Просмотр исходного текста страницы Гейл−Шепли алгоритм: кыдзи абитуриентъясӧс велӧдчанінъясӧ бура инавны

==Кыдзи оз ков абитуриентъясӧс инавны==

Таво, вӧлӧмкӧ, абитуриентъясӧс иналан кампаниясӧ зэв лёка нуӧдӧмаӧсь. Абитуриентъяс вермӧмаӧсь сетны заявленньӧяссӧ уна велӧдчанінӧ, налӧн вӧлі позянлун быд здукӧ заявленньӧсӧ мӧдлаӧ ыстыны (электроннӧя — а сідзкӧ, зэв ӧдйӧ), дай нӧшта таво вӧлі сӧмын ӧти иналан «гы». Дерт, та вӧсна вӧлі хаос, кампанияыс вӧлі лотерея кодь либӧ биржа вылын ворсӧм кодь, абитуриентъяс вывті ёна тӧждысисны-майшасисны. Дай результатыс лёк лои: престижа вузъясӧ веськалісны дзоля баллъяса йӧз, кодъяс рискуйтісны. А кодлӧн баллыс вӧлі ыджыдджык, но рискуйтны эз кӧсйы, документъяс ыстіс кытчӧкӧ мӧдлаӧ.

==Гейл−Шепли алгоритм==

Тӧдысь йӧз шуӧны: позьӧ пӧ абитуриентъясӧс вузъясӧ инавны Гейл−Шепли алгоритм отсӧгӧн. Та йылысь сёрниыс кыптіс тавося гожӧм помын. Корси ӧтуввезйысь гижӧдъяс тайӧ тема кузя — вӧлӧмкӧ, алгоритм да абитуриентъяс йылысь ӧкмыс во сайын нин гижлӧмаӧсь.

Кыдзи уджалӧ тайӧ алгоритмыс? Шуам, таво позьӧ документъяс ыстыны 4 местаӧ. Быд абитуриент гижас тайӧ велӧдчанінъяссӧ сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн: кытчӧ сійӧ медся ёна кӧсйӧ пырны, сэсся кытчӧ кӧсйӧ пырны, медводдза вузас кӧ оз веськав, да с.в. Артмас ыджыд лыддьӧг, шуам:


абитуриент 1: балл, велӧдчанін A, велӧдчанін B, велӧдчанін C, велӧдчанін D

абитуриент 2: балл, велӧдчанін B, велӧдчанін A, велӧдчанін D, велӧдчанін E

абитуриент 3: балл, велӧдчанін C, велӧдчанін E, велӧдчанін D, велӧдчанін F

абитуриент 4: балл, велӧдчанін A, велӧдчанін D, велӧдчанін E, велӧдчанін C

........................

Быд велӧдчанін индӧ, кымын мортӧс сійӧ вермӧ босьтны. Сы бӧрын тайӧ лыддьӧгъясӧн да лыдъясӧн уджалӧ компьютер программа.

Медводз абитуриентъяс быттьӧкӧ «ыстӧны» документъяс медся кӧсъяна вузӧ: 1-ӧд № — A‐ӧ, 2-ӧд — B‐ӧ, 3-ӧд — С-ӧ, 4-ӧд — A‐ӧ, да с.в. Быд велӧдчанінлӧн артмӧ абитуриентъясысь лыддьӧг. Программаыс найӧс сувтӧдлӧ  баллъяс чинӧм серти. Артмӧ татшӧм сяма радз-таблича (сэні индӧма абитуриентлӧн номерыс да баллыс):

{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="text-align:center; border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse"
|A
|B
|С
|D
|E
|F
|...
|-
|№15, 300
|№ 156, 300
|№ 77, 300
|№ 99, 300
|№ 69, 300
|№ 22, 300
|...
|-
|№ 4, 298
|№ 2, 297
|№ 128, 300
|№ 117, 296
|№ 7, 299
|№ 86, 298
|...
|-
|№ 78, 295
|№ 57, 296
|№ 28, 299
|№ 12, 293
|№ 144, 299
|№ 116, 298
|...
|-
|№ 34, 290
|№ 111, 292
|№ 14, 295
|№ 160, 286
|№ 100, 299
|№ 121, 297
|...
|-
|№ 25, 290
|№ 8, 287
|№ 43, 293
|№ 136, 285
|№ 31, 294
|№ 104, 294
|...
|-
|...
|...
|...
|...
|...
|...
|...
|}

Сэсся программаыс бӧрйӧ став абитуриентсӧ, кодлӧн баллыс оз тырмы, да видлӧ найӧс инавны мӧд велӧдчанінӧ, бара жӧ баллъяс чинӧм серти сувтӧдлӧмӧн. Шуам, 1-лы кӧ A велӧдчанінӧ балл оз тырмы, программа сюйӧ сійӧс B велӧдчанінса колонкаӧ, 3-сӧ — E велӧдчанінса колонкаӧ. Артмӧ выль радз да выль конкурс. Сы бӧрын программаыс бара вештӧ абитуриентъяссӧ, кодъяслӧн баллыс оз тырмы. Шуам, 1-ӧд № кӧ медводдза конкурс бӧрын эз веськав A‐ӧ да вештыссьӧ B‐ӧ, а мӧд конкурс бӧрын оз веськав B‐ӧ, сійӧ вештыссьӧ C‐ӧ. Вермӧ лоны и тадз: медводдза конкурс бӧрын абитуриент веськалӧ велӧдчанінӧ, а мӧд конкурс бӧрын — оз нин,  ыджыдджык баллъяса йӧз «локтӧны» да. Гижӧма кӧ сійӧ велӧдчанінъяссӧ, шуам, B, E, D, F пӧрадок серти, медводдза конкурс бӧрын сійӧ кольӧ B‐ын, а мӧд конкурс бӧрын сійӧс вештӧны E-ӧ. Сэсся программаыс вӧчӧ коймӧд конкурс, да с. в. Кутшӧмкӧ здукӧ уджыс помасьӧ,  мӧдлаӧ некодӧс вештыны оз нин позь да. Медбӧръя радз сертиыс абитуриентъясӧс и иналӧны велӧдчанінъясӧ.

Гейл да Шепли вӧзйӧмаӧсь алгоритмсӧ 1962-ӧд воын. (Колӧ шуны, тайӧ алгоритмӧн вӧдитчӧмаӧсь водзджык на, 1950-ӧд воясӧ, медицина вузъясысь студентъясӧс бурдӧдчанінъясӧ иналӧмӧн.) Сэні сёрниыс муніс гӧтрасьӧм йылысь: кымынкӧ ань да сы мында жӧ мужичӧй лӧсьӧдӧны лыддьӧг, кодъяскӧд найӧ эськӧ кӧсйисны гӧтрасьны (пӧрадок серти; медводдза местаын — кодъяскӧд медся ёна кӧсйӧны гӧтрасьны, да с.в.). Алгоритмыс уджалӧ тадзи жӧ; аньяс тані — быттьӧ университетъяс, кӧні эм сӧмын ӧти велӧдчан места, а мужичӧйяс — быттьӧ абитуриентъяс. Дерт, Гейл да Шепли абу сувтӧдӧмаӧсь могсӧ — выль ногӧн йӧзӧс гӧтравны. Могыс вӧлі — коллективъяс артмӧдӧм, уджалысьясӧс иналӧм да с.в. Тайӧ алгоритмсьыс 2012-ӧд воын экономика кузя Нобель премия сетӧмаӧсь.

==Содтӧд юӧр==

[http://lovziem.blogspot.com/2021/09/blog-post.html Велӧдӧм паськӧдан блогын.]

[[Category:Математика]]