Талун. 2017-12-13

Юрган телеканаллӧн выльторъяс: 2017ʼ ӧшым 13ʼ лунся «Талун» уджтас.

Текст

Бур асыв! Нимкодь, мый тайӧ здукъясӧ ті видзӧданныд «Талун» программа. Студияын Анастасия Тюрнина.

Ыджыд пресс-конференция

Талун Москваын мунас Россияса президент Владимир Путинлӧн ыджыд пресс-конференция. Пырӧдчасны сэтчӧ 1600 журналист. На лыдын и мияс Республика петкӧдлысьяс. Экспертъяс серти медшӧр сёрнитанногӧн лоӧ пытшкӧс политика. Стӧчджыка кӧ, удждон содтӧм, пенсия мынтӧм, дзоньвидзалун да йӧзлысь лыд содтӧм йылысь. Дерт, буракӧ, и юргасны и бӧрйысьӧм кузя юалӧмъяс. Сы вӧсна, мый Путин вӧзйис асьсӧ 2018-ӧд вося Россияса президентлӧн бӧрйысьӧмъясӧ. Сёрнитасны и Россияас олимпийскӧй ворсӧмъясысь ӧтдортӧм йылысь. Вермас лоны, пресс-конференция дырйи лоӧны и гора вӧзйӧмъяс, кодъяс йылысь дыр на кутасны сёрнитны.

Президентӧс бӧрйӧм

Президентӧс бӧрйигӧн Республикаын медводдзаысь вӧдитчасны бюллетеньяс туялан комплексъясӧн. Ставнас Комиӧ воас 20 аппарат. Кыдзи юӧртіс регионса бӧрйысян комиссияӧн веськӧдлысь Дмитрий Митюшев, найӧс сувтӧдасны Эжва районын. Сэні бӧрйысьысьяс лыд вӧсна артавны ки помысь гӧлӧс сьӧкыд. Та кындзи, 310 участокӧ сувтӧдасны видеокамераяс. Мый нӧшта выльыс, тӧдӧ Елена Кононова.

Республикаса бӧрйысян комиссиялӧн мог, медым президент вӧсна гӧлӧсуйтны локтас кыдзи позьӧ унджык морт – пасйис Избиркомын веськӧдлысь. Торйӧн нин колӧ судзӧдчины наӧдз, кодъяслӧн эм регистрацияыс Комиын, а олӧны важӧн нин мӧд регионын. А тайӧ миян бӧрйысьысьяслӧн тӧдчана пайыс. Буретш на вӧсна воддза бӧрйысигъясӧн явкаыс вӧлі ичӧтӧн. Но талун налы оз нин ков локны Комиӧ открепительнӧй кабала вӧсна. Найӧс дугӧдісны. Ӧні морт вермӧ ачыс бӧрйыны гӧлӧсуйтанінсӧ. Та могысь колӧ январь 31-ӧд лунсянь март 12-ӧд лунӧдз локны территориальнӧй бӧрйысян комиссияӧ либӧ заявление босьтан пунктӧ. Став адресыс индӧма сайтын. Нӧшта заявление позьӧ гижны уна могмӧс сетан шӧринъясын.

Дмитрий Митюшев, республикаса бӧрйысян комиссиялӧн веськӧдлысь:

— Шуам, ті кӧ кытчӧкӧ мунанныд, ті верманныд висьтавны адрессӧ, оператор пырас системаӧ да корсяс медся матысса участоксӧ, кӧні позяс тіянлы гӧлӧсуйтны. Ставсӧ пасъясны заявлениеясын, сетасны бӧрйысьысьлысь талон.

Февраль 25-ӧд лунсянь заявлениеяс кутасны примитны участковӧй бӧрйысян комиссияяс. Но медся кокниа позьӧ сетны шыӧдчӧмсӧ «Канму мӧгмӧс» портал пыр. Тадзи позьӧ вӧчны мӧд регионын велӧдчысь студентъяслы да налы, коді бӧрйысигӧн лоасны командировкаын. Нӧшта Избиркомлы колӧ стӧчмӧдны бӧрйысьысьяслысь регистр. Талун эм йӧз, кодъяс регистрируйтчӧмаӧсь 2 да 3 регионын ӧтпырйӧ. Миграционнӧй служба, шуам, аслас юӧра базасӧ туялігӧн аддзис 600 000 ов, кодъяс паныдасьлӧны некымынысь. Комиын татшӧмыс 2600. Нӧшта видлалӧны и кулӧмаяслысь списоксӧ.

Дмитрий Митюшев, республикаса бӧрйысян комиссиялӧн веськӧдлысь:

— Тані тшӧтш абу ставыс бур. Бӧрйысьысьяс лыдысь ми аддзим 600 гӧгӧр мортӧс, кодъяс кулӧмаӧсь нин. Нӧшта стӧчмӧдам кывкутны вермытӧмаыслысь лыдсӧ. Ми ставным гӧгӧрвоам, мый татшӧмъясыс гӧлӧсуйтны оз вермыны. Регистрын налӧн ов водзын сувтӧдӧма галочка. Бӧрйысьысьяслысь список дасьтігӧн найӧ сэтчӧ оз веськавны. Но кыдзи олӧмыс петкӧдлӧ, татшӧм галочкаыс вермас лоны унджык.

Регистрлӧн нӧшта ӧти мытшӧд – тайӧ мыждӧмаяс. Шуам, морт сутуга сайын пукалӧ 5 во, но бӧрйысьысьяслӧн списокӧ сійӧс пыртӧма. Та вӧсна бӧрйысян комиссия нӧшта кӧсйӧ ӧткодявны ассьыс юӧра базасӧ УФСИН-лӧн базакӧд. Став тайӧ удж вӧчӧм бӧрын бӧрйысьысьяслӧн списокыс лоӧ стӧч, а сідз кӧ, бура петкӧдлас, кымын морт локтас президентӧс бӧрйысьӧм вылӧ, а кымынӧн оз.

Елена Кононова, Антон Ворожищев. Юрган телеканал.

Асыввылӧ туйвизь

Бахрейн Королевстволӧн вузасян промышленнӧй палата отсалас Комиӧ кыскыны инвестицияяс. Та йылысь сёрнитчисны Коми Республикаса юралысь Сергей Гапликов да палатаӧн веськӧдлысь Халид Альмаид. Аддзысьлісны найӧ Бахрейнлӧн юркарын Манамаын. Миян регионса веськӧдлысь вӧзйис араб уджъёртъяслы транспорт, телекоммуникацияяс, вӧр овмӧс, мусир да биару перйӧм, туризм да видз-му овмӧсъяс серти уджтасъяс. Королевстволӧн транспорт министерство вылӧ донъяліс Республикалысь гырысь проектъяс. На лыдын войвыв саридз туйлӧн коридор да Войвыв широтнӧй ход сӧвмӧм. Сергей Гапликов пасйис миян регион ас кадӧ дась зільны выль уджтасъяс вылын.

Уджйӧз вештӧма

Интаын ставнас вештӧма удждон шахтёръяслы. Та йылысь Контактын аслас лист бок вылын юӧртіс карса мэр Лариса Титовец.

Лариса Титовец, Интаса мер:

— Бӧръя кык во ме быд лун мӧдӧда юралысьлы юӧръяс, мый вӧчсьӧ шахтаын. И талун медводдзаысь менам сводкаын абу пасйӧма, мый колӧ бырӧдны уджйӧз, сы вӧсна, мый дӧлгсӧ ставсӧ бергӧдім. Шахтёръяс водзын уджйӧзыс талун абу.

Казьтыштам, ставнас удждоныс лои вештӧма Федеральнӧй резервнӧй фондысь юкӧм сьӧм отсӧгӧн. Найӧ воисны колян вежонӧ. Шайтъяс отсаласны и выльмӧдны изшом перйӧм. Лава лэдзасны 2018-ӧд вося мартын.

Юралысьлӧн пӧсь линия

Юралысьлӧн пӧсь линия вылӧ Кӧрткерӧсса олысьяслӧн шыӧдчӧм бӧрын заводитіс уджавны Эжва ю вомӧн переправа. Вӧр петкӧдӧм вӧсна йи кылалігӧн вавывса пос вешйис 3 метра вылӧ. Ветлыны сы вывті эз позь. Йӧз шыӧдчылісны Кӧрткерӧсса администрацияӧ. Сэні вочавидзисны, мый ноябр помын вуджанін сувтӧдасны ас местаӧ да вынсьӧдасны берег. Сёрнитчисны и вӧр новлӧдлысьяскӧд. Мый нуны пос кузя оз позь колана мында сьӧктаысь унджык. Казьтыштам, юралысьлӧн пӧсь линия уджалӧ ноябрь 14-ӧд лунсянь. Шыӧдчӧмъяс примитӧны сутки чӧж 8 800 200 96 14 телефон пыр.

Карса гӧгӧртас

Воркутаын восьтісны выльмӧдӧм шойччан парк. Сэні ӧні эм челядьлӧн площадка, выльмӧдӧм би, пӧнаръяс, кӧрт йӧр. Став уджыс муніс паркъяслӧн благоустройство федеральнӧй программа серти. Воркуталы, кыдзи мунӧ карлы, ӧтнаслы регионын вичмис сьӧм. Парк выльмӧдӧм вылӧ муніс 16 миллион шайт. Воркутасянь Татьяна Супрядкина.

Кыпыд восьтӧм вылын медшӧр гӧсьтъяс – челядь. Паркыс налӧн медрадейтана шойччанін. Унаӧн удитісны нин донъявны вежсьӧмъяс. Лым усьтӧдз на тані сувтӧдісны челядьлы площадка, выль пӧнаръяс, видеонаблюдение, вольсалісны выль асфальт ветланінъяс вылын.

Игорь Гурьев, Воркутаса мер:

— Ставсӧ, мый мӧвпыштіс миян архитектор, ми пӧртім олӧмӧ. Локтан воын уджъяс водзӧ нуӧдам. Ньӧбим челядьлы аттракционъяс, уличвывса тренажеръяс. Ставсӧ вӧчам, медым карлӧн чужӧмбан вежсис.

Парк выльмӧдӧм вылӧ муніс 16 миллион шайт. Кар веськаліс федеральнӧй уджтасӧ. Уджъяс нуӧдісны гожӧм да арын. Подрядчикъяс ас кадӧ ставсӧ вӧчисны. Мытшӧдъяс артмылісны сӧмын оборудование вайигӧн.

Александр Чанцев, шойччан да туризм шӧринӧн веськӧдлысь:

— Медся сьӧкыд вӧлі виччысьны, кор воас став колана оборудование. Миянӧдз воӧдчынысӧ сьӧкыд, сӧмын поездӧн позьӧ. Та вӧсна и ковмыліс уджъяс сувтӧдлыны корсюрӧ, неуна кольччим графикысь.

Локтан воын уджъяс мӧвпалӧны помавны. А сэсся босьтчасны мичмӧдны мукӧд инъяс. Ӧні дасьтӧны документъяс грантъяс босьтӧм вылӧ, медым выльмӧдны ставнас Воркуталысь чужӧмбан.

Татьяна Супрядкина, Ирина Шумихина, Кирилл Нифонтов. Юрган телеканал. Воркута.

Мый вылӧ норасьӧны Сыктывдін районса Пичипашняын олысьяс, ті тӧдмаланныд реклама бӧрын.

Мездыны кагаӧс

«Отсавны кагалы» проектлӧн герой Родион Небылицалы заводитісны вӧчны химиотерапия выль курс. Рецидивлы паныд терапия Юинг-саркома 16 арӧса зонлы тшӧктісны вӧчны Москваса медикъяс, мед ӧдйӧджык бурдӧдчыны препаратъяс ньӧбисны «Бур сиана» марафон дырйи чукӧртӧм сьӧм вылӧ. Мукӧд лекарствосӧ ньӧбас нин ачыс клиника. Химиотерапия мунас январ помӧдз, сэсся Родионӧс виччысьӧ выль туялӧм. Либӧ Комиын, либӧ Москваын. Казьтыштам, сьӧм заводитісны чукӧртны декабрь 6-ӧд лунӧ. Зонкалы, коді 2 во нин тышкасьӧ раккӧд, чукӧртісны 300 000 сайӧ шайт. Сьӧмсӧ ыстісны СМС пыр «Сила добра» фонд тшӧт вылӧ да мамыслӧн карта вылӧ. 7075 бур сиана номер уджалас декабр чӧж.

Виччысьӧны вежсьӧмъяс

Сыктывдінса Пичипашняын олысьяс бара на юӧртісны ас йывсьыс. Налӧн вывті уна юалӧм чинаяс дорӧ, кодъяс оз тэрмасьны лӧсьӧдны матігӧгӧр. Сідзжӧ мытшӧдыс эм ва да биӧн могмӧдӧмын. Кыдзи вежсьӧ выль районлӧн серпас, та йылысь Константин Куратов.

Тайӧ йӧзкӧд ми паныдасьлім октябрын. Найӧ ставныс – киссьӧм керкаясысь вуджысьяс. Но и выльлаӧ овмӧдчӧм налы абу сьӧлӧм серти.

Таисия Чуча, Пичипашняын олысь:

— [20]

Валерий Галанзовский, Пичипашняын олысь:

— [6]

Евгений Поляков, Пичипашняын олысь

— [10]

Медуна норасьӧм туйяс абутӧм вылӧ. Прокуратура эз ӧтчыдысь пасйыв тайӧ торкалӧмъяс, но чинаяслӧн ӧти вочакыв вӧлі: сьӧмыс бюджетын абу.

Валентина Ичёткина, Пичипашняын олысь:

— [14]

Лампаяс ӧні оз на жӧ югзьӧдны улич, и керка йӧръясын пыр пемыд. Сӧмын подъезд вылын ӧшалӧны пӧнаръяс.

Елена Доронина, Выльгорт сиктӧн веськӧдлысь:

— Октябр помын воисны кабалаяс электросетьяс дорӧ йитчӧм йылысь. Сы серти, биӧн могмӧдам Пичипашня, Мира, Новая, Юбилейная уличьяс, кырымалӧма сёрнитчӧм и уличвывса югзьӧдӧм серти.

Локтан воын, тулысын, улич вывса би ладмӧдасны. Татчӧс олысьяс ӧні пасйӧны, вочасӧн серпасыс районын вежсьӧ: лӧп-ёг петкӧдӧны, гӧгӧрбок мичмӧдӧны.

Евгений Зыбин, Сыктывдин районса ЖКХ управлениеӧн веськӧдлысь:

— Администрация серпассӧ кутӧ чорыд дӧзьӧр улын, пыр нуӧдӧ сёрни Минстройкӧд, эмбур министерствокӧд. Мыйкӧ кӧ лолӧ, пыр жӧ ми пырӧдчам мытшӧд венӧмӧ.

Локтан воын жӧ кутасны видлавны юалӧм микрорайонӧ туй нюжӧдӧм кузя. Посни изъя ветланін пыдди мед асфальта туй лоис. Нӧшта сёрнитчӧны ас вылӧ уджалысьяскӧд, медым найӧ восьтісны тані лавкаяс.

Константин Куратов, Наталья Литкевич, Павел Люлянмин. Юрган телеканал. Сыктывдін район.

Видзтысяна Выль Во

Сыктывкарса 12-ӧд школаса велӧдчысьяслы петкӧдлісны пӧжарысь видзтысьӧм кузя представление. Республикаын пӧжаръяскӧд водзсасян служба Выль Во водзын заводитіс торъя проект. Интерактивнӧй спектакль отсӧгӧн ворсысьяс висьталӧны правилӧяс йылысь.

Александр Березовский, пӧжаркӧд тышкасян управлениеын шӧр специалист:

— Челядь тшӧкыда ворсӧны истӧгӧн. Та понда олан керкаясын артмылӧ уна ӧзйылӧм. Тані, ворсігӧн, артистъяс висьталасны зонпоснилы, мый истӧгӧн ворсны оз позь. Висьталасны, дерт, и гирляндаяс да биасьысь козъяс йылысь. Тайӧ ставыс электроприборъяс, да наӧн вӧдитчыны позьӧ сӧмын бать-мамкӧд.

Спектакльын геройяс казьтыштісны и пиротехника да бенгальскӧй биӧн вӧдитчӧм йылысь. Казьтыштісны челядьлы и сы йылысь, мый колӧ вӧчны, лоас кӧ пӧжар. Велӧдысьяс пасйисны, мый челядьлы тшӧкыда висьталӧны пӧжарысь видзтысьӧм йылысь.

Галина Купровская, начальнӧй классъяс велӧдысь:

— Тадзи пӧ медся кокни да лӧсьыда челядь тӧдмасьӧны правилӧяскӧд. Кор тайӧ абу велӧдӧм, а ворсӧм, спектакль, мойд. Найӧ зэв бура видзӧдӧны да кывзӧны, та понда вежӧрас кольӧ медся коланаыс. Тайӧ зэв бур мӧвп.

Выль Воӧдз «Сюрприз» театрын ворсысь да бикӧд тышкасьысьяс нуӧдасны 33 велӧдан спектакль Республикаса 5 районын.

Колӧ туявны

Колӧ водзӧ туявны Заболотнӧй районысь ин, кытысь та вося тулысын аддзисны репрессированнӧйясыслысь гуалӧм. Татшӧм корӧмӧн Ухтаса веськӧдлысьяс дорӧ шыӧдчис «Покояние» фондын веськӧдлысь Михаил Рогачёв. Сійӧ пасйис, мый морт колясъяс, кыдзи и колӧ, гуалісны нин. Но шойна иныс помӧдз абу туялӧма. Паськыдджыка менам уджъёрт.

38-ӧд воын Ухта улын лыйлісны 121 мортӧс. Тайӧ вӧліны политзаключённӧйяс. Во джынйӧн, сэк кадсянь, кор сюрисны лыяс, туялысьяс нуӧдісны уна удж. Кывкӧрталісны: найӧ куйлісны муын 30 воысь унджык, лыйлӧмаӧсь найӧс юръясас.

Михаил Рогачёв, «Покояние» фондӧн веськӧдлысь:

— Колӧ унатор на туявны, тӧдмавны. Со тадзи ӧтпырйӧ подулавны оз позь, мый збыльвылас тані лоис. Раскопкаяс вермасны нуӧдны официальнӧя погона йӧз, чинаяс, прокуратура. Тайӧ оланпас серти кӧ вӧчны.

Туялан юкӧнъяс уголовнӧй делӧсӧ эз панлыны, сы вӧсна мый уна во нин кольӧма лоӧмторсянь. Но историкъяс чайтӧны, мый колӧ помӧдз гӧгӧрвоны, мый тані збыльвылас вермис лоны. Гашкӧ, гӧгӧрбок на нӧшта эм шойнаыс.

Михаил Рогачёв, «Покояние» фондӧн веськӧдлысь:

— Тайӧ абу сэтшӧм сьӧкыд удж, и сьӧмыс уна оз ков. Сӧмын колӧ, медым водзӧ раскопкаяс нуӧдіс бур специалист. Колӧ сідзжӧ корны отсӧг археологъяслысь, медым найӧ тшӧтш пырӧдчисны уджӧ. Ӧд техника татчӧ пыртны оз позь. Ставсӧ киӧн вӧчны, сьӧмыс ковмас сӧмын экспертиза вылӧ.

Лоӧмторсӧ кутасны туявны. Дерт, ним-овъяс тӧдмавны оз артмы, но гуавны йӧзсӧ выль пӧв колӧ.

Евгения Зеленская, "Мемориал" Ухто-Печорскӧй котырӧн веськӧдлысь:

— Гожӧмын волісны татчӧ кык ныв. Налӧн пӧльяс Казахстанын овлӧмаӧсь, татчӧ ыстылӧмаӧсь лагерӧ. Нывъяс кӧсйисны аддзывны ас синъясӧн тайӧ местаяссӧ.

30-ӧд воясӧ Заболотнӧй инӧ мӧдӧдлісны политзаключеннӧйясӧс став Союз пасьталаысь. Найӧ пукалісны лагерын и ӧтпырйӧ кыпӧдісны Ухта, сылысь промышленнӧй юкӧн. Та вӧсна тайӧ йӧзсӧ оз позь вунӧдны, колӧ туявны сьӧкыд кадся лоӧмторъяс, – пасйӧны историкъяс.

Мария Лешева, Любовь Лапина, Елена Кононова, Антон Ворожищев. Юрган телеканал.

Сдайтам ГТО

Тавося ӧкмыс тӧлысьын республикаса 11 сюрс олысь пырӧдчисны «Готов к труду и обороне» нормативъяс сдайтӧмын. 2800 морт вӧчисны тестъяс да босьтісны пасъяс. Медся зіля ГТО сдайтӧны Инта, Вуктыл да Удораын. Кольччӧны Мылдін да Сосногорск. Медся бура петкӧдчӧны студент да велӧдчысьяс.

Светлана Сибагатулина, “Образование» шӧринӧн веськӧдлысь:

— [8]

Кыдзи пасйӧ ГТО-лӧн регионса оператор, 85 регион пӧвстын Коми лоас бур тшупӧдын.

☼ ☼ ☼

И тайӧ здук кежлӧ миян ставыс. Коді эз вермы видзӧдны «Талун» программа, вӧчны тайӧс позяс юрган.рф сайтын либӧ ростелекомлӧн ай-пи телевидение отсӧгӧн. Аддзысям луннас!

Пасйӧд

Текстуйтӧма 2017-12-16. Кужса Сандра.