Штейнерлӧн мог
Содержание
Терминъяс
содтас - сумма, тшӧтшкӧс - плоскость, куимпельӧса - треугольник, пельӧс - угол
Штейнерлӧн мог
Со тшӧтшыд эрдын сулалӧ куим керка. Колӧ вӧчны юкмӧс да быд керкасянь юкмӧсӧдз нуӧдны туй тадзи, медым туйяслӧн ӧтласа кузьта вӧлі медся ичӧтӧн. Гижам тайӧ могсӧ математика терминъясӧн. Тшӧтшкӧсын сетӧма куим чут: A, B да C. Колӧ пуктыны X чутсӧ тшӧткӧсыс вылӧ тадзи, медым X чутсянь A, B да C чутъясӧдз ылнаяслӧн вӧлі медічӧт содтас.
Вочакыв тай лоас татшӧм. Босьтам A, B да C йыла куимпельӧсасӧ да тӧдмалам сылӧн пельӧсъяслысь градуса муртӧс. Быд пельӧсыслӧн муртӧс кӧ стӧча ичӧтджык 120°-ысь, сэки колана X чутыс босьтӧма тадзи, медым AXB, BXC да CXA пельӧсъяслӧн муртӧсъяс лоисны 120°. Татшӧм чутыс шусьӧ Торричелли чутӧн.
Мед кутшӧмкӧ пельӧслӧн (шуам, BAC-лӧн) муртӧсыс ыджыдджык либӧ ӧттшӧтшъя 120 градуслы. Сэки колана X чутыс лоӧ A чутӧн.
Тайӧ тӧдмалӧмсӧ медводдзаысь вӧлі гижӧма XVII-ӧд нэм шӧрын Винченцо Вивианилӧн небӧгын (сійӧ италияса математик да физик). Но сы водзын могсӧ тӧдмалӧма вӧлі сылӧн ёрт, Эванджелиста Торричелли. Найӧ кыкнаныс вӧліны Галилейлӧн велӧдчысьясӧн. Небӧгас тӧдмалӧмсӧ вӧлі тэчӧма физическӧй принцип подулӧн. Медводдза геометрия подулас тэчӧм тӧдмалӧм вӧзйис 200 во мысти Якоб Штейнер. Вариационнӧй арталӧм курсын тшӧтш велӧдӧны Штейнерлысь могсӧ, а тӧдмалӧны сійӧс коймӧд вӧчанногӧн, вӧдитчӧны вылыс математикаӧн. Позьӧ куим чут пыдди босьтны унджык чут да юавны: кутшӧм меддженьыд кузьтаа везйӧн колӧ йитны тайӧ чутъяссӧ? (Практикаын артмӧ татшӧм мог: кутшӧм меддженьыд телепон либӧ туй везйӧн позьӧ йитны индӧм каръяссӧ?) Тайӧ везъяс шусьӧны Штейнерлӧн везъясӧн.
