Пос

БОԌТАМ КІӦ МУВІԆ УҖАЛАН ԎЕХԊІКА В. КОСТРОВСКІЈ Ыщкан ԁа вунԁан машінајас КОМI ԊІГА ЛЕԆАНIН Сыктывкар 1931 1931 КЫВВОԆ

Ӧніја каԁӧ карјаслӧн ԁа ԍіктјаслӧн, фабрік-завоԁјаслӧн ԁа віԇмулӧн јітӧԁыс пыр јонмӧ ԁа зумыԁмӧ. Карјасыԍ машінајас унжык і унҗык кутіс петны сӧветскӧј ԍіктса мујас вылӧ. Воԇӧ віԇму овмӧс машінајас лӧԍӧԁӧмыԍ нӧшта-на ӧԁԇас. Ӧԁ машінајасыслӧн &верԁтујыс (преімушществоыс) јона ыҗыԁ прӧстӧј віԇму уҗалан кӧлуј ԁорыԍ. Ыщкан машіна јона ԁонӧн сулалӧ коса ԁорыԍ, вунԁан машіна - чарла ԁорыԍ. Сеԍԍа-ӧԁ машінајаснас уҗавнысӧ ӧԁјӧнҗык вевјалан ԁај јона кокԋіԁжык. Гӧрјӧн, чарлаӧн ԁа вартанӧн ӧԏі гектарув мусӧ (кӧԇны, вунԁыны ԁа вартны) уҗавны петӧ 28 морта уҗаланлун. Тајӧ гектарувсӧ жӧ плугјӧн гӧрӧмӧн, вунԁан машінаӧн вунԁӧмӧн ԁа вартан машінаӧн вартӧмӧн уҗалігӧн нетӧ сӧмын 8 морта уҗаланлун. Сыыԍ кыԋԇі кіјасыԁлы ԁа кокјасыԁлы кокԋіԁжык. Быԁ пӧлӧс гырыԍҗык машінајас вермӧны выгоԁнӧјӧн лоны сӧмын секі, кор најӧс уҗӧԁан тыр-нагрузкаӧн, он-кӧ сулӧԁ уҗ ԁырјіыс. Боԍтам кӧԏ ыщкан машінатӧ. Пуктыԍіг чӧжӧн сіјӧ вермас ыщкыны 70 гектарув. Кык вӧлӧн кӧԇан машіна вермӧ кӧԇа ԁырјі кӧԇны 120 гектарув ԁа с. в. Ӧтка овмӧса креԍԏаналы тащӧм машінајассӧ лӧԍӧԁны абу выгоԁнӧ, машінаыслы уҗыс лоас сӧмын 2-3 лун кежлӧ. Машінајассӧ тыр нагрузкаӧн поԅас ужӧԁны сӧмын колхозјасын ԁа віԇму ужалан тӧварішществојасын, ӧԏі маішна ԁорас унаӧн ӧтувтчӧмӧн. Колхозын ӧԏі мортыс вермас велӧԁны ӧԏі пӧлӧс машіна, а мӧԁ морт — мӧԁ пӧлӧс машіна. Најӧ-жӧ машінајасыслыԍ чаԍԏјассӧ велӧԁӧм мыԍԏіыс ԋӧжјӧԋік мукӧԁсӧ щӧщ велӧԁасны машінајаснас вӧԃітчыны. Уҗыс секі понԁас мунны зев бура. Гырыԍҗык колхозјасын машінајас ԇоԋталӧм вылӧ спетсіаԉістӧс віԇӧм оз ԁонӧн сувт, коԁі быԁ торкԍыштӧм мыԍԏі ӧԁјӧн вермас лӧԍӧԁны машінасӧ. Посԋі овмӧсјасын спетсіаԉістсӧ віԇны он-ԋін вермы. Жугаліс машінаыԁ -сіԇ-кӧ сувтіс і ужыԁ, ԇоԋтыныԁ пырыԍ пыртӧ ԋекоԁ ԁінӧ кваԏітчыны. Коԉԉекԏівнӧј овмӧсјасӧс агрономјаслы кокԋіԁҗык обслужівајтны. А асшӧрја овмӧсӧн олыԍ овмӧсјастӧ ӧԏі агрономыԁ оз вермы обслужівајтны. Колхозјасын унҗык машінајас лӧԍӧԁӧмӧн јона соԁас овмӧсыслӧн проізвоԃіԏеԉноԍтыс. Машінајасӧн вермам пуктыны унжык турун скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧмлы, колхоԅԋікјаслӧн лоӧ прӧст каԁ мукӧԁ ԍікаса овмӧсјас — граԁвыв пуктасјас вӧԃітӧм, курӧгјас віԇӧм, ԁа с. в. — паԍкӧԁны-кыпӧԁны. Секі вермыныжык кутан бурҗыка мујассӧ уҗавны, мујас вывԍыс турун јогсӧ, &нурун вужјассӧ бырӧԁны ԁа с. в. Таԇнас урожајыс јона соԁӧ, а сіјӧ-ӧԁ міјанын ӧні јона-на улын заграԋічајасын ԁорыԍ. Урожајноԍтсӧ міјанлы быԏ ковмас кӧԏ кыԇ ԁа кыпӧԁны, мыј выјӧԇ поԅӧ бурҗык ногӧн мусӧ уҗалӧмԍаԋ. Капітаԉіст госуԁарствојасын машінајассӧ лӧԍӧԁӧмӧн, коԁі вежӧ кіпома уҗсӧ, мыјԁтӧмкӧ јукӧн робочӧјјас коԉӧны уҗтӧг. Сӧвет правіԏеԉство се- щом&пӧԉіԏіка оз нуӧԁ. Міјанын машінајассӧ лӧԍӧԁӧмӧн кокԋаммӧ уҗыс, ԁа чіно робочӧјјаслӧн уҗалан луныс, 15-18 час пыԃԃі, мыјԁтӧм уҗалӧны капітаԉіст госуԁарствојасын, міјанын уҗалӧны сӧмын 10-8 час, а мукӧԁ каԁсӧ іспоԉзујтӧны асԍыныс куԉтуранысӧ кыпӧԁӧмӧ (велӧԁчӧмӧ), куԉтурнӧја шојтчӧмӧ, віԇму овмӧсын ужалан машінајас велӧԁӧмӧ ԁа ԍ. в. Сіԇ, меԁԍа выгоԁнӧ віԇмутӧ уҗавны ӧтувтчӧмӧн. Сы вӧсна сӧвет влаԍт ԁа парԏіја быԁног ԍетӧны ыжыԁ отсӧг гырыԍ ӧтувја овмӧсјаслы, најӧ котыртчӧмлы, коԁјас віԇму уҗалӧмӧ вермӧны пыртны гырыԍ сложнӧј машінајас ԁа овмӧссӧ нуӧԁны наукаӧн велӧԁӧм ԍерԏі. Тајӧ поԉіԏікаыс влаԍтлӧн ԁа парԏіјалӧн ԇік веԍкыԁ. Креԍԏанајаслы, гӧԉјаслы ԁа шӧркоԃа олыԍјаслы, колӧ ԍӧлӧмыԍ муннӧны правіԏеԉтсвоӧн ԁа парԏіјаӧн інԁӧм тујӧԁыс, ԍӧлӧмыԍ кутчіԍны ӧтувја олӧмас ԁа уҗас. Уҗалыԍ креԍтана-кӧ тајӧс гӧгӧрвоасны, ԁа оз кутны тӧжԁыԍны быԁӧн аслыныс чарлајас, косајас, гӧрјас ԁа піԋајас лӧԍӧԁны, а кутасны тӧжԁыԍны ӧтувјӧн лӧԍӧԁны гырыԍ усовершенствованнӧј машінајас, кутасны тӧжԁыԍны ӧтувја овмӧс вӧсна, а оз торја овмӧс вӧсна, секі карјас став аслыныс вермӧмнаныс кутасны отсавны віԇму ԁорын уҗалыԍјаслы, ԍіктјаслы. Фабрікјас ԁа завоԁјас кутасны ԍіктјаслы мӧԁӧԁны бур усовершенствованнӧј машінајас і секі — регыԁ мыԍԏі огӧ кутӧј мі тӧԁны асԍыным сӧветскӧј ԍіктјаснымӧс, сещӧмӧԇ најӧ вежԍасны.

УБОРОЧНӦЈ МАІШНАЈАСЛӦН КОЛАНЛУНЫС

Уборочнӧј машінајас јона чінтӧны уҗаланлун віԇӧмсӧ. Кіпом косаӧн верман ыщкыны луннас гектарҗынув віԇ. 135 саԋԏіметр паԍта покост нуан ыщкан машінаӧн луннас вермас ыщкыны 2 1/2-ԍаԋ ԁа 4 гектарулӧԇ. Сіԇкӧ, ӧԏі морт ԁа пара вӧв ыщкан машінанас вермасны луннас уҗавны 6-ԍаԋ ԁа 8 коскӧн& ышкыԍ веԍт. Ԋаԋ чукӧртігӧн ԍу муын, ӧԏі ыщкыԍыс вермӧ ыщкыны гектарула мулыԍ којмӧԁ јукӧнсӧ. 150-ԍаԋ ԁа 165 саԋԏіметр паԍта вунԁан машінаӧн, коԁі вӧԋавлӧмӧн шыблалӧ коԉтајассӧ луннас верман вунԁыны 3 1/2-ԍаԋ ԁа 4 1/2 гектарув му. Сіԇкӧ самосброска вунԁанм&ашінаӧн ӧԏі мортыс пара вӧлӧн вермас уҗавны 7-12 ыщкыԍ веԍт. Уборочнӧј машінајас јона кокԋӧԁасны уҗсӧ, кор вунԁансӧ вунԁӧны кіпом чарлајасӧн-на. Ӧԏі гектар му чарлаӧн вунԁігӧн петӧ 10-ԍаԋ 15 морта уҗалан лунӧԇ. На піыԍ коԉтасӧ вӧԋавлӧмӧ, чукӧртӧмӧ ԁа чумаԉітӧмӧ петӧ 4-5 морталун. Куш вунԁӧм вылас петӧ 6-10 лун. Сіԇкӧ, вунԁан. машіна луннас уҗалӧ 20-30 морт веԍт. Вунԁан машіна колхозјасын, ем-кӧ ԉішнӧј местајасыс, вермасны кӧԇа плӧшщаԃӧн паԍкӧԁчыны ԁа ԋе артавны каԁын ԋаԋсӧ (урожајсӧ) чукӧртны вермӧм јылыԍ, лоӧ сӧмын артавны — тырмас-ӧ сымынԁа кӧԇасӧ уҗавны вӧвјасыс (робочӧј скӧтыс) гӧріг-кӧԇігас.

ЫЩКАН МАШІНА

Ыщкан машшалӧн уҗалӧмыс јона мунӧ јур шыран машіна уҗалӧмӧ. Кыԇі јур вывтіыс новлӧԁлӧны шырԍан машінасӧ ԁа шырӧны јурԍісӧ, сіԇ-жӧ і уҗалӧны ыщкан машінанас: нуӧны сіјӧс віԇ куԅа ԁа ыщкӧны турунсӧ.

Кыԇі машінасӧ вӧчӧма

Вунԁан чаԍтыԍ. Ыщкан машінаас вунԁан чаԍтјассӧ лӧԍӧԁӧма јур шыран машінаын моз-жӧ. Ыщканыс віԇӧԁнысӧ ԁорвыв лӧԍӧԁлӧм шыранјаскоԃ. Шыранјасыслӧн вылыс ԁорышјасыс (ԉезвіјӧјасыс), коԁјас шуԍӧны ԍегментјасӧн, ԉібӧ пуртјасӧн, крепітԍыԍԍӧны кык закԉепка јылӧ векԋіԃік куԅкоԃ уклаԁ полосаӧн. Сіјӧ полосаыс став пуртјаснас шуԍӧ пуртӧса полосаӧн (віԇӧԁ 4 ԍерпас). Шыранјасыслӧн улыс ԁорјасыс јӧртчыԍԍӧ прореза (тујԁӧма) чуԋјасӧ. Сіјӧ тујԁӧмјас пырыс мунӧ пуртӧса полосаыс. Чуԋјасыс вӧчԍыԍԍӧны аслыс пӧлӧс ԁортчыны шогмана чугуныԍ. Сы вӧсна нӧјтчӧмԍыс (швачкӧмԍыс) најӧ оз жуглаԍны, а сӧмын кусԋаԍыштӧны ԁа сіјӧ кусыԋјассӧ пыр-жӧ поԅӧ веԍкӧԁлыны. Сіԇӧн, чуԋјасыс улысԍаԋыс і вылысԍаԋыс кутӧны пуртԁорсӧ ԁа віԇӧны турунсӧ пӧрӧмԍыс. Чуԋјасас шыԉкмӧс &частас крепітӧма плаԍԏінкајас, коԁјасӧс ԍерпас вылын інԁӧма „Р" шыпасӧн. Сіјӧ лоӧ пуртыслӧн мӧԁ ԁорыш (ԉезвіјӧ) пыԃԃі. Тајӧ плаԍԏінкаыс овлывлӧ ԇік шыԉыԁ, ԉібӧ чарла піԋа. Чуԋјасыслӧн емӧԍ боквыв петӧмјас (отростокјас) Сіјӧ петӧмјасас мӧԁ-мӧԁ чуԋјасыс жмітчӧны ԁа оз вермыны вешјавны боквыв. Чуԋјасыс крепітчыԍԍӧны уклаԁа полосаӧ, коԁі шуԍӧ чуԋкутӧԁа брусӧн. Сіјӧ брусас јонҗыка інмалӧ швач-кӧмјасыс ԁа зыртчыоԍӧ туруныс, сы гӧспа сіјӧс вӧчӧны маԍԍівнӧјҗыка пурта полосасӧ ԁорыԍ. Топӧԁанјас ԉібӧ інԁалыԍјас. Машінајаслӧн пуртыс, кыԇі-і быԁ шыранлӧн (ножічјаслӧн), кутас бура ыщкыны сӧмын секі, кор улысса ԁа вылысса ԁорјасыс топыԁа ветлӧны ӧԏі мӧԁ берԁтіыс, оз каԉкавны. Пуртјасыс-кӧ каԉкалыштӧмаӧԍ мӧԁа мӧԁԍыныс, секі

1 ԍерпас. Плаԍԏінкаа чуԋ. 2 ԍерпас. Топӧԁанјас туруныс оз кут орны, а кутас сӧмын нырԍыны, тырны кык пурт костас ԁа вермас прамӧјӧԇ щыкны машінаыс. Пурта полосаыс зев вӧсԋіԁ ԁа кокԋіԁа вермас ԍінԍыны ԁа коставны чуԋјасыс. Тащӧм ԁырјіыс і вермӧ лоны ԉезвіјӧјас кост зазорыс (каԉкалӧмыс). Меԁым тащӧмыс ез вермы лоны, чуԋ кутӧԁа брускас, быԁ 30 саԋԏіметр выјӧ віԋԏітчыԍԍӧ топӧԁанјас, пріжімјаԍ коԁӧс 2 ԍерпас вылын інԁӧма „Н" шыпасӧн. Топӧԁанјассӧ лӧԍӧԁӧма сіԇі, пуртјасыс прӧст пырыԍ ветлӧны бӧрӧ і воԇӧ, но ԋӧԏі оз леԇны вывлаԋ кыптыны. Зыртчан плаԍԏінкајас. Кор машінаыс мунӧ воԇӧ, ыщкан чаԍт вылас жмітчӧ туруныс ԁа бӧрвыв јӧткӧ чуԋ кутӧԁа бруссӧ. Веԍкывыв ԁа шујгавыв вешјалігас пуртјасыс зыртчыԍӧны чуԋ кутӧԁа брускас-жӧ. Меԁым бырӧԁны тајӧ зыртчӧмԍаԋыс вын слабітӧԁӧмсӧ, сіԇ-жӧ і віԇны чуԋ кутӧԁа бруссӧ зыртчӧмԍыс (зыртчӧмысла бырӧмԍыс), сы помӧ пуктыԍԍӧны зыртчан уклаԁа плаԍԏінкајас, коԁјасӧс 3 ԍерпас вылын інԁӧма „Р" шы пасӧн. Тајӧ плаԍԏінкајасыс пуктыԍԍӧны быԁ топӧԁан (пріжім) улӧ, 30см. кост выјӧ мӧԁа мӧԁԍаԋыс Плаԍԏінкајасас болтјасыслы лӧԍӧԁӧма роԅјас меԁым најӧс, &кӧр ԇікӧԇ зыртчасны, поԅіс јӧткавны воԇӧ. Плаԍԏінкајасыс ԁа топӧԁанјасыс крепітчыԍԍӧны сіјӧ-жӧ болтјаснас, коԁјасӧн крепітчывԍӧны кык бокԍыс чуԋјасыс (віԇӧԁ 2 ԍерпас).

3-ԁ ԍерпас. Зыртчан плаԍԏінка Шатун ԁа крівошіп. Пуртыс шујгавывсӧ ԁа веԍкыԁвывсӧ вешјалӧ бурещ ӧтмӧԁар бокса чуԋјас шӧрвыј веԍтӧԇыс. Налӧн вешјалӧм костыс лоӧ 7, 5 саԋԏіметр. Пуртыс вешјавнысӧ вӧрԅӧ шатунԍаԋ, коԁӧс 4 ԍерпас вылын інԁӧма „С“ шыпасӧн. Шатун — сіјӧ пуыԍ вӧчӧм, а мукӧԁ ԁырјі кӧртыԍ вӧчӧм, кык јура чӧрс. Шатуныслӧн ӧтар јурыс јітчӧ крівошіпас, мӧԁарыс — шатунас. Јурыс сылӧн кык куш пыщкӧсса шар жынјасыԍ — „В“ ԉібӧ паԋјасыԍ, коԁјасӧс кутӧма болтӧн.

4-ԁ ԍерпас. К — ԁіск моԁаа крівошіп; Р — пуртыслӧн ԍарјыс; В — шатунлӧн ложечкаыс; С — шатун; А — крівошіплӧн чуԋыс. 1 — шатуныслӧн јурыс јітчӧ болтӧн; 2 — ԍарсӧ ложкаыскӧԁ јітӧма; 3 — маԍԉанка; 4 — шатун.

Пурт кутӧԁа брус помас крепітӧма јур — „Р" коԁі мунӧ ԍар моԁаа. Шатуныслӧн ԍарҗынјасыс (полушаріјӧјасыс) јӧртчыԍӧны тајӧ пурта ԍарас ԁа крепітчыԍӧны болтӧн. Болтсӧ оз ков зелыԁӧԇ зелӧԁны, меԁым пурта ԍарыс кокԋіԁа верміс вешјавны ԍарҗынјасыс пыщкас. Тајӧ колӧ сы вӧсна, меԁым пуртсӧ поԅӧ вӧлі лептыны ԉібӧ леԇны, а сіԇ-жӧ сылыԍ нырсӧ кыпӧԁны вылӧ, ԉібӧ леԇны улӧ, ԉібӧ лӧԍӧԁны му вежӧс ногыс (горізонтаԉнӧ). Чуԋкутӧԁа брускыслӧн колӧ вешјавны, вӧрԅыны пуртыс вӧрӧшітчӧм ногыс-жӧ. Сывӧсна сіјӧс јітӧма ыщкан рамаас шарԋіԁјасӧн& ԁа вермӧ кыпӧԁчыны, летчыны ԁа му вежӧс ногыс лоны. Шарԋірјасас крепітӧмӧн сылыԍ ыщкан чаԍтсӧ поԅӧ лӧԍӧԁны местаыс ԍерԏі, ыщкыны мічаӧԇ гуранӧԍ ԁа пӧлӧс інјасті. Пурта ԍарыс нӧјтчӧ чуԋкутӧԁа брускас, кор вежԍӧ ыщкан чаԍтыслӧн ԁорыш кутан ногыс (направԉеԋԋӧыс) ԁа сы вӧсна сіјӧс, колӧ бура мавтны. Мавтассӧ пыртны сы вылӧ лӧԍӧԁӧма роԅјас, коԁјасӧс інԁӧма 4 ԍерпас вылын. Шатуныслӧн мӧԁар помыс јӧртчыԍԍӧ (јітчыԍԍӧ) крівошіп чуԋас. Шатуныслы талаԁор помса јурас пуктыԍԍӧ ыргӧн втулка, коԁі і јӧртчыԍԍӧ чуԋас. Шатуныс бергавнысӧ вӧрԅӧ крівошіпԍаԋ. Крівошіпыс рычаг моԁаа, помас гӧгыԉ моԁаа,& ԃіск, коԁӧс 4 ԍерпас вылын інԁӧма „К“ шыпасӧн. Сетчӧ јӧртчыԍԍӧ гӧгрӧс уклаԁ чуԋ, коԁі аслас бергалӧмнас новлӧԁлӧ — кыскалӧ ԁа јӧткалӧ шатунсӧ. Бергӧԁлан (переԁача). Крівошіпыс асԍыс бергалӧмсӧ (ԁвіжеԋԋӧсӧ) боԍтӧ ыщкан машіна мунан кӧԉӧсаԍаԋыс. Кор машінаыс уҗалӧ, мунӧ, секі сылӧн кӧԉӧсајасыс бергалӧны ԁа аслыс ԍама піԋа кӧԉӧсајасԍаԋ, бергӧԁлӧны щӧщ крівошіпсӧ. Мунан кӧԉӧсајасыс-ӧԁ оз ӧԁјӧн бергавны — вӧвјасыс воԍлӧн ветлӧны-ԁа, а пуртјасыслы, меԁым уԃітны ыщкыны шӧрԍыс став турунсӧ, колӧ зев ӧԁјӧн вешјавны. Пуртјасыс-кӧ кутасны наԇӧн вешјавны, секі најӧ став турунсӧ оз-ԋін кутны вермыны орӧԁнысӧ, а кутасны сӧмын нырны, ԉакны. Меԁым мічаӧԇ став туруныс ыщкыԍіс, пуртјасыслӧн колӧ ӧԏі мінутнас 650 бергӧԁчыны. Сы-вӧсна бергалӧмсӧ кӧԉӧсајасԍаԋыс ԁа шатунӧԇыс нуӧԁӧма 2 ԉібӧ 3 пара піԋа кӧԉӧсајас пыр. Кујім параа кӧԉӧсајас ԁырјі налӧн турасыс оз ло ыҗыԁ ԁа најӧс поԅӧ вевԏԏыны кучікӧн (кожукӧн), меԁым ез пукԍы бусыс. Колӧ шуны, кујім пара піԋа кӧлӧсајас ԁырјіыс ԍӧкыԁ вӧвјасыслы кыскавнысӧ, сы вӧсна пырҗык колӧ бӧрјыны кык пара піԋа кӧԉӧсајаса машінајас: најӧ кокԋіԁҗыка бергалӧны-ԁа, вӧвјасыслы кокԋіԁҗык кыскынысӧ. Емӧԍ сещӧм ыщкан машінајас, коԁјаслӧн бергалӧмыс мунан кӧԉӧсајасԍаԋыс ԁа крівошіпас вуҗӧ чепт помыԍ. Тащӧм машінајасыс оз пыр бура ужавны, щӧкыԁа торклаԍӧны. Кыскынысӧ најӧс јона ԍӧкыԁ піԋа кӧԉӧсајаса машінајас ԁорыԍ, сы вӧсна тащӧм пӧлӧс машінајасыс омӧԉҗыка інӧны, разалӧны. 5 ԍерпас пылын петкӧԁлӧма піԋа кӧԉӧсајас пыр бергалӧмсӧ кык пара кӧԉӧса машіналыԍ. Кык ціԉінԁріческӧјсӧ тајӧ 5 ԍерпас вылас петкӧԁлӧма А“ ԁа „В“ шыпасјасӧн, а кык коԋіческӧјсӧ — „С“ ԁа "Ԁ" шыпасјасӧн.

5-ԁ ԍерпас — Шеԍԏернајасыс.

Бергалансӧ вӧрԅӧԁӧм. Ыщкан машінаыслӧн пуртјасыс колӧ уҗавны сӧмын секі, кор колӧ ыщкыны турунсӧ. Кор машінасӧ нуӧны гортӧ ԉібӧ новлӧԁлӧны ыщкӧм вывті, секі пуртјасыс- лӧн колӧ сулавны. Тащӧм коԉіг кежлас ыщкан машінајасын быԁын емӧԍ, сещӧм пріспособԉеԋԋӧјас, коԁӧн поԅӧ вӧрԅӧԁны, ԉібӧ сувтӧԁны крівошіп бергаломсӧ&. Тајӧ пріспособԉеԋԋӧыс пырҗык вӧчԍыԍԍӧ тащӧм ногӧн вомӧн мунан чӧрсас (промежуточнӧј валас), коԁі бергалӧ мунан кӧԉӧсаԍаԋыс, лӧԍӧԁӧма піԋӧԍ муфта, коԁі пукалӧ ортчӧн ыҗыԁ коԋіческӧј шеԍԏерԋаыскӧԁ. 6 ԍерпас вылын тајо муфтаыс інԁыԍԍӧ „Ԁ“ шыпасӧн ԁа коніческӧј шеԍԏерԋаыс „С“ шыпасӧн. Муфтаыс пукалӧ чӧрс вылас шпонка јылын ԁа бергалӧ щӧщ чӧрсыскӧԁ. Коԋіческӧј шеԍԏерԋаыс пукалӧ чӧрс вылас прӧст пырыԍ ԁа машінасӧ кушнас нуігӧн оз бергав. Муфтасӧ чӧрс куԅаыс поԅӧ вештавны веԍкыԁвыв і шујгавыв. Сіјӧс вештӧм вылӧ ем рычаг, коԁӧс поԅӧ кокӧн ԉічкыштны местаыԍ вӧрԅӧԁчывтӧг. Ковмас-кӧ пуртјассӧ вӧрԅӧԁны, ԉічкыштӧны рычагсӧ ԁа муфтаыс вешјӧ чӧрс куԅтаыс, кытчӧԇ воча оз во піԋјаснас коԋіческој шеԍԏерԋаса піԋјасыскӧԁ ԁа вежӧн оз мунны. Кор піԋјасыс вежӧн мунасны, коԋіческӧј шеԍԏерԋаыс понԁас бергавны ԁа сіјӧ понԁас щӧщ бергӧԁлыны ічӧт коԋіческӧј шеԍԏерԋасӧ, коԁі пукалӧ крівошіп чӧрс вылас. Крівошіпыс понԁас ужавны, кутасны уҗавны і пуртјасыс. Кор ковмас сувтӧԁны пуртјассӧ, секі сіјӧ-жӧ рычагнас вештӧны муфтасӧ: піԋјасыс вежӧн мунӧмԍыс мынасны, торјаласны ԁа пуртјасыс сувтасны, кӧԏ і мунан кӧԉӧсаыс оз-і сувтлы бергалӧмԍыс. Ӧткымын машінајасын крівошіп вӧрԅӧԁансӧ лӧԍӧԁӧма ічет ціԉінԁріческӧј шеԍԏерԋасӧ ыҗыԁԍыс торјӧԁӧмӧн ԁа ӧтлаӧԁӧмӧн. Сы могыԍ ӧԏі мӧԁ костса шеԍԏерԋајассӧ, коԁјасӧс 5 ԍерпас вылын інԁӧма „В“ ԁа „С“ шыпасјасӧн, јӧртӧма ваԉікјас вылӧ, коԁлӧн піԋјасыс оз інмавны ваԉік чӧрсас, сіԇ-кӧ-і шеԍԏерԋа бергалан чӧрсас. Валіксӧ рычагнас-жӧ поԅӧ ӧтарҗын выјӧ бергӧԁыштны. Піԋјасыс мынасны вежӧн мунӧмԍыс ԁа пуртјасыс сувтасны. Тащӧм вӧрԅӧԁана ԁырјіыс вӧрԅӧԁнысӧ колӧ зев віԁчыԍӧмӧн, ічӧт шеԍԏерԋаыслӧн кӧ піԋјасыс оз веԍкавны щупӧԁјасас, а веԍкалас піԋјасас-жӧ ыҗыԁ шеԍԏерԋаыслы, секі піԋјасыс вермас жуглаԍны.

6-ԁ ԍерпас. Ԁ — муфта; С- коніческӧј шеԍтерԋа: Р — поԁшіпԋіклӧн роԉіковӧј втулкајас.

Мунан кӧԉӧсаыслӧн ступітса. Ыщкан машінаыс-кӧ мунӧ зев ԋӧжјӧн ԁа туруныс ԋебыԁ, вӧсԋіԁ іԇаа ԉібӧ лысваа, секі вермас лоны сещӧм тор — пуртыс оз кут орӧԁны турунсӧ, а кутас тыртны чуԋјас щеԉкостјасас. Секі пуртыс уҗалӧмԍыс сувтас ԁа ыщкан машінаыс кутас кушнас мунны. Бергалан кӧԉӧсајасыс сувтасны ԁа понԁасны ԋіртны, кысԍыны. Таԇ жӧ вермас лоны, машінаас-кӧ ыщкан пріборас мыј ԋібуԃ воас — чаг, проволока, паԉіч, лібӧ мукӧԁ чорыԁ тор. Тащӧм ԁырјіыс ыщкан пріборсӧ колӧ весавны. Сы могыԍ машінасӧ колӧ ԍетыштны (бӧрыԋтыштны) бӧрвыв. Овлӧны і мукӧԁ пӧлӧс помкајас, корјасӧ ковмывлӧ машінасӧ бӧрвыв ԍетыштны: боԍтам кӧԏ кор завоԃітасны уҗавны сувтыштлӧм бӧрын. Ыщкыны завоԃіттӧԇыс колӧ машінасӧ бӧрвыв ԍетыштны 2-3 шаг мынԁа ыщкӧм вежӧсԍаԋыс, меԁым пуртыс ӧԁӧбыԍҗык уҗаліс. Завоԃітан-кӧ ыщкыны бӧрыԋтлытӧг места вывԍаԋыс, секі пуртыс оз вермы сещӧм ӧԁӧбыԍ уҗавны ԁа сы вӧсна сылы быԏ лоӧ тырны туруннас, а тырӧмԍаԋыс — сувтны уҗалӧмԍыс-ԁај. Ыщкан машінасӧ быԁ пӧрја бӧрыԋтігӧн пуртыслӧн колӧ сулавны, пуртыс-кӧ уҗалӧ-&машінасӧ зев ԍӧкыԁ бӧрвывсӧ ԍетны. Пуртыс-кӧ тырӧмла ԉі мыј ԉі ачыс сувтӧма, бӧрыԋтігас нӧшта-на зелалас ԁа кыткӧ прамӧјӧԇ вермас жугавны. Со мыј вӧсна мунан кӧԉӧсаԍаԋыс ԁа пуртӧԇыс вӧрԅӧԁаныс лӧԍӧԁчыԍӧ ӧтарвыв вӧрԅӧԁанӧн, вӧрԅӧԁо сӧмын воԇӧ мунігас. Ыщкан машінасӧ-кӧ бӧрыԋтан, бӧрвыв ԍетан, секі шеԍԏерԋајасыс ԉічалӧны, оз бергавны ԁа пуртыс сувтӧ уҗалӧмԍыс ԁа сы вӧсна машінасӧ бӧрвыв ԍетнысӧ абу зев ԍӧкыԁ. Талыԍ пріспособԉеԋԋӧсӧ лӧԍӧԁӧма тащӧм ногӧн (7 ԍерпас): мунан кӧԉӧса ступітсајасас лӧԍӧԁӧма піԋјас. Мунан кӧԉӧсајасас чӧрсас топыԁӧԇ јӧртӧма кујім пеԉа шајба. Сіјӧ пеԉјасас вӧчӧма гӧгрӧс тујтчӧмјас, а тујтчӧмјасыс мыҗԍӧны кујім уклаԁа собачкајас ԉібӧ щапјас, коԁјасӧс 7-ӧԁ ԍерпас вылын петкӧԁлӧма „С“шынасӧн. Пружінајасӧн жмітӧны собачка

7-ԁ ԍерпас. Мунан кӧԉӧсалӧн ступітса.

јассӧ ступітса піԋјасас. Кор машінаыс мунӧ воԇӧ, секі кӧԉӧсаыс бергалӧ сылаԁор вылас, коԁарӧ ԍерпас вылас інԁӧма ԋӧвнас. Ступітсајасыслӧн піԋјасыс жмітчӧны (кутчыԍӧны) собачкајасас ԁа щӧщ најӧс бергӧԁлӧны, а наԍаԋ бергӧԁчӧ шајбаыс кӧԉӧса чӧрснас. Чӧрсԍаԋыс ԍетчыԍԍӧ вӧрԅӧԁӧмыс, а вӧрԅӧԁӧмԍаԋыс вӧрԅӧ і пуртыс. Машінасӧ-кӧ бӧрвыв ԍетан — кӧԉӧсајасыс бергӧԁчасны мӧԁар ківывсӧ. Ступітсаыслӧн піԋјасыс мунасны собачкі вывтіыс оз паныԁсӧ, а ԋылыԁ ногсӧ ԁа кутасны наыԍ мынлаԍны, сіԇ-кӧ-і пуртыс понԁас сулавны. Тащӧм ԁырјіыс пружінајасыс ԉічкыԍԍӧны собачкіјас вылас ԁа трачкакылӧны. Башмакјас ԉібӧ кӧԉеԍікјас. Машінаыслӧн вунԁан чаԍтыс оз вермы сіԇі кушнас кысԍыны муӧԁыс, посԋі &јущјасыс ԁа мыјԍурӧыс понԁасны кутчіԍны пуртас, тыртны сіјос. Сы вӧсна вунԁан чаԍтсӧ лӧԍӧԁӧма сывыв лӧԍӧԁӧм кысԍанјасӧ (&пӧԉзункајассӧ) ԉібо башмакјасӧ (8 ԍерпас). Башмак бӧрвылас ем 3-4 роԅјаԍ Сетчӧ і лӧԍӧԁчыԍԍӧ ыщкан чаԍтыс улӧҗык ԉібӧ вылӧҗык. Ыщкан віԇԇыс-кӧ шыԉыԁ ԁа поԁулыс міча, секі ыщкан чаԍтыс лӧԍӧԁчыԍԍӧ улыс роԅјасас. Секі турунсӧ ыщкыны кутас уліті, му бертіыс-моз. Віԇԇыс-кӧ абу рӧвнӧј ԁа поԁулыс јущӧԍ, секі лӧԍӧԁӧны-ԋін вылӧҗык ԁа сіԇнас вылітыҗык і понԁас ыщкынысӧ. Вежлавнысӧ колӧ ӧтщӧщ кыкнанлаԁор помсӧ. Ӧтарсӧ-кӧ лӧԍӧԁан вылӧ, а мӧԁарсӧ улӧ, секі пӧлӧсӧн понԁас ыщкыны — ӧтар помлаԋтіыс улі, а мӧԁартіыс вылі-ԁај.

8-ԁ ԍерпас. Вунԁан чаԍтлӧн ступітса.

Башмакјас пыԃԃіыс мукӧԁ машінајасас ыщкан чаԍтјасыслӧн помјасыс крепітчыԍԍӧны торја кӧԉеԍікјасӧ. Кӧԉӧсајаснас кӧԏ еԍкӧ і кокԋіԁжык кыскавнысӧ, сӧмын најӧ ӧԁјӧн тырӧны туруннас, унаыԍ лоӧ весавлыны башмакјассӧ ԁорыԍ ԁа васӧԁінјасын ԋајтчӧны, тырӧны ԁа ԇікӧԇ сувтӧны бергалӧмԍыԁ. Та вӧсна машінајас ԋӧбігӧн бурҗык боԍтны башмака машінајассӧ. Шщіткајас ԁа преԁокраԋіԏеԉјас. Шујгалаԁор башмак воԇвылас кусыԋтӧм кӧрт ԋӧр. Сіјӧ віԇӧ шатунпомсӧ туруннас тырӧмԍыс; віԇӧ, меԁым туруныс сетчӧ ез гартчыԍԍы. Ԋӧрјӧн кынԇі корԍурӧ лӧԍӧԁчыԍԍӧ јешщӧн жӧԍтыԍ вӧчӧм шщіт. Веԍкыԁвыв башмак пеԉӧсас крепітӧма пуа шщіт, а сетчӧ јешщӧн пу паԉіч. Најӧ боквыв вештӧны ыщкӧм турунсӧ ԁа сіԇӧн весалӧны турунсӧ вӧвјас увԍыс, кыті ветлӧ веԍкыԁвывса вӧлыс ԁа лојӧ ыщкӧм вывсӧ. Рычагјас ԁа пеԁаԉјас. Быԁ машінаын ем сещӧм пріспособԉеԋԋӧ, коԁӧн поԅӧ вежлавны чуԋјаслыԍ мувежӧԁыс мунан нырсӧ (наклонсӧ) ԁа секјасӧ, кор ԍурлывлӧны пӧкат шӧрас препјатствіјӧјас ԁа пыр-жӧ ковмывлас лептывны. ԉібӧ леԇны пурт ԁорышсӧ. Та вылӧ ем кык рычаг ԁа ӧԏі ԉібӧ кык пеԁаԉ. Җеԋыԁҗык рычагыс, коԁӧс 9-ԁ ԍерпас вылын інԁӧма шыпасӧн, лӧԍӧԁӧма сы вылӧ, меԁым вежлавны пурт ԁорыслыԍ ԁор кутӧмсӧ: чатӧртны, ԉібӧ леԇны. Мунан-кӧ чојбӧр, секі чуԋјасыслыԍ ԁорсӧ колӧ мувежӧс ногӧн леԇны, чојпаныԁ-кӧ — лептыны-ԁај. Сыыԍ кынԇі тајӧ-жӧ рычагнас поԅӧ лӧԍӧԁны улі-вылі ыщкӧмсӧ. Віԇԇыс-кӧ рӧвнӧј ԁа поԁулыс шыԉыԁ, секі поԅӧ улі ыщканӧн лӧԍӧԁны. Улі ыщкынысӧ абу-на тырмымӧнја ыщкан чаԍԏсӧ башмакԍыс улыс роԅјасӧԇыс леԇӧмыс, колӧ јешщӧн леԇны улӧ пуртԁорсӧ. Віԇԇыс-кӧ вущӧԍ, секі пурт ԁорсӧ колӧ лептыны вылӧ, меԁым чуԋјасы& ез сущавны вущјасас, ез тырны ԁа ез порԏітчыныс ыщкӧмԍыс. Тајӧс лӧԍӧԁӧм вылӧ і ем жеԋыԁҗык рычагыс — &Сыԍаԋ мунӧ ԏага башмак јылас. Рычагсӧ

9-ԁ ԍерпас. Рычагјас ԁа пеԁаԉјас вунԁан чаԍтсӧ кыпӧԁны.

бергӧԁігӧн бергӧԁчӧ і ыщкан чаԍтыс. Бурещвыјӧ лӧԍӧԁӧм мыԍԏіыс рычагсӧ колӧ крукавны сывыв лӧԍӧԁӧм крукӧн, коԁӧс лӧԍӧԁӧма рычаг уліас. Мӧԁ рычагнас — куԅҗык первојја&ԍыс, кыпӧԁӧны ыщкан чаԍтсӧ. Кыпӧԁлынысӧ ковмывлӧ секі, кор машіна мунан шӧрԍыс каԅалан мыр ԉібӧ мукӧԁ тор. Сыыԍ кыԋԇі ковлывлӧ кыпӧԁлыны бергӧԁчыԍјасӧн ԁа пеԉӧсјассӧ тыртӧг мунігӧн. Тащӧм ԁырјіыс ыщкан чаԍтсӧ кор колӧ кыпӧԁны рычагнас ԁа кыпӧԁӧмнас кутӧны сетчӧԇ, кытчӧԇ оз прӧјԃіт препјатствіјеыс ԉібӧ кытчӧԇ он во ыщкан вежӧсӧԇыс тыртӧг мунігјасӧн. Леԇны колӧ бӧр важ выјӧԇыс. Куԅ рычаг пыԃԃі ем јешщӧн пеԁаԉ. Пеԁаԉнас пӧԉзујтчӧны, кор шӧрпуртсӧ колӧ муртса ԁыра кежлӧ лептыштны ԁа бӧр леԇны. Ԁыр кежлӧ лептылігӧн пеԁаԉнас он-ԋін вермы кутны; секі колӧ рычагнас лептыны ԁа крукыштлыны сіјӧс, а ыщкан аппаратсӧ колӧ разјеԃіԋітны (прӧстмӧԁны) кокнаԁ ԉічкыштӧмӧн торјӧԁны муфтаыслыԍ вежӧн мунӧмсӧ. Колӧ бура тӧԁны, мыј вылӧ лӧԍӧԁӧма куԅ рычагсӧ ԁа мыј вылӧ лӧԍӧԁӧма башмакјасас роԅјассӧ, кор наӧн колӧ пӧԉзујтчыны. Рычагнас пӧԉзујтчыны кор пуртсӧ ԋеԁыр кежлӧ ковмывлӧ кыпӧԁлыны, а роԅјассӧ лӧԍӧԁӧма пурт ԁорсӧ ԁыр кежлӧ вежлӧм вылӧ. Мукӧԁ ԁырјі коԁԍурӧ машінаӧн ыщкыԍјаслыԍ &кԅавлывлан-&ыщкӧны ыщкан чаԍтсӧ рычаг &јлыас лептӧмӧн. Таԇі уҗалӧмнас, шарԋірјасыс, ыщкан чаԍтсӧ рамаыскӧԁ јітӧԁыс, ӧԁјӧ зыртчыԍԍӧны ԁа ыщкан чаԍтыс вешјӧ бӧрлаԋӧ. Сіԇ-кӧ шуны, таԇнас ужалігӧн машінаыс ӧԁјӧ важмӧ (ізнашівајтчӧ). Рычагсӧ лӧԍӧԁӧма ыщкан чаԍтсӧ ԋеԁыр кежлӧ кыпӧԁлӧм вылӧ: но і секі кӧлӧ пуртсӧ торјӧԁлыны (выкԉучајтлыны). Оз поԅ ԁыр уҗавны ыщкан чаԍтсӧ муԍыс башмакнас кыпӧԁӧмӧн: мыјӧн препјатствіјӧыс коԉӧ пырыԍ-пыр-жӧ колӧ леԇны ыщкан чаԍтсӧ ԁа меԁ кысԍас башмакјас вылас. Веԍігтӧ куԅа кушӧн мунігӧн оз поԅ коԉны ыщкан чаԍтсӧ ӧшалӧмнас: колӧ сіјӧс кыпӧԁны ԁа крепітны кӧрт ԋӧрнас, коԁі сы вылӧ ем, ԁа секі-жӧ ԃерт, меԁ вӧрԅӧԁаныс (переԁачаыс) вӧлі сувтӧма, шатуныс меԁ вӧлі кӧрталӧма гез јылӧ, меԁым ез пыр муас ԁа пуртыс ез пет чаԉјасԍыс. Пружінајас. Шујгалаԁор башмакԍаԋыс ԁа машіна рамаӧԇыс нуӧԁӧма пружіна, коԁӧс 9 ԍерпас вылын інԁӧма,,С“ шыпасӧн. Сіјӧ ыщкан чаԍтсӧ кыпӧԁӧ вылӧ ԁа башмакјасыс омӧԉҗыка сӧлӧны муас, кокԋіԁҗык пырыԍ мунӧны — машінаыс сіԇнас кокԋіԁҗык кыскавнысӧ. Тајӧ пружінаыс-жӧ кокԋӧԁӧ ыщкан чаԍтсӧ рычагнас ԁа пеԁаԉнас кыпӧԁігӧн. Кор ԍурӧ выԉ машінајасын тајӧ пружінајасыс первојсӧ выԉвывԍыс вывті зелыԁӧԍ ԁа кыпӧԁӧны му вежӧсԍыс ыщкан чаԍтсӧ. А сіԇсӧ оз вермы лоны. Тащӧм лӧԍавтӧмсӧ колӧ лӧԍӧԁны. Кӧлӧ& ԋужӧԁыштны пружінасӧ, меԁым сіјӧ ез кут кыпӧԁны, а кутіс сӧмын кокԋӧԁыштны башмакјассӧ муӧԁ кыскаԍӧмԍыс. Кор вӧԃітчыштӧмысла пружінаыс ԉічалас, секі сіјӧс поԅас чінтыны. Машінаас мукӧԁ пружінајасыс кокԋӧԁӧны мӧԁ рычагыслы, ԉібӧ віԇӧны вӧв пеԉпомјассӧ тракјӧмыԍ. Кӧԉӧсајас. Ыщкан машінаас кӧԉӧсајасыс вӧчԍыԍԍӧны чугуныԍ щапјасӧн, щапјасыс ез леԇны кӧлӧсајассӧ воԉсјавны турун вывтіыс. Кӧԉӧсајасыс ԁа рамајасыс машінаыслӧн чугунјасыԍ ԁа сы вӧсна сетчӧјасӧ оз ков мыјӧнԍуро ԁа кыԇԍурӧ камӧԁны — тујтчавны вермасны. Сіԇ-жӧ оз ков кӧԉӧсајассӧ катӧԁны гырыԍ ізјас вылӧ. Ԁышло. Ыщкан машінаыслӧн ԁышлоыс пукалӧ оз рама шӧрвыјас, а матынҗык ыщкан чаԍтлаԋыс. Сіјӧ вӧчӧма сы вӧсна, меԁым туруныс оз пӧліԋт ыщкан машінасӧ мунігӧныс. Пукаланін. Машінаас пукаланіныс лӧԍӧԁчыԍԍӧ кор-ԍурӧ выԁвіжнӧј пружіна јылӧ. Машінаас пукалыԍјаслы колӧ кокԋӧԁчыны вылас ԉічкыԍԍӧмыԍ, а сеԍаԋ — вӧлјас вылас ԉічкыԍӧмыԍ. Пукалыԍыс-кӧ вес вылас кокԋіԁ, пукалансӧ колӧ јӧткыштны бӧрвыв, а ԍӧкыԁҗык-кӧ мӧԁарӧ — колӧ воԇӧ јӧткыштны. Поԁшіпԋікјас. Кӧԉӧсаыслӧн чӧрсыс ԁа ваԉікјасыс, кытӧнјасын пукалӧны піԋајасыс, колӧ кокԋыԁа бергавны ԁа бураа, меԁ ез јурпӧлавны торја тујԁӧԁӧмјасӧ, шуԍӧны поԁшіпԋікјасӧн. Машінаас поԁшіпԋікјасыс овлывлӧны роԉікӧвӧј (віԇӧԁ 6 ԍерпас), ԉібӧ ыргӧныԍ. Роԉіковӧјнас кокԋіԁҗык бергавнысӧ. Ыргӧныс крепыԁҗык ԁај ещаҗык ԇоԋтаԍӧмыс, но сіјӧнсӧ машінаыс јона ԍӧктаммӧ бергавнысӧ. Маԍԉенкајас. Машінаыслӧн став зыртчанінјасыс ԁа бергаланінјасыс мавтчыԍԍӧны оԉеонафтӧн, ԉібӧ сук маԅӧн. Мавтасыс віԇӧ зыртчӧмԍыс ԁа віԇӧ шіпјассӧ ԁа втулкајассӧ бырӧмыԍ. Сы вӧсна быԁлаӧ, кытјасті јонҗыка зыртчыԍԍӧ, вӧчӧма мавтчан тујјіс — роԅјас, кытјасті ԍујӧны, леԇӧны мавтассӧ. Сіјӧ тујасыс тупјыԍӧны мыјӧн кӧ: пробкаӧн, заԃвіжкаӧн, ԉібӧ віԋтӧн, меԁым мавтасыс ез пет ԁа ез пыр сетчӧ лыаыс. Покост нуӧмыс. Ыщкан чаԍтас унҗык машінаыслӧн овлывлӧ 135 саԋԏіметр паԍта, пуртас та паԍта ԁырјіыс овлывлӧ 17-19 ԁорӧԇ (ԍегментӧԇ). Тащӧм машінанас уҗавны ԁоԃԃалӧны кык вӧв ԁа 10 часӧн ыщкӧны 2 1/2 — 4 гектар ув. Емӧԍ і ӧԏі вӧла машінајас 105 саԋԏіметра покост паԍтаыс, сӧмын тащӧм машінаыс ӧԏі вӧлыԁлы ԍӧкыԁ-жӧ. Тащӧм машінаыс бур лајкӧсӧԍ, гуранӧԍ віԇјас вылын. Векԋі покоста вӧснаыс быԁлаӧжык вермас ԍібавлыны ԁа мічаӧԇ ыщкыны пӧлӧсінјассӧ: тащӧм машінајасыс міјан віԇјас вылӧ јона бур. Лунвывса ԍԏепјас вылаԁ, кыті зев міча поԁулас ԁа рӧвнӧј местаыс, тајӧ абу-ԋін бур — сені бурҗык 135 саԋԏіметр паԍта машіна. Тракторӧн ыщкан машінајасыс покостсӧ нуӧны 210 саԋԏіметр паԍтаӧԇ, луннас ыщкӧны кык мын- а унжык, мыјԁтӧм вермӧны кык вӧла машінаӧн. Ԋеыҗыԁ тракторас ӧтлаалӧны кык тащӧм ӧԏі вӧла машінасӧ ԁа кыкнаннас ӧтпырјӧн ыщкӧны.

МАШІНАСӦ ТЕЧӦМ ԀА ЛӦԌӦԀӦМ

Ыщкан машінасӧ первојја течтӧԇыс колӧ војԁӧр весавны ԁа мыԍкыны караԍінӧн краскаԍыс мавтчан інјассӧ, роԅјассӧ. Став чаԍтјассӧ колӧ пуктавны рӧвнӧј мічаінӧ ԁа сещӧм пӧраԁокӧн (ногӧн), кущӧмӧн најӧ лоӧны машінаас. Собачкіјассӧ колӧ ԍујавны сывыв лӧԍӧԁӧм тујԁӧмјасас (роԅјасас) ԁа лӧԍӧԁавны пружінајассӧ (віԇӧԁ 7 ԍерпас). Меԁым најӧ ез четчыштны ез мешајтчыны кӧԉӧса ступітсаас лӧԍӧԁігӧн, најӧс гӧгӧрногыс кӧртышталӧны бечевкаӧн ԉібӧ проволокаӧн, сы бӧрын вӧԉіԍԏі ԍујӧны кӧԉӧсасӧ. Мыјӧн собачкіјасыс пырасны ступітсаас бечеваӧԇыс, сіјӧс колӧ бӧр раԅны, пружінајасыс зевтчасны, кутԍасны ступітсаԍаԋыс ԁа собачкіјасыс оз-ԋін вермыны мыннысӧ. Бечевасӧ боԍтӧм бӧрын поԅас сеԍԍа ԇікӧԇ ԍујны кӧԉӧсасӧ. Корԋібуԃ-кӧ ковмывлас кӧԉӧсасӧ перјывны, колӧ бура віԇӧԁны, меԁым пружінајасыс ез четчыштны ԁа ез вошны, сіԇ-жӧ-і собачкіјасыс. Воԇӧ машіна рама берԁас віԋԏітчыԍԍӧ чуԋ кутӧԁа брускыс. Ԁышлоыс (вожыс) лӧԍӧԁчыԍԍӧ рама воԇвылас аслыс местаӧ, тајӧс лӧԍӧԁігӧн пупарыс нуӧԁӧм віԋтјас помас колӧ пуктыны шајбајас (плаԍԏінкајас). Ԁышлосӧ лӧԍӧԁӧм бӧрын колӧ крепітавны піԋа ԍекторјассӧ (курансӧ) ԁа рычагјассӧ пуртсӧ лептӧм ԁа леԇӧм вылӧ. Рычагјассӧ колӧ кӧрт ԋӧрјасӧн јітны шујгалаԁор башмакас (ыщкан чаԍтас). Пружінасӧ колӧ лӧԍӧԁны, ӧтар помас ԁышлоыслы веԍкыԁлаԁор пеԉас мӧԁар помнас башмакныслы кронштејн пеԉас. Пружінасӧ лӧԍӧԁігӧн меԁым ԋе сещӧма сіјӧс зевтны, колӧ кытчӧԇ поԅас вылӧԇҗык кыпӧԁлыны ыщкан чаԍтсӧ рычагнас. Сы бӧрын ковмас сувтӧԁлыны ԁа проверітлыны рычагыслыԍ крукавлан (зашщелка) пружінасӧ, лӧԍӧԁны пуклӧссӧ, ԁоԃԃаԍан вожсӧ ԁа веԍкыԁлаԁор башмакас шщітоксӧ. Шщіток шујгалаԁор бокас колӧ віԋԏітны пу паԉіч турунсӧ вешталӧм вылӧ башмак воԇвылас віԋԏітчыԍԍӧны кӧрт ԋӧрјас. Віԋтјассӧ оз ков зев зелыԁӧԇ віԋԏітавны, меԁым ез порԏітчыны, ез шыԉаԍны віԋтјасыс, но оз-жӧ ков і ԉічыԁӧн коԉны, јона пыркӧԁӧмысла ԉічыԁ віԋтјасыс вермасны гылавны ԁа вошлаԍны. Кор машінаыс лоӧ чукӧртӧма, течӧма, колӧ віԁлыны бураӧ уҗалӧны рычагјасыс, пеԁаԉјасыс. Ԋекор ԋекыті оз ков зыртавны, а ԃерт-ԋін оз ков орјӧԁлыны ԁа кусԋӧԁлыны: машінаыслӧн став чаԍтыс колӧ бурӧщӧԇ лӧԍавны асланыс местаӧ, лӧԍавны ԋекыті ԋекущӧма вӧрԅӧԁгӧг. Кыт-ԋібуԃ кӧ оз понԁы лӧԍавны, секі кыткӧ ԇуг-ԋін, кыткӧ абу ԋін артмӧма течӧмыс. Шатуныслыԍ ӧтар јурсӧ крівошіп чуԋас крепітӧм бӧрын колӧ крепітны пуртсӧ чуԋјасас ԁа шатун мӧԁар пом јурнас крепітны најӧӧс. Тајӧс лӧԍӧԁігӧн машіна кԉучнас каԉкӧԁлӧны шатун помԍыс ԍарҗынјассӧ (4 ԍерпас) ԁа ӧтлалӧны сіјӧс пуртлаԁорпомса ԍарыскӧԁ, сы бӧрын топӧԁӧны шарјассӧ болтӧн. Болтсӧ колӧ лӧԍӧԁны сіԇі (сещӧм зелыԁӧԇ), меԁым пуртлаԁор помса шарыс прӧста верміс бергавны ложечкајасас (шар җынјасас), но меԁым ез жӧ-і вывті прӧст вӧв, ез кощкӧԁчы. Пуртыс-кӧ оз прӧста тӧр чуԋтујјасас (прорезјасас), секі колӧ корԍны кущӧмкӧ кусыԋа чуԋ ԁа веԍкӧԁны сіјӧс. Кусыԋтчӧм чуԋсӧ корԍны поԅӧ, верман: колӧ віԁлыны шӧртӧн чуԋ јывјастіыс, секі пыр тыԁовтчас, кущӧм чуԋ петӧ шӧртԍыс. Кусыԋтчӧм чуԋсӧ колӧ веԍкӧԁны мӧлӧтӧн вачкышталӧмӧн. Сы бӧрын-на-кӧ пуртыс оз понԁы лӧԍавны (скоԃітны), ковмас-ԋін корԍлыны мукӧԁ помкајас, торкԍӧмјас. Выԉ машінајасаԁ тащӧмыԁ шоча овлывлӧ. Важҗык машінајасаԁ, коԁјас мунлӧмаӧԍ-ԋін ԍіктса ԁортчыԍјас пыр, овлывлӧ најӧ вермасны ԋелаԁнӧ, ԋеместаӧ &лӧсӧԁны плаԍԏінкајассӧ чуԋјас пыщԍыс, ԉібӧ топӧԁанјас пыщԍыс, ԉібӧ зыртчан плаԍԏінкајассӧ, ԁа сы вӧсна пуртыс оз вермы бурвыјӧԇ пырны ас местас. Колӧ ԉучкі тӧԁмӧԁны помкасӧ, мыјла оз лӧԍав пуртыс, ԁа колӧ лӧԍӧԁны торкԍӧмінсӧ. Тащӧм ԁырјіыс оз-жӧ ков зыртавны: бурҗык мыј ԋібуԃ пуктыны, вежны, а чаԍтјассӧ напілокӧн щыклӧԁлыны оз ков. Бура лӧԍӧԁӧм машінаыс пуртыслӧн колӧ бура ветлыны кі помыԍ. Таԇсӧ быԏ колӧ аслыԁ віԁлыны ԁа верітчыны машіна артмӧм вылас уҗавны завоԃіттӧԇыԁ-жӧ: колӧ завоԃітӧԁны бергалансӧ ԁа кінаԁ бергӧԁлыштны крівошіпсӧ, сылӧн прӧст пырыԍ колӧ бергавны. Машінасӧ течӧм мыԍԏіыс, колӧ пыр-жӧ сіјӧс бура-коԃ мавтны ԁа тупјавны мавтас леԇан роԅјассӧ. Лӧԍӧԁӧм (&уԍтановка). &Улы-вылі ыщкӧмыс вежԍӧ болтсӧ лӧԍӧԁӧмԍаԋ, коԁӧн ыщкан чаԍтыс крепітчыԍԍӧ башмакас ԉібӧ башмак бӧрвывса ӧԏі роԅ пыр колӧ&ԍікаас (8 ԍерпас). Чуԉјасыслӧн улӧ вылӧ віԇӧԁӧмыс (наклоныс) вежԍӧ җеԋыԁҗык рычагсӧ куран піԋјасас (кущӧм піԋӧ) лӧԍӧԁӧмԍаԋ. Тајӧс бурҗык ԋе лӧԍӧԁны. Најӧс увлаԋ нырӧн лӧԍӧԁнысӧ ковмывлас сӧмын секі, кор ыщкігас ԍурлас чојбӧраін, ԉібӧ ковмас-кӧ турунсӧ јона уліті ыщкыны ԁа віԇԇыскӧ& зев ԋін шыԉыԁ. Вылӧ нырӧн лӧԍӧԁӧны, кор ковмас паныԁаінті ыщкыны ԁа кор поԁулыс јущӧԍ. Оз поԅ ыщкынысӧ завоԃітны ԇік берԁԍаԋыԍ. Колӧ пуртсӧ турун вежӧсас вотӧԇ вӧрԅӧԁны 2 метра ылнаԍаԋ кымын. Мыјӧс ԋібуԃ-кӧ ковмас покост шӧрас сувтлыны, сувтлӧм мыԍԏіыс завоԃітігас машінасӧ колӧ бӧрвыв ԍетыштлыны ԁа вӧԉіԍԏі заво- ітны, меԁым пуртыс турун вежӧсас вотӧԇыс вӧлі уҗалӧ-ԋін аслас тыр боԍтӧм ӧԁӧн. Кор ыщкан чаԍтсӧ ковмас лӧԍӧԁны сувтсӧн (вылӧ нырӧн машінасӧ нуіг-вајігјасӧ), колӧ крівошіпсӧ бергӧԁны сіԇі, меԁым шатуныс ез коԉ пуртыскӧԁ ӧтвеԍтын чурвіԇӧмӧн. Пуртсӧ колӧ кӧртыштны, меԁым чуԋјасыс ез пет. Кӧԉӧсаԍаԋыс вӧрԅӧԁансӧ кушӧн ветлігӧн колӧ сувтӧԁны. Віԁлалӧј, меԁ пурт пласԏінкајасыс (ԁорјасыс) ез ԉічавны& Каԅаланныԁ-кӧ сіјӧ — колӧ топӧԁны закԉепкасӧ мӧлӧтӧн. Кущӧм ԋібуԃ чуԋ-кӧ кусыԋнчас, сіјӧс пыр-жӧ колӧ веԍкӧԁны мӧлӧтӧн. Кусыԋтчӧмсӧ корԍны зев кокԋіԁ. Сувтсӧн кӧ лӧԍӧԁлан ыщкан чаԍтсӧ ԁа віԇӧԁлан чуԋјас јывтіыс, пыр і каԅалан. Чуԋјасыс колӧ лоны ставыс ӧтвеԍтын, ӧԏі ԉіԋіјаын.

МАШІНАСӦ ВІԆӦМ ԀӦԄӦРІТӦМ

Мавтас. Бергаланінјассӧ ԁа зыртчанінјассӧ ставсӧ колӧ зев бура мавтны машіннӧј маслӧӧн. Кызҗыка ԁа щӧкыԁҗыка &кӧлӧ мавтны шатунјаслыԍ јурјассӧ, шатуныс зев ӧԁјӧн вешјалӧ ӧтмӧԁар ківывсӧ ԁа кыкнанлаԁор помас вешјалігас інмалӧ јурыс. Щокыԁа інмалӧмысла мавтасыс жботԍӧ, бырӧ ԁа металлыс &мавтллытӧмысла шоналӧ. Сы вӧсна сіјӧс колӧ выԉыԍ мавтны быԁ часҗын ужалӧм мыԍԏі, быԁ часын кыкыԍ. Мукӧԁлатіыс ставсӧ коло& лун кежлас мавтлыны ноԉыԍ. Машінаыс-кӧ выԉна, секі став чаԍтсӧ, торја-ԋін шатунсӧ, щӧкыԁжыка на колӧ мавтавлыны. Колӧ мавтлыны поԁшіпԋікјассӧ, коԁӧн бергалӧ кӧԉӧса кутан чӧрсыс, сеԍԍа бара поԁшіпԋікјассӧ, кыԍаԋ бергалӧ вӧрԅӧԁан шеԍԏерԋајасыслӧн ваԉікјасыс. Торја-ԋін оз ков жаԉітны мавтассӧ поԁшіпԋікјасԍыс сіјӧ ваԉікас, коԁын пукалӧ крівошіпыс. Омӧԉҗыка поԅӧ мавтны шарԋірјассӧ, коԁӧн јітӧма (пыщкӧсӧԁыс) шујгавыв башмакыскӧԁ ыщкан чаԍтыслыԍ главнӧј рамасӧ. Креԍԏана унаыԍ таті ԇік мавтастӧг коԉлывлӧны ԁа сіԇӧн ԇікӧԇ щыкӧԁӧны машінасӧ. Шарԋірјасыс мавтастӧгыс ӧԁјӧн зыртчыԍԍӧны пыркӧԁӧмысла ԁа вешјӧны бӧрвыв; секі машінаыс јон& ԍӧктаммӧ кыскавнысӧ. Енӧ жаԉітӧј шарԋірјаса мавтаснытӧ: мавтасыс ԁонтӧмҗыка сувтӧ пӧчіԋітӧм ԁорԍыс. Зыртчан плаԍԏінкасӧ мавтны-жӧ кӧлӧ, мавтаснас машінаыс јона кокԋаммӧ кыскавнысӧ, ԁај плаԍԏінкајасыс озҗык зыртчыны. Туруныс-кӧ јона лысваа ԁа ыщкігас плаԍԏінкајасыс кӧтаԍӧны, најӧс секі мавтнысӧ оз ков. Мавтчан роԅјассӧ колӧ весавны проволокаӧн, меԁым мавтасыс бурҗыка пыріс. Сіјӧ став роԅјассӧ меԁ вӧлі мавтчӧм бӧрас тупјалӧма тупјӧԁјаснас. Тупјӧԁјасыс-кӧ вошлаԍӧма, најӧс выԉыԍ лӧԍоԁтӧԇыс тупјавны пу тувјасӧн, меԁым мавтасыс ез пет, ез віјав ԁа лыаыс ез вермы пырны. Маԍԉенкајасас колӧ лӧԍӧԁны пеԏеԉкајас, сӧмын меԁ пыщкӧԇыс ез пырны-а. Сувтлігјасӧн меԁпервој колӧ сувтӧԁны ыщкан чаԍтсӧ (выкԉучітны), сы бӧрԏі віԁлавны став чаԍтсӧ кытјасті зыртчыԍԍӧ ԁа коԁјас на пӧвсыԍ шоналӧмаӧԍ — мавтыштавны ԁа мӧԁыԍ сіԇі-жӧ најӧс віԇӧԁлыны. Шеԍԏерԋајаслыԍ піԋјассӧ оз мавтны. Крепітны болтјассӧ ԁа віԋтјассӧ. Уҗалігӧныс машіна вермӧ лічавны, віԋтјасыс слабмӧны-і. Сеԍаԋ порԏітчӧ ԁај жугалӧмӧԇ воӧ машінаыс. Боԍтам кӧԏ, ԉічалас-кӧ чуԋ крепітан віԋтыс, секі чуԋыс коԁарӧ-кӧ вешјыштас, вӧрԅас ԁа сетчӧ інмавны понԁас ԍегментыс (ԁорыс) ԉібӧ жугалас чуԋыс. Вермас і омӧԉҗык-на лоны — мынӧ шатуныс ԉібӧ пурта полосаыс. Сы вӧсна быԁ лун кежлӧ кыкыԍ кымын колӧ машіна кԉучнаԁ віԁлавны став віԋтјассӧ (гајкајассӧ) ԁа ԉічалӧмјассӧ зелӧԁавны. Торја-ԋін колӧ віԇӧԁлыны болтсӧ, коԁӧн кутчысԍӧ шатун помса ԍарҗынјасыс. Сіјӧс оз поԅ зелыԁӧн лӧԍӧԁны, зелыԁнас јона топӧԁас ԍарјассӧ ԁа најӧн ӧԁјӧн шоналасны. Најӧс ԉічыԁӧн коԉны бара-жӧ оз поԅ, ԉічыԁнас ԍарјасыс швачкыны кутасны мӧԁа-мӧԁныслы ԁа сеԍаԋ вермас жугавны шатуныс. Шатун јурсӧ крівошіп чуԋас віԋԏітан гајкіыс зев-жӧ важнӧј сы вылӧ колӧ бура віԇӧԁлывны ԁа тӧԁны — сылӧн віԋтыс гартчӧ шујга вылыс ԁа віԋԏітчыԍԍӧ мӧԁарківывсӧ мукӧԁ віԋтјас ԍерԏіыс. Пуртјассӧ тӧчітӧм. Машінаыслыԍ пуртсӧ колӧ тӧчітны быԁ 4-5 час мыԍԏі. Меԁым тӧчітчӧмас ԋе маԋітчыны уҗаліг костіыс, колӧ лӧԍӧԁны запаснӧј пурт. Тӧчітны колӧ кужӧмӧн, бурӧща вӧчны ԁорсӧ, оз ков ваԉјӧԍтны. Чуԋјасԍыс плаԍԏінкајасыс ныжмӧны-жӧ, но омӧԉҗыка. Најӧс тӧчітны лоӧ плаԍԏінкајасԍыс перјавлӧмӧн. Арнас уҗјасыс ештӧм бӧрԏі чуԋјасԍыс плаԍԏінкајассӧ колӧ перјавны ԁа бура тӧчітавны. Валјӧԍԍӧмаӧԍ ԁа піԋӧԍԍӧмаӧԍ-кӧ-ԋін најӧ, ковмас выԉјасӧн вежлавны сіԇ-жӧ ковмас вежлавны плаԍԏінкајассӧ, коԁјас јона-ԋін бырӧмаӧԍ, җеԋԁавмӧмаӧԍ выԉ плаԍԏінкајас ԁорԍыс. Тајӧ плаԍԏінкајассӧ перјалігӧн колӧ пурта полосаԍыс зубілӧӧн орјӧԁлыны шԉапјассӧ (закԉепкајассӧ), коԁјасӧн плаԍԏінкајассӧ крепітӧма уклаԁа полосаас. Зубілӧсӧ колӧ лӧԍӧԁны шԉап костас ԁа вачкыштлыны помас мӧлӧтӧн. Ыщкігас турун сылыс кӧтӧԁӧ пуртсӧ ԁа чуԋјассӧ. Сіјӧ сылыскӧԁ сорлаԍӧ щӧщ быԁԍама бусыс& ԋајтыс. Сіјӧ ԋајтыс мешајтчӧ пуртыслы чуԋјас пырыс гылыԁ пырԍа ветлынысӧ. Тајӧ коԍмӧм ԋајтсӧ сетыԍ колӧ весавны. Сіјӧ-кӧ вывті-ԋін чорыԁа пукԍӧма, пуртсӧ колӧ кӧтӧԁны вапіын ԁа еща ԋебԅӧԁыштӧм мыԍԏіыс чышкыны ԋајтсӧ. Ԋајтыс-кӧ коԍмытӧм-на, поԅас весавны щӧткаӧн. Пуртԍыс тајӧ ԋајтсӧ весавлыны колӧ быр тӧчітіг ԁырјі. Сіԇ-жӧ ковмас весавлыны чуԋјасԍыс прорезјассӧ тӧчітӧм пуртсӧ бӧр местаас пуктігјасӧн. Сеԍ ковмас ԋін весавны, гурјыны кӧрт сынанјасӧн щӧткіјасӧн, сеті кӧтӧԁнысӧ оз поԅ-ԁа. Ԁоԃԃаԍан. Ԁоԃԃаԍансӧ колӧ лӧԍӧԁны сіԇі, меԁым ԁышлоыс (вожјыс) оз вӧлі сӧв вӧвјасыслы, но і оз-жӧ меԁ вӧлі кыпӧԁ налыԍ ԍіјӧсјассӧ, җагӧԁ. Ԁоԃԃаԍігјасас, коԁі кутас уҗавны машіааас, пукԍывлас пукаланінас, а мӧԁ морт кыпӧԁас ԁышлӧсӧ помӧԁіс& ԁа лӧԍӧԁас сы выјӧ, меԁым сіјӧ оз

10-ԁ ԍерпас. Коԍілка-жԋејка.

вӧлі јона ԉічкыԍ кі јылын. Ԁышлосӧ& муԍаԋыс кыпӧԁӧмсӧ лӧԍӧԁны ԁа сіјӧ җуҗԁа ԍерԏіыс ԁышлӧ помсӧ кӧртавны ԍіјӧсјасас (ԁоԃԃавны). Сіјӧ җуҗԁаыс овлӧ уна ног ԁа лӧԍӧԁчывлӧ машіна вылас пукалыԍ ԍӧкта ԍерԏіыс. Кӧн ԍурӧын пукаланінса стојкаыс овлывлӧ выԁвіжнӧј ԁа секі ԁышлосӧ& поԅӧ лӧԍӧԁны ԁоԃԃалӧм ԍерԏіыс (мыј выјӧ кыпӧԁӧмӧн меԁ лӧԍыԁ ԁоԃԃаԍнысӧ), а машінасӧ ӧтвыј- тӧны (уравновеԍітӧны) пукалан стојкасӧ җеԋԁӧԁӧмӧн ԉібӧ &сӧԁтӧмӧн. Рычагјасыслӧн пружінајасыс вӧԃітчігас ԉічалӧны ԁа најӧс корԍурӧ колӧ зелӧԁыштавлыны. Ыщкан машінасӧ вунԁіг кежлӧ лӧԍӧԁӧм. Ыщкан машінасӧ поԅӧ лӧԍӧԁлыны вунԁіг кежлӧ. Сы могыԍ ыщкан чаԍт бӧж вылас чуԋкутӧԁа брускас крепітчыԍӧ аслыс платформа, кытчӧ пӧрны кутас ыщкӧм ԋаԋыс. Машіна бокас лӧԍӧԁӧны мӧԁ пуклӧс, сетчӧ пукԍас мӧԁ морт платформаԍыс коԉта тырӧн леԇны ыщкӧм ԋаԋсӧ. Поԅӧ торја ԁон вылӧ лӧԍӧԁны ԁа пріспособітны машінаас мотовіло, (јуклӧԁлыԍ), коԁі пуктыԍԍӧ машінаыслы веԍкыԁлаԁор кӧԉӧсаас. Јуклӧԁланыс јуковтӧ-&ԋаԋсӧ ԁа пӧрӧԁӧ платформа вылас ӧтарӧ јылӧн ԋӧԏі ԇугтӧг. Тащӧм пріспособԉеԋԋӧјассӧ меԁԍасӧ лӧԍӧԁлывлӧны војвыв інтасјасын, міјанлаԁорын, кытӧні ԋаԋсӧ чукӧртӧны јона вотӧԇыс-на, ԍвежӧј вывԍыс, ԁа оз кіԍԍы туԍыс. Сеԍԍа војвылын јона віԇԇӧԍ кытчӧ колӧны ыщкан машінајасыс. Вунԁан машінајас лӧԍӧԁны абу расчотыс, ԋаԋсӧ еща уҗалӧны-ԁа. Шӧр ԁа лунвыв інтасјасын тащӧм пріспособԉеԋԋӧјассӧ лӧԍӧԁны оз сулав. Сені ԋаԋсӧ чукӧртӧны јона-ԋін кос вылыԍ ԁа ыщкан машінајаснаԁ јона вермас туԍыс петны кіԍԍыны. Ыщкан машінаыс јуклӧԁланыс зев лӧԍалӧ тӧлајас ԁырјі. Зев-кӧ тӧла ыщкан машінаыс тӧвпаныԁсӧ ыщкыны оз вермы. Тӧлыс пӧрӧԁны кутас турунсӧ пуртыслы паныԁӧн ԁа быԁ зԁукын кутас тырны. Ыщкыны колӧ тӧвбӧрсӧ ԁа тӧв бокша ногсӧ. Тӧвпаныԁ ногыс ыщкан воԇсӧ колӧ коԉлыны кушӧн мунӧмӧн. Јуклӧԁлыныс& мынтӧԁӧ тајӧ ԋеуԁобствоԍыс. Сӧмын пуктӧм јуклӧԁланыс вывті рӧшкыԁ ԁа частӧ жуглаԍӧ. Аԍтӧ віԇан правілӧ. Меԁым віԁчыԍны &вунԁыԍӧмјасыԍ, ԁојмӧмјасыԍ машінанас уҗалігӧн, колӧ быԁ сувтӧм бӧрын пуклӧс вывԍыс четчытӧԇ сувтӧԁны вӧрԅӧԁансӧ (переԁачасӧ). Машінасӧ весалігӧн ԁа кытԍурӧ лӧԍӧԁігӧн колӧ уҗавны сувтсӧн ыщкан чаԍт бӧжвывԍаԋыс. Пурт воԇлаԁорас ԋекор оз ков сувтны: вӧвјасыс ԋінӧм ԁумајттӧг вермасны вӧрԅӧԁчыны ԁа ԁојԁны сулалыԍсӧ. Чуԋјассӧ весалігӧн ыщкан чаԍтсӧ колӧ вылӧ кыпӧԁны ԁа весавнысӧ лӧԍӧԁчыны бӧрвывԍаԋыс. Јона ԇоԋтаԍігјас ԁырјі вӧвјассӧ бурҗык леԇавлыны. Віԇӧм. Ыщкыԍԍӧм бӧрас машінаыслыԍ колӧ мічаӧԇ чышкавны став чаԍтјассӧ, весавны ԋајтԍыс, весавны чуԋ щеԉ костјасԍыс ылԋајтсӧ. Пуртсӧ перјыны ԁа сіԇ-жӧ весавны. Став краскатӧмінсӧ колӧ мавтны сук маԅӧн лібӧ госӧн, меԁым ез сім. Машінасӧ тӧв кежлӧ іԁравны вевт улӧ, меԁым лымјӧн ез тырт ԋі ез віјав вевтԍаԋыс. Ыщкан машінасӧ шогмӧ мавтны трактор мавтан маслӧӧн (тракторсӧ мавтлӧм бӧрын-ԋін мӧԁ пӧрјӧ).

Машінасӧ ԇоԋталӧм (ремонт)

Во піын ӧтчыԁ, бурҗык ыщкыԍԍӧм бӧрын пыр-жӧ, колӧ коԍавлыны машінасӧ, віԁлавлыны став чаԍтјассӧ ԁа најӧс сещӧмӧԇ ԇоԋтавны, лӧԍӧԁыштавны, меԁым мӧԁ во вылас ыщкіг чӧжыс ез ковмы ԇоԋтавнысӧ. Почінка& ԁырјіыс колӧ віԇӧԁлывны пуртыс ԁа плаԍԏінкајасыс піԋӧԍԍӧм вылӧ. Најӧс тӧчітігӧн колӧ јонҗыкасӧ тӧчітны ԁорлаԋсӧ, меԁым ԁорыс банјајԍыштіс. Ԉокногӧн вывті ылыԍаԋ тӧчітӧмӧн ԁорыс јона піԋӧԍԍӧ. Пӧчінка ԁырјіыс јона піԋӧԍԍӧм плаԍԏінкајассӧ колӧ вежлавны, выԉјасӧс пуктавны. Плаԍԏінкајассӧ чуԋјасԍыс перјавлытӧг ԃело& тӧчітнысӧ. Сывӧсна пӧчінка ԁырјіыс најӧс колӧ перјавлыны ԁа сіԇ тӧчітавны. Тӧчітігас шогмытӧм плаԍԏінкајассӧ, коԁјас тӧчітӧмысла јона-ԋін бырӧмаӧԍ ԁа коԁјас јона піԋӧԍԍӧма, колӧ вежлавны выԉјасӧн. Зыртчан плаԍԏінкајассӧ каԉкалӧмінјастіыс колӧ кыпӧԁыштны сетчӧԇ, кытчӧԇ на вылӧ топыԁӧԇ оз пукԍы чуԋ кутӧԁа брускыс ԁа лӧԍав чуԋјас тујԁӧԁӧм тујјасас. Ԃерт, вывті зелыԁӧԇ оз-жӧ ков лӧԍӧԁны, ԍӧкыԁа кутас ветлынысӧ. Зыртчан плаԍԏінкајассӧ колӧ пуктавны шӧрт ԍерԏі. Топӧԁанјасыс уҗалігас зыртчыԍԍӧны ԁа пуртыс понԁас шатлаԍны, јурпӧлавны. Најӧс колӧ піԉітны сіјӧ местаті, кыті крепітчыԍԍӧны чуԋ кутӧԁа брускас. Тащӧм торкԍӧмыс-кӧ лоас ыщкіг ԁырјіыс-на, секі топӧԁанјассӧ поԅӧ кусыԋтны помјасӧԁыс мӧлӧтӧн вачкӧԁышталӧмӧн піԋјас берԁас. Ыщкан (вунԁан) плаԍԏінкајассӧ, топӧԁанјассӧ ԁа зыртԍан плаԍԏінкајассӧ лӧԍӧԁӧм бӧрын колӧ пуктыны пуртсӧ, лӧԍӧԁны шатунсӧ ԁа кіӧн бергӧԁлыштны крівошіпсӧ. Пуртыс колӧ кокԋіԁа ветлыны, шатлавԍтӧг.& Пуртсӧ ас местаас саԃітӧм. Крівошіпсӧ колӧ лӧԍӧԁны сулалан выјӧ (мертвој положеԋԋӧӧ). Сіԇ ԁырјіыс ԍегментјасыслӧн шӧр выјыс меԁ вӧлі сулалӧны чуԋјас шӧрвыј веԍтас. Најӧ-кӧ шӧрвыјԍыс вешјыштӧмаӧԍ, секі машінаыс ԉакны кутас турунсӧ, тырны ԁа кыскавнысӧ лоӧ јона ԍӧкыԁ. Тащӧмыс корԍурӧ овлывлӧ і выԉ машінајасын сіјӧс кыԇԍурӧ ԉок ногӧн течӧмла. Тајӧс лӧԍӧԁны јона кокԋіԁ, броԁаа-кӧ (резбаа) шатун јурыс, кущӧмӧн петкӧԁлӧма 4 ԍерпас вылын. Колӧ бергӧԁны шатунсӧ 3-4 пӧв, — сіԇнас сіјӧ җеԋԁаммас, ԉібӧ ԋужалас ԁа пуртсӧ вајӧԁас аслас местаӧ. Броԁыс-кӧ абу, секі ковмас чінтыштны шатунсӧ. Шатуныслыԍ јурсӧ шԉапітны (перекԉепајтны) сіԇі, меԁым вешԍыштіс сылӧн куԅтаыс. Таыԍ кыԋԇі зыртчыԍԍӧны (бырӧны) шарԋірјасыс коԁӧн шатунсӧ јітӧма рамаыскӧԁ. Ставсӧ тајӧс лолӧ лӧԍӧԁны важ выјӧԇыс. Јона зыртчӧм шарԋірјассӧ колӧ лечтыштны ԁа пуктывны на улӧ втулкајас. Ыщкан чаԍтсӧ колӧ ԍетыштны воԇӧ. Сы вылӧ машінаас ем уна пӧлӧс пріспособԉеԋԋӧјас. Шујга башмакԍаԋыс ԁа ԁышлоӧԇыс-кӧ ем кӧрт ԋӧрјыс (віԇӧԁ 11 ԍерпас), сіјӧс колӧ чінтыштны. Тащӧмыс ем ԃіренга машінаыԍ ԁа ԉуберецкӧј завоԁыԍ петӧм машінајасын. Боԍтам-кӧ Масԍеј-Гарріса машінаыԍ, сені машіна рамасӧ лӧԍӧԁӧма пӧлӧсын, ԋылкмӧсӧн ԁа сіјӧс резбајасԍаԋыс поԅӧ ԋужӧԁыштны ԁа сіԇӧн воԇӧ вежыштны ыщкан чаԍтсӧ. „Чемпіон" ԋіма важ пӧлӧс машінајасын рама бӧр вылас ем кусыԋтӧм ԏага (11-ԁ ԍерпасын петкӧԁлӧма АСВ шыпасјасӧн). Сіјӧс лолӧ віԋԏітыштны ԁа бергӧԁны кыщов җынмынԁа. Сіјӧн сіјӧ ыщкан чаԍтсӧ вештыштны воԇӧ (чуԋјаснас інԁӧма сіјӧс, кытԇӧԇ& вешјас ԁа сувтас ыщкан чаԍтыс). Осборн машінаын бӧрвылас ем екцентріка болт, коԁӧс колӧ бергӧԁыштны сетчӧԇ, кытчӧԇ ыщкан чаԍтсӧ оз јӧткышт воԇӧԇ (8 ԍерпас вылын петкӧԁлӧма, кыԇі колӧ бергӧԁнысӧ ԁа мыј выјӧԇ). Ӧԏі ног-ԉі, мӧԁ ног-ԉі, колӧ вермыны ыщкан чаԍтсӧ лӧԍӧԁны стӧч аслас местаӧ, сытӧг бурыԍӧн коԉавны кутас ыщкӧм вылыс, нырԍыны ԁа јона ԍӧктаммас машінаыс, мынлаԍны кутас шатуныс. Пӧчінкасӧ вӧчӧм мыԍԏіыс течан ԁа бара колӧ віԁлывны ыщкан чаԍтыслыԍ уҗалӧмсӧ, ӧпӧԏ крівошіпсӧ сувтӧԁлыны ԁа віԇӧԁлыны, меԁым шатуныс ԁа пурта полосаыс вӧліны ӧтвеԍтынӧԍ. Сіԇ-жӧ віԇӧԁлыны, ӧтвеԍтын абу шӧрвыјныс ԍегментјасыслӧн ԁа чуԋјасыслӧн. Пуртыс-кӧ бӧрвыв вешјыштӧма, оз-ԋін кут бура уҗавны. Ыщкан чаԍтсӧ поԅӧ прӧверітлыны јешщӧн і таԇі: ԋужӧԁны шӧр- тӧн ӧтарсӧ ԁышло пӧлӧныс, а мӧԁарсӧ шатун ԁа пурт пӧлӧныс. Тајӧ шӧртјасыс уҗалігас колӧ лоны веԍкыԁ пеԉӧс выјын (под прямым углом), но уҗалігас пуртыслӧн ӧтар помыс туруннас паны-

11-ԁ ԍерпас. Вунԁан чаԍтсӧ лӧԍӧԁӧм.

ԁалӧм вӧсна ԍетчӧ бӧрвыв 1 1/2 см. мынԁа, ԁа сіјӧн сылаԁор помыс уҗавтӧм ԃырјіыс колӧ шӧртԍыс сулавны воԇын 1 1/2 см. мынԁа &суԋысјассӧ зевтӧм бӧрын колӧ проверітлыны пеԉӧсӧн (угоԉԋікӧн), местаын-ӧ пукалӧ пуртыс. Местаын-кӧ машінаыс понԁас ыщкыны јона бура, выԉ машіна моз-жӧ — кокԋіԁа ԁа мічаӧԇ. Пуртыс-кӧ оз ло местаын, сіјӧс кӧԏ кыԇ ԁа колӧ лӧԍӧԁны местаӧԇыс татчӧ інԁылӧм став способјас ԍерԏіыс. Шатуныслӧн втулкаыс крівошіп чуԋыс оз ков ԇӧрны, сыыԍ кутас мынлаԍны шатуныс ԉібӧ пуртыс. Машінаыслӧн ԍӧкыԁа ветлӧмыс меԁԍасӧ овлывлӧ ыщкан чаԍтыс бӧрвыв ԍетчӧм вӧснаыс. Бӧрвывсӧ сетчӧ чуԋкутӧԁа бруссӧ ԁа рамасӧ јітан шарԋірјас лічалӧм вӧсна. Меԁым таыԍ віԁчыԍны, колӧ, пыщкӧсса башмаксӧ воԇӧ јӧткыштӧм кыԋԇі, нӧшта вӧрԅӧԁны пеԉӧссӧ чуԋкутӧԁа брускыслыԍ ԁа шатуныслыԍ. Најӧ меԁ вӧлі сулалӧны ӧтвеԍтын, ӧԏі ԉіԋіјаын. Лоас-кӧ косталыштӧм, вежыԋтчӧм, колӧ-ԋін &ворԅӧԁны пеԉӧссӧ пуртԍаԋыс ԁа шатунӧԇыс ԇік јывтіыс-моз. Тајӧс поԅас лӧԍӧԁны чуԋкутӧԁа бруссӧ башмакас выԉпӧв лӧԍӧԁӧмӧн ԉібӧ поворортсӧ башмакыскӧԁ щӧщ. Мукӧԁ ԁырјі тајӧс верман лӧԍӧԁны пыщкӧсса башмакыслыԍ цыферсӧ вежӧмӧн, ԉібӧ скоба пеԉјасас втулкајас пуктӧмӧн. Машінајаслӧн јона болтыс кежӧмыс меԁԍасӧ овлывлӧ кущӧм ԋібуԃ чуԋјас слабітӧм ԁа пурта ԉібӧ чуԋ плаԍԏінкајасыс ԉічалӧм вӧсна. Меԁым тащӧмыс ез вӧв, колӧ щӧкыԁҗыка ԁа бурҗыка віԁлавлыны ыщкан чаԍтсӧ. Пурт ԁорыс ԁа чунјасыслӧн плаԍԏінкајасыс меԁ вӧлі топыԁа інмӧны мӧԁа мӧԁныс вылӧ, ножічын моз-жӧ. Топӧԁан помјассӧ мӧлӧтӧн кусԋӧԁлігӧн колӧ быԁ вачкыштӧм мыԍԏі віԁлыны, абу-ӧ топалӧма пуртыс. Топалӧма-кӧ колӧ зубілӧӧн ԍінны топӧԁанјассӧ. Шатуныс орјаԍігӧн унаыԍ сылыԍ вежлавлӧны пу чаԍтјассӧ ԁа оз тӧԁны сіјӧс, мыј сіԇнас шатуныслӧн став куԅтас ԋӧԏі оз ков вежԍыны воԇԇа ԁорԍыс. Колӧ зев кужӧмӧн вӧчны, меԁым тајӧс вежігӧн пуртыс ез вӧрԅы аслас местаыԍ. Он-кӧ чајтӧ артмымы шатун јурсӧ лоԍӧԁмнас, бурҗык ставнас вежны. Јур бертіыс пуртыс жугавлывлӧ меԁԍасӧ пыщкӧсса башмакԍыс наклаԁкајасыс ԁа проклаԁкајасыс зыртчӧм вӧсна ԁа пуртыс ԇӧрӧм вӧснаыс. Најӧс колӧ вежны. Шатуныслӧн ԉібӧ пуртыслӧн орјаԍӧмыс овлывлӧ шатун јурыс крівошіп чуԋԍыс ԉічалӧм вӧсна, ԉібӧ крівошіп чӧрсԍыс поԁшіпԋікјасыс зыртчӧм вӧсна. Најӧс лӧԍӧԁыштны колӧ аскаԁын шатуныс ԁа пуртыс орјаԍтӧԇыс. Тајӧ чаԍтјасыслыԍ ԉічалӧмсӧ слабітӧԁӧмсӧ поԅӧ каԅавны кіӧн вӧрӧшітыштӧмӧн. Машінаыс торкԍалӧм помкајас вылӧ мі јонҗыка сувтлім, меԁым ԉубӧј морт верміс лӧԍӧԁны торкԍӧмјассӧ. Ӧԁ он-кӧ тӧԁ слӧјсӧ, мыјԍаԋ торкԍӧма, секі веԍіг маԍԏерјас оз ԍаммыны лӧԍӧԁнысӧ. Поԁшіпԋікјасыс, кытӧні бергалӧны вӧрԅӧԁан чӧрсјасыслӧн шеԍԏерԋајасыс, вӧԃітчӧмысла зыртчыԍԍӧны ԁа чӧрсјасыс катлаԍны кутасны. Таԇнас шеԍԏерԋаыслӧн піԋјасыс шыԉаԍасны ԉібӧ ԇікӧԇ җугавласны. Меԁԍа-ԋін зыртчыԍԍӧны поԁшіпԋікјасыс крівошіп чӧрсԍыс. Ыщкан машінасӧ пӧчіԋітігӧн колӧ віԁлавны став поԁшіпԋіксӧ ԁа шогмытӧмјассӧ выԉӧн вежлавны, а шогмана коԃјассӧ выԉыԍ пуԅӧԁлыны ԁа &сіԇӧн топыԁӧԇ јӧртны чӧрс помас. Поԁшіпԋікјасыс-кӧ кык торјыԍ, секі поԅӧ торјаланінтіыс піԉітыштны. Сіԇнас торјасыс топалыштасны ԁа топыԁа ԍібаласны чӧрсас. Машінасӧ пӧчіԋітігӧн сіԇ-жӧ колӧ віԁлыны став болтјассӧ, пружінајассӧ шогмытӧмјассӧ вежлавны, а шогманаҗыкјассӧ пӧчіԋітавны. Ыщкан машінајас бӧрјӧм. Меԁбур машінајас: Мак-Кормікалӧн, Ԃірінгалӧн, Маԍԍеј-Гарріслӧн, Ваԉԏер Вуԁалӧн. Ԋеуна улынҗыкјас: Осборнлӧн, Планолӧн. Омӧԉҗыкјас: Чемпіон, Анԁріана, Платт. Бур машінајас вӧчӧны ԉуберетскіј завоԁын ԁа „Коммунарын". Машінајас бӧрјігӧн бӧрјӧј ставлы тӧԁса фірмајас.

ЛОБОГРЕЈКА (Вунԁан машіна)

Лобогрејкалӧн вунԁан чаԍтыс сещӧм-жӧ, кушӧмі ыщкан машінаын. Сӧмын вунԁан чаԍт помас торја рама вылын ем платформа, рамаыслыԍ воԇлаԁорсӧ лӧԍӧԁӧма чуԋјасӧс крепітӧм вылӧ. Платформаыс лоӧ веԍкыԁ пеԉӧса рама вылӧ пӧвјасыԍ вӧчӧм пыԁӧс (ԁоска). Платформа бӧжвылас нӧшта-на ем бӧжвывса пружіна јылас кујім пеԉӧса корӧб. Сетчӧ і куравԍыԍӧ платформа вывԍыс вунԁӧм ԋаԋыс. Кор сіјӧ кӧрӧбас чукӧрмас коԉта тырыс, сетыԍ леԇӧны муас. Меԁым платформа вылас вунԁӧм іԇасыс коланногӧн пӧріс, шеплаԁорнас бӧр- выв вунԁан чаԍтыслы вылыԍаԋыс лӧԍӧԁӧма мотовілӧ (јклӧԁлыԍ)- ԋоԉ пӧла борјас. Платформа бӧж вылас ԋаԋсӧ куталыԍлы ԁа леԇыԍлы лӧԍӧԁӧма пукаланін. Воԇла ԁорас вож вылас вӧвјаснас ԁа машінанас вӧԃітчыԍлы пуклӧс лӧԍӧԁӧма мӧԁ пуклӧс. Вож (ԁышлӧ) воԇвылас лӧԍӧԁӧма кӧԉӧсајас, меԁым ԁоԃԃаԍныс ез кут сӧвпӧ& вовјас вылӧ. Пуртсӧ ԁа јуклӧԁлыԍсӧ вӧрԅӧԁӧ шујгалаԁорса кӧԉӧсаыс. Ԋаԋсӧ вунԁыны пуртыслы оз ков торја ыҗыԁ ӧԁ, вунԁӧ і вӧлеју ветлӧмӧн. Сы вӧсна кӧԉӧсаԍаԋыс ԁа вунԁан чаԍтӧԇыс вӧрԅӧԁан ӧԁсӧ лӧԍӧԁӧма піԋа кӧԉӧсајаснас сӧмын кык коԋіческӧј ԁа ціԉінԁріческӧј шеԍԏерԋапыр. Ыҗыԁ ціԉінԁріческӧј шеԍԏерԋаыс унҗык машінаыс кіԍтӧма кӧԉӧса чӧрсыі&кӧԁ ӧтпомыԍ: ј&клӧԁлыԍыс вӧрԅӧ ӧтпомса тасмаӧн. Тасмаыс (ремеԋыс) бергалӧ кык гӧгыԉ вылын: ӧԏіыс — јуклӧԁлан чӧрсас, мӧԁыс — мунан кӧԉӧсаыскӧԁ ортчӧн.

Лобогрејкасӧ течӧм ԁа сыӧн воԃітчӧм

Іԇа пыԁӧслыԍ улі-вылісӧ лӧԍӧԁчыԍсӧ& рычагјасӧн, коԁјасӧс 12 ԍерпас вылын інԁӧма. "А" шыпасӧн — вӧԁԅӧԁан ԁа прӧст кӧԉӧсајас ԁорас. Іԇас поԁ коԉӧма колӧ лӧԍӧԁны ӧтжуҗтаӧн кыкнанлаԁор помӧԁыс. Лобогрејкалӧн рамаыс выԉ& кыԇ& ԁа сы вӧсна вунԁан чаԍтсӧ ыщкан машінаыслы-моз јона улоԇ оз поԅ лӧԍӧԁны — рамаыс му берԁас понԁас інмавны. Ковмас-кӧ улі вунԁыны, колӧ платформасӧ вунԁан аппаратнас леԇыштны увлаԋ. Сіԇ-кӧ лӧԍӧԁны воԇлаԁорӧс пуклӧс ԁорас вужјас ем рычаг "Б“& ӧпӧԏ-жӧ платформасӧ јона леԇны, &коныртны оз ков, ԃелӧ лоас сетыԍ вунԁӧм ԋаԋсӧ леԇныс. Јуклӧԁлансо колӧ лӧԍӧԁны іԇас куԅта ԍертіыс, оз ков лоԍӧԁны јуклӧԁлансӧ кокјас веԍтас — сіԇнас шепјасыс став туԍсӧ пыркӧԁас, вартас. Мото- вілосӧ колӧ лӧԍӧԁны шепјасԍаԋыс 5-9 саԋԏіметр выјӧ улӧҗык. Вывті улӧ лӧԍӧԁӧмыԍ абу-жӧ бур — кутас іԇасыс гартчыны ԁа вужнас ԋещкыԍԍыны.

12-ԁ ԍерпас. Лобогрејка.

Сувтса ԋаԋлы јуклӧԁлансӧ поԅӧ лӧԍӧԁны вунԁан чаԍт веԍтас. Ԋаԋыс кӧ воԇвыв пӧрыштӧма, шыԉк мунӧма — јуклӧԁлансӧ колӧ воԇӧ петкӧԁны, меԁым суԇны понԁіс. Јона уԍӧм ԋаԋсӧ колӧ вунԁыны ԋылыԁ ногыс, ԉібӧ бокша ногыс. Паныԁ ногыс мунан воԇсӧ колӧ кушӧн мунны. Јуклӧԁлансӧ лӧԍӧԁігјасӧн (воԇӧ ԉібӧ бӧрвыв вештігӧн) енӧ вунӧԁчӧј раԅлыны погонсӧ, коԁі ԉічӧԁчыԍԍӧ гӧгыԉа кӧԉӧсајас вылас& раԅлытӧг вермас орны.

Лобогрејкасӧ ыщкіг кежлӧ лӧԍӧԁӧм

Быԁ лобогрејка поԅӧ лӧԍӧԁлыны ыщкыны турун пуктігӧн, секі колӧ бергӧԁны болтјассӧ, коԁӧн кутӧма платформасӧ рама берԁас ԁа боԍтлыны платформасӧ щӧщ кујім пеԉӧса кӧрӧбнас. Сеԍԍа поԅӧ боԍтлыны јуклӧԁлансӧ (мотовілӧсӧ). Повоԃԃаыс-кӧ тӧла, јуклӧԁлансӧ поԅӧ коԉлыны; сіјӧ кутас турунсӧ пӧрӧԁны пурт вывтіыс. Ӧткымын лобогрејкаас ыҗыԁ коԋіческӧј кӧԉԉсаыс (12-ԍерпас вылын інԁӧма „В“ шыпасӧн) кык- налаԁорԍаԋыс піԋа, і ӧгарас гіжӧма «хлеб» а мӧԁарас — «трава». Тајӧ кӧԉӧсасӧ поԅӧ перјывны ԁа бергӧԁны мӧԁ ногыс. Турун ыщкігӧн шеԍԏерԋаас колӧ лӧԍӧԁны щӧкыԁлаԁор піԋсӧ. Сіԇнас пуртыс боԍтас ыҗыԁҗык ӧԁ, а сещӧмыс колӧ турун ыщкігӧн, ічӧт ӧԁнас туруныс оз мічаӧԇ ор. Лобогрејкаас-кӧ абу тащӧм, кыкналаԁорԍаԋыс піԋа, кӧԉӧсаыс, секі ԍуԍҗыка колӧ новлӧԁлыны вӧвјассӧ. Лобогрејкаӧн турунсӧ он вермы сещӧм улі ыщкыны, кыԇі верман ыщкан машінаӧн. Віԇӧм (ԁӧԅӧрітӧм) сещӧм-жӧ, кыԇі-і ыщкан машінаӧс. Меԁԍавоԇ& колӧ наперво &бурмавтас, меԁԍа-ԋін шатун јурјасас. Бура крепітӧј болтјассӧ ԁа гајкајассӧ. Віԁлалӧј зыртчан чаԍтјассӧ, енӧ леԇӧј најӧс шонавнысӧ. Ԋебыԁ іԇаса кӧԇајас вунԁігӧн лӧԍӧԁлӧј коса ԁор-коԃ пуртјас, сещӧмӧс-жӧ-і турун ыщкігӧн, а чорыԁ іԇаса кӧԇајасӧ — чарла піԋ-ԁора пуртјас. Меԁԍа јона ныжмӧны пуртјасыс уԉ турунӧ ԁа уԉ іԇас вылӧ; уԉ турун ыщкӧмыԍ ԁа ва вылын вунԁӧмыԍ віԁчыԍны колӧ. Лобогрејкаыслӧн пуртјасыс лӧԍӧԁӧм мыԍԏіыс колӧ лоны ыщкан машінаын моз-жӧ чуԋјас шӧрвыј веԍтас. Најӧ-кӧ петыштӧны, ԉібӧ вывті пырӧны, колӧ лӧԍӧԁны. Лобогрејкаын пуртјасыс лӧԍавтӧмлы помкаыс меԁԍасӧ овлывлӧ шатунԍаԋыс, сылӧн куԅтаыс абу бурӧщ ԁа. Сіјӧс-кӧ оз поԅ куԅӧԁнысӧ лібӧ җеԋԁӧԁнысӧ віԋтԍаԋыс, секі ковмас выԉлаӧ лӧԍӧԁны јурсӧ. Шатуныс-кӧ кӧртыԍ, колӧ куԅԋечаӧ нулӧмӧн чінтыны ԉібӧ соԁтыны сылыԍ куԅтасӧ. Лобогрејкаас пуртыс ԁа шатуныс колӧ лоны ӧтвеԍтын, ӧԏі віԅ вылын. Лобогрејкаыслӧн рамаыс вунԁан чаԍтсӧ оз леԇ бӧрвыв петны, кыԇі петӧ, ыщкан машінааԁ; сы вӧсна пуртыслӧн петӧмыс меԁԍасӧ овлывлӧ рамаыс ԍінԍӧм вӧсна. Рамасӧ поԅӧ прӧверітлыны ԁа веԍкӧԁны. Лобогрејкалыԍ мукӧԁ чаԍтјассӧ пӧчіԋітӧны, лӧԍӧԁӧны ыщкан машінаыԍ сіјӧ чаԍтјассӧ моз-жӧ. Платформасӧ колӧ краԍітны. Лобогрејкасӧ бӧрјігӧн оз ков боԍтны векԋіԁ пӧлӧссӧ (120-150 саԋԏім. паԍтајассӧ), колӧ боԍтны 180 см. паԍтаӧс, коԁӧс пара вӧлӧн-жӧ поԅӧ кыскавнысӧ. Лобогрејка, сіјӧ важмӧм машіна-ԋіп, кінас коԉта тырнас шыблалӧмыс вывмі& ԍӧкыԁ-ԁа („пԉештӧ шонтӧ“); сыыԍ кыԋԇі іԇасыс јона ԇугԍӧ ԁа туԍыс пыркалӧ. Тајӧ машінасӧ колӧ-ԋін вежны бурҗык машінаӧн, боԍтам кӧԏ, хоԃерӧн. . Јурінԁалыԍ ԉістбок Кыввоԇ.......................................... 3 Уборочнӧј машінајаслӧн. коланлуныс .... 5 Ыщкан машіна.................................... 6 Кыԇі ыщкан машінасӧ вӧчӧма....................... — Машінасӧ течӧм ԁа лӧԍӧԁӧм.................. . 21 Маішнасӧ віԇӧм-ԁӧԅӧрітӧм........................24 Машінасӧ ԇоԋталӧм...............................29 Лобогрејка.........................,..........34 Лобогрејкасӧ течӧм ԁа сыӧн вӧԃітчӧм ... 35 Лобогрејкасӧ ыщкіг кежлӧ лӧԍӧԁӧм .... 30 Ԁона јортјас, лыԃԃыԍыԍјас: Колхоԅԋікјас ԁа гӧԉ ԁа шӧркоԃԃем кресԏана! Кущӧма тіјанлы ԍӧлӧманыԁ воіс ԋігаыс, гӧгӧрвоінныԁ-ӧ мыј јылыԍ гіжӧма, гӧгӧрвоана-ӧ ԋігасӧ гіжан. кывјыс, тырмымӧнја-ӧ сені ԍерпасјасыс; тіјан ногӧн, мыјҗык колӧ вӧчны, меԁым бурмӧԁны Комі ԋігајасыслыԍ качествосӧ ԁа кущӧмҗык ԋігајас ӧніја каԁӧ колӧны колхоԅԋікјаслы ԁа гӧԉ ԁа шӧркоԃԃема креԍԏаналы. Тајӧ став торјас јывԍыс јуӧртӧј Комі Ізԁаԏеԉствоӧ, ԋеперіоԃіка јукӧԁӧ. Гіҗӧԁјас поԅӧ ыстыны ԁон боԍттӧг.