі «Зі - зі», - Радлӧ мазі. Чӧскыд ма Ӧктӧма. Чирк Турунвиж турункӧд Ӧткодь со дзик, Гажаа сьылігтыр, Чеччалӧ чирк. Иван Тороповлӧн «Шуриклы шыд» небӧг Лыддьысьӧ зонка, оз кыпӧд юр, Небӧгыс сылы сюрӧма бур. Быттьӧкӧ аслас висьмӧма вок, Тувсовъя вӧрӧ катӧдӧ кок. Полыштӧ кыйсьысь, ружье кӧть эм, Кажитчӧ, вӧрыс сулалӧ тшем. Лыддьысьысь кылӧ: букӧстіс сюзь, Повзьӧма зонка, муртса эз усь. Тірзьӧдіс сійӧс тривксьӧдысь кӧч, Кыйны эз вермы, нинӧм он вӧч. Зонкалысь сьӧлӧмсӧ шымыртӧ тӧжд, Кажитчӧ, вокыс сылӧн жӧ тшӧтш. Радлунсӧ вайис аскиа лун, Шыд пуанторйыд сыысь эз мун. Пӧткаыд шедіс, сьӧкта пуд джын, Шуриклы шыдыд сетас бӧр вын. Нӧдкывъяс

• * *Тӧвся унмӧм вугыртӧма

Раскын лымъя рӧч, Ляк бадь гӧгӧр тапъялӧма Еджыд гӧна (кӧч).

• * *Гидӧ пыравлӧма трустыд,

Нем эг кывлы: труч ни трач. Бур, мый гидӧй вӧлі пуста, Куштіс эськӧ (руч) - гӧрд гач.

• * *Татшӧм сюсь зверсӧ

Аддзан тэ кысь? Небыдик кок шыӧн Ветлӧдлӧ (рысь).

• * *Вельмӧма нин дзикӧдз,

Чайтӧ, вӧрса пан. Капканысь кӧть лэчкысь Кыйдӧс сёяс (сан).

Мырсьӧ-уджалӧ лун-вой, Юсӧ потшӧ кыйны чери. Ставсӧ ачыс вӧчӧ-керӧ Лопта бӧжа уджач (мой).

• * *Пуӧ оз кавшась,

Муын туй визь, Абу ӧд тулан, Тайӧ жӧ (низь).

• * *Чӧскыдӧн кажитчӧ

Ялалӧн кӧр, Чӧсмасьӧ тундраын Ялаӧн (кӧр).

• * *

Ковмас кӧ, сайӧдас Сук лаптыс пулӧн, Гырысь коз увъясті Ветлӧдлӧ (тулан).

• * *

Кутан тэ тӧдны, Нырад кӧ тшупан, Куръяын уялӧ Гӧрд ныра (тупан).

• * *Ном чукӧрыс

Зыньгӧ: «Зы-нь-нь». Дӧзмӧ зыньгӧм Шыысь (кынь).

• * *Войбыд кыйсьӧ,

Оз и узь, Горзӧ-буксӧ Нюр выв (сюзь).

• * *Он на кушты кыйтӧг-вайтӧг:

Лэбалӧ на еджыд (байдӧг).

• * *Эськӧ шедіс кӧ

Татшӧмыс гоз-мӧд! Кыйсьысьлӧн киас Вӧлі сьӧд (дозмӧр).

• * *Вӧрса ю нӧрысын

Пелькиник банька. Вӧралысь кульӧ сэн Сук гӧна (анча).

• * *Рӧч саяс нӧ мыйся сьӧдӧб?

Чургӧдӧма бӧжсӧ (сьӧдбӧж).

• * *

Небыд лымйӧй, Сапкы-усь, Саридз сайӧ Вуджӧ (юсь).

• * *Ачыс сёйӧма и пӧт,

Пиян йывсьыс нем оз тӧд. Гашкӧ, шуд, а, гашкӧ, рӧк, Тадзи олӧ позтӧм (кӧк).

• * *

Муӧ инмӧдчыліс сутш - Кыйдӧс кыпӧдӧ нин (кутш).

• * *Нырнас пуӧ

- Дізь да дізь. Пожӧм пуӧ Сизьдӧ (сизь).

• * *Жов пу вылын:

- Жонь-жонь-жонь. Вотӧ жовсӧ Мича (жонь).

• * *Видзьяс весьтті

Вӧчас кытш, Кыр бок розьӧ Пырас (джыдж).

• * *Поводдяыс вежсяс, дерт,

Керчйӧдлӧ кӧ талун (перк).

• * *Татысь мунліс важӧн нин

Шляка зэрнас ар. Ӧні шоныд репасын Узьлӧ сера (тар).

• * *Пуӧ каяс шарк и шурк

Паськыд бӧжа шурыд (ур).

• * *Ветлӧ-тапикасьӧ вӧрӧд,

Пемыд пармаын оз вош. Он кӧ дзерӧд, оз и вӧрӧд, Кӧть и зверыс тайӧ —...(ош).

• * *Мортлы сьӧкыд овмӧс нуны,

Тайӧ пемӧс кӧ эз вӧв. Гӧрны-кӧдзны, мыйкӧ нуны Йӧзлы отсалӧ пыр ... (вӧв).

• * *

Абу ю ни абу му, Таті пыжыд оз жӧ ну. Кокнад сувтан, ваыс — тюр. Мый нӧ тайӧ лоӧ? ... (Нюр). Омонимъяс Ваня талун воштіс кыв, Талун сійӧ нем оз кыв. Ваня ньӧбис вугыр шайт, Сетіс ёртлы кызь вит шайт. Тырас таво ар Ванялы дас ар. Кыліс горӧдӧмыс: «Ай!» Чуньсӧ вундӧма тай ай. Шондісӧ кыпӧдӧ асыв, Медым пуксяс югыд асыв. Мыйла сідзи овлӧ бара? Нюдзвеж тулыс воӧ бара. Мачӧ киӧн вачки швач, Муӧ мачыд уси швач.

Ӧзим нюдза вежӧдӧ, Нюдза локтӧ ар, Быттьӧ кодкӧ вежӧдӧ Мичсӧ дзик быд ар. Сизь ме, ён да чорыд ныра, Вӧрын быд лун сьӧд удж ныра. Сирпи овмӧдчӧма йирӧ. Шырпи сыр тор зіля йирӧ. Мый нӧ тіран, ӧтка кор, Кор нӧ муас усян, кор?

Ӧвтӧ нырад яла кӧр, Йирӧ сійӧс тэрыб кӧр. Луйки-лайки небыд потан: -Вокӧй! Эн бӧрд, семдан-потан. Бырӧма нин коса дор, -Кузнеч, выль коса мен дор. Чӧскыд вотӧс Сетіс меным Кисьмӧм тусьяса Льӧм пу. Локті гортӧ, Кори мамӧс: «Льӧмъя лязтӧ, Мамук, пу».