Пос

—Âî çàâîäèò÷èã\í ò³ÿí ìèíèñòåðñòâî ¸íà ñ¸ðíèò ³ñ Êîìèûí êðàõìàë â\÷àí çàâîä ëýïò\ì éûëûñü. Ì\âïûñ â\ë³ çýâ ò\ä÷àíà. Òàé\ ñòð\éáàûñ âåðìèñ çáûëüûñü \ääç\äíû ðåñïóáëèêàûí àãðàðí\é þê\í ñ\âì\ä\ìñ\. Øóàì, óíà êàðòóïåëü áûäò\ì ìîãûñü ïîçèñ «ëîâçü\äíû» ýíä\ì ìóÿñ, à òàòø\ìûñ ìèÿí âåëü óíà. Êóòø\ì òøóï\äûí \í³ òàé\ ïðîåêòûñ? —Çáûëü, ìó ôîíä\í â\äèò÷\ ì áîêñÿíü òàé\ ïðîåêòûñ ðåñïóáëèêàëû çýâ êîëàíà è ò\ä÷àíà. Òàëóí êåæë\ ìèíèñòåðñòâî íó\ä\ èíâåñòîðê\ä ñ¸ðíè. Ã\ã\ðâîàíà, óäæûñ ìóí\ îç ñýòø\ì \äé\, êûäçè îêîòà, íî ìè òàé\ ïðîåêòñüûñ îã ýíîâò÷\é, é\òêàëàì ñ³é\ñ âîäç\. Ëà÷à êóòàì, ñü\ì\í ìîãì\äûñüê\ä ìàòûññà êàä\ íèí ëî\ êûðûìàë\- ìà ñ¸ðíèò÷\ì. «Ìîíäè ÑËÏÊ»-ëû êðàõìàëûä êîë\ óð÷èò\ì êà÷åñòâîà, è äàñüòûíû ñ³é\ñ ïîçü\ ñ\ìûí òîðúÿ òåõíèêà\ í. Ìè ëàäì\ä³ì éèò\ä Øâåöèÿûí êîëàíà îáîðóäîâàíèå ë\ñü\äûñüÿñê\ä. Àääçûñüë ³ã\í íàé\ ïàñéèñíû, ìûé îáîðóäîâàíèåûñ ëî\ äàñü ýòøà âûë\ âî äæûí ìûñòè. —Òøàê-âîò\ñ\í îçûð ðåñïóáëèêàûí îëûñüÿñ\ñ óíà âî íèí ìàéø\äë\ þàë\ì: êîð ì\äàñíû ïåðåðàáîòàéòíû ðàéîíúÿñûí äèêîðîñ? /ä òàé\ ñåòàñ ïîçÿíëóí ìîãì\äíû é\ç\ñ óäæ\í, ìåñòàâûâñà áþäæåò\ ì\äàñ âîíû ñîäò\ ä âóç-âîò. Ò\äñà, ìûé òàëóí ñ³äç øóñÿíà ïåðåêóïùèêúÿñ ñ\ìûí íàæ\âèò÷\ íû âîò÷ûñü âåñüò\. Ñèêòñàëûñü òøàê-âîò\ñ äîíò\ ì-äîíûñü íü\á\ì á\ðûí íàé\ ì\ä\ä\íû ñ³é\ñ òîííàÿñ\ í ìóê\ä ðåãèîí\. Ã\- ã\ðâîàíà, â\ðñà áûäì\ãúÿñëûñü ðûíîê ïðîãíîçèðóéòíû çýâ ñü\êûä — ñòàâûñ éèò÷\ìà ïîâîääÿê\ä, óðîæàéê\ ä, òà ïîíäà è ñ=äç øóñÿíà ðèñêûñ óíà. Àñ âûë\ óäæàëûñüÿñ ñ³é\ñ ïåðåðàáîòàéòíû îç áîñüò÷ûíû. Íî, ãàøê\, òàé\ñ âåðìàñ â\÷íû êóòø\ìê\ ãûðûñü âèäç-ìó îâì\ñ? Ìûé â\÷\ ìèíèñòåðñòâî òà áîêñÿíü? —Äèêîðîñ éûëûñü ñ¸ðíèûñ àáó íèí âûëü. Òàëóí óíàòîð â\÷ñü\ ñåëüõîçêîîïåðàöèÿ ñ\âì\ä\ì ìîãûñü. Ìè êóèì ï\â ñîäò³ì òà âûë\ ñü\- ìà îòñ\ãñ\, êîòûðòë³ì òîðúÿ ñåìèíàð, êûò÷\ êîðë³ì îâì\ ä÷àí³íúÿñ\í âåñüê\äëûñüÿñ\ ñ, ìóê\ä ðåãèîí ïåòê\äëûñüÿñ\ ñ. Ìèÿíëû òîðúÿ íèí

<>

–Ìè äûð ì\âïàë=ì, ìûé éûëûñü ñ¸ðíèòíû òàâî àääçûñüë\ ì âûëàñ, ìûé òîðé\ í íèí ìàéø\äë\ é\çñ\. Êûäç òûäîâò÷\, ðàéîíûí îëûñüûñ âîûñü-âî ÷èí\, òîì é\ç îç ê\ñéûíû âåë\ä÷\ ì á\ðàñ óäæàâíû àñëàíûñ ñèêòûí. Òåøêîäü, íî òàâî Ìûëä=íñà øêîëà\ ëîêò= ñíû Óäìóðòèÿûñü äà Êèðîâûñü âåë\äûñüÿñ, – âèñüòàë= ñ «Êîìè âîéòûðë\í» ðàéîíñà ïðåäñòàâèòåëüñòâî\ í âåñüê\äëûñü Åëåíà Ðàñòâîðîâà. À ìûéëà íûâ-çîí îç êîëü÷÷ûíû ÷óæàí=íàñ? Ýì-\ íàë\í ïîçÿíëóí ìåäàñüíû ò\ä\ìëóí- ñÿì ñåðòèûñ óäæ âûë\, âè÷ì\ îç òîì ñïåöèàëèñòúÿñëû îëàí=í? Òàé\ äà ìóê\ä þàë\ì âûë\ âèäë=ñíû âî÷àâèäçíû Ìûëä=í ðàéîíñà äåëåãàòúÿñ, îáùåñòâåííèêúÿñ äà ÷èíà âîéòûð. Âî÷àêûâúÿññ\ êîðñü\ì ìîãûñü âåòë=ñíû è ðàéîíñà ïîëèòåõíè÷åñê\ é òåõíèêóì\, ê\í= êûê âî íèí îç ÷óê\ðìû êîëàíà ìûíäà âåë\ä÷ûñüûñ, \ä òîì é\ç îç òýðìàñüíû áîñüòíû ñîäò\ä ò\ä\ìëóíñ\ àñ ðàéîíàñ. Ê\òü ýñüê\ áàòü-ìàì ïèûñü óíàëû ñü\- êûä âåë\äíû íûâ-ïèíûñ\ êàðûí. Êûäçè ïàñéèñíû äåëåãàòúÿñ

<>

Íî, êûäç òûäîâò÷\, êèûñü êè\ ìàøèíà íü\áûñüÿñ ïèûñü îç áûä\í òýðìàñü ãèæ\äíû ñ=é\ñ ÃÈÁÄÄ-ûí àñ âûëàñ. È òà ïîíäà ìàøèíàûñ ëûääüûññü\ âîääçà ê\çÿèíûñë\í íà, à ñ=äçê\ è, îëàíïàñ ñåðòè, âîòñ\ ìûíòûíû êîë\ áóðåòø ñûëû. Êîìè Ðåñïóáëèêàûí ôåäåðàëüí\é âîò ñëóæáà óïðàâëåíèåûí óäæàëûñüÿñ ïîäóëàñü\íû ñ\ìûí ÃÈÁÄÄ-ûñü íàëû ì\ä\ä\ì þ\ð âûë\. Âûëü ê\çÿèí âûëàñ ìàøèíàñ\ ãèæ\ä\ì êóçÿ êàáàëàñ\ âîò ñëóæáà\ ì\ä\ä\ì ìîãûñü óð÷èò\ìà 10 ëóí. Àññüûñ «ê\ðò â\âñ\» âóçàëûñü âåðìàñ âèäç\äëûíû \òóââåçéûí àñëàñ, êûäçè âîò ìûíòûñüë\í, «ëè÷í\é êàáèíåò» ïûð, êèðèò\ìà\ñü àáó ñû âûëûñü ìàøèíàñ\. Àáó ê\, áóðäæûê àñëûñ øû\ä÷ûâíû òàê\ä éèò\äûí ÃÈÁÄÄ-\. Êàçüòûøòàì, ìûé âîääçà ê\çÿèíûñ ê\ êèðèòàñ àññüûñ âóçàë\ì òðàíñïîðòñ\ ÃÈÁÄÄ-ûí ó÷¸ò âûâñüûñ ò\ëûñüûñë\í 15-\ä ëóí\äç, òî òàé\ ò\ëûññüûñ âîòñ\ ñûëûñü îç íèí ïåðéûíû, ìûíòûíû êîâìàñ ìàøèíàñ\ íü\áûñüûñëû. È, ì\äàð\, «ê\ðò â\âñ\» ê\ ðåãèñòðèðóéòàñíû 15- \ä ëóí á\ðàñ, âîòñ\ ïåðúÿñíû âóçàëûñüûñëûñü. Íàëîã ïåðé\ì éûëûñü êàáàëàûñ âåðìàñ âîíû è íàëû, êîäúÿñëûñü ìàøèíàñ\ ãóñÿë\ìà\ñü äà ñ=é\ñ êîðñü\-òóÿë\ ïîëèöèÿ. Òàòø\ìúÿñûñëû êîë\ øû\ä÷ûíû âîò óïðàâëåíèå\ ïîëèöèÿûñü êîëàíà äîêóìåíòúÿñ áîñüò\ì\í.

<>

Àñ ïàéñüûñ Ãàëèíà Ãàáóøåâà ñ¸ðíèò=ãàñ ò\ä÷\ä=ñ ìèíèñòåðñòâîëûñü ø\ð ìîãúÿñ. Òîðé\í ê\, ïàñéèñ, ìè ï\ ç=ëÿì, ìåäûì é\çûñ ðàäåéò=ñíû ×óæàí ìóíûì\ñ. –Ðåñïóáëèêàûí \í= óäæàë\ íû ýñêûñüÿñë\í 188 êîòûð, 160 ã\ã\ð íàöèîíàëüíî- êóëüòóðí\é îðãàíèçàöèÿ, 31 íàöèîíàëüíî-êóëüòóðí\é àâòîíîìèÿ, – âèñüòàë=ñ Ãàëèíà Èâàíîâíà. – Ìèíèñòåðñòâî áûä íîãûñ îòñàë\ íàëû. Ñ=äç, 2017 âîàñ äàñ êâàéò îáùåñòâåíí\é êîòûðëû äà àâòîíîìèÿëû â\ë= âè÷ì\ä\- ìà 1 ìèëëèîí 276 øàéò, ìåäûì íàé\ çáûëüì\ä=ñíû 19 óäæòàñ. Ìèíèñòð ïàñéèñ, áûä êàððàéîíûí ï\ ¸íäæûêà êîë\ âèñüòàâíû-ò\äì\äíû ñýí= îëûñü é\çë\í èñòîðèÿ, êóëüòóðà, òðàäèöèÿÿñ éûëûñü, ìåäûì óíà êûâ âûëûí ñ¸ðíèòûñü âîéòûð óíäæûê ò\äìàë= ñíû \òà-ì\ä éûâñüûñ äà òîïûääæûêà ¸ðòàñèñíû. Ôîðóì äûðéè ìóíèöèïàëèòåòúÿññà ñïåöèàëèñòúÿñëû, êîìè äà íàöèîíàëüí\é êóëüòóðàÿñ

<>

Ìåíûì, ìûéëàê\, êóò=ñ ÷àéòñüûíû, ìûé ãèæûñüÿñë\í êîíãðåññûñ âî÷àñ\í êóò=ñ âóäæíû ëèòåðàòóðîâåäúÿñë\ í, êûâ òóÿëûñüÿñë\í àääçûñüë\ ì\. Âèäç\ä\ì ñåðòè, ñóé\ð ñàéûñü ãèæûñüÿñûñ òàò÷\ âîèñíû ñýò÷\ñ ó÷¸í\éÿñ ñåðòè ýòøàäæûê\í. Ò\ä âûë\ óñüê\ä= âîäçûíäæûê ìóíûñü êîíãðåññúÿññ\ äà, òàòø\ìûñ ñýê ýç â\â. Ñýêè ñ¸ðíèò=ñíû, êûäçè îâñü\ äà óäæàâñü\ ãèæûñüÿñëû \í=ÿ êàä\, âëàñüò êóòûñüÿñë\í êóòø\ì âèäç\äëàñ äà ò\æä íà â\ñíà, ëèòåðàòóðàë\í êóòø\ì ñþð\ñúÿñ ìàéø\ äë\íû \í=ÿ ãèæûñüÿñ\ñ. Ñýêè âàðîâèòë= ñíû ¸ñÿ, èíäàë=ñíû ñòàâ òûðìûò\ ìòîðñ\. /í= æ\ ñ¸ðíèÿñë\í âèçüûñ ¸íà êåæèñ. Îã êóò ëûääü\äëûíû, êóòø\ì ñþð\ñúÿñ â\ðçü\ä=ñíû êîíãðåññ âûëàñ. Âàé\äà ñ\ìûí êûêëûñü. ×åõèÿûñü Ìèõàë Êîâàðçüë\í ñ¸ðíèûñ â\ë= «Óðàëüñê\é âîéòûðë\í äà ìèð\â\é ëèòåðàòóðàûí êàëåâàëèçì ». Ãåðìàíèÿûñü Éîõàííà Äîìîêîøë\ í – «Ëèòåðàòóðà ìó âûëûí \òêîäÿëàíà ïàðàäèãìúÿñ». Ìûéê\ ã\ã\ðâîèííûä? Ìå òàé ¸íàñ\ ýã-à. Ìåíûì ìàòûññàäæûê\ñü êîêíè êûâé\ í âèñüòàñü\ìúÿñûñ, êîäúÿñ ñü\- ë\ì\äç éèäæ\íû. Áóð, ìûé êîìè ãèæûñü Åëåíà Àôàíàñüåâà àñëàñ ñ¸ðíèûí êåæèñ ì\äëà\- äæûê. Ñ=é\ âèñüòûøò=ñ Óäîðàë\í èñòîðèÿ, ñýò÷\ñ ôîëüêëîð éûëûñü, ìûé\í ñ=é\ òîðúÿë\ ìóê\äñüûñ. Êîð áîñüò÷èñ âèñüòàâíû Øóâãåéÿñ éûëûñü, êîäúÿñ ï\ é\çñ\ êûò÷\ê\ ò\âíûð ìîç íóàë\íû, âèäç\äà äà, ïóêàëûñüÿñë\ í ÷óæ\ìúÿñûñ âåñèã áûãàâë= ñíû. Ïóêë\ñàñ êèÿñíàñ êóò÷ûñèñíû, ìåä óäîðàñà øóâãåéÿñûä è íàé\ñ êûò÷\ê\ íåòøûøò\ì\í ýç íóíû. Íà éûëûñü ýñüê\ êûâë= æ\ íèí, íî âåñèã ìåí\ éèðì\ã áîñüòë=ñ. Í\øòà íà ãîðòëàíü ëîêò=ã\í íèí, Ñàíêò-Ïåòåðáóðãñà àýðîïîðòûí ñàìîë ¸ò âè÷÷ûñèã\í, Åëåíà Êîçëîâà íåì âè÷÷ûñüò\ã ñòàâíûñë\í ñèí âîäçûñü âîøè. Âåëü äûð êîðñèì. Øóâãåéÿñûä, ìèñÿ, òûäàë\, ñ=é\ñ á\ðé\ìà\ñü äà êûò÷\ê\ íóèñíû. Ãàøê\, âî äàñ ìûñòè á\ð âàÿñíû. Òàäçè òàé Åëåíà Àôàíàñüåâà âèñüòàâë=ñ êîíãðåññ âûëàñ- à. Êîäñþð\ ï\ âîø\ìàÿñ ï\âñòñüûä á\ð âî\íû, íî îç êóæíû âèñüòàâíû, ê\í= â\ë\ìà\ñü äà äûð-\ ñýí= îë\ìà\ñü. Íî øóäûä âûë\ Åëåíà Êîçëîâà äàñ âîò\ êûò\íê\ íîâë\äëûíû àñüñ\ àáó ñåò\ìà. À÷ûñ ëîêò=ñ. Êîôå þíû ï\ âåòë=. Êîíãðåññë\í ñ¸ðíèòàí âèçüûñ â\ë=, êûäçè ãèæûñüÿñ àñëàíûñ óäæûí ïåòê\ äë\íû èñòîðèÿñ\. Ìûé âåðìàí âèñüòàâíû ûë\ êîëü\ì êàä éûâñüûñ, ìåä ëûääüûñüûñüëû ëîèñ êàæèò÷àíà. Äåðò, êóòø\ìê\ êîñüÿñ éûëûñü ãèæàñíû. Òûøúÿñ äûðéèûä óíàòîð îâë\. Òà êóçÿ ìàðèå÷üÿñëû

<>

Íîÿáðü 7 ëóí\ òûðàñ Îêòÿáðñà ðåâîëþöèÿëû 100 âî. Ïîçü\ óíà íîã äîíúÿâíû òàé\ ò\ä÷àíà ëî\ìòîðñ\, íî êûäç øóëàñíû, èñòîðèÿò\ âûëüûñü îí íèí ãèæ. Òàé\ òøóï\äà ïàñûñê\ä éèò\äûí é\ç\äàì (ãèæàííîãñ\ êûòñþð\ âåæûøò\ ì\í) Ñàíäðèê ¨ãîðëûñü êàçüòûë\ìñ\, êûäçè 1918 âîûí Êóë\ìä=í ðàéîíñà Ïîæ\ã ñèêòûí ìåäâîääçàûñü ïàñéûë\ìà\ñü «Ã\ðä Îêòÿáðëûñü» ëóíñ\. –Ìå áóðà ïîìíèòà Îêòÿáðñà ðåâîëþöèÿëû âî òûð\ìñ\. Ìåíûì ñýêè â\ë= 10 àð\ñ. Ïîæ\ãñàÿñ âåòë\ äë=ñíû ã\ðä ä\ðàïàñúÿñ\í ñèêò êóçÿ äà ñüûë=ñíû ðåâîëþöèÿëû ñè\ì ñüûëàíêûâúÿñ. Êîòûðòë=ñíû ìèòèíã, êîä âûëûí é\çë\í ñ¸ðíèò\ì á\ðûí ÷óê\ðò÷\ìàÿñ øûáëàë=ñíû øàïêàíûñ\ âûâëàíü äà ãîðç=ñíû «Óðà!». Ûäæûä âåðì\ì ñýêè ïàñéèñíû ìèÿí ñèêòñà òøûã êðåñòüÿíà. Óíàë\ í, êûäçè è ìèÿí, âåñèã ñ¸éíûñ\ íèí\ì ýç â\â. Íî íåêîä ýç ñ¸ðíèò òøûãúÿë\ì éûâñüûñ. Áûä\í ãîðç=ñ: «Ìåä îëàñ, ìåä ûïúÿëàñ Îêòÿáðü!». Ä\ðàïàñ\í àñëàíûì \øèíü óâò= ìóí=ã\í êåðêà äîðûñü êàçÿë= ìàì\ ñ, êîä= â\ë= ïåò\ìà ûâëà\ ìîçäîðàñ êàãà\í. Êîò\ðò= ñû äîð\, áîñüò= êè\äûñ äà âàé\ä= àñëàíûì ñòðîé\. Ìàì ìîçäîðàñ êàãà\í ìèÿíê\ ä æ\ âåòë\äë=ñ äà «Óðà!» ãîðç=ñ. Ãàæà ñýêè ïðàçäíèêûñ â\ë=. Íåêîä ñ=é\ ëóí\ ýç óäæàâ, íåêîä ýç â\â øîã\ óñü\ìà (äÿê äà êóëàêúÿñ êûíäçè). 1931 âî. Êîìè Ðåñïóáëèêàñà Íàöèîíàëüí\é àðõèâûí Å.À.Øàõîâë\í ôîíäûñü òàé\ ãèæ\äñ\ äà ñíèìîêñ\ «Êîìè ìó» ãàçåòûí é\ç\äíû â\çéèñ ÷óæàí ìó òóÿëûñü Íàäåæäà Ìèòþøåâà.

<>

øêîëàûñë\ í þáèëåé êåæë\. À ñýññÿ, áûòòü\ ûïûñ ëîìçü\ìà, êóò\ ìà àðòìûíû êûâáóð á\ðñÿ êûâáóð. /í= ëûäñ\ íèí âîøò\ìà – ñû ìûíäà ãèæ\- ìà. Øûëàä òý÷ûñüÿñë\í ç=ëü\ì\í óíà ñüûëàí íèí ýì è. ×óæàí ìó éûëûñü êûâáóð âûë\ ñüûëàíêûâ êîðê\ þðãèñ «Âàñèëåé» ãàæ âûëûí, äà ñ=é\ñ ïàñéèñíû áóðúÿñ ëûäûí. Êûâáóðúÿññ\ ëûääèñ à÷ûñ Ãàëèíà Íèêîëàåâíà, òø\òø è ñüûë=ñ íåêûìûí\ñ. Ñòàâûñ éèò÷\ìà îë\ìê\ä: íàé\ñ òý÷ûñü íèì\ä\ é\ç\ñ, ÿí\ä\ äûøúÿñ\ñ äà âèíà þûñüÿñ\ñ, ïåòê\äë\ ìè÷ñ\ äà îçûðëóíñ\ â\ð-âàëûñü äà ñ.â. Óíà êûâáóð ñè\ìà ûäæûä âîéíà âûë\ âåòëûñüÿñëû, Ïîáåäàë\ í ò\ä÷àíëóíëû. È êûâíàñ Ãàëèíà Íèêîëàåâíà â\äèò÷\ êóæ\ì\í, êûâçàí, äà ñèí âîäç\ ñóâò\ âèñüòàë\ì éûâñüûñ ñåðïàñ. Ëûääüûñüûñüÿñ êè ïûð ìóí=ñ Ïîæ\ãñà áèáëèîòåêàûí óäæàëûñü Ïîëèíà Ñåíüêèíà\ í ëýäç\ì íåá\ã. Íî ñýò÷\ ïûðò\ìà Ãàëèíà Íèêîëàåâíàëûñü ñ\ìûí ëûäà êûâáóð. «Ãàøê\, êàä íèí ì\âïûøòëûíû âûëü íåá\ã ëýäç\ì éûëûñü, ìåä â\ë= ïîçÿíëóí ïàñüêûääæûêà ò\äì\ äíû êûâáóð ðàäåéòûñüÿñ\ ñ àñëàä åíáèàëóí\í. Âåðìà ìûé\íê\ è ìå îòñûøòíû », – â\çéèñ Í.À.Ëþòîåâ, êîäëûñü íåâàæ\í òàí= æ\, óíà é\ç\í, íèì\ä=ñíû «Óäèâèòåëüíûå ëþäè Âåðõíåé Âû÷åãäû» âûëü íåá\ã. Òàé\ ñûë\í âèò\ä ïåòàñ íèí äà, îïûòûñ, äåðò, ýì. Âóäæè ê\ íèí Íèêîëàé Àëåêñàíäðîâè÷ éûëûñü ñ¸ðíè\, ñîäòà, ìûé á\ðúÿ íåá\- ãàñ ÷óê\ðò\ìà ðàéîí ïàñüòàûñü ìóê\äûñü ìûé\íê\ òîðúÿëàíà é\ç éûëûñü ãèæ\äúÿñ. Íà ëûäûñü óíà\í âîë=ñíû òàé\ àääçûñüë\ì âûëàñ. Çáûëüûñü, íèìêîäü, ìûé ìèÿí ï\âñòûí ýì\ñü òàòø\ì é\ç. Íà ëûäûí Àë¸íà Åëüöîâà – Êóë\ìä=íñÿíü æ\ þãíèò\ ì êîäçóâ. Ìåäâîääçà êûâáóðñ\ ãèæë\ìà êîéì\ä êëàññûí âåë\ä÷èã\í, ñýññÿ ãèæàí ñÿìñ\ âîäç\ ñ\âì\ä\ìà Êîìè Ðåñïóáëèêàñà Þðàëûñü áåðäñà ãèìíàçèÿûí äà Ñûêòûâêàðñà óíèâåðñèòåòûí. /í= Àë¸íà Åëüöîâà – íèìàëàíà ãèæûñü, Ðîññèÿñà ãèæûñüÿñë\ í êîòûð\ ïûðûñü, êîìè êûâ, ëèòåðàòóðà äà èñòîðèÿ òóÿëûñü ó÷¸í\é, ôèëîëîãèÿ íàóêàñà êàíäèäàò. Óäæàë\ Êîìè íàóêà ø\ðèíûí. Ïåòàâë= ñ ñûë\í í¸ëü íåá\ã, êûâáóðúÿññ\ âóäæ\ä\ìà ðî÷, ôèíí, àíãëèéñê\é äà ìóê\ä êûâ âûë\.