Талун. 2017-11-29

Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ вӧльгым 29ʼ лунся «Талун» уджтас.

Текст

Бур асыв! Ті видзӧданныд «Талун» программа. Студияын Анастасия Тюрнина.

Челядь вӧсна тӧжд

Комиын детсадӧ ветлӧмысь компенсация видлаласны выль пӧв. Та йылысь юӧртіс велӧдан министерство. Та йылысь жӧ сёрнитісны мам-батьлӧн Республикаса сӧвет дырйи. Висьталісны, мый уна челядя семьяяслы 144-ḷ оланпас серти социальнӧй отсӧг сетӧм йылысь ыстӧма удж да йӧзлы отсӧг сетан министерствоӧ.

Наталья Михальченкова, правительствоӧн веськӧдлысьӧс вежысь — велӧдӧм да наука министр:

[50]

Республикаса веськӧдлысьяс пасйӧны, мый тадзи отсаласны семьяяслы, и тайӧ зэв лӧсялана, ӧд президентлӧн тшӧктӧм серти 2018-ӧдсянь 2027-ӧд воӧдз шуӧма челядьлӧн воӧн (???). Кӧть кабалаын и абу торъя нуӧдӧмторъяс, но канму сетас став вын, медым странаын быд олысьлы отсавны сӧвмӧдны дзоньвидзалун да велӧдӧм. Та йылысь челядькӧд йитчӧм национальнӧй стратегияяс олӧмӧ пӧртӧм кузя координационнӧй сӧвет дырйи юӧртіс Россияса правительстволӧн вице-премьер Ольга Голодец.

Ольга Голодец, Россияса правительствоӧн веськӧдлысьӧс вежысь:

[48]

Регионса нин министерствоын юӧртісны, мый такӧд йитӧдын примитасны выль оланпасъяс. На лыдын и уна челядя семьяяслы компенсацияяс вежан оланпасын положенньӧ. Олӧмӧ Госсӧвет сійӧс пӧртліс кольӧм вося декабрын.

Роман Койдан, Коми Республикаса Юралысьлӧн референт:

[49]

Поводдялӧн налькйын

Комиын ӧнӧдз оз уджав ни ӧти йи переправа. Шоныд ноябр вӧсна чужӧ уна мытшӧд ю мӧдар берегса олысьяслӧн. А татшӧмыс — 5000 сайӧ. Тшӧтш татшӧм серпасыс вӧлі и 2013ʼ воын. Сэки тӧвся вуджанінъяс воссисны сӧмын декабр заводитчигӧн. Висьталас Елена Кононова.

И тадзи быд ар. Та во ёна дӧзмӧдӧ шоныд ноябр. 2016-ӧд воын тайӧ каднас Алёшин дорын ю кузя вӧчисны нин подӧн ветлысьяслы вуджанін. А талун карса чинъяс весиг шуны оз вермыны, кор татшӧм туйыс лоас таво. Йиыслы пӧ колӧ кызны 12 сантиметраӧдз.

Олег Атаманюк, Йӧзӧс дорйӧм да виччысьтӧм лоӧмторйысь видзан сыктывкарса управленньӧӧн веськӧдлысь:

— Йиыс зэв на вӧсни. Сьӧдкыркӧтш дорын 10 сантиметра сӧмын. Эм кырӧм.

Берегын дежуритӧны сынӧда пӧдушка вылын кык катер. Сӧмын йӧзӧс найӧ новлӧдлыны оз вермыны. Ӧти судноыс Сыктывкарса Горводоканаллӧн — сійӧ вуджӧдӧ Сьӧдкыркӧтшӧ вӧлӧга. Мӧдыс — Республикаса мездысьяслӧн, найӧ новлӧдлӧны экстреннӧй службаясысь специалистъясӧс.

Александр Тесяк, мездысь:

— Звӧнитісны, мый матыстчис тэрыб отсӧг, сэні висьысь. Сійӧс колӧ вуджӧдны тайӧ берег вылӧ. Тані сійӧс паныдалас мӧд тэрыб отсӧг.

А мый вӧчны татчӧс олысьяслы — некод оз тӧд. Ю кузя вуджны ӧпаснӧ, техника оз вуджӧд. Администрацияын, дерт, сетасны справкаяс налы, кодъяс оз вермыны веськавны удж вылӧ. Прогул налы оз пуктыны, но и удждон налы оз сетны. Та вӧсна унаӧн кольччӧны тайӧ берегын. Кад кежлӧ корсьӧны оланін, кӧні сюрӧ.

Наталья Дудра, Сьӧдкыркӧтшын олысь:

— Ме пекничасянь карын. Либӧ ёртъяс, либӧ пӧдругаяс дорын. Йӧзыс дыр оз жӧ вермыны видзны. Найӧ удж вылӧ мунӧны, и ме муна.

Сыктывкарса администрацияын шуӧны — пассажиръясӧс новлӧдлӧм вылӧ торъя техника абу. Сынӧда пӧдушка вылын ыджыд катер лэдзны оз артмы, юыс векньыд. Та вӧсна чинъяс корӧны татчӧс олысьясӧс терпитыштны.

А тайӧ Койгорт районса видео вылын сэтчӧс олысьяс вуджӧны Сыктыв ю кузя. Ылӧ берегысь мунны оз лысьтны. А ю сайын Иванчомъя посёлок.

[13]

Юлия Молчанова, ичӧт пыжъяс серти канму инспектор:

— Йи ёна потласьӧма. Водоёмъяс эз на тырвыйӧ кынмыны. Йиыс эз на ёнмы. Та вӧсна сы кузя ветлӧдлыны ӧпаснӧ.

Тайӧ Усинск нин, Колва ю. Водитель чайтіс йисӧ кызӧн да дзумгысис. Шуд вылӧ — некод эз вӧй. Колӧ шуны, мый ю сайын олысь йӧз быд во дзурскысьӧны йи улӧ, но пыр ветлӧдлӧны вӧсньыдик йи кузя, ӧлӧдана пасъяс вылӧ видзӧдтӧг.

Елена Кононова, Виктория Палкина, Антон Ворожищев. Юрган телеканал.

Дона ветлӧм

Сыктывкарса администрация кӧсйӧ бергӧдны сьӧм карса автобусъясӧн лимиттӧм проезднӧйясӧн ветлӧмысь. Та йылысь юӧртіс мэр — Валерий Козлов. Казьтыштам, овмӧс декабрсянь дугӧдчӧ безлимитнӧй проезднӧй уджтасысь. Но ӧні абу та йылысь. Вӧлӧм юркарса автобусъясӧн новлӧдлӧны оз ӧти донысь — кодкӧ корӧ 20 шайт, кодкӧ 24. Помкаяс йылысь тӧдмаліс Алёна Терентьева.

24 да 20 лыдпасъяс быттьӧ оз и ёна торъявны. Но тайӧ автобусӧн кӧ мунан ӧтчыдысь. Быд лун кӧ журъявны, тӧлысьнас позьӧ экономитны 300 либӧ 600 шайтӧдз. Тавося тулысын билет вылӧ доныс став перевозчиклы вӧлі ӧткодь на. Май 10-ӧд лунсянь администрация индӧдӧн кыпӧдіс тарифсӧ 24 шайтӧдз.

Дмитрий Чепурнов, Сыктывкарса автотранспорт овмӧсӧн веськӧдлысь:

— Быд новлӧдлысь вермӧ сетны документъяс ассьыс тарифъяс дорйӧм вылӧ. Ми дорйим 24 шайт, а Эжваын мӧд перевозчик, сылӧн ичӧтджык тарифыс.

Эжваын автобусӧн йӧзӧс новлӧдлӧ 2 овмӧс.

Александр Калинин, Эжва районса администрацияӧн веськӧдлысь:

— Автобусын доныс артмӧ овмӧслӧн экономикаысь. Эжваса перевозчик кӧ колис ассьыс тарифсӧ 20 шайтӧн, сідз кӧ сылӧн эм татшӧм позянлун.

Дерт, шогӧ уськӧдны ассьыныс пассажиръясӧс овмӧсъяс оз на кӧсйыны, но кадыс вежсьӧ, экономика дзескӧдӧ.

Евгений Петрушин, Эжваса автотранспорт овмӧсӧн веськӧдлысь:

— Кор ми колим 20 шайт, сэки вотыс вӧлі ичӧтджык на. Талун вотыс содіс. Ломтас донсялӧ быд тӧлысь. Ог тӧдӧй, мый лоас Выль во бӧрын. Гашкӧ, билет вылӧ донсӧ ковмас бара кыпӧдны.

А со Сыктывкарса олысьяс казьтылӧны, кор билет донсьӧдісны 24 шайтӧдз, некод эз пинясь. Кутісны лача, мый лоасны выль автобусъяс да проезднӧй билетъяс. Техника локтіс декабр помын нин. А проезднӧйяс лэдзисны во джын сайын на. Сулаліс сійӧ 1200 да 1500 шайт. Пассажиръяслы вӧлі ыджыд экономия. Но татшӧм билетсӧ вӧлі йӧзӧдӧны тӧлысьнас сӧмын 1000 кымын. Медым найӧс ньӧбны, йӧзлы ковмыліс сулавны ыджыд черӧдъясын.

[9]

Тайӧ лунъясӧ овмӧс шуис, мый проезднӧй билетъяс сэсся оз лоны.

Валерий Козлов, Сыктывкарса мэр:

— Тані гижӧма, мый овмӧс этша нажӧвитӧ. Корӧны миянлысь сьӧм. Кодкӧ кӧ оз куж нажӧвитчыны, мӧд конкурсӧ оз нин ков пырӧдчыны. Та кындзи проезднӧй билет вузавны заводиттӧдз, колӧ медводз артавны экономика. Талун ми огӧ аддзӧй электроннӧй кондукторъясӧс да мукӧд уджтас, мый кӧсйисны вӧчны овмӧсъяс.

Сідз кӧ овмӧсъяслӧн мэрия компенсация торйӧдны оз кут. Важся моз проезднӧй билетъяс вузалӧм талун оз лӧсяв. А выль схемасӧ некод на эз вӧзйы.

Алёна Терентьева, Любовь Филиппова. Юрган телеканал.

Россияса чемпионат

Республикаын заводитчис лызьӧн котралӧм кузя Россияса чемпионат. Раиса Сметанина нима комплекс примитас ордйысьӧмсӧ март 23-ӧд лунӧ. Дасьтысьӧм йылысь Сергей Гапликовлы юӧртіс физическӧй культура да спорт министр Николай Бережнӧй. Виччысьӧны, мый сэні матысса кадӧ сувтӧдасны юӧртана выль табло да эмбур, коді отсалас быдлаысь чукӧртны юӧръяс. А трассаяс весалӧм могысь мӧвпалӧны ньӧбны выль ратрак. Тайӧ ордйысьӧмъяссӧ колӧ нуӧдны вылыс тшупӧдын.

☼ ☼ ☼

Реклама бӧрын уна выль юӧр. Кольччӧй миянкӧд.

2018-ӧд вося бӧрйысьӧмъяс

Республикаса бӧрйысян комиссия регионъяскӧд видео селектор пыр петкӧдліс 2018-ӧд вося март 18-ӧд лунӧ президентӧс бӧрйӧм кузя концепция. ВЦИК нуӧдіс бӧрйысян комиссиялӧн логотип вылӧ конкурс. Сылӧн кывкӧртӧдъяс серти, кодъясӧс вӧчисны август 29-ӧд лунӧ, вермис «ИМА-консалтинг» котыр. Ыджыд енбиа котыр, а тайӧ 30 морт, дасьтісны 100 удж. Бӧрйисны 77-ӧс. Быдӧн зэв енбиа. Унаысь бӧрйисны да торйӧдісны медбур дасӧс. Компания петкӧдлысь пасйис, мый логотип Канму нога.

Наталия Макарова, Коми Республикаса бӧрйысян комиссияын аппаратӧн веськӧдлысь:

— Декабр 7–17-ӧд лунъясӧ лоӧ выборъяс назначитӧм. Декабр 18-ӧд лунсянь позяс на йылысь сетны юӧръяс. Сэки Россия пасьтала и Мӧскуаын, и Владивостокын, и Камчаткаын, и Крымын, и миян Республикаын лоӧ ӧти стиль, ӧти логотип, ӧти роликъяс.

Гӧгӧрвоӧдан роликъяс абу на дасьӧсь. Ставнас лоӧ 50. СМИ пыр юӧртасны бӧрйысьӧм йылысь. Нӧшта дасьтасны и баннер да реклама эрдъяс. Кыдзи пасйис ВЦИК-ӧн веськӧдлысь Элла Панфилова, мыйӧн унджык странаса олысьяс тӧдмаласны бӧрйысьӧмъяс йылысь, сымын унджык йӧз воасны гӧлӧсуйтны.

Отсавны кагалы

Отсавны висьысь кагалы, эскыны аскиа лунӧ да олӧмӧ пӧртны сылысь гуся мӧвпъяс. Тадзи йӧзлӧн бур сиӧм отсӧгӧн Удораса Благоевоысь Павел Жучев, «Отсавны кагалы» проектлӧн герой, воис гортас да заводитіс велӧдчыны. Августын ӧти федеральнӧй шӧринын сылы вежисны лы вем. Велӧдысьяс ӧні волӧны гортаныс, но Павел шогалӧ, мый оз вермы пырӧдчыны спортӧ.

Наталья Жучева, Павеллӧн мам:

— Кызвынсӧ велӧдчӧ. Быд лун 3–4 урокӧн. Рытнас гортса удж вӧчӧ, ворсӧ приставкаӧн. Гортысь петавлӧ сӧмын больничаӧ и анализ сдайтны. Гажтӧмчӧ спортысь. Окота сылы ветлӧдлыны футбол вылӧ, но оз на позь. Оз лэдзны. Сылы копрасьны оз позь, сьӧкыдторъяс лэптавны оз позь, котравны оз жӧ. Кор анализъясыс бурмасны, мӧд во, колӧ кӧ.

Но Павел сьылӧ рэп. Кывъяс да шыладсӧ гижӧ вокыс, а Паша сьылӧ. Ӧти сьыланкывсӧ сиис мамыслы.

[10]

Казьтыштам, бур сиан марафонын юльын йӧз чукӧртісны Мӧскуаӧ Павел Жучевлы сьӧм. Майын аддзисны сылысь вир висьӧм.

#стопвичспид

Регионса общественнӧй палатаын сёрнитісны ВИЧ йылысь. Мытшӧдыс сыын, мый висьысьяс оз шыӧдчыны полӧмысла бурдӧдысьяс дорӧ. Стӧчджыка водзӧ мунысь репортажын.

2253 морт. Буретш та мында ВИЧ-ӧн нёрпалысь талун эрдӧдӧма Комиын. Тайӧ официальнӧй лыдпасъяс. И збыль вылас висьысьыс вермас лоны тӧдчымӧн унджык. Государство торйӧдӧ вирус новлысьяслы ыджыд сьӧм препаратъяс вылӧ. Комиын тайӧ вонас 85 миллион шайт. Век жӧ унаӧн отсӧгла шыӧдчыны оз тэрмасьны.

Сергей Попов, СПИД шӧринын медшӧр врачӧс вежысь:

— Тайӧ мытшӧдыс абу выль. Сійӧ артмис сӧвет кадӧ на, кор миянӧс пыр эскӧдісны, мый Союзын оз вермыны лоны ни дурмӧдчанторйӧн вильшасьысьяс, ни кокньыд вежӧра аньяс. Ӧні нёрпавны ВИЧ-ӧн, сідз кӧ лоны абу лючки мортӧн. Тайӧ зэв ёна падмӧдӧ нёрпалӧмкӧд тыш.

Тайӧ полӧм понда найӧ, кодъяс вермисны кӧвъявны ВИЧ, оз мунны врачьяс дорӧ. И та понда оз тӧдны, мый нёрпалӧны. Тайӧ мытшӧд разьӧмын Россиялы позьӧ велӧдчыны ӧткымын суйӧрсайса страналысь. Норвегияын, шуам, олысьлӧн 90%-ыс стӧча тӧдӧны — нёрпалӧны-ӧ ВИЧ-ӧн. Сэні тайӧ вируссӧ пӧшти вермисны нин.

Светлана Некрасова, Таисия Жакова, Дмитрий Ведерников. Юрган телеканал. Сыктывкар.

Медицинаын выльпыртӧмъяс

Во помӧдз Коми Республикаса бурдӧдчанінын воссяс выльмӧдӧм рентген хирургическӧй методъясӧн туялан-бурдӧдан юкӧн. Ӧні чукӧртӧны выль ангиограф. Сыӧн вӧдитчӧны эндоваскулярнӧй операцияяс нуӧдігӧн. Паськыдджыка — Татьяна Супрядкина.

Тайӧ ангиографлы, коді сулалӧ Республикаса больничаын, 16 во нин. Эз на жугавлы чорыдасӧ. Овлӧ, дерт, корсюрӧ, мый петкӧдчывлӧны торкалӧмъяс, та вӧсна и выль аппаратсӧ медикъяс виччысисны важӧн нин. Рентген ангиографическӧй установка вежӧ хирурглы скальпель. Отсалӧ оз сӧмын сӧнъяс видлавны, но и бурдӧдны унатор.

Светлана Коснырева, старшӧй медсестра рентген хирургия юкӧнын:

— Операция вӧчигӧн доктор сёрнитӧ пациенткӧд, медым тӧдны, кыдзи сійӧ асьсӧ кылӧ. Тадзсӧ и врачлы кокньыдджык, и висьысьлы бурджык.

Выль ангиограф чукӧртісны нин. Колис сӧмын лӧсьӧдны сы вылын программаяс. Ставыс лоӧ дзик выль тшупӧдӧн. Рытыв-Войвыв кытшын татшӧмыс абу на. Врачьяс вермасны нуӧдны операцияяс дзик мӧд тшупӧдын.

Александр Раевскӧй, рентген хирургия юкӧнӧн веськӧдлысь:

— Ми вермам аддзыны, мый ылнаын тромб, мый ыджда сійӧ. Кыдзи бурдӧдны позьӧ: либӧ вундыны, либӧ лекарствоӧн бырӧдны.

Инсультӧн висьысьяслы ӧнісянь вермасны ӧдйӧ отсавны. Сӧмын ӧти корӧм — медым висьысь морт ас кадӧ шыӧдчис больничаӧ. Весиг дзик выль оборудованньӧ оз вермы отсавны дыр кадӧн нажӧвитӧм висьӧм бырӧдны.

Максим Черепянскӧй, дзоньвидзалун министерствоын внештатнӧй невролог:

— Йӧз сёрӧн корӧны тэрыб отсӧг. Кор юалам: а мыйла?, чайті пӧ мый сідз прӧйдитас. Оз прӧйдит ачыс нинӧм. Дерт, ставыс кӧ бур, ми бӧр гортас мӧдӧдам.

Выль ангиограф ньӧбисны регионъясын сӧнъяс видзан шӧринъяс сӧвмӧдан уджтас подулын. Республика юкис 50 миллион шайт оборудованньӧ выльмӧдӧм вылӧ.

Татьяна Супрядкина, Виктория Палкина, Иван Богомолов. Юрган телеканал. Сыктывкар.

☼ ☼ ☼

И та вылын миян ставыс. Коді эз вермы видзӧдны «Талун» программа, позяс вӧчны тайӧс юрган.рф сайтысь либӧ ростелекомлӧн IP-телевиденньӧ отсӧгӧн. Став бурсӧ!

Пасйӧд

Текстуйтӧма 2017-12-13. Кужса Сандра