Пос

сьӧкыд Кага ни баля, челядь ни скӧт... Мортыс — ӧтнас. Ылалӧм каля... Кынӧмыс пӧт Сӧмын — вӧтнас. А ӧд эскыліс мортыс: Лоӧ шоныдӧн гортыс, Коркӧ чилӧстас пузчужӧм шы! ...Курыд зелляыс, ёртыс, Вынысь тойлалӧ мортӧс: Воськовт сэтчӧ, кӧн лолалӧ ры. МЕЗДАС Мортӧс бесыс туналіс, Мути лэчкӧн кыйис, Чӧртыс адӧ гуаліс, Морыс ньӧвйӧн лыйис... Сӧмын ловъя! Надейтчӧ! Пыр на мортыс эскӧ: Мездас сійӧс — радейтчӧм. Сьӧлӧмыслы — дзескыд. ичӧтик нывлы Видза олан, вильышпозйӧй, Кыв эскытӧм нылан! Менам тусьӧй, менам озйӧй, Менам юмов пелысь розйӧй, Менам содз ва новлан дозйӧй, Сьӧлӧмшӧрӧй... кылан?! вӧт Со и ори вӧсни сунис, Морӧс бердысь крестӧй усис Войлань воді, синъяс куни. «Аминь» — шога шусис... Менсьым нэмӧвӧйся вӧтӧс Наляс коркӧ лунся вемӧс. ...Кывтӧм ватӧ он нин вӧтӧд. Йирмӧг босьтӧ. Шемӧс. КӦКА ВОЙӦ... Кӧка войӧ, кӧка войӧ... Авъя нылыс тшапкис сойӧд. Гулыд кушин шӧрӧ нуис, Синмӧ видзӧдӧмӧн шуис: «Менам помтӧм шуд, Менам помтӧм дой...» Зэра лунӧ, зэра лунӧ... Нывлӧн паметьысь ме вуні. Ӧні ачым бӧрда-лӧвта, Тывйӧ шогсӧ сӧмын кӧвта... Вӧлі — помтӧм шуд. Коли — помтӧм дой. ...Гашкӧ, шудӧй сэки дудіс, Кӧкыс кӧкнысӧ кор дугдіс? 32 ЭБӦС Эбӧс, эбӧс... кытчӧ сылін? Вузалін мӧй матыс ёрттӧ? Ӧні ветлан месянь ылын, Кодкӧ водзын — юрыд вылын, Кодкӧ водзын — копыр сетан, Кӧнкӧ — пыран, кӧнкӧ — петан. Коркӧ зумыдджыкӧн лоан — Бергӧдчан на. Бӧр на воан. ДОЙДІМ Рытӧ-войӧ пызан сайын Нинӧм абусӧ ми долим: «Ок и олӧм — пасьтӧг колим, Немтор ньӧбны. Мый нӧ тайӧ? Коді тӧлктӧм — вывлань кайӧ, Колі юра — дзебсьӧ сайӧ. Коді вермӧ, кыскӧ-вайӧ... Сӧмын аслыс. Сӧмын гортас...» «Нинӧм сӧрны,— пузис ӧти, Нэм эг вӧрзьӧдлывлы, ньӧти... Кӧть и начальникӧ сӧлі, Ен водзас пыр сӧстӧм вӧлі...» ...Еджыд ошкӧс мойдлім, мойдлім, Эг и тӧдлӧй — мортӧс дойдім. шог Дозмӧр койтын — войпукинын Лӧвтіс миян сартас биным: «Овлі-вывлі сарӧн важӧн. Ок и сьывлім... вӧлі гажыс. Йӧзӧс шонті — войся шонді! Ӧні... пӧрысьмыны понді... Налис карасина лампа, Сьӧкыд дука, макар-лямпа. Но и сійӧ недыр рӧдтіс. Электричествоыс... пӧдтіс». ВОЙВЫВ МУӦ Саридзсайса тӧдтӧм кӧдзыд муӧ, Кытчӧ Шонді дзирдъяссӧ оз кой, Быгзьӧм вӧлӧй скачӧн менӧ нуӧ Сэтчӧ, кӧні ыджыдалӧ Вой. А ме сьыла: «Эзысь лымйӧй, чолӧм!» А ме бӧрда: «Чужан муын — тӧв...» Енмӧй-Енмӧй, узя али ола: Рӧзваль доддьӧс кыскӧ... бӧжтӧм вӧв. ДЫР-Ӧ Вартан пач вом дорын бӧрдӧ Пӧла юсь моз * кольӧм пӧчӧ. Аньлӧн син доръясыс гӧрдӧсь, Кияс, кокъяс — быттьӧ сӧчӧн. Гӧгӧр пӧрысьыслӧн висис, Дойыс чашйис сьӧлӧм дінсӧ: Оліс дырджык нывсьыс-письыс, Тупкис верӧсыслысь синсӧ. Енмӧй, мыйысь мортыс мыжмис, Мыйла рай калич он восьтышт? Пӧчыс олӧмсьыс нин дышмис, Дыр-ӧ ас дінад он босьтышт?

• Пӧла юсь моз — ӧтнас.

ЛАДЫС — ПОМЫН Ылыс вӧтын коляс гожӧм жарыс, Матыс вӧтын сылас зэра арыс. Тулыс вӧтлас тӧлӧс — Еджыд сарӧс,— Меным содас нӧшта ӧти арӧс. И ме тӧда: тувсов гажа лунӧ (Чужан лунӧй паметьысь кор вунӧ) Енэж пості катласигтыр муна,— Выляс важсянь зурася ме, туна *... Сувтас кадыс... Сьӧлӧм пӧдтас радыс! Воас пом... И буретш сыын ладыс.

• Туна, тунася — люкася.

ЛЮКИ-БУКИ Люки-буки олӧм пузис: Пачын бӧръя шыдӧй шузис, Нӧбӧдісны сімӧм черӧс, Гусьыштісны ваучерӧс, Вошті мӧйму ассьым уджӧс... Сьӧкыд вӧлӧм олӧм вуджас! Пасьтӧг коли... Бокӧ — полӧм! Чолӧм, люки-буки олӧм! ЭН ВЕЛӦД Шӧрттӧм дӧра панны босьтчи: Ёртӧс велӧда, кыдз овны. «Сьӧкыдлунъясысь не повны, Пырся бур йӧзыслы ковны, Збойӧн, вежӧраӧн лоны, Ыджыд мортӧдз коркӧ воны, Восьса сынӧдӧ не лыйны, Мича гӧтырпуӧс кыйны...» ...Сёрни менӧ кыскӧ-нуӧ... «Питӧ велӧд»,— ёртӧй шуӧ. ВӦВЛІН... Вӧвлін, вӧвлін тэ — муса, Вӧвлін, вӧвлін тэ — дона, Вӧвлін, вӧвлін тэ — сьӧлӧмлӧн шӧр... Збыль ӧмӧй радейтчӧм чусӧ? Збыль ӧмӧй биторйыс кусӧ? Збыль ӧмӧй кӧдзыдыс шымыртас бӧр? Ӧти паметьтӧм лунӧ Менам сьӧлӧмысь мунан, Борднас шевкнитас вежӧрӧс — вой... Ставыс разалӧ, вунӧ... Коля ӧтнамӧн — тунӧн... Орччӧн сувтасны Шемӧс да дой. ВАБЕРГАЧ Господи, да кор ме таысь мына? — Эбӧс бырмӧн сына, сына, сына. Коньӧр пыжӧй ӧдва-ӧдва легӧ... (Виччыся ме важмӧм пелыс чегӧм...) Кӧть и пыжӧс бӧжалӧма лыскӧн, Вабергачыс кыскӧ, кыскӧ, кыскӧ... Морӧс бердас топӧдыштны кӧсйӧ? Мӧдар югыд видзӧдлыны вӧзйӧ? А ме мырдӧн асладорӧ сына, А ме тӧда: вабергачысь мына. Вӧльнӧй светас, кӧсъя на да, ола, Кӧть и олӧм чорыда нин сола. ...Господи! Ӧд вабергачсьыд мыні, Верми тай на, асладорӧ сыні. Ветки пыжӧй катласьӧмысь дугдіс. Пелыс чегис... Сёрӧн!!! Мирыс — югдіс. юсь Горзігтырйи лэбис ӧтка дзодзӧг, Думсьыс корсис шыльыд, гӧгрӧс тыяс. ...Ӧти шуис: медым лэбӧ водзӧ! Мӧдыс крапкис: ерӧмакань, лыя! Шковӧбтіс! И дзодзӧг муӧ усис. Матыстчис сэк мортыд, босьтіс киас... Тыдовтчис, мый мортыс лыйис — юсьӧс, Тыдовтчис, мый юсьӧс мортыс виис! Повзьӧм вывсьыс пернапасъяс чӧвтіс, Аслас Енлысь чӧла прӧша корис, Пидзӧс вылас лӧвтіс, лӧвтіс, лӧвтіс: «Мый ме вӧчи? Олӧм вужйӧй орис... Ӧнӧдз шуда вӧлі, вӧлі — сюсьӧн, Аслам веськыд ордымысь эг кежав, Ӧні шудӧй менам лэбас — юсьӧн... Гӧрӧм му местаӧ коляс — эжа...» АРСЯ СЕРПАС Бара енэж бӧрдӧ кӧдзыд зэрӧн. Чизыр тӧлыс мыйкӧ шога сьылӧ. Ӧшинь водзын катша менӧ нерӧ: — Шоныд гожӧм коли ылӧ-ылӧ!.. Но оз путьмы лэбач аслас юрӧн Гӧгӧрвоны менсьым тӧждъяс-могъяс. Йӧюк! Катша гожӧм лыддьӧ бурӧн, А мем буретш арыс чинтӧ шогъяс! А мем буретш арыс вайӧ радсӧ, Сійӧ менӧ нинӧмӧн оз дзерӧд. Ме ог веж, ог кедзовт тайӧ кадсӧ. Мед кӧ кӧдзыд. Мед кӧ быд лун зэрӧ. тӧв пом Со и пом. Тӧлыс ружтӧмӧн куліс. Бӧръя кӧдзыдыс лажмӧма, жуй... Кутшӧм сьӧкыда чужтысьӧ тулыс! Кад нин садьмыны валы да мулы Кад нин восьтыны выль кытшов туй. Со и пом. Саридз войлалӧ юын, Вадор баддьыслӧн пӧльтчӧма гар, Тӧвся олӧмысь ӧвтыштӧ гуӧн... Вай нин шензьӧдышт вежӧдӧм пуӧн Югыд кад, кӧні Ыджыдыс — Жар! Кӧні, кӧні тэ ветлӧдлан, тулыс, Кӧні, кӧні тэ, тӧлыслӧн сай? Вай жӧ ставнымӧс шаньӧд да бурӧд, Тӧждӧн-лачаӧн виччысян май! ...Со и пом. Тӧлыс вӧлисти куліс. Колип, ывласӧ гажӧдышт вай! МЫЙЛА? Мыйла миян синлы Сизим рӧмыс? Мыйла лаз тыр — нок, А абу прӧмыс? Мыйла юыс Саридзланьӧ кывтӧ, Мыйла шонді Тувсов йисӧ сывдӧ? Мыйла абу ар, А мыйла — тулыс? Кымын кодзув Тайӧ здукас куліс? Мыйла чужин Тайӧ муас — мортӧн, Мыйла медся бурыс — Аслад гортыд? Мыйла абу яран, Мыйла — коми? Мыйла олӧ ваын Чери — комыс?.. Мыйла — вен? И мыйла збыльысь — веськыд? Мыйла — Ен... О... Тӧдны кӧ мем эськӧ... Сӧмын тӧда: Сэки ставным дудам, Кор ми дзикӧдз Чуймавнысӧ дугдам. СЕРПАС Стенын ӧшалӧ серпас: Сэн лэбӧны-тӧвзьӧны вӧвъяс. Вомъяс быгзьӧма... (Плетьыс, тай, майбырӧй, инмис) Мича серпас. Но аддза ме: вӧжжияс, вӧжжияс... кӧвъяс... Абу вӧляыс. Жугыль тай вӧвъяслӧн синмыс, Налы шыбитны сийӧссӧ эськӧ, Налы рӧзвальыд важӧн нин дзескыд! Жаль, мый серпасас измӧма кадыс. Сэні вӧляыс абу. И — ладыс. ВОЙЛӦН САР Со и саймовтчис югыдыс, Ывлаас — ар. Воис пемыдыс вынышӧн, яра... Кӧдзыд енэжсӧ гугӧдіс Войыслӧн Сар, Тупкис шонділысь синъяссӧ бара. Сарӧс повзьӧдлӧ, повзьӧдлӧ Шонділӧн вын! Сійӧс тірӧдӧ кодзувлӧн жарыс. Сарлӧн олӧмыс бурмывлӧ — Шонді кор кын, Сарлӧн тулысӧн лыддьыссьӧ арыс. Сӧмын верман мӧй домавны Луныдлы дом? Кор нӧ доддявліс Тулысӧс арыс? Восьтас синъяссӧ шонді... Войыдлы — пом. Сыкӧд ӧтлаын вошас и Сарыс. РӦШТВО БӦРЫН Кадыс важӧн люкасьӧма дасӧ, Рытгорулыс войлань ӧдзӧс восьтӧ... Войшӧр бӧрын сӧмын «ловъя васӧ» Сяльгысь ключысь туисӧ ме босьта. Визув паныд гумовта сӧдз ватӧ, Шӧпкӧдӧмӧн юрбитанкыв шуа, Медым шогыс кывтӧ, бурыс — катӧ, Медым ноксӧ ваыс горув нуас. Да оз сӧмын менсьым, но и — мӧдлысь: Тӧдсалысь, и тӧдтӧмлысь, и враглысь... Медым лӧнин аддзас шогсӧ тӧдлысь, Медым вӧяс бурӧ лёклы радлысь. Медым немтор олӧмсӧ эз кӧдзӧд, Медым Енмыс оліс ёртъяс ордын, Медым ваыс дыр на вӧлі сӧдзӧн, Медым нэм эз орлы татчӧ ордым. НАСТЯ Помӧсдінын олӧ-вылӧ Тувсов дзоридз — мича нылан Лӧзов синма, статя-мастя... Тэрыб, вильыш, нимыс — Настя. Сӧмын бурсӧ тэныд сиа, Авъя ныв, Анастасия, Медым помтӧм вӧлі шудыд, Медым олӧмыд эз рудӧд. Медым туйвежыд эз орав, Медым гӧлӧс вӧлі гора, Медым падъявтӧг, ас кадӧ Воис тэныд олӧм радыс. Коркӧ-й быдман, тувсов дзоридз, Гашкӧ-й, волан Му шар помӧдз, Ло жӧ олӧмас бур мортӧн, Да эн вунӧд туйтӧ гортад. Сӧмын бурсӧ тэныд сиа Авъя ныв, Анастасия! ключ Ме ог нин восьты некор тайӧ ӧдзӧс... Ме ог нин воськовт тӧдса порог вомӧн. Тэ вӧчин бура — босьтін менсьым водзӧс, Кор вежин татысь нэмӧвӧйся томан. Кӧть ключ чукӧрын тэнад ключыд — витӧд, Кӧть важӧн сійӧ кытшас — лыйӧм морӧн... Но век жӧ ключыс вӧлі тэкӧд йитӧд. Тадз вӧлі ӧнӧдз. Ӧні — ставыс ори. Да, менсьым шудӧс кодкӧ ёна мудйӧ... Тэ ӧні — ылын. Пемыд ӧдзӧс сайын. Ме чӧвта тэнсьыд ключтӧ пошта кудъяд. Мед босьтас сійӧс менам другӧй, Каин. ВӦВЛӦМ ЁРТЛЫ Эн дивит, но эн нюжӧд ассьыд китӧ. Эн вешты синтӧ. И эн доль, эн доль, эн... Ми тӧрыт вӧлім ёртъяс пиын витӧн, А талун, жаль, Ми колим — сӧмын нёльӧн. Тэ аслад вӧля-сь Бӧрйин аслыд ордым. Кор кежин бокӧ — Некодлысь эн юась! Мед тэныд лоас бурджык Врагъяс ордын. Тэ накӧд ов да выв, И накӧд — луась. РОССИЯ Бара тай нӧ нёрпалан, Бара тай нӧ биа, Бара тай нӧ ёрталан Мутикӧд, Россия! Пидзӧс вылад усьӧмыд, Юрнад пыкан мусӧ, Вочасӧн тай, гусьӧник Выныд тэнад кусӧ... Бара тай нӧ кодалан, Матушка-Россия, Он тӧд, мунны кодарлань — Бӧръя питӧ виан. Бӧръя нывтӧ талялан... Сӧран басни-сёрни. Коркӧ, гашкӧ-й, палялан, ...Сӧмын лоӧ сёр нин.

Александр ШЕБЫРЕВ

ОЛӦМ ТУЙТІ...

Кывбуръяс

Александр Шебырев чужис 1960 воын Кулӧмдін районса Пожӧг сиктын. 1977 воын помаліс сэтчӧс шӧр школа да муніс служитны армияӧ. Армия бӧрын велӧдчис Сыктывкарса канму университетса экономическӧй факультетын. 1988 восянь уджаліс Кулӧмдін районса «Парма гор» газетын корреспондентӧн. Кывбуръяссӧ йӧзӧдліс газетъясын, «Би кинь», «Войвыв кодзув» журналъясын, а сідзжӧ «Сикӧтш», «Мелілуныс пыдӧстӧм и помтӧм», «Вечерний звон» да мукӧд ӧтувъя сборникъясын. Поэтлӧн кывбуръяс вылӧ лӧсьӧдӧма уна сьыланкыв. А. Шебырев олӧ Помӧсдінын.