Талун. 2017-10-09
Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ йирым 9ʼ лунся «Талун» уджтас.
Содержание
Видео
Текст
Бур асыв. Тіянкӧд «Талун» программа. Студияын Константин Куратов.
ШОНЫД ТӦВ
Комиын удайтчис ладмӧдны шоныдӧн могмӧдӧм. Та йылысь Интерфакс агентстволы юӧртіс Россияса энергетика министр Александр Новак. Кольӧм вося гожӧмсянь регион вӧліс торъя дӧзьӧр улын. Вӧркутаса ТЭЦ-2 вылын сійӧ здук кежлӧ вӧлісны зэв чорыд мытшӧдъяс. Серпасыс вӧліс нин сэтшӧм лёк, мый разьны сійӧс лои босьтчыны Россияса Президентлы. Сэки республикаса юралысь пасйыліс, мый шоныдӧн могмӧдӧмысь объектъяс кутысьяс вӧсна Т-плюс компания, коді 2 во чӧж эз дзоньтавлы оборудованньӧсӧ, ӧтпырысь 9 пач вермис быд здукӧ сувтны. Куимыс эз нин шонтыны, мукӧдыс эськӧ уджалісны, но колӧ вӧлі найӧс регыдъя кадӧ тыр-бура дзоньтавны. Кар вермис кынмыны матысмысь тӧлын.
— [21]
Андрей Черезов Россияса энергетика министрӧс вежысь воліс тайӧ гожӧмын Вӧркутаӧ мӧдысь нин да пасйис, серпасыс пӧ бурмис. Республикаса войвыв тӧв кежлӧ дась. Ревизор серти Т-плюс овмӧс во чӧжӧн миллионъяс вылӧ выльмӧдіс Вӧркутаса ТЭЦ-яс, да серпасыс тӧдчымӧн вежсис. Неминуча лыд чиніс, а объектъяс кутысьяслӧн вежсисны и мӧвпъяс: вузалӧм пыдди – водзӧ сӧвмӧдны. Куим воӧн мӧвпалӧны выльмӧдчыны миллиард шайт вылӧ.
ЛӦСЯЛАНА УДЖ ВӦСНА
Республикаса профсоюзъяс тайӧ шойччан лунъясӧ петалісны театрводзса изэрд вылӧ. Россия пасьталаысь уджъёртъясыс моз витсё сайӧ морт пырӧдчылісны бур удж ошкан акцияӧ. Локтысьяс шыӧдчисны федерацияса веськӧдлысьяс дорӧ корӧмъясӧн. Москвалы пӧ колӧ тыр-бура видлавны, кыдзи арталӧны медічӧт удждон. Сӧмын та бӧрын войвывса зарплатаяс вермасны бара на кыскыны йӧзӧс. Кутшӧм нӧшта шыӧдчӧмъяс юргисны да кутшӧм кывкӧртӧд вӧчисны, медбӧрын юӧртас Надежда Бушенева.
Митинг вылӧ чукӧртчисны медикъяс, педагогъяс, вӧр дӧзьӧритысьяс, туй вӧчысьяс. Республикаын профсоюзлӧн ӧтмунӧм корӧ кыпӧдны удждонлысь медся ичӧт ыдждасӧ. Январ 1 лунсянь МРОТ ӧткодяласны овны тырмана лыдпасӧдз. Но театральнӧй площадь вылын чукӧртчысьяс лыддьӧны, мый вежсьӧм налы ӧдвакӧ мӧрччас.
Михаил Иванов (велӧдан да наукаын уджалысьяслӧн Республикаса профсоюзӧн веськӧдлысь): — Войвывсаяслы тайӧ нинӧм оз сет. Миян войвыв коэффициентъяс лоасны ичӧтӧсь. Удждоныс коляс сэтшӧм жӧ, кыдзи и шӧр Россияын да весиг лунвылын.
МРОТ-ӧ оз ков пыртны компенсацияяс да ышӧдана мынтӧдъяс. Сэки том йӧз бара кутасны пыдди пуктыны Войвыв. Нӧшта регионса профсоюзъяс бара корӧны быд во компенсируйтны нажӧтка.
Александр Смирнов (вӧр юкӧнын уджалысьяслӧн республикаса профсоюзӧн веськӧдлысь): — Ми кӧ та йылысь кутам овны чӧв, серпасыс нӧшта лёкмас. Оз кӧ кутны миянӧс кывзыны, сэки ми май 1 лунӧ петам ог 15 мортӧн, а 5 сюрсӧн. Сэки миянӧс быть кыласны.
Республикаса правительствокӧд водзмӧстчысь войтыр ӧти кывйӧ воисны нин. Отсалӧ социальнӧй ёртасьӧм. Министерствояслӧн ӧдзӧсъяс восьсаӧсь.
Людмила Ляшенкова (профсоюзъяслӧн республикаса федерацияӧн веськӧдлысь): — Ми удж министерствокӧд пыр ӧтлаынӧсь. Миянлы колӧ сёрнитчыны туй вӧчысьяслы тариф кузя, медым туй вӧчны корисны миян уджалысьясӧс. Нӧшта колӧ сёрнитны социальнӧй уджалысьяс серти. Уна юалӧм на эм.
Митинг бӧрын енэжӧ лэдзисны 100 сайӧ сьӧд шар. Котыртысьяс серти тадзи уджалысьяс янсӧдчисны асланыс мытшӧдъяскӧд.
Надежда Бушенева, Виктория Палкина, Алексей Паршуков, «Юрган» телеканал.
КАРСА ГӦГӦРТАС
Госсӧветын видлалісны карса гӧгӧртас уджтас. Сійӧс вынсьӧдісны матысса 5 во вылӧ. Таво проект подулын дзоньталісны республикаса 96 керка йӧр: Сыктывкар, Воркута, Инта, Емва да Зӧвсьӧртын. Локтан воын списокӧ веськаласны нӧшта 16 кар-сикт. Юкас 132 млн Федерация. Содтасны республика да меставывса бюджетъяс.
— [25]
Уджтас подулын дзоньталісны туйяс, уличвывса югзьӧданінъяс. Видзисны та могысь 200 сайӧ млн шайт.
— [16]
Уджтас вӧсна кывкутысьяс пасйӧны, артмас кӧ и водзӧ проект отсӧгӧн дзоньтавны кар-районъясын туйяс, шойччанінъяс, некымын во мысти удайтчас ёна выльмӧдны гӧгӧртас.
СУББОТНИК ВЫЛӦ СТАВ КАРӦН
Вӧркутаын котыртлісны арся субӧтник. Веськӧдлысьяс шыӧдчисны олысьяс дорӧ да карлӧн 4 инын коммунальщикъяс сеталісны став окотитысьлы рос, куран да зыръяс. Казьтыштам, Воркутаса 10 йӧрын (а тайӧ 24 керкалӧн ӧшинь ув) эштӧдӧны уджъяс лӧсьыд карса гӧгӧртас уджтас серти. А со вочавидзисны асьныс олысьяс да мыйтаӧн петалісны пелькӧдны уличаяс, тӧдӧ Татьяна Супрядкина.
Весавны став лӧп-ёг, дасьтыны пуяс садитӧм вылӧ му – водзмӧстчысьяс уджалӧны сос пуджӧмӧн. Тані и депутатъяс, общественникъяс, волонтёръяс. Но со мыйлакӧ асьныс олысьяс эз уськӧдчыны сӧстӧммӧдны ас керка йӧръяс.
Анатлоий Горовой (Вӧркутаса нянь комбинатӧн веськӧдлысь): — Помкаыс тыдалӧ сыын, мый кужтӧма котыртӧмаӧсь субботниксӧ. Унаӧн уджалӧны. Колӧ кужны ышӧдны йӧзсӧ, а найӧ дышмӧмаӧсь ёна.
Олысьяслӧн видзӧдласъяс торъялӧны. Кодкӧ ыстысис омӧль поводдя вылӧ, кодкӧ шуӧ, мый тайӧ уджсӧ колӧ вӧчны пӧ коммунальщикъяслы.
Елена Родина (велӧдысь): — Колӧ челядьӧс кыскыны татшӧм уджӧ, медым найӧ тӧдісны, мый оз позь ёг шыблавны кӧнісюрӧ, медым велӧдчисны сӧстӧмлун дорӧ.
Тайӧ йӧръяссӧ дзоньталісны единороссъяслӧн уджтас серти. 3 тӧлысьӧн выльмӧдісны 11 керкалысь ортсысӧ. Йӧръясын туйсӧ асфальтируйтісны, сувтӧдісны челядьлы площадкаяс да выль пӧнаръяс. Во мысти карлысь чужӧмбан ставнас кӧсйӧны выльмӧдны.
Александр Литвинов (Вӧркутаса мэрлӧн сӧветник): — Локтан воын Ленин улич кузя уджъяс водзӧ нуӧдам, а сэсся босьтчам карлӧн медваж юкӧнӧ. Тані серпасыс медся омӧль. Керкаяс вылӧ ӧшлам картинаяс нималана художникъяслысь. Чайтам, мый депутатъяс сувтасны миян дор.
Выльмӧдӧм кар воӧ сьӧлӧм вылас олысьяслы. Унаӧн ӧтуввезйын меститӧны фотояс, кутшӧм кар вӧлі водзті, а кутшӧмӧн лоис ӧні.
Татьяна Супрядкина, Таисия Жакова, Елена Шумихина, Кирилл Михонтов, «Юрган» телеканал, Вӧркута.
КОРРУПЦИЯКӦД ТЫШ
Андрей Демьяновский Мылдін районса администрацияын веськӧдлысьӧс медводдза вежысь серти уголовнӧй делӧ сетісны ёрдӧ. Сійӧс мыждӧны удж вылын вывтіасьӧмын. 3 во сайын, кор районса шӧр сиктын лэптісны шогмытӧм оланінысь вуджысьяслы уна патераа керка, чина морт кырымаліс вӧчӧм уджъяс примитӧм йылысь кабала. Но, збыльвылӧ, унатор на абу вӧлі вӧчӧма. Артмӧ, районса веськӧдлысьяс мынтысисны уджысь, мый некод эз вӧч. Ускӧттьӧыс миллион шайт сайӧ. Следственнӧй комитетын нӧшта юӧртісны, водзӧ туялӧны и мошенничествокӧд йитчӧм лоӧмтор. Та пӧрйӧ сьӧмӧн гудрасьӧма керка лэптысь подрядчик.
#СТОПВИЧСПИД
Градуса юантор да дурмӧдчанторъясӧн вӧдитчысьяс вермасны висьмыны ВИЧ-ӧн. Казьтыштам, талун Россияын пасйӧма 1 160 сюрс сайӧ морт, кодъяс висьӧны нин тайӧ сьӧкыд нёрпалӧмӧн. Комиын ВИЧ-инфицируйтӧмаыс 3800. Паськыдджыка Анастасия Тюрнина.
Психоактивнӧй сорасъяс торкӧны дзоньвидзалун. Курыд зелля да дурмӧдчанторъяс бӧрын морт оз гӧгӧрво, мый вӧчӧ. И сэки позьӧ кӧвъявны ВИЧ.
Данил Белогуб (СПИД шӧринын психолог): — Код юра морт ёнджыка вермас мыйкӧ мӧвпышттӧг вӧчны. И сэки сійӧ вермас висьмыны ВИЧ-ӧн. Тайӧ вермас лоны мусукасигӧн.
Шприца дурмӧдчанторъясӧн вӧдитчигӧн ВИЧ-ӧн висьмыны веськыда позьӧ. Вирус вирӧ веськалӧ няйт шприцысь. Тайӧ медся повзьӧдлана туй. Мӧд боксянь, дурмӧдчигӧн морт оз помӧдз гӧгӧрво, кодкӧд мусукасьӧ. Сайд юрӧн, гашкӧ, тайӧ эз и ло, но кутны асьсӧ оз вермы. Тӧдтӧм мусукыслӧн эм кӧ ВИЧ, дерт, позьӧ кӧвъявны тайӧ висьӧмсӧ.
Анастасия Тюрнина, «Юрган» телеканал.
ПОЗЬТӦМ ГРУШАЯС
Россельхознадзор юӧртіс Польшаысь грушаяс бырӧдӧм йылысь. Тонна джын санкцияяс улӧ веськалысь вузӧс аддзисны да мырддисны Сыктывкарса ӧти вузасян база вылысь. Рейд вӧлі нуӧдӧмаӧсь прокуратуракӧд ӧттшӧтш. Туялысьяс казялісны фруктыяс, мыйӧн оз позь вузасьны Россияын, куимлаын.
Вӧлӧга дзик пыр ыстісны шыблӧсъяс чукӧртанінӧ Дырнӧсӧ да талялісны техникаӧн. Пасъям, Европаса союзысь вайӧм быдтасъяс Республикаын казялісны нёльӧдысь. Санкцияясӧн ӧлӧдӧм вузӧсъяслысь медводдза партия бырӧдісны колян вося майын. Сэки вӧлісны яблӧг да помидор. Сійӧ жӧ воӧ пресс улӧ веськаліс Болгарияысь вайӧм виноград, а тавося февральын Ухтаын талялісны нӧшта 2 да джын тонна град выв пуктас да фрукт.
СТАВСЬЫС МЫЖАЫС ПАРИЖ
Алексей Попов драматурглӧн «Ставсьыс мыжаыс Париж» водевиль вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын выль сезонса премьераясысь ӧти. Кокньыда, шмоня спектакль юӧртӧ радейтчӧм да веськыдлун, суклясьӧм да вежӧгтӧм йылысь. Шыладсӧ гижис Марк Новоселов композитор. Премьера медводдзаысь петкӧдлісны нин тайӧ шойччан лунъясӧ. Но выль сезонын видзӧдысьяс аддзыласны оз сӧмын премьераяс, а и том артистъясӧс. Таво театрлӧн труппаӧ велӧдчӧм бӧрын дзик пыр локтісны ӧтпырысь 7 морт. Елена Кононовалы водзӧ кыв.
Тайӧ спектакльыс прӧстӧй йӧз йылысь да кыдзи колӧ видзны семьяын ладаа олӧм. Тайӧ сюсь мӧвпыс, кыдзи рочын шуласны, сценарий пырыс мунӧ гӧрд визьӧн. Ставыс пансис сысянь, мый сиктса ӧти мужичӧй выиграйтӧ Парижӧ путёвка, а гӧтырыс сійӧс вежӧгтӧ, ӧд верӧсыс мунӧ муслунлӧн чужанінӧ. Нӧшта сійӧс дзерӧдӧны матысаясыс. Мӧвпалӧны, мый вермас вӧчны сэні мужичӧй. Миш Ӧльӧӧс, шӧр геройӧс, нимтісны весиг француз моз Мишельӧн. Колӧ пасйыны, мый тайӧ премьераын петкӧдчӧны нин том артистъяс.
Родион Филиппов (национальнӧй шылада-драмаа театрын артист): — Ми на протяжении всего спектакля тешитчам ми мыйкӧкерам, тешитчам, балуйтчам. Быттьӧкӧ письмӧ разноситам. Интрига карам, интрижка. То есть молодежь. Деревняас вӧчнысӧ нинӧм. Томӧсь на. И найӧ, позьӧ висьтавны, современнӧй сленг вылын кӧ, прикалывайтчӧны. Письмӧясыс тыртӧмӧсь, а мыйкӧкарӧныс, медглавнӧй вежӧгтасны, ревнуйтасны ёрта-ёртнысӧ.
Таво театрлӧн труппаыс тӧдчымӧн выльмис. Татчӧ локтісны ӧтпырйӧ 7 том артист. Ставныс Щукинскӧй театральнӧй институт помалӧм бӧрын. Тайӧ ВУЗ-ыс пӧ зэв бура велӧдӧ актёръясӧс - нимкодьпырысь пасйӧ художественнӧй веськӧдлысь Светлана Горчакова. Ныв-зонлысь бур дасьлунсӧ удитісны нин донъявны «Биармия» дипломнӧй спектакль серти кольӧм сезонын на. Талун тайӧ постановкаыс пырис репертуарӧ дыр кежлӧ. Та кындзи тані кӧсйӧны пуктыны том йӧзлы спектакль, кӧні шӧр рольяссӧ кутасны ворсны выль артистъяс.
Светлана Горчакова (национальнӧй шылада-драмаа театрын художественнӧй веськӧдлысь): — Кыдз шуласны, асланыс навыкъясыс, кодъясӧс найӧ босьтісны институтас, сразу эз вунны, эз вошласьны. Ми вӧчим сідзи, медым налӧн велӧдысьыс воас миянӧ и татӧн кутас пуктыны ӧти спектакль. Но сэсся том йӧз да том видзӧдысьяс, ме чайта, мӧдасны видзӧдны том йӧзӧс зэв бура, сы вӧсна мый век жӧ том йӧз том йӧзлы найӧ, кыдз шуласны, интереснӧйджык, чем пӧрысь йӧз том йӧзлы. И налӧн, кӧнешнӧ, зэв интереснӧй асланыс мӧвпъяс. Мӧдасны вӧчны и, сідз шусяна, миян эм абонементъяс для школьников, школьникъяслы. Найӧ мӧдасны налы петкӧдлыны и лыддьыны роч да коми литератураысь висьтъяс, кывбуръяс. Налӧн зэв ыджыд окоталун.
Коми театрлӧн афишаын лоасны нӧшта некымын премьера. Тайӧ Елена Козлова, Василий Леканов да Валентина Лекановалӧн пьесаяс серти постановкаяс. Челядьлы дасьтӧны «Ёма да чача» коми-перым фольклор серти мойд. Та кындзи выль сезонын труппа кӧсйӧ ворсны оз сӧмын асланыс сцена вылын, но ветлыны ылыс сикт-грездъясӧ.
Елена Кононова, Алёна Терентьева, Олег Костромин, «Юрган» телеканал.
МИРСА ЧЕМПИОНАТ
Октябр 14 лунӧ Скандинавияса Сандвикен карын видлаласны миян Республикалысь корӧм: нуӧдны 2021 воын бендиысь мирса чемпионат. Та йылысь юӧртӧ «Российская» газета. Пасъям, некымын лун мысти Швецияын пансьӧ мача хоккейысь ворсысь клубъяс костын мирса кубок. Сэн тшӧтш чукӧртчылас и бендилӧн войтыръяскостса федерациялӧн техническӧй комитет. Медшӧр юалӧмыс – ӧнія да локтан воясса ордйысьӧмъяс нуӧдӧм. Кыпӧдласны сёрни и Сыктывкар йылысь. Казьтыштам, турнир нуӧдӧм вылӧ ошкӧм Комилы сетісны тавося майын. Медшӧр корӧмнас вӧлі лэптыны 5000 места вылӧ вевттьӧм йиа каток. Пасъям, сыктывкарса «Стрӧитель» тшӧтш ветлас Швецияӧ. Павел Францлӧн команда ӧні ворсӧ сезонводзса турнир вылын. Сэні дасьтысьӧ россияса чемпионат кежлӧ.
СТРӦИТЕЛЬЛЫ – 70
Комиын котыртлісны сыктывкарса «Стрӧительлы» сиӧм турниръяс. Мача хоккейысь миян командалы тырис 70 во. Ассьыс юбилей йиа арена вылын пасйис и котырлӧн вӧвлӧм веськӧдлысь, Александр Плосков. Но сылӧн команда ворссис гажа аддзысьлӧмын юркарса сборнӧйлы. А нӧшта сыктывкарса площадка вылын тышкасисны медальяс вӧсна и том йӧз. Тайӧ ордйысьӧм котыртлісны мӧдысь нин да вылынджык тшупӧдын. Та йылысь Ольга Ануфриевалӧн репортаж.
6 ворсӧм бӧрын тыдовтчисны нин вермысьяс, кӧть эськӧ командаяс чукӧрмисны вынаяс. Республикаса 3 карысь да нӧшта орчча регионъясысь.
Константин Агафонов (мача хоккей кузя федерацияӧн веськӧдлысь): — Найӧ ас тшӧт весьтӧ волӧны миян ордӧ, мынтӧны бать-мамыс. Тадз жӧ Котласысь волӧ команда.
Тайӧысь буретш гӧсьтъяс лоины вынаӧсьджык медводзсянь. Котлассаяс эськӧ заводитлісны сетчыны (перерыв вылӧ мунісны 2:2 тшӧтӧн), но йи вылӧ петӧм бӧрын гӧсьтъяс эз сетны юркарсаяслы воӧдчыны воротаӧдз. 5:3 тшӧтӧн ворсӧм помасис. «Водник» вермис.
Даниил Кутькин (вратар. Сыктывкар): — Ворсӧмын унатор эз артмы, вермыны эз удайтчы.
Артём Кузнецов («Салют» командалӧн капитан. Котлас): — Команда бура петкӧдчис. Ворота дорйисны. Быдмӧны ворсысьяс. Кужӧмлунъясыс вежсьӧны жӧ.
Колӧ пасйыны, Котласын тупкӧса катокыс абу. Та вӧсна дасьтысьны турниръяс кежлӧ ветлӧны орчча регионъясӧ.
Олег Тюкавин («Салют» командалӧн тренер): — Ми ветлам орчча Устюгӧ. Тайӧ 60 километр ылнаӧ. Мынтысьӧны бать-мам. Челядь асьныс корӧны татшӧм тренировкаяс.
А со орчча Кировлӧн ставыс ладмӧдӧма тренировкаяс улӧ. Та вӧсна и кывкӧртӧд: нуисны гортаныс 2 зарни медаль. А отсасисны ворсігӧн болельщикъяс. Воисны Сыктывкарӧ дзонь семьяяс.
Ольга Ануфриева, Виктория Палкина, Алексей Паршуков, «Юрган» телеканал, Сыктывкар.
ВИЧЧЫСЬТӦМ ГӦСЬТ
Усинскса Парма посёлокын ошкӧс гижис ывласа видеокамера. Вӧрса кӧзяин локтіс посёлок шӧрӧ берег дорсянь сёр рытын. Аддзылысьяс серти, та бӧрын водзӧ муніс керка йӧръясӧ. Пасъям, лоӧмтор артмис школа бердын. Специалистъяс серти, вермас лоны пӧ ош тшыг да корсьӧ йӧз дорысь кынӧмпӧт.
Гожӧм вӧліс кӧдзыд, да омӧля быдмисны тшак-вотӧс. А вӧрса олысьяслы тӧв водзын колӧ уна сёйны, медым тшӧгӧдчыны узьмӧдчӧм водзын. Посёлокъясын аддзыны вӧлӧга, тыдалӧ, лоӧма кокньыдджык.
☼ ☼ ☼
И тайӧ здук кежлӧ миян ставыс. Аттьӧ видзӧдӧмысь. Аддзысям лунся выпускын.
Пасйӧд
Текстуйтӧма 2017-11-26. Донса Инна.
