Талун. 2017-11-15

Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ вӧльгым 15ʼ лунся «Талун» уджтас.

Текст

Бур асыв! Регионса юӧръяс «Талун» программаын. Студияын Анастасия Тюрнина.

Юркар вӧсна вен

Республикаса Каналан Сӧвет ноябр кызь коймӧд лунӧ нин сессия вылын вермас видлавны Сыктывкарысь Ухтаӧ юркар вуджӧдӧм. Та йылысь юӧртӧ регионса парламентлӧн пресс-служба.

Оланпас бала вӧзйыссяс, гӧлӧсуйтан бюллетеньын вӧзйӧны ӧти юалӧм: «Сӧгласӧсь-ӧ ті сыкӧд, мед республикаын примитісны оланпас, код серти вежсис Конституция, и Комилӧн юркарӧн лоис Ухта?»

Кыдзи пасйис оланпас да меставывса асвеськӧдлӧм комитетӧн веськӧдлысь Нина Нестерова, ӧні воӧм документъяс видлалӧны. Пом шуӧмыс кӧ воас ноябр кызь кыкӧд лунӧдз, юалӧм вӧсна гӧлӧсуйтасны.

Посёлок ловзьӧдӧм

Емдін районса Зӧвсьӧртӧ волісны правительствоысь гӧсьтъяс, юрнуӧдіс наӧн медводдза вице-премьер Лариса Максимова. Помкаыс вӧлі уна. Йӧзкостса бюджет уджтас подулын стрӧитісны посёлокын выль спортплощадка. Лӧсялана карса гӧгӧртас программа серти дзоньталісны йӧръяс. Республика да муниципалитетсянь посёлоклы отсӧг вылӧ таво лоӧ сетӧма дас кӧкъямыс миллион шайт. Висьталас Константин Куратов.

Выль спортплощадка восьтӧм Зӧвсьӧртса олысьяслы лоис ыджыд гажӧн. Посёлокын лэптісны медводдза ывлавывса спорткомплекс. Тані тренажёръяс и ворсанін. Медводдза мач вӧрӧтаӧ чужйис правительствоӧн веськӧдлысьӧс вежысь Константин Лазарев.

— [5]

Комплекслы радӧсь абу сӧмын ныв-зон, наысь ёнджыка на шудаӧсь олӧма йӧз. Асывсянь котыръясӧн локтӧны татчӧ песны лы-сьӧм. А ветеранъяслӧн сӧвет кӧсйысис нин тані котыртны челядьлы быдвося гаж.

Светлана Павлова, фанера вӧчан комбинатлӧн ветеранъяс сӧветӧн юрнуӧдысь:

— Миянлы зэв нимкодь, мый посёлокын лэптісны татшӧм бур спортобъект. Тані уджаліс стрӧитчысь котыр, но ми тшӧтш пыр отсасим, медым регыдджык эштӧдісны. Татшӧм площадкаяс зэв ёна колӧны. Мед лоасны посёлоклӧн быдсяма юкӧнын и районын, и республикаын.

Олысьяс водзмӧстчӧмӧн гӧлӧсуйтісны тайӧ спортплощадка вӧсна. Вынсьӧдісны кык миллион шайт дона уджтас. Сьӧм чуктӧдісны некымын ӧшмӧсысь: «Йӧзкостса бюджетысь», «Лӧсьыд карса гӧгӧртас» программаысь. Отсаліс и карса медшӧр овмӧс. Та кындзи унатор вӧчисны олысьяс субӧтникъяс дырйи. Выльмӧдісны и керка йӧръяс. «Лӧсьыд карса гӧгӧртас» серти Зӧвсьӧртлы сетісны ыджыд отсӧг — республикасянь дас квайт миллион шайт да муниципалитетсянь кык миллион.

— [21]

«Йӧзӧс киссьӧм керкаясысь вуджӧдан» программа серти, нелямын нёль патераа керка дась ӧкмысдас кӧкъямыс прӧчент вылӧ. Госстройнадзорысь татчӧ волісны нин. Стрӧйба лэптӧм кузя тырмытӧмторъяс абуӧсь. Патераяс дасьӧсь, ва да шоныд эм, вентиляция да домофонъяс уджалӧны. А со мыйсюрӧ оз на тырмы: би пачьяс, ва шонтысь приборъяс, чышкӧд косьтанъяс, абу на и войтва кылӧдысь система.

Василий Лютоев, Емдін районса администрацияӧн веськӧдлысь:

— Пӧдрадчиклӧн абу сьӧм. Мукӧд объектысь сылы абу мынтысьӧмаӧсь. Сійӧ юӧртіс, мый ӧні оз на вермы эштӧдны керка. А миян мӧд петан туй абу. Киритны сёрнитчӧм да корсьны мӧд пӧдрадчикӧс оз нин артмы. Ми талы нин матӧ став уджысь мынтысим, та понда бюджетын сьӧм эз коль.

Константин Лазарев тшӧтш босьтчис мытшӧд разьӧмӧ да пуктіс мог, мед Выль воӧдз йӧз овмӧдчисны тырвыйӧ дась патераясӧ. Василий Лютоев серти, йӧзӧс шогмытӧм оланінысь вуджӧдан программаын тайӧ медбӧръя керка. Ставнас лэптісны кӧкъямыс выль оланін.

Константин Куратов, Иван Богомолов, «Юрган» телеканал, Емдін район.

Бизнеслы отсӧг

Республикаса джын ас вылӧ уджалысьыс оз тӧдны отсӧг сетан уджтасъяс йылысь. Ичӧт да шӧр бизнеслӧн мытшӧдъяс йылысь сёрнитісны регионса Каналан Сӧветын. Тайӧ программасӧ видлалӧны мӧдысь нин. Вывті уна веныс. Федеральнӧй отсӧг да регионса бюджетысь сьӧм чинӧ. Тайӧ вайӧдӧ сыӧдз, мый республикаын чинӧны неыджыд овмӧсъяс.

Владислав Рудӧй, Коми Республикаса прӧмышленник да ас вылӧ уджалысьяс котырӧн веськӧдлысь:

— Дерт, колӧ мунны паныд. Мукӧд странаясын ичӧт да шӧр бизнесынӧсь олысьяслӧн ӧкмысдас прӧчентыс. Миян сӧмын дас вит. Та вӧсна и кудным куш, и ми заводитам бюджетысь сьӧм кыскыны.

Казьтыштам, регионса бюджет парламентын зільысьяс примитасны ноябр кызь кӧкъямысӧд лунӧ.

Ылӧга билетъяс

Сыктывкарса автобусъясын пасйӧма ылӧдлана билетъяс паськалӧм. Казялісны тайӧс ветлысьяс да норасисны «Активнӧй регион» порталын, кодӧс восьтывліс республикаса юралысьлӧн вӧзйӧм серти. Мытшӧд йылысь Светлана Некрасова.

Торйӧдны ӧта-мӧдсьыс ылӧга да збыль билет позьӧ кокниа: листлӧн вылыс юкӧнас эм пас — котырлӧн нимыс, коді сетіс тайӧ билетсӧ. Сыктывкарын тайӧ «Пассажирскӧй АТП», а ылӧга кабалаын мыйлакӧ пасйӧма «Россияса минтранс». Тайӧ ведомствоыс некыдзи оз вермы вузавны билетъяс, а юркарын тавосянь сӧмын ӧти новлӧдлысь.

Владимир Котов, Промышленносьт министерствоын транспорт управленньӧӧн веськӧдлысь:

— Выль воӧдз юркарын уна новлӧдлысь вӧлі, и быдӧнлӧн вӧлі аслас билет, а ӧні Сыктывкарын контракт серти уджалӧ сӧмын «СТП» овмӧс, сэсся некутшӧм новлӧдлысь абу. Сідзкӧ, сӧмын сылӧн билетъясыс збыльӧсь.

Кыдзи тыдовтчис туялӧм бӧрын, ылӧдчӧны асьныс кондукторъяс. Татшӧм йӧзӧс кутісны киӧдыс, кодӧскӧ сӧмын ӧлӧдісны, кодӧскӧ вӧтлісны удж вылысь. Ӧд кузь киа йӧзысь овмӧслӧн вӧлі уна убытка.

Дмитрий Чепурнов, автотранспортнӧй овмӧсӧн веськӧдлысьӧс вежысь:

— Кор рытнас выручка арталам, сьӧм оз тырмы. Ковмӧ мукӧд юкӧнъясысь вуджӧдавны сьӧмсӧ, медым тыртны колана ногӧн бюджет, кымын колӧ чукӧртны суткиӧн. Став билетсӧ, мый вӧзъяс мӧд лун вылӧ, пасъялам журналӧ: сылысь номер, кымын ставнас билет дась вузалӧм кежлӧ.

Талун ставнас мытшӧдсӧ эрдӧдны сьӧкыд. Медым туявны, уна-ӧ билет вузалӧны ылӧгаас, колӧ тӧдмавны, кымын морт шӧркодя ветлӧ автобусъясӧн. Овмӧсын отсӧг виччысьӧны асьныс ветлысьяссянь, коді аддзӧ, мый сылы сетісны эз збыль билет.

Светлана Некрасова, Любовь Филиппова, Вячеслав Беспалов, «Юрган» канал, Сыктывкар.

Призывник лун

Тӧрыт пасйисны призывниклысь ставроссияса лун. Национальнӧй гвардия войскаяс дасьтан шӧринын такӧд йитӧдын котыртлісны гырысь классын велӧдчысьяслы восьса ӧдзӧсъяс. Ставнас кыксё морт чукӧртчылісны. Найӧ пырӧдчисны митингӧ, кывзісны ышӧдана кывъяс ветеранъяссянь. Экскурсия дырйи тӧдмасисны инженерно-сапёрнӧй эмбурӧн, история музейӧн да велӧданінъясӧн.

Евгений Торбач, Национальнӧй гвардияын личнӧй составӧс дасьтан веськӧдлысьӧс вежысь:

— Ми быд во миян часьтын котӧртлам восьса ӧдзӧсъяса лун аскиа призывникъяслы. Петкӧдлам налы велӧдчанінъяс, оланін, служитанін. Быд юкӧнын контракт серти служитысьяс нуӧдӧны заняттьӧяс.

Школьникъяслы петкӧдлісны эмбур, мый налы сетасны емваса призывнӧй пунктын, ротаясын паныдалісны правилӧяс серти, гӧсьтъясӧс тӧдмӧдісны ружйӧ сикасъясӧн, нуӧдісны Калашников автомат разьӧм-чукӧртӧм вылӧ мастер-класс. Сёрӧнджык петкӧдлісны Росгвардия йылысь фильм и, дерт, вердісны салдат рокӧн. Буретш тадзи пӧ и артмӧ армия вылӧ видзӧдлас.

Игорь Безручко, Сыктывкар, Сыктывдін да Кӧрткерӧс районын военнӧй комиссар:

— Найӧ петкӧдлӧны, мый вооружённӧй силаяс да Росгвардия, кытчӧ пырӧ тайӧ часьт, абу пӧдсаӧсь йӧзысь да призывникъясысь. Найӧ дасьӧсь петкӧдлыны ставсӧ, мый тані эм, мыйӧ велӧдӧны, служитысьяслысь оласногсӧ.

Военнӧйяс серти, призывнӧй комиссия мунӧ колана ногӧн, колӧкӧ, сы вӧсна мый среднеспециальнӧй велӧдчанінъясысь том йӧз армияӧ вермӧны мунны ӧні сӧмын диплом бӧрын.

Коми археологиялы подув

Гӧгрӧс пасӧн чолӧмалӧны туялысь историк, археолог, история наука доктор Элеонора Савельеваӧс. Коми войтырлы сылы сиӧма сё квайтымын сайӧ удж. Сылӧн атлас да велӧдан пособйӧяс серти школьникъяс велӧдӧны чужан му. Паськыдджыка водзӧ мунысь репортажын.

Ветымынӧд воясӧ Коми му вӧлі ёна на туявтӧм. А со Элеонора Савельева аслас водзмӧстчӧмӧн вежис серпассӧ. Сылӧн аддзӧмторъяс ӧні куйлӧны Национальнӧй музейын да весиг Эрмитажын. Сэні видзӧны Пӧдчеремысь аддзӧм бронзаысь эмбур, пу да эзысьысь вӧчӧм тасьтіяс. Бӧръясӧ туялысь аддзис Княжпогост районысь. Шойнаыс квайтымын ӧтиӧд воын сюрис. Сэні вӧлі куйлӧны мечьяс, кӧрт кольчуга, мичмӧданторъяс.

Элеонора Савельева, история наукаяслӧн доктор:

— Висьтавны ас сьӧлӧм кылӧмъяс йылысь сьӧкыд, кор тэ босьтан зыр, а кодйигӧн аддзан сійӧ, мый некод на некор эз вӧрзьӧдлы. Ӧд тайӧ эмбурсӧ гуавлісны уна сё во сайын. Тадзи тэ восьтан выль мир. Тайӧ ставыс зэв интереснӧ.

Элеонора Анатольевна абу сӧмын туялысь, но и велӧдысь. Сыктывкарса университетлӧн медводдза декан сувтӧдлӧма ас водзас мог: велӧдны студентъясӧс радейтны ассьыс профессия, и тайӧ сылӧн артмис. Уна студент, кодкӧд сійӧ уджаліс, лоисны археолог, краеведъясӧн, весиг политикъясӧн.

Евгений Хлыбов, «Регион» журналлӧн медшӧр редактор:

— Сійӧ кужӧ бура висьтавны наука йылысь, и йӧзлы тайӧ воӧ сьӧлӧм вылас. Коркӧ Элеонора Савельева нуӧдліс передачаяс коми кыв вылын археологъяс йылысь, выль восьтӧмъяс йылысь.

А нӧшта Элеонора Савельеваӧс нимтӧны Коми му сӧвмӧдысьӧн, ӧд сійӧ сы мында выльтор восьтіс войдӧр кад йылысь. А став йылысь йӧзлы артмис висьтавны фильмъяс да передачаяс отсӧгӧн.

Ӧтувъя вынъясӧн

Луздор районса Лоймаын выльмӧдны важ храм кӧсйӧны став сиктӧн. Уджтасыс вермис республикаса площадкаын, кӧні ӧтуввезйӧн быд вӧдитчысь вермас ыстыны сьӧм бур делӧ вылӧ. Сиктын талун олӧны сюрсысь этшаджык морт, и найӧ кутӧны лача отсӧг вылӧ. Кутшӧм уджъяс колӧ вӧчны, тӧдӧ Татьяна Супрядкина.

Тайӧ вичколысь стенъяс лоймаса олысьяс видзӧны быттьӧ меддонатор. Стрӧйбаыслы кыксё во сайӧ. Джынйыс киссян выйын нин. Весиг ӧшиньяс абуӧсь. Службаяс нуӧдлӧны керкалӧн мӧд джынъяс. А окотитысьыс волыны кевмысьны зэв уна.

Екатерина Попова, Вежа Богородича храмын казначей:

— Приходыс миян абу ыджыд. Волӧ дас вит — кызь морт. Гожӧмын унджык артмылӧ. Воӧны сиктӧ студентъяс да та вӧсна. А стрӧйбасӧ шонтам, пескӧн ломтысям пыр. Служба дырйи пессӧ пачӧ содталам.

Пуысь вичко кыпӧдлісны дас квайтӧд нэмын на. Кыксё воӧн сійӧ дзикӧдз киссис. Сы местаӧ шуисны кыпӧдны выльӧс. Кык воӧн лэптісны еджыд изйысь яръюгыд жыннянъяса мича вичко. Луздорын тайӧ вӧлі медводдза татшӧм стрӧйба. Стенъясыс серпасалісны васнецовскӧй школалӧн росписьӧн. Ставыс быттьӧ мойдын вӧлі.

Людмила Куликова, библиотекар, Лойма сикт:

— Сӧвет кадӧ виччысьтӧма кутісны топӧдны вичкоын служитысьясӧс. Авенир ай, коді служитліс тані комынӧд воясӧ, лои арестуйтӧма. Вичко тупкисны. Йӧзлы некӧн лои кевмысьны. Комын витӧд воын вичкосӧ кисьтісны, жыннянъяс жугӧдісны. Сёрӧнджык, мый артмис лӧсьӧдыштны. Тайӧ жыръясын восьтісны культура керка.

Нина Ананиевна Шумилова чужис да быдмис Лоймаын. Казьтылӧ, храмыс налӧн пыр вӧлі медрадейтана шойччанінӧн.

Нина Шумилова:

— Ме том дырйи татчӧ уна волі, йӧктыны, дерт. Сэки ми эг гӧгӧрвоӧ, мый збыльвылас вӧлі тані водзті. Сёрӧнджык сӧмын тӧдмаси эскӧмкӧд.

Ӧні Нина Ананиевна мукӧд сиктса олысьяскӧд ӧттшӧтш отсалӧ ловзьӧдны храм. Чукӧртӧны сьӧм ӧшиньяс вылӧ, кӧсйӧны мичмӧдны найӧс важся рисунокъясӧн, кодъяс кольӧмаӧсь и пытшкӧс стенъясын.

Татьяна Засухина:

— Тайӧ росписьяс нималӧны сыӧн, мый найӧс серпасалісны Васнецовлӧн ученикъяс. Татшӧм серпасъяс эмӧсь жӧ Киевса храмын, Князь Владимир нима вичкоын. Ми эскам, мый сьӧм чукӧртны артмас и ловзьӧдам вӧвлӧм мичлунсӧ.

Арталӧм серти, колӧ уджъяс вылӧ миллион шайт. Талун чукӧртӧма сӧмын дас нёль сюрс шайт.

Татьяна Супрядкина, Любовь Филиппова, Олег Юшков, «Юрган» телеканал, Луздор район.

«Стрӧитель» — «Зоркӧй»

«Стрӧитель» вермис Красногорскса «Зоркӧйӧс» 3:1 тшӧтӧн, и тайӧ лоис выль сезонын дыр виччысяна лоӧмторӧн. Ӧд водзын сійӧ ворссьывліс.

Андрей Строд, «Стрӧитель» клублӧн болельщик:

— [26]

Чолӧмалам став болельщикӧс тайӧ победаӧн да виччысям выль шедӧдӧмъяс.

☼ ☼ ☼

И тайӧ вӧлі медбӧръя юӧр. Коді эз вермы видзӧдны «Талун» программа, позяс вӧчны тайӧс юрган.рф сайтысь или Ростелекомлӧн ІP-телевиденньӧ отсӧгӧн. Аддзысям луннас.

Пасйӧд

Текстуйтӧма 2017-12-12. Кулимса Саша.