Сыктыв район — различия между версиями

Материал из Коми тӧданін
(Экономика)
(Рельеф да му пытшкӧс)
 
(не показаны 2 промежуточные версии этого же участника)
Строка 13: Строка 13:
  
 
===Рельеф да му пытшкӧс===
 
===Рельеф да му пытшкӧс===
Муверкӧсыс полого-холмистӧй тшӧтшкӧс, медвылын местаыс – 217 метраӧдз.
+
Му веркӧсыс алькӧс мылькъя шыльыдін, медвылын местаыс – 217 метраӧдз.
  
 
Мупытшса озырлун: керамзит сёй, трунда, стеклӧа лыа, сотчан сланеч, дубыд да сола мупытшса ва. Но медыджыд озырлун районас – вӧр да гӧран муяс.
 
Мупытшса озырлун: керамзит сёй, трунда, стеклӧа лыа, сотчан сланеч, дубыд да сола мупытшса ва. Но медыджыд озырлун районас – вӧр да гӧран муяс.
Строка 707: Строка 707:
  
 
==Культура==
 
==Культура==
 +
Сыктывса клубъяссӧ ӧтувтӧма ӧти системаӧ (ЦКС), кытчӧ пырӧны 20 филиал: 14 культура керка, 5 клуб да 1 районса киносеть. Ещӧ районын уджалӧ челядьлӧн искусство школа да спорт школа.
 +
 +
Районын эм 3 музей. Сыктыв районлӧн история да культура музей уджалӧ Визин сиктын,  «Кӧч Закар керка» И.А. Куратова нима литературнӧй геройяс музей – Куратов сиктын да И.П. Морозов нима казьтылан музей – Межадор сиктын.
 +
 +
Сыктывса библиотекаяссӧ ӧтувтӧма ӧти системаӧ (МЦБС), кытчӧ пырӧны И.А. Куратов нима шӧр библиотека да 14 филиал. Ещӧ эм 2 модельнӧй библиотека, ӧтик Куратов сиктын, мӧд Первомайскӧй посёлокын.
 +
 +
Сыктыв районас сьылысь-йӧктысь-ворсысь котыръяс: «Катшасинъяс» (Визин сикт), «Зарни войтва» (Визин сикт), «Dance Avenue» (Визин сикт), «Колипкайяс» (Межадор сикт) да мӧдъяс.
 +
 +
Петӧ роч кыв вылын «Маяк Сысола» нима газет.
 +
 +
Сыктыв районын эм 11 челядь сад да 15 школа.
 +
 +
Быд во тöлын районас лӧсьӧдлӧны «Гажа валяй» праздник. Тайӧ гаж вылас чукӧртчылöны Сыктывлысь, республикаса мукӧд кар-районысь да орчча регионъясысь медбур творческӧй котыръяс. Гаж дырйи сьылӧны ритуальнӧй силанкывъяс «Валяйӧй», «Гӧгыль пӧ гӧгыль», «Шондiбан», йӧктӧны, ислалӧны чой йывсянь да ворсӧны.
 +
 +
Иван Куратов, медводдза коми поэт, коми литературалы подув пуктысь, рӧдитчис  Куратов сиктын.  Быд во сэнi нуӧдӧны поэзия да йӧзкостса творчество  республиканскӧй праздник «Менам муза». Татчӧ локтӧны республикаса поэтъяс да гижысьяс,  самодеятельнӧй авторъяс да творческӧй коллективъяс, миян да мӧд регионъяс быд пельӧссянь.
  
 
==Туризм==
 
==Туризм==
 +
Сыктыв районын эм 4 гöстевöй керка: Кольёль грездын, Первомайскӧй посёлокын, шойччан база «Абкӧдж» (Сыктывкарсянь 68 километра).
  
 
== Ӧшмӧсъяс ==
 
== Ӧшмӧсъяс ==

Текущая версия на 13:28, 1 урасьӧм 2021

Сыктыв район (Шаблон:Lang-ru) - тайӧ Коми Республикалӧн район. Артмöдöма 1929 вося сора тӧлысь 15-öд лунö. 1949 воын сыысь вӧлі торйӧдӧма Койгорт район.

Администрация шӧрин – Визин сикт. Визинсянь Сыктывкарӧдз 88 километра.

Юрсикт: Визин

География

Мувыв ин

Сыктыв район пукалӧ Коми Республика лунвыв-рытвылын. Сыкӧд орччӧнӧсь Сыктывдін (войвылын), Койгорт (асыввылын) да Луздор (лунвылын) районъяс да Кардор обласьт (рытвылын). Мувывторйыс 6 140 км² ыджда.

Район пыр мунӧ Сыктывкар-Киров автотрасса.

Рельеф да му пытшкӧс

Му веркӧсыс алькӧс мылькъя шыльыдін, медвылын местаыс – 217 метраӧдз.

Мупытшса озырлун: керамзит сёй, трунда, стеклӧа лыа, сотчан сланеч, дубыд да сола мупытшса ва. Но медыджыд озырлун районас – вӧр да гӧран муяс.

Ваяс

Медыджыд ю районас – Сыктыв, сы дорын сулалӧ Визин да мӧд гырысьджык сиктъяс. Сэсся эмӧсь юяс: Ичӧт Визин да Ыджыд Визин.

Районса территория вылын эм 9 ты: Каджером, Абкедж, Сынаты, Ыжты, Сир-Вад.

Эмӧсь и нюръяс: Копсинскöй, Исаневскöй, Бортомбазовскöй, Чухломсöй вад-егыр.

Климат

Сыктыв районын умереннӧй континентвывса ывласям, тӧвшӧр тӧлысь шӧркодь температура -15 градус кӧдзыд, сора тӧлысь шӧркодь температура +17 градус шоныд.

Мусин да быдмӧгулов

Вӧрас быдмӧ коз, пожöм, кыдз да ньыв. Тыр звер-пӧтка да чери.

Вӧрас чукӧртӧны тшак (еджыд гоб, кӧдж рыжик да бабпель, ельдӧг, путник, ягсер, гӧрд гоб, подберезовик, масленикъяс) да вотӧс (пув, чӧд, турипув, мырпом, чӧдлач).

Пемӧсъяс

Сыктыв районын олӧ некымын сикас пемӧс: сан, кӧин, кӧч, ур, руч, вурд, вӧркань, тулан да мукӧд.

Йӧз

2020 воö Сыктыв районын олöны 12,4 сюрс морт. Районын медся унаӧсь комияс – став йöзсьыс 69,4 прӧчент, рочьяс – 24,0, украинечьяс – 2,5 да беларуссъяс – 0,7 прӧчент. Олысь лыд – 2,13 морт/км².

Овмӧс

История

Юралӧм

Сыктыв район вылын юралысь – Дурнев Анатолий Александрович. Сiйӧ же веськӧдлӧ районса сӧветӧн.

Сыктыв районса прокурор Муравьёв Евгений.

Юклӧм

Сыктыв районас 11 сикт овмӧдчӧмин.

Сикт

овмӧдчӧмин

Оланін

лыд

Веськӧдланін Факс Юрнуӧдысь
Визин сикт овмӧдчӧмин 9 168100, Визин сикт, Сӧвет ул., 23 (82131) 913-33 Дурнев Анатолий Александрович
Визиндор сикт овмӧдчӧмин 2 168105, Визиндор посёлок, Комсомол ул., 3а (82131) 963-47 Лушкова Ирина Николаевна
Волся сикт овмӧдчӧмин 5 168114, Волся сикт, Ляпин гр., 2 (82131) 975-10 Пешкина Лариса Алексеевна
Гагшор сикт овмӧдчӧмин 2 168123, Гагшор сикт, 92 (82131) 934-22 Сямтомова Анжелика Валентиновна
Заозерье сикт овмӧдчӧмин 3 168122, Заозерье посёлок, Вӧр ул., 16 (82131) 968-41 Николаевских Любовь Александровна
Куньыб сикт овмӧдчӧмин 6 168113, Куньыб сикт (82131) 981-48 Смолев Александр Марксович
Куратов сикт овмӧдчӧмин 26 168112, Куратов сикт, 57 (82131) 941-19 Мишарин Александр Васильевич
Межадор сикт овмӧдчӧмин 6 168110, Межадор сикт, Шорсай гр., 35 (82131) 971-90 Давыдова Галина Ивановна
Палаззя сикт овмӧдчӧмин 5 168198, Палаззя сикт, Ыджыд гр., 18 (82131) 935-42 Попова Людмила Егоровна
Поёл сикт овмӧдчӧмин 9 168120, Поёл сикт, Кузивансикт гр., 34а (82131) 932-80 Шаньгина Ирма Геннадьевна
Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин 6 168111, Чуклӧм сикт, Чоййыв гр., 31 (82131) 962-73 Беляев Александр Михайлович

Оланінъяс

Сыктыв районын 79 оланін: 9 сикт, 8 посёлок да 62 грезд.

Коми ним Роч ним Статус Олысь лыд

(2007)

Пошта

индекс

Сикт

овмӧдчӧмин

Бӧртӧм Бортом посёлок 441 168123 Гагшор сикт овмӧдчӧмин
Бортӧм Бортом грезд 135 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Бубдор Бубдор грезд 21 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Вадыб Вадыб грезд 14 168116 Куньыб сикт овмӧдчӧмин
Важ Чуклӧм Старый Чухлэм грезд 36 168111 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Велпом Велпом грезд 16 168114 Волся сикт овмӧдчӧмин
Визин Визинга сикт 7029 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Визиндор Визиндор посёлок 543 168105 Визиндор сикт овмӧдчӧмин
Волим Волим грезд 1 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Волся Вотча сикт 73 168114 Волся сикт овмӧдчӧмин
Вӧлӧкпом Волокпом грезд 38 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Выльгрезд Раевсикт грезд 89 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Гагшор Гагшор сикт 228 168123 Гагшор сикт овмӧдчӧмин
Дав Дав грезд 29 168111 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Елин Елин грезд 88 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Ёльбаза Ёльбаза посёлок 272 168112 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Ждановчи Ждановцы грезд 3 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Заозерье Заозерье грезд 0 168122 Заозерье сикт овмӧдчӧмин
Заозерье Заозерье посёлок 708 168122 Заозерье сикт овмӧдчӧмин
Заречье Заречное грезд 243 168103 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Ивановчи Ивановцы грезд 42 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Исанёв Исанево посёлок 281 168115 Заозерье сикт овмӧдчӧмин
Картасикт Картасикт грезд 31 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Катыд Горьковская грезд 384 168106 Визин сикт овмӧдчӧмин
Катыдпом Катыдпом грезд 18 168128 Палаззя сикт овмӧдчӧмин
Кваловчи Хваловцы грезд 12 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Ключ Ключ грезд 72 168111 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Кольёль Кольёль грезд 51 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Копса Копса посёлок 57 168117 Куньыб сикт овмӧдчӧмин
Кӧсьтин Костин грезд 7 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Кузивансикт Кузивансикт грезд 97 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Куньыб Куниб сикт 557 168100 Куньыб сикт овмӧдчӧмин
Куратов Куратово сикт 322 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Кырув Кырув грезд 52 168114 Волся сикт овмӧдчӧмин
Ляпин Ляпин грезд 104 168114 Волся сикт овмӧдчӧмин
Малешор Малешор грезд 86 168116 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Межадор Межадор сикт 90 168110 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Мельниковчи Мельниковчи грезд 5 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Митюшсикт Митюшсикт грезд 24 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Мом Мом грезд 5 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Мӧдлапӧв Ярковская грезд 13 168128 Палаззя сикт овмӧдчӧмин
Ӧзынпом Озынпом грезд 19 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Палаззя Палауз сикт 195 168128 Палаззя сикт овмӧдчӧмин
Первомайскӧй Первомайский посёлок 1092 168113 Куньыб сикт овмӧдчӧмин
Поёл Пыёлдино сикт 345 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Помйыв Помйыв грезд 24 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Прошкинь Прокопьевка грезд 5 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Пустӧш Пустошь грезд 71 168116 Куньыб сикт овмӧдчӧмин
Раевсикт Раевсикт грезд 34 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Рай Рай грезд 51 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Расчой Расчой грезд 4 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Рочев Рочевгрезд грезд 10 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Савук Савуковчи грезд 37 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Семановчи Семановцы грезд 22 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Семушин Семушино грезд 9 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Слӧбӧда Слобода грезд 87 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Сорд Сорд грезд 8 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Сорма Сорма грезд 2 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Теплӧй Теплой грезд 97 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Тыдор Тыдор грезд 126 168116 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Тяпорсикт Тяпорсикт грезд 55 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Уличпом Уличпом грезд 53 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Утӧга Утога грезд 11 168116 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Уткавидз Утка-Видзь грезд 10 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Чукаыб Чукаиб грезд 49 168100 Визин сикт овмӧдчӧмин
Чуклӧм Чухлэм сикт 404 168111 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Шляпкин Вознесенская грезд 15 168128 Палаззя сикт овмӧдчӧмин
Шор Подгорье грезд 27 168128 Палаззя сикт овмӧдчӧмин
Шорйыв Шорйыв грезд 17 168106 Куниб сикт овмӧдчӧмин
Шорйыв Шорйыв грезд 10 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Шорсай Шорсай грезд 429 168116 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Шугрӧм Шугрэм посёлок 367 168104 Визиндор сикт овмӧдчӧмин
Шучи Шучи грезд 10 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Ыбпом Ыбпом грезд 5 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин
Юманьсикт Юманьсикт грезд 2 168120 Поёл сикт овмӧдчӧмин
Ягдор Ягдор грезд 28 168114 Волся сикт овмӧдчӧмин
Ягдор Ягдор грезд 63 168110 Межадор сикт овмӧдчӧмин
Ягдор Ягдор грезд 91 168111 Чуклӧм сикт овмӧдчӧмин
Ягыб Ягыб грезд 23 168102 Куратов сикт овмӧдчӧмин

Экономика

Районса экономикалöн эмöсь татшöм сфераяс да отрасльяс: кер лэдзӧм да вӧчӧм, видз-му олмӧс, транспорт да связь, жилищно-коммунальнöй овмöс да стрӧитчӧм, вузасьӧм. Кер лэдзӧм да вӧчӧм, сы лыдын биоэнергетика сӧвмӧм, стрӧитчан материал производство, видз-му овмӧс производство (яй производство, цельномолочнöй продукция производство) да туризм сӧвмӧм медся перспективнӧй туйвизьяс районса экономика боксянь.

2020 воö 1 лунö тӧвшӧр тöлысь вылö Сыктыв район мутас вылын гижӧдöма 149 юридическӧй кывкутысь. Эм 216 асшӧр уджалысь, 17 ичӧт предприятие, 1 шӧркост предприятие да 58 микропредприятие.

Сыктыв районса агропромышленнӧй комплексын эм 5 видз-му овмӧс предприятие, 1 перерабатывающей предприятие, 1 обслуживающей предприятие, 1 отсӧг сетан овмӧс, 2 видз-му овмӧс потребительскӧй кооператив да 19 крестьянин овмӧс.

Вӧр фонд занимайтӧ район мутаслӧн 92 прӧчент.

Вузасьӧм сфераын эм 2 потребительскӧй котыр да 87 организация да асшӧр уджалысь. Найӧ уджалӧны 143 вузасянінын. Потребительскӧй котыръяс «Югор» да «Сысольское» медыджыд вузасян предприятиеяс.

Культура

Сыктывса клубъяссӧ ӧтувтӧма ӧти системаӧ (ЦКС), кытчӧ пырӧны 20 филиал: 14 культура керка, 5 клуб да 1 районса киносеть. Ещӧ районын уджалӧ челядьлӧн искусство школа да спорт школа.

Районын эм 3 музей. Сыктыв районлӧн история да культура музей уджалӧ Визин сиктын, «Кӧч Закар керка» И.А. Куратова нима литературнӧй геройяс музей – Куратов сиктын да И.П. Морозов нима казьтылан музей – Межадор сиктын.

Сыктывса библиотекаяссӧ ӧтувтӧма ӧти системаӧ (МЦБС), кытчӧ пырӧны И.А. Куратов нима шӧр библиотека да 14 филиал. Ещӧ эм 2 модельнӧй библиотека, ӧтик Куратов сиктын, мӧд Первомайскӧй посёлокын.

Сыктыв районас сьылысь-йӧктысь-ворсысь котыръяс: «Катшасинъяс» (Визин сикт), «Зарни войтва» (Визин сикт), «Dance Avenue» (Визин сикт), «Колипкайяс» (Межадор сикт) да мӧдъяс.

Петӧ роч кыв вылын «Маяк Сысола» нима газет.

Сыктыв районын эм 11 челядь сад да 15 школа.

Быд во тöлын районас лӧсьӧдлӧны «Гажа валяй» праздник. Тайӧ гаж вылас чукӧртчылöны Сыктывлысь, республикаса мукӧд кар-районысь да орчча регионъясысь медбур творческӧй котыръяс. Гаж дырйи сьылӧны ритуальнӧй силанкывъяс «Валяйӧй», «Гӧгыль пӧ гӧгыль», «Шондiбан», йӧктӧны, ислалӧны чой йывсянь да ворсӧны.

Иван Куратов, медводдза коми поэт, коми литературалы подув пуктысь, рӧдитчис Куратов сиктын. Быд во сэнi нуӧдӧны поэзия да йӧзкостса творчество республиканскӧй праздник «Менам муза». Татчӧ локтӧны республикаса поэтъяс да гижысьяс, самодеятельнӧй авторъяс да творческӧй коллективъяс, миян да мӧд регионъяс быд пельӧссянь.

Туризм

Сыктыв районын эм 4 гöстевöй керка: Кольёль грездын, Первомайскӧй посёлокын, шойччан база «Абкӧдж» (Сыктывкарсянь 68 километра).

Ӧшмӧсъяс

Коми Республикаса юкӧнъяс Coat of arms of the Komi Republic Flag of the Komi Republic
Юркар: Сыктывкар

Каркытшъяс: Вӧркута • Вуктыл • Инта • Сыктывкар • Уква • Ускар

Районъяс: Емва ЕмдінИзьваКойгортКӧрткерӧс КулӧмдінЛуздорМылдінПечӧраСосногорскСыктывСыктывдінУдораЧилимдін